Του Αρχιμανδρίτου του Οικουμενικού Θρόνου Γεράσιμου Φραγκουλάκη
Αννόβερο Γερμανίας
Η 26η Μαρτίου αποτελεί ημέρα ξεχωριστής σημασίας και ιστορικής μνήμης για την Ιερά Μητρόπολη Γερμανίας, καθότι κατά την ημέρα αυτή έγινε η πρώτη χειροτονία Ορθοδόξου Επισκόπου στην Γερμανία. Πρόκειται για τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Γερμανίας κ. Αυγουστίνο.
Τα γεγονός της εις Επίσκοπον χειροτονίας του ομοιάζει με ιστορία πεπαλαιωμένη, σαν κι αυτές που διαβάζει κανείς στις κιτρινισμένες από την πολυκαιρία σελίδες σπάνιου ιστορικού βιβλίου, με την διαφορά ότι, παρά τις ομοιότητες με παλιές ιστορικές εποχές, αφορά στην σύγχρονη εκκλησιαστική πραγματικότητα. Στην πραγματικότητα μιας σύγχρονης εκκλησιαστικής οντότητας, που ο δυναμισμός, το έργο και η προσήλωσή της στην αποστολή της την κάνει να ξεχωρίζει ως ήλιος έμψυχος, ο οποίος αστράφτει και λαμποκοπά στην καρδιά της Ευρώπης, της οποίας ποίκιλμα και καλλώπισμα αποτελεί και απαντάται με το όνομα Ιερά Μητρόπολις Γερμανίας και Εξαρχία Κεντρώας Ευρώπης, η οποία αποτελεί ακριβή και μείζονος σημασίας θυγατέρα του Πανσέπτου Οικουμενικού Πατριαρχείου μας.
Σήμερα 26 Μαρτίου 2024, 52 χρόνια μετά, τιμώντας την ιστορική αυτή επέτειο, θα επιχειρήσουμε να κάνουμε αναφορά στα γεγονότα της εκλογής και της χειροτονίας του πρώτου Ορθοδόξου Επισκόπου στην Γερμανία Αυγουστίνου Λαμπαρδάκη.
Δεν είχε συμπληρώσει καλά-καλά χρόνο από την εκλογή του την 16η Δεκεμβρίου 1971 ως Μητροπολίτης Γερμανίας ο Ειρηναίος Γαλανάκης (μετέπειτα Μητροπολίτης Κισάμου και Σελίνου) και γνωρίζοντας εκ των προτέρων την δυναμικότητα και εργατικότητα του νεαρού τότε εφημερίου του Βερολίνου, αρχιμανδρίτη Αυγουστίνου Λαμπαρδάκη τον προτείνει για βοηθό Επίσκοπο ο οποίος εξελέγη την Τρίτη 21 Μαρτίου 1972, επί Πατριάρχου Αθηναγόρου από την Αγία και Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, με τον τίτλο της πάλαι ποτέ διαλαμψάσης Επισκοπής Ελαίας, τίτλο τον οποίο κατείχε πριν από τον Αυγουστίνο, προ της εκλογής του ως Μητροπολίτη Ίμβρου και Τενέδου, ο μακαριστός Οικουμενικός Πατριάρχης κυρός Δημήτριος.
Ο νέος Επίσκοπος Ελαίας Αυγουστίνος δικαίωσε αυτόν τον τίτλο καθότι ανεδείχθη και ως επίσκοπος «ελαία κατάκαρπος εν τω οίκω του Θεού». (Ψλμ. 52, 8).
Η εκλογή διεξήχθη στον Πάνσεπτο Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου και ήταν παμψηφεί. Το τριπρόσωπο συγκρότησαν οι αρχιμανδρίτες Αυγουστίνος Λαμπαρδάκης, Αγαθάγγελος Παπαγεωργίου (εφημέριος στο Graz της Αυστρίας και μετά επί σειρά ετών εφημέριος του ιερού ναού Αγίου Σπυρίδωνος Ορχομενού) και Βενέδικτος Νικήτας, (εκ Ρόδου, απόφοιτος Χάλκης το έτος 1956, διακόνησε ως Αρχιμανδρίτης στην Ιταλία).
