Επετειακό τεύχος της Επιθεώρησης Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου
Toυ Χάρη Ανδρεόπουλου*
Με μελέτες και άρθρα επί ζητημάτων τα οποία αφορούν στις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας στην Ελλάδα, αλλά και με τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενώσεως επί σειράς θρησκευτικών ζητημάτων ευρύτερου κοινωνικού και πολιτικού ενδιαφέροντος, κυκλοφορήθηκε προσφάτως το νέο τεύχος (2/2022) της εξαμηνιαίας Επιθεώρησης Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου (τα) «Νομοκανονικά».
Πρόκειται για ένα τεύχος επετειακό – και εν ταυτώ πανηγυρικό – καθώς με αυτό συμπληρώνεται εικοσαετία από την έκδοση του εν λόγω επιστημονικού περιοδικού, του οποίου την πλούσια επιστημονική συγκομιδή αποτελούν τα σαράντα πυκνογραφημένα τεύχη με πάνω από 9.000 σελίδες, περισσότερες από εκατόν ογδόντα μελέτες από εκατό συγγραφείς, περισσότερες από τέσσερις εκατοντάδες αποφάσεις δικαστηρίων της Ελλάδος και της αλλοδαπής, από τις οποίες η πλειονότητα είναι υπομνηματισμένες.
Το τεύχος προλογίζει ο ιδρυτής και διευθυντής του περιοδικού, ομ. καθηγητής της Νομικής Σχολής Αθηνών κ. Ιωάννης Κονιδάρης έμπλεος συναισθημάτων δίκαιης εγκαυχήσεως και ευγνωμοσύνης καθώς, όπως σημειώνει, ο σπόρος που φύτεψε πριν από είκοσι έτη βλάστησε και αναπτύχθηκε δικαιώνοντας την προσδοκία του ν΄ αποτελέσουν τα «Νομοκανονικά» το βήμα εκείνο που θα επιτρέψει στις νέες δυνάμεις του κλάδου να εμφανισθούν στο προσκήνιο. Ευγνωμοσύνης δε, για όλους όσους πίστεψαν στο εγχείρημα και συνέδραμαν με κάθε τρόπο για την επιτυχία του.
Τη συμπλήρωση της εικοσαετίας από της εκδόσεως των «Νομοκανονικών» χαιρετίζει «μετ΄ ιδιαζούσης χαράς και πολλής συγκινήσεως» ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος ο οποίος, με σεπτό Πατριαρχικό Γράμμα του, το οποίο δημοσιεύεται στο περιοδικό, συγχαίρει και εύχεται «κατά πάντα καλλίκαρπον και ανοδικήν την συνέχισιν του εκδοτικού βίου του περιοδικού», επισημαίνοντας ότι τα «“Νομοκανονικά” κοσμούν την εν Φαναρίω Πατριαρχικήν Βιβλιοθήκην». Επίσης, με Επιστολή του ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμος Β΄ εύχεται τα «“Νομοκανονικά” να εξακολουθήσουν να αποτελούν κατά τα επόμενα έτη λίκνον επιστημονικής πρωτοπορίας», επισημαίνοντας εμφαντικώς ότι η παρουσία τους «συνιστά ανεξίτηλον βιβλιοθήκην επιστημονικής αναφοράς εις πείσμα του αϋλου, ασταθούς και χαώδους όγκου πληροφοριών της εποχής του διαδικτύου».
Τα «Νομοκανονικά» είναι η εξαμηνιαία Επιθεώρηση που επιδιώκει να καλύψει δύο σύνθετους και δυσχερείς επιστημονικούς κλάδους, το Εκκλησιαστικό και το Κανονικό Δίκαιο, τόσο σε επίπεδο θεωρίας όσο και δικαστηριακής πράξεως. Αποτελούν το επιστημονικό όργανο της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου (http://www.etekkad.gr), διευθύνονται υπό του ομ. καθηγητού Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Αθηνών και Προέδρου της Εταιρείας κ. Ιωαν. Μ. Κονιδάρη, εκδίδονται από τις ευφήμως γνωστές εκδόσεις Σάκκουλα Α.Ε. (https://www.sakkoulas.gr) και κυκλοφορούν Νοέμβριο/Δεκέμβριο και Μάϊο/Ιούνιο κάθε έτους. Απευθύνονται σε δικηγόρους, δικαστές, θεολόγους και σε ερευνητές επιστήμονες από τον χώρο των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών (ιστορικούς, κοινωνιολόγους, κ.λ.π.) οι οποίοι είτε εντρυφούν στο πεδίο των σχέσεων Πολιτείας – Εκκλησίας / θρησκευτικών κοινοτήτων, είτε ασχολούνται με θέματα της Εκκλησιαστικής Ιστορίας και δη της νεότερης. Εκδίδονται ανελλιπώς από τον Μάιο του 2002 και ήλθαν, σύμφωνα με την πρόθεση του ιδρυτού και Διευθυντού τους, ομ. καθηγητού κ. Κονιδάρη, να καλύψουν την απουσία, που είχε από ικανού χρόνου καταστεί ευκρινώς ορατή, μιας περιοδικής εκδόσεως, η οποία να προάγει την επιστήμη στα ζητήματα του Εκκλησιαστικού και του Κανονικού Δικαίου και ευρύτερα τον δημόσιο διάλογο στα ζητήματα των σχέσεων Πολιτείας και Εκκλησίας.
