Κωνσταντίνος Τερψίδης
Η 9η Φεβρουαρίου επελέγη την 24η Απριλίου 2017, ημέρα θανάτου του Εθνικού ποιητή Διονύσιου Σολωμού (8/4/1798 -9/2/1857), ως Παγκόσμια ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, κατόπιν προηγηθείσης πρωτοβουλίας των Ελληνικών Κοινοτήτων, Νάπολης και Καμπανίας της Ιταλίας.
Μπορεί, δυστυχώς, στην Ελλάδα κάποιους να τους διαφεύγει και να μην κάνουν καμία αναφορά, ειδικά στα σχολεία, για τον θεμελιώδη ρόλο που διαδραμάτισε η Ελληνική γλώσσα ανά τους αιώνες τόσο στον Ελληνικό όσο και στον Ευρωπαϊκό και παγκόσμιο πολιτισμό, όμως αυτό δεν συμβαίνει στην Κωνσταντίνου Πόλη. Κάθε χρόνο την ημέρα αυτή στο Σισμανόγλειο Μέγαρο γίνεται ειδική τελετή παρουσία της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου.
Είναι περιττός ο συλλογισμός και προβληματισμός για το τι τύχη θα είχε «η γλώσσα των γλωσσών» χωρίς την ύπαρξη του Χριστιανισμού αλλά και της ποίησης. Τιμούμε την ημέρα παραθέτοντας τα πιστεύω και τις απόψεις τριών σπουδαίων Ρωμιών για την αξία της γλώσσας μας, οι δύο εκ των οποίων τιμήθηκαν με το βραβείο Νόμπελ της Σουηδικής Ακαδημίας Επιστημών για τον τρόπο με τον οποίο την χρησιμοποίησαν στην ποίησή τους: ο Βουρλιώτης Σμυρνιός Γεώργιος Σεφέρης (29/2/1900 -20/9/1971) και ο Κρητικός εκ Λέσβου Οδυσσέας Ελύτης (2/11/1911 -18/3/1996). Ο τρίτος, λειτουργός και διακονητής της γλώσσας των Ελλήνων, ο Ίμβριος Οικουμενικός Πατριάρχης μας κ.κ. Βαρθολομαίος, ο οποίος ακαταπαύστως, υπηρετεί, συντηρεί και διαλαλεί παγκοσμίως μετά «φόβου και πάθους» την μητρική του γλώσσα, «την γλώσσα του πνεύματος».
Γιώργος Σεφέρης για την ελληνική γλώσσα
(Ομιλία κατά την απονομή του βραβείου Νόμπελ, 10/12/1963)
«Ανήκω σε μια χώρα μικρή. Ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου. Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια και το πράγμα που τη χαρακτηρίζει είναι ότι μας παραδόθηκε χωρίς διακοπή. Η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ της να μιλιέται. Δέχτηκε τις αλλοιώσεις που δέχεται καθετί ζωντανό, αλλά δεν παρουσιάζει κανένα χάσμα…
Και ένας από τους διδασκάλους μου (σ.σ. ο στρατηγός Μακρυγιάννης), των αρχών του περασμένου αιώνα, γράφει: “…θα χαθούμε, γιατί αδικήσαμε…”. Αυτός ο άνθρωπος ήταν αγράμματος· είχε μάθει να γράφει στα τριάντα πέντε χρόνια της ηλικίας του. Αλλά στην Ελλάδα των ημερών μας, η προφορική παράδοση πηγαίνει μακριά στα περασμένα όσο και η γραπτή. Το ίδιο και η ποίηση».
Οδυσσέας Ελύτης για την ελληνική γλώσσα
(Ομιλία κατά την απονομή του βραβείου Νόμπελ, 18/10/1979)
«Είναι σωστό να προσκομίζει κανείς στην τέχνη αυτά που του υπαγορεύουν η προσωπική του εμπειρία και οι αρετές της γλώσσας του. Πολύ περισσότερο όταν οι καιροί είναι σκοτεινοί και αυτό που του υπαγορεύουν είναι μια όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ορατότητα.
Μου εδόθηκε, αγαπητοί φίλοι, να γράφω σε μια γλώσσα που μιλιέται μόνον από μερικά εκατομμύρια ανθρώπων. Παρ’ όλ’ αυτά, μια γλώσσα που μιλιέται επί δυόμισι χιλιάδες χρόνια χωρίς διακοπή και μ’ ελάχιστες διαφορές. Η παράλογη αυτή, φαινομενικά, διάσταση, αντιστοιχεί και στην υλικοπνευματική οντότητα της χώρας μου. Που είναι μικρή σε έκταση χώρου και απέραντη σε έκταση χρόνου. Και το αναφέρω όχι διόλου για να υπερηφανευθώ αλλά για να δείξω τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας ποιητής όταν χρησιμοποιεί για τα πιο αγαπημένα πράγματα τις ίδιες λέξεις που χρησιμοποιούσαν μια Σαπφώ ή ένας Πίνδαρος πχ —χωρίς ωστόσο να έχει το αντίκρισμα που είχαν εκείνοι επάνω στην έκταση της πολιτισμένης τότε ανθρωπότητας.