Η χειροτονία έγινε πέντε μέρες μετά την εκλογή, στο ναό του Αγίου Ανδρέου στο κεντρικό πάρκο (Grüneburgpark) της Φρανκφούρτης. Ο ναός του Αποστόλου Ανδρέου φιλοξενούνταν σε κτήριο που ουσιαστικά ήταν μία παράγκα του 1874 εμβαδού 72m2. Με λίγες τροποποιήσεις χρησιμοποιήθηκε ως ναός από το 1957. Στην συνέχεια κατεδαφίστηκε και στην θέση του κτίσθηκε ο περικαλλής ναός του Αγίου Γεωργίου, ο θεμέλιος λίθος του οποίου τέθηκε το έτος 1994.
Το μέγα γεγονός της εις επίσκοπον χειροτονίας, αυτής της ανυπέρβλητης δωρεάς από την οποία απορρέει ενώπιον Θεού και ανθρώπων υψίστη ευθύνη, έγινε την Κυριακή 26 Μαρτίου 1972 και όπως ήδη αναφέρθηκε, ήταν η πρώτη χειροτονία Ορθοδόξου Επισκόπου που γινόταν στη Γερμανία. Η χειροτονία τελέσθηκε από τον Μητροπολίτη Γερμανίας Ειρηναίο Γαλανάκη συμπαραστατούμενο από τον σχολάρχη της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης Μητροπολίτη Σταυρουπόλεως Μάξιμο Ρεπανέλη και τον Μητροπολίτη Σηλυβρίας Αιμιλιανό Τιμιάδη. Όλα έγιναν τόσο γρήγορα που ο εψηφισμένος Επίσκοπος Ελαίας δεν πρόλαβε να ετοιμάσει τίποτα. Ο Μητροπολίτης Καλαβρίας Αιμιλιανός τον εφοδίασε με μίτρα και αρχιερατικά άμφια, τα οποία είχε ράψει η μητέρα του γι’ αυτόν και πρωτοφορέθηκαν από τον Ελαίας. Μα και να ήθελε ο Αυγουστίνος να κατέβει στην Ελλάδα για να εφοδιαστεί τα της χειροτονίας ήταν δύσκολο. Οι ενέργειές του να μην τελεί Δοξολογία την 21η Απριλίου και να εξασφαλίζει ένα πιάτο φαγητό σ’ αυτούς που διώκονταν από τη Χούντα, μπορεί να ανακούφιζαν πολλούς από τους ενορίτες του στο Βερολίνο, είχαν όμως ενοχλήσει την δικτατορική Κυβέρνηση των Αθηνών. Ο τότε Πρόξενος της Ελλάδος στο Βερολίνο Δημήτριος Κοσμαδόπουλος τον είχε προειδοποιήσει: «Μην κατεβείς στην Ελλάδα, θα σου πάρουν το διαβατήριο». Το ίδιο είχε συμβεί και με άλλον κληρικό της Μητροπόλεως, τον Τιμόθεο Κοντομέρκο. Για το λόγο αυτό και μέχρι πτώσεως της Χούντας ο Αυγουστίνος ως Επίσκοπος, δεν είχε επισκεφθεί την Ελλάδα.
