Μ. Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Τσέτση, Σταχυολογήματα περί Πόλης καί Φαναρίου
Ὑπό
Μ. Πρωτοσυγκέλλου Θεοδώρου Μεϊμάρη,
Καθηγητοῦ τῆς Πατριαρχικῆς Ἀνωτάτης Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδημίας Κρήτης.
Τό ἔργο «Σταχυολογήματα περί Πόλης καί Φαναρίου» ἀποτελεῖ ἕνα πολύτιμο ἐγκόλπιο τόσο γιά κάθε Φαναριώτη ὅσο καί γιά κάθε ἐραστή τῆς Πόλεως, τῆς Ρωμιοσύνης καί τοῦ κλεινοῦ Φαναρίου, τῆς Μητρός Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.
Ὁ Μέγας Πρωτοπρεσβύτερος τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας π. Γεώργιος Τσέτσης εἶναι γέννημα καί θρέμμα τῆς Πόλης καί λαμπρό ἀνάστημα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, εἶναι στήλη ἔμψυχος τῆς Ρωμιοσύνης, λόγιος Φαναριώτης, ὀξύνους ἐκκλησιαστικός ἀνήρ, Χαλκίτης σπουδαστής, σπουδαῖος ψάλτης, ἐξέχων κληρικός μέ μακρά διαδρομή διακονίας καί προσφορᾶς στή Μητέρα Ἐκκλησία, τόν ἄνθρωπο, τή Θεολογία, τούς Διαχριστιανικούς Διαλόγους.
Τό βιβλίο πού σήμερα παρουσιάζουμε ἀποτελεῖ σπουδή στό Φανάρι καί τήν Πόλη ἤ, μᾶλλον, μαθητεία καί μύηση στόν ἱερό θεσμό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί τῆς Ρωμιοσύνης.
Ὁ πολιός π. Γεώργιος μᾶς μυεῖ στό Φανάρι τοῦ 20οῦ καί 21ου αἰῶνος, ἔχοντας ζήσει ἀπό κοντά ἱστορικά γεγονότα, ξεχωριστές μορφές καί μοναδικές στιγμές.
Ἐνσαρκώνει τόν αὐθεντικό Πολίτη καί Φαναριώτη, ἀλλά, ταυτόχρονα, τόν ἰδανικό θεράποντα τοῦ ἀνακαινιστικοῦ πνεύματος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου πάσῃ τῇ κτίσει, στίς ἡμέρες μας καί σέ κάθε ἐποχή.
Ὁ π. Γεώργιος εἶναι ἕνας ρεαλιστής θεολόγος. Ἀπό τά κείμενα τοῦ βιβλίου του ἀναδεικνύεται ἡ ἀστείρευτη γνώση καί ἡ ὀρθή ἐκτίμηση τῆς πραγματικότητας κάθε φορά. Μέ οὐσιώδη λόγο, σπάνιο λεξιλόγιο, δωρική γλῶσσα, ἐπιμελημένο λόγο καί σκέψη, καθώς ὁ βερμπαλισμός καί ἡ αἴσθηση τῆς ὑπεροχικότητας ὑπεισέρχεται πολλάκις στόν θεολογικό καί θρησκευτικό λόγο, θέτει ἐνώπιον μας τά μεγάλα προβλήματα καί τίς σοβαρές προκλήσεις πού ἀντιμετωπίζει ἡ Ὀρθοδοξία σήμερα. Τό κείμενό του «Φανάρι καί τό μετέωρο βῆμα τῆς Ὀρθοδοξίας» θέτει τά πράγματα στή σωστή τους διάσταση, ξεκαθαρίζοντας ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία γιά νά διαδραματίσει ἡγετικό ρόλο στή χριστιανική οἰκουμένη ὀφείλει νά ἀποτινάξει τόν ἐπιθετικό ἐθνικισμό πού καταλαμβάνει χῶρο ἐντός της, νά ἐνστερνιστεῖ τίς βασικές ἐκκλησιολογικές ἀρχές πού διέπουν τίς σχέσεις μεταξύ τῶν κατά τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καί νά ἀγωνιστεῖ γιά τήν ἐξάλειψη τῶν σχισμάτων καί τῶν διαιρέσεων πού τήν ταλαιπωροῦν ἀνά τήν ὑφήλιο.