Στην ύλη του περιοδικού περιλαμβάνονται τρεις ενότητες, που περιέχουν άρθρα, μελέτες ή/και γνωμοδοτήσεις, αποφάσεις ελληνικών και διεθνών δικαστηρίων, ιδίως του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, κατά το δυνατόν με σχόλια και παρατηρήσεις, καθώς και βιβλιοκρισίες και βιβλιοπαρουσιάσεις. Καινοτομία της νέας περιόδου συνιστά η σχεδιαζόμενη νέα, τέταρτη ενότητα, η οποία θα περιέχεται στην Επιθεώρηση εφόσον συντρέχει λόγος και θα περιλαμβάνει βιβλιογραφική αποδελτίωση ή ενημέρωση επί της νεότερης εκκλησιαστικής νομοθεσίας, υπό την ευρύτατη έννοια του όρου, ή επιστημονικό διάλογο ή συνδυασμό τους. Με τον τρόπο αυτόν τα «Νομοκανονικά» ανταποκρίνονται πλήρως και σε βάθος σε κάθε ανάγκη ενημέρωσης σχετική με το Εκκλησιαστικό και το Κανονικό δίκαιο και συνεχίζουν να αποτελούν το εγκυρότερο βοήθημα του νομικού της πράξης, αλλά και ερευνητών από το χώρο των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών (θεολόγων, ιστορικών, κοινωνιολόγων, κ.α.).
Στο παρόν τεύχος δημοσιεύονται: Αρθρο – αφιέρωμα του καθηγητού κ. Κονιδάρη για τον αείμνηστο καθηγητή και ακαδημαϊκό Αμίλκα Αλιβιζάτο υπό τον τίτλο «Ενας ρηξικέλευθος Νομοκανονολόγος» και οι ακόλουθες τέσσερις μελέτες:
α) «Οργανικές θέσεις και μισθοδοσία του Κλήρου», μια ερμηνευτική προσέγγιση των μισθολογικών διατάξεων του Ν. 4957/2022, του κ. Θεοδ. Παπαγεωργίου, δικηγόρου LL.M., Ειδικού Νομικού Συμβούλου της Ι. Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος,
β) «Ο “Καταστατικός Χάρτης” των εκκλησιαστικών επαρχιών Δωδεκανήσου», υπό το πρίσμα των άρθρων 317-352 του Ν. 4957/2022, των κ.κ. Γεωργίου Ανδρουτσοπούλου Επικ. Καθηγητή Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Αθηνών και Αθαν. Κόντη, δικηγόρου, Δρ. Νομικής, και,
γ) «Η νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενώσεως επί θρησκευτικών ζητημάτων», με παρουσίαση αποφάσεων επί θρησκευτικών υποθέσεων βαρύνουσας σημασίας με έμφαση στην νομολογιακή πυκνότητα της τελευταίας πενταετίας (π.χ. υποθέσεις ίσης θρησκευτικής μεταχειρίσεως στον εργασιακό χώρο, διδασκαλίας των Θρησκευτικών, κ.α.), του κ. Θεοδ. Τσιβόλα, δικηγόρου, Δρ. Νομικής, και
δ) «Η συμμετοχή των λαϊκών στην διοίκηση των Ορθοδόξων Εκκλησιών», μια καταγραφή πορισμάτων ερεύνης διεξαχθείσης στο πλαίσιο εκπονηθείσης – και ήδη περατωθείσης – διδακτορικής διατριβής, του κ. Νικολάου Χαμάκου, Πρωτοδίκη Διοικητικών Δικαστηρίων, Δρ. Νομικής.
Στο τέλος του παρόντος τεύχους δημοσιεύονται, με ιδιαίτερη σελιδαρίθμηση, τα συγκεντρωτικά ευρετήρια συγγραφέων, δικαστικών αποφάσεων και πράξεων ανεξαρτήτων αρχών και όρων και ονομάτων, ευρετήρια για ολόκληρη τη εικοσαετία τα οποία επιμελήθηκε ο εκ των μελών της Συντακτικής Επιτροπής κ. Θεοδ. Τσιβόλας.
* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι Δρ. Εκκλησιαστικής Ιστορίας του ΑΠΘ ([email protected] ), μέλος της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου. Υπηρετεί στη Β/θμια Εκπ/ση ως Σχολικός Σύμβουλος κλ. ΠΕ01 – Θεολόγων Στερεάς Ελλάδος.