Ως βοηθός Επίσκοπος ο Ελαίας Αυγουστίνος συνέχισε να διαμένει στο Βερολίνο, με εφημέριο τον πρωτοπρεσβύτερο Κωνσταντίνο Δρακωνάκη και συνεργάσθηκε υποδειγματικά με τον τότε Μητροπολίτη Γερμανίας Ειρηναίο. Το χάρισμα της επικοινωνίας τον καθιέρωσε γρήγορα στους διάφορους εκκλησιαστικούς και πολιτειακούς κύκλους. Λόγω της ενασχόλησής του με την οικουμενική κίνηση αμέσως μετά που χειροτονήθηκε Επίσκοπος εξελέγη παμψηφεί αντιπρόεδρος του Ομοσπονδιακού Οικουμενικού Συμβουλίου της Γερμανίας (ACK=Arbeitsgemeinschaft Christlicher Kirchen). Το 1978 εξελέγη αντιπρόεδρος του Συμβουλίου των Χριστιανικών Εκκλησιών της Γερμανίας και συμπρόεδρος της Κοινής Επιτροπής της Ιεράς Μητροπόλεως Γερμανίας και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας της Γερμανίας, ενώ από το 1996 είναι πρόεδρος της Οικουμενικής Επιτροπής της Γερμανίας για την υποστήριξη όλων των Ορθοδόξων Εκκλησιών που εκπροσωπούνται στη Γερμανία. Χρήσιμη και αποφασιστική υπήρξε η συμβολή του στην αναγνώριση της Μητροπόλεως Γερμανίας ως Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου και ως εκ τούτου αποτελεί σήμερα την τρίτη επίσημη Εκκλησία στη Γερμανία, μετά την Ρωμαιοκαθολική και την Ευαγγελική. Για τις ικανότητες του να χειρίζεται με ιδιαίτερη επιδεξιότητα και ευαισθησία τα θέματα της Μητροπόλεως με τις γερμανικές αρχές ο Μητροπολίτης Γερμανίας Ειρηναίος τον αποκαλούσε “υπουργό” του επί των εξωτερικών. Από την πρώτη στιγμή της χειροτονίας του ως Επίσκοπος ο Αυγουστίνος «αγαλλομένω ποδί» ταξίδευε ασταμάτητα σε όλη τη Γερμανία για θέματα που αφορούσαν τη Μητρόπολη. Χαρακτηριστικό είναι ότι την ημέρα της χειροτονίας του αναχώρησε με νοικιασμένο αυτοκίνητο, το οποίο οδηγούσε ο τότε αρχιμανδρίτης Άνθιμος Δρακωνάκης, (μετέπειτα Επίσκοπος Ολύμπου) για υπηρεσιακό ταξίδι στο Freiburg.
Όλη η προετοιμασία και οι συνομιλίες για την αναγνώριση της Μητροπόλεως ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας έγιναν από τον Επίσκοπο Ελαίας Αυγουστίνο. Έτσι άρχισε σταδιακά η αναγνώριση από τα Ομοσπονδιακά Κρατίδια το έτος 1974 και ολοκληρώθηκε όταν ήταν πλέον Μητροπολίτης Γερμανίας ο Αυγουστίνος το 1981.
Ο Αυγουστίνος ως Αρχιμανδρίτης και ως Επίσκοπος κατά το διάστημα 1967-1974 που στην Ελλάδα βρισκόταν στην εξουσία η Χούντα, δεν κατέβηκε καμιά φορά στην πατρίδα, διότι όπως προαναφέρθηκε δεν ήταν αρεστός στη χουντική Κυβέρνηση των Αθηνών και είχε πληροφορίες που έλεγαν ότι κατεβαίνοντας στην Ελλάδα θα του αφαιρούσαν το διαβατήριο. Όπως δεν ήταν εύκολες και οι μετακινήσεις την εποχή εκείνη, λόγω του υψηλού οικονομικού κόστους που είχαν, ο Αυγουστίνος είχε στερηθεί την επαφή με την οικογένειά του, με την πατρίδα του. Γι’ αυτό και αποφάσισε να κάνει το πρώτο του ταξίδι ως Επίσκοπος πλέον το καλοκαίρι του 1975, μετά την πτώση της Χούντας, που είχαν ομαλοποιηθεί τα πράγματα στην Ελλάδα.