Ἐπειδή -ἐπιτρέψτε μου τήν κατάθεση τῆς προσωπικής μου ἐμπειρίας- ἔχω λάβει μέρος σέ διάφορες ἀποστολές τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριαρχείου, στό πλαίσιο τῶν Διαχριστιανικῶν Διαλόγων, μέ διάχυτη, ὡστόσο, τή διορθόδοξη διάσταση, νομίζω πώς αὐτή ἡ θέση τοῦ π. Γεωργίου ἀποτελεῖ ὁδοδείκτη γιά τή μαρτυρία τῆς Ὀρθοδοξίας στόν σύγχρονο κόσμο. Ἡ πολυπόθητη ἑνότητα θά ἔπρεπε νά ἐνσαρκώνεται στή ζωή τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καί μέ αὐτή –ὡς προϋπόθεση– νά προσερχόμαστε στούς Διαλόγους μέ τούς ἀδελφούς χριστιανούς τῶν ἄλλων Ἐκκλησιῶν.
Ὡς δεινός γνώστης τῆς σύγχρονης ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας, ὁ π. Γεώργιος μέ τά «σταχυολογήματά» του ἑνώνει τό χθές μέ τό σήμερα φωτίζοντας τό αὔριο. Οἱ ἐκτιμήσεις του εἶναι «προφητικές», θά ἔλεγα, ὑπό τήν ἔννοια ὅτι λόγῳ τῆς μεγάλης ἐμπειρίας του στίς διορθόδοξες καί διαχριστιανικές σχέσεις, προβαίνει σέ καίριες διαπιστώσεις πού μπορεῖ νά ὁδηγήσουν σέ ἀσφαλῆ συμπεράσματα, ὅπως: «Μόνο μιά συντονισμένη Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία θά εἶναι σέ θέση νά ἀντιμετωπίσει ἀποτελεσματικά τούς πάσης φύσεως κινδύνους πού ἀπειλοῦν σήμερα τό ποίμνιό της, ἀλλά καί τό ἀνθρώπινο γένος γενικά. Καί μόνο μιά εἰρηνευμένη, ἑνωμένη καί ἰσχυρή Ὀρθοδοξία θά ἔχει λόγο πειστικό καί ρόλο ἀποτελεσματικό στήν διάπλαση ἑνός νέου κόσμου». Ἡ ἴδια λογική διέπει τόν π. Γεώργιο καί στή συμβολή τῆς Ὀρθοδοξίας στό εὐρωπαϊκό γίγνεσθαι. Μόνο ἑνωμένη ἡ Ὀρθοδοξία, ὑπό τήν πνοή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, θά μποροῦσε νά συμβάλει στήν ἀναζωογόνηση τῆς Εὐρώπης».
Ἀκόμη, ὁ π. Γεώργιος μᾶς ἐπισημαίνει μέ ἔμφαση ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία δέν κινδυνεύει τόσο ἀπό ἐξωτερικούς ἐχθρούς, ὅπως συνήθως λέγεται, ἀλλά «ἀπό ἐμᾶς τούς ἰδίους».
Δέον νά σημειώσουμε ἐδῶ ὅτι ὁ π. Γεώργιος κατά τή μακρά διακονία του στό Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν (ΠΣΕ), ταξίδεψε πολύ καί ἀποκόμισε πολύτιμες ἐμπειρίες τόσο γιά τήν Οἰκουμενική Κίνηση ὅσο καί γιά τόν ρόλο τῆς Ὀρθοδοξίας μέσα σέ αὐτήν. Ἡ δέ συμβολή του ὑπῆρξε πολλάκις καθοριστική καί ἀποφασιστική.
Στό σημεῖο αὐτό θά ἤθελα, ὅμως, νά ἐξάρω καί μιά ἀκόμη πτυχή τῆς προσωπικότητας τοῦ π. Γεωργίου Τσέτση, αὐτήν τοῦ αὐθεντικοῦ ἐκφραστῆ τῆς Πατριαρχικῆς ψαλτικῆς παραδόσεως.
Ὡς φυσικός πρόεδρος τοῦ «Συνδέσμου Μουσικοφίλων Πέραν», κατά τή διακονία μου στή Μεγάλη Ἀρχιδιακονία, εἴχαμε τήν ἐξαιρετική εὐκαιρία, μέ ἀφορμή τήν ἐπέτειο τῶν 70 ἐτῶν τοῦ Συνδέσμου, νά τιμήσουμε τόν π. Γεώργιο Τσέτση, ὁ ὁποῖος ἐκφώνησε μιά βαρυσήμαντη ὁμιλία γιά τή διαχρονική παρακαταθήκη τοῦ «Συνδέσμου Μουσικοφίλων» περί τοῦ «ὀρθῶς καί σεμνῶς ψάλλειν». Ὁ π. Γεώργιος ἀνακηρύχθηκε, ἀξιοχρέως, Ἐπίτιμος Πρόεδρος τοῦ Συνδέσμου εἰς διαδοχήν τοῦ ἀειμνήστου Μητροπολίτου Πέργης κυροῦ Εὐαγγέλου, καθώς παραμένει ὁ μονα-δικός, πλέον, ζωντανός κρίκος τῆς πατριαρχικῆς παραδόσεως.