Εάν η γλώσσα αποτελούσε απλώς ένα μέσον επικοινωνίας, πρόβλημα δεν θα υπήρχε. Συμβαίνει όμως ν’ αποτελεί και εργαλείο μαγείας και φορέα ηθικών αξιών. Προσκτάται η γλώσσα στο μάκρος των αιώνων ένα ορισμένο ήθος. Και το ήθος αυτό γεννά υποχρεώσεις. Χωρίς να λησμονεί κανείς ότι στο μάκρος είκοσι πέντε αιώνων δεν υπήρξε ούτε ένας, επαναλαμβάνω ούτε ένας, που να μη γράφτηκε ποίηση στην ελληνική γλώσσα. Nα τι είναι το μεγάλο βάρος παράδοσης που το όργανο αυτό σηκώνει. Το παρουσιάζει ανάγλυφα η νέα ελληνική ποίηση».
Η Α.Θ.Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. κ. Βαρθολομαίος για την παγκόσμια ημέρα της ελληνικής γλώσσας (9/2/2021)
«Η Ελληνική, η γλώσσα του Ομήρου και της Σαπφούς, των τραγικών και των φιλοσόφων, του Αριστοφάνους και του Θουκυδίδη, της Καινής Διαθήκης και των Πατέρων της Εκκλησίας, της Θείας Λατρείας και της Υμνολογίας, είναι μια γλώσσα ξεχωριστή ανάμεσα στις 2700 γλώσσες του κόσμου. Ελληνικές είναι οι κομβικές έννοιες του παγκόσμιου πολιτισμού: Λόγος, διάλογος, δημοκρατία, ηθική, πολιτική, μουσική, φυσική, ιστορία, παιδαγωγική, θεωρία, πράξης, ανθρωπολογία και αμέτρητες άλλες.
Η γλώσσα εκφράζει την ταυτότητα και την ποιότητα του πολιτισμού εις τον οποίο ανήκει. «Δεν είναι απλό μέσο επικοινωνίας αλλά φορεύς ηθικών αξιών» όπως σημειώνει ο Ελύτης. Όντως μέσα από την γλώσσα περνάει ολόκληρος πολιτισμός. Ως κατεξοχήν φιλοσοφική γλώσσα η ελληνική κατονομάζει πρωτίστως την ουσία, το είναι, την διάσταση, το βάθος των πραγμάτων και όχι την χρησιμότητά τους. Στα ελληνικά έχουν γραφτεί σπουδαιότατα έργα της ανθρωπίνης διάνοιας. Έχει λεχθεί ότι οι φιλοσοφούντες όπου γης στοχάζονται ελληνικά και ότι όποιος μιλά ελληνικά είναι αδύνατον να μην φιλοσοφεί. Εμείς προσθέτουμε ότι οι ομιλούντες την ελληνική γλώσσα είναι σχεδόν αδύνατον να μην θεολογούμε. Δεν είναι διόλου τυχαίο το γεγονός ότι η ελληνική κατέστη η αξονική γλώσσα της Χριστιανικής Θεολογίας. Χάρις σε αυτήν επετεύχθη ένας φιλοσοφικός και θεολογικός άθλος, το καινοτομείν τα ονόματα. Η αυθεντική έκφρασης της εμπειρίας της εν Χριστώ σωτηρίας με την ορολογία της Ελληνικής φιλοσοφίας. Αυτή η σύζευξη Ελληνισμού και Χριστιανισμού απετέλεσε καθοριστικό σταθμό όχι μόνο στην εξέλιξη της φιλοσοφίας και της θεολογίας αλλά και γενικότερα στην ιστορία του πολιτισμού.
Δικαίως η ελληνική διεκδικεί τον τίτλο της μητρικής γλώσσας του πνεύματος εάν κλασσικό είναι αυτό που απηχεί τις κοινές αναζητήσεις των ανθρώπων και υπερβαίνει τα όρια του πολιτισμού μέσα στα όρια του οποίου δημιουργήθηκε τότε η ελληνική γλώσσα είναι πραγματικά κλασική κτήμα ες αεί της ανθρωπότητας…