Τότε Μητροπολίτης Κισάμου και Σελίνου, στην περιφέρεια του οποίου ανήκε και η γενέτειρα του Αυγουστίνου, ήταν ο Κύριλλος Κυπριωτάκης, με τον οποίο ο Αυγουστίνος είχε συνυπάρξει στην Σχολή της Χάλκης. Όπως ήταν φυσικό και όπως απαιτεί και η εκκλησιαστική τάξη, ο Επίσκοπος Αυγουστίνος ενημέρωσε τον Μητροπολίτη Κύριλλο γι’ αυτή του την επίσκεψη, ο οποίος χωρίς να του αποκαλύψει κάτι του ετοίμασε λαμπρή υποδοχή. Τον υποδέχθηκε ο ίδιος και με το αυτοκίνητο της Μητροπόλεως ξεκίνησαν από τα Χανιά για την Κίσαμο. Τα είχε δε οργανώσει με τέτοιο τρόπο ο Κύριλλος που σε όλη τη διαδρομή υπήρχε κόσμος συγκεντρωμένος έξω από τα χωριά και με συγκίνηση και χαρά υποδεχόταν τον συντοπίτη του Επίσκοπο, ανάστημα της περιοχής, στην οποία ήταν γνωστός και αγαπητός από τα παιδικά του χρόνια.
Στην έδρα της Μητροπόλεως στην Κίσσαμο έγινε η υποδοχή του Επισκόπου Ελαίας Αυγουστίνου με Δοξολογία και για όσο διάστημα παρέμεινε στην Κρήτη ήταν φιλοξενούμενος του Μητροπολίτη Κύριλλου, τον οποίο εκτιμούσε ιδιαιτέρως και πάντα όταν αναφέρεται σε αυτόν τον χαρακτηρίζει ως θαυμάσιο κληρικό.
Όπως ήταν φυσικό ο Αυγουστίνος επισκέφθηκε και την γενέτειρά του, τις Βουκολιές, όπου τέλεσε Θεία Λειτουργία πρώτη φορά ως Επίσκοπος στο ναό της Μεταμορφώσεως, στο ναό που είχε λάβει το ιερό Βάπτισμα. Έτσι δόθηκε η ευκαιρία στους γονείς του, στους συγγενείς, στους φίλους και γνωστούς και τους συγχωριανούς του να χαρούν για πρώτη φορά τον επίσκοπο πλέον Αυγουστίνο και να ευλογηθούν από αυτόν στη Θεία Λειτουργία που τέλεσε εκεί που βαφτίστηκε, στον ενοριακό ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στη γενέτειρά του τις Βουκολιές.
Ως Επίσκοπος Ελαίας με τις γνωριμίες που είχε και προβαίνοντας στις ανάλογες ενέργειες κατάφερε να εξασφαλίσει άδεια από τον τοπικό δήμο του Steglitz στο κέντρο του Βερολίνου και έτσι χτίστηκε εκ θεμελίων ο ιερός ναός Αναλήψεως του Σωτήρος στην Mittel Straße 32 και ήταν ο πρώτος ελληνορθόδοξος ναός που κτίσθηκε στη Γερμανία. Παρότι κτίσθηκε εκ θεμελίων, δεν επετράπη από τις αρμόδιες γερμανικές αρχές να ακολουθηθεί η ορθόδοξη ναοδομία, διότι θεωρούνταν αταίριαστη προς το περιβάλλον.
Σε συνεδρία της η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, σεπτή επινεύσει του αοιδίμου Οικουμενικού Πατριάρχου Δημητρίου, τη Δευτέρα 29Σεπτεμβρίου 1980 «της Αγιωτάτης Μητροπόλεως Γερμανίας απροστατεύτου διαμεινάσης, άτε δη του εν αυτή αρχιερατεύοντος Πανιερωτάτου Μητροπολίτου κ. Ειρηναίου τεθέντος εις διαθεσιμότητα… μετά την γενομένην Συνοδικώς σκέψιν προς πλήρωσιν της επαρχίας ταύτης…», εξέλεξε παμψηφεί ως Μητροπολίτη Γερμανίας, τον Επίσκοπο Ελαίας Αυγουστίνο Λαμπαρδάκη, ο οποίος συνεχίζει μέχρι και σήμερα επιτυχώς να πηδαλιουχεί με στιβαρότητα, σοβαρότητα και υπευθυνότητα την κατά Γερμανία Ορθόδοξη Εκκλησία.