Στό βιβλίο περιλαμβάνεται καί τό κείμενό του «Μνήμη Πρωτοψαλτῶν τοῦ Πανσέπτου Πατριαρχικοῦ Ναοῦ», τό ὁποῖο ἀποτελεῖ ὁμιλία πού ἐκφώνησε ὁ π. Γεώργιος στήν Κύπρο, μεταφέροντας στή μεγαλόνησο τήν αὔρα τῶν Πατριαρχικῶν ἀναλογίων, ὅπως ἐκεῖνος τήν ἔζησε παιδιόθεν.
Αὐτή ἡ ἐμπειρία του ἀποτυπώνεται καί σέ ἄλλα κείμενα τοῦ βιβλίου, πού ἀφοροῦν στή λογική λατρεία ἐν Φαναρίῳ στίς ἡμέρες μας. Στό κείμενό του «Χαιρετισμοί τῆς Θεοτόκου στό Φανάρι ἐν καιρῷ πανδημίας», ὁ π. Γεώργιος περιγράφει τήν ἀκολουθία στόν Πατριαρχικό Ναό, ὅπως τήν παρακολούθησε ἀπό τήν διαδικτυακή ἀναμετάδοση, μέ τή χοροστασία τοῦ Πατριάρχου, πλαισιωμένου μόνον ἀπό τούς κληρικούς τῆς Πατριαρχικῆς Αὐλῆς, οἱ ὁποῖοι διηκόνησαν στά Πατριαρχικά ἀναλόγια. Ὁ π. Γεώργιος τίμησε ἐμᾶς τους νεώτερους μέ τή διαπίστωσή του: «Ὑποδειγματική ἦταν ἡ κατανυκτική καί συγκινητική αὐτή Ἱερά Ἀκολουθία. Ἀλλά καί μάθημα, νομίζω, δι’ ὅσους ἐδῶ καί καιρό μετέτρεψαν τά ἐν τῷ Ναῷ τελεσιουργούμενα σέ κακόγουστα θεάματα».
Σημαντικές εἶναι δέ οἱ παρατηρήσεις του γιά τήν ἐκκλησιαστική μουσική καί σέ ἄλλα κείμενα τοῦ βιβλίου, ὅπως αὐτό πού ἐπιγράφεται: «Ἡ Ἑβδομάς τῶν Παθῶν τῆς Ὀρθοδόξου Ὑμνογραφίας».
Δέν ἔχουμε παρά νά εὐχαριστήσουμε ὀφειλετικά ἐκ βάθους καρδιᾶς τόν π. Γεώργιο γι’ αὐτήν τή συναγωγή κειμένων του, πού ἀποτελοῦν πολύτιμη παρακαταθήκη γιά ὅλους μας καί θά ἀποτελοῦν γιά τίς ἐπερχόμενες γενεές, καθώς καλύπτουν σημαντικές πτυχές τοῦ νεώτερου καί σύγχρονου ἐκκλησιαστικοῦ μας βίου.
Ὁ π. Γεώργιος εἶναι ὁ Ρωμιός τῆς Οἰκουμένης, ὁ ὁποῖος ἀπό τό Χάσκιοϊ, τό Πικρίδιο τῆς Πόλεως καί τή Χάλκη, μεγαλούργησε στήν καρδιά τῆς Εὐρώπης καί ἀπό ἐκεῖ σέ ὅλο τόν χριστιανικό κόσμο.
Εἴθε νά ἀξιωθοῦμε κι ἐμεῖς τῆς ἀρχοντιᾶς τοῦ π. Γεωργίου, ὁ ὁποῖος, ἄν καί σέ προχωρημένη ἡλικία, μᾶς ἀπευθύνεται μέ νεανικό σφρίγος: «Δέν παύω νά εἶμαι στή διάθεση τῆς Ἐκκλησίας μου, στήν ἀγκαλιά τῆς ὁποίας γαλουχήθηκα καί μεγάλωσα καί τήν ὁποία διηκόνησα ἐπί δεκαετίας καί συνεχίζω νά διακονῶ τό κατά δύναμιν».
Πολλά τά ἔτη σας, Γέροντά μου!
_____________
Ομιλία του Μ. Πρωτοσυγκέλλου κ. Θεοδώρου κατά την διαδικτυακή παρουσίαση του βιβλίου του Μ. Πρωτοπρεσβυτέρου της Μ.τ.Χ.Ε. π. Γεωργίου Τσέτση, Σταχυολογήματα περί Πόλης και Φαναρίου. Η παρουσίαση διοργανώθηκε από την Οικουμενική Ομοσπονδία Κωνσταντινουπολιτών – ΟιΟμΚω και τους Κωνσταντινουπολίτες στην Ελβετία.
