Του Αρχιμανδρίτου του Οικουμενικού Θρόνου Γεράσιμου Φραγκουλάκη
Αννόβερο Γερμανίας
«Ο Θεός, ευχαριστώ σοι, ότι ουκ ειμί ώσπερ οι λοιποί των ανθρώπων». (Σ’ ευχαριστώ Θεέ μου που δεν είμαι όπως οι υπόλοιποι άνθρωποι). Είναι τα λόγια που βγαίνουν από το στόμα του Φαρισαίου. Μεγάλη κουβέντα είπε για τον εαυτό του. Όμως ας αναρωτηθούμε, μπορεί αυτό το οποίο λέει ο Φαρισαίος να ισχύει και σήμερα;
Η φράση αυτή μπορεί να έχει διπλή ανάγνωση στο μέρος που αναφέρει ότι, «δεν είμαι όπως οι υπόλοιποι άνθρωποι». Δηλαδή, βεβαίως και μπορεί κάποιος να είναι διαφορετικός από τους άλλους ανθρώπους, που σημαίνει ότι έχει τη δυνατότητα να είναι καλύτερος, όπως εξίσου επίσης υπάρχει η περίπτωση να είναι χειρότερος. Είναι πάντως μία φράση η οποία ακούγεται σε όλες τις εποχές και επομένως και σήμερα. Είναι μία φράση χιλιοειπωμένη και επομένως γιατί όχι και από τον καθένα από εμάς! Πόσες φορές δεν σκεφτήκαμε ή δεν είπαμε για τον εαυτό μας ότι «εγώ δεν είμαι σαν τους άλλους», εννοώντας προφανώς ότι «είμαι καλύτερος από αυτούς». Καμία αντίρρηση, πάμε όμως να το δούμε λίγο πιο αναλυτικά.
Κατ’ αρχήν για να συγκρίνω τον εαυτό μου με τους άλλους πρέπει να έχω επίγνωση του μέτρου σύγκρισης. Πρέπει με λίγα λόγια να μπορώ να ξεχωρίζω, να ξέρω να διακρίνω τη διαφορά ανάμεσα σε δίκαιο και άδικο, σωστό και λάθος, γενικώς ανάμεσα στο καλό και στο κακό. Υποκειμενικά πάντα υποτίθεται ότι ξέρω, μπορώ να ξεχωρίζω αυτές τις έννοιες. Πότε όμως διατυμπανίζω ότι, «εγώ δεν είμαι σαν τους άλλους», όταν πράττω το καλό ή όταν κάνω το κακό; Όταν αυτό που κάνω είναι σωστό, δεν θα αισθανθώ την ανάγκη να το φωνάξω. Εκτός αυτού όμως, είναι κάτι που συνήθως το κάνει ο υπόλοιπος κόσμος. Βλέπουν οι άνθρωποι ότι τα έργα μου είναι καλά, πρώτοι εκείνοι ή έστω κάποιοι θα τα επιβραβεύσουν. Εγώ δεν χρειάζεται να πω τίποτα. Φωνάζω εγώ και μάλιστα μόνος μου πως είμαι καλός, πως διαφέρω από τους υπόλοιπους ανθρώπους, τότε κάτι δεν πάει καλά. Κάτι θέλω να κρύψω ή θέλω να παρουσιάσω τα έργα μου με τρόπο διαφορετικό από την πραγματικότητα. Συνειδητά διαστρεβλώνω την αλήθεια για τον απλούστατο λόγο ότι, την συγκεκριμένη στιγμή δεν με εξυπηρετεί η αλήθεια, αντιθέτως με βοηθάει η διαστρέβλωση, η παραπληροφόρηση, το ψέμα. Δεν αγαπώ το συνάνθρωπό μου και το δικαιολογώ ότι, αυτός είναι ο κακός και όχι ότι εγώ δεν έχω αγάπη. Δεν έχω υπομονή με τον αδελφό μου και πάλι το δικαιολογώ ότι αυτός βραδυπορεί και όχι ότι εγώ στερούμαι υπομονής. Ζηλεύω τον διπλανό μου και το δικαιολογώ ότι, αυτός χρησιμοποιεί αθέμιτα μέσα για να προκόβει και όχι ότι, εγώ έχω φθόνο μέσα μου. Αδικώ καταφάνερα και όμως φωνάζω ότι, με τον τρόπο μου αυτό πολεμώ την αδικία.
Ας έρθουμε τώρα και λίγο πιο κοντά στο χώρο τον δικό μας των Χριστιανών των Ορθοδόξων. Με ρωτούν γιατί δεν έχω σχέση με την εκκλησία, γιατί δεν εκκλησιάζομαι και απαντώ: Γιατί εγώ δεν είμαι σαν τους άλλους που κάνουν τους μεγάλους σταυρούς και τις μετάνοιες και όμως εκμεταλλεύονται και καταδυναστεύουν τον κόσμο, είναι κλέφτες, είναι μοιχοί, είναι… και τι δεν είναι!
-Ώπα, ώπα για στάσου, για περίμενε, τι είναι αυτά που λες;
-Αυτά που λέω είναι η αλήθεια, το αμφισβητείτε;
-Αυτά που λες απαντώ, αδελφέ μου, αδελφή μου, αυτά τα ίδια λόγια τα έχω ξανακούσει.
-Ε, εντάξει δεν είπα ότι δεν υπάρχουν και άλλοι καλοί, υπάρχουν. Δυστυχώς όμως είμαστε λίγοι, μετρημένοι στα δάκτυλα του ενός χεριού.
-Όχι, όχι αγαπητέ μου, αυτά τα λόγια τα έχω ακούσει από συγκεκριμένο στόμα, από άνθρωπο ο οποίος χαρακτηρίζεται ως μη δικαιωμένος, δηλαδή καταδικασμένος από τον ίδιο το Θεό. Για διάβασε στο Ευαγγέλιο του Λουκά, στο κεφάλαιο 18, στους στίχους 11 και 12, τι λέει; « Θεέ μου σ’ ευχαριστώ που δεν είμαι σαν τους άλλους ανθρώπους άρπαγας, άδικος, μοιχός… Εγώ νηστεύω δύο φορές την εβδομάδα και προσφέρω και το ένα δέκατο από τα εισοδήματά μου στο ναό». Ποιος τα λέει αυτά; Ο Φαρισαίος μας πληροφορεί το Ευαγγέλιο. Ο Φαρισαίος τα λέει αυτά και μάλιστα με τρόπο επιδεικτικό. Ο Φαρισαίος, μας λέει ο Χριστός, αφού στάθηκε επιδεικτικά, είπε τα παραπάνω λόγια. Δηλαδή, κοντολογίς αγαπητέ μου, εσύ που μιλάς κατά παρόμοιο τρόπο για τον εαυτό σου, δεν είσαι τίποτ’ άλλο από έναν Φαρισαίο. Και το θέμα δεν είναι ότι μοιάζεις με Φαρισαίο, αλλά ότι, σύμφωνα με την διαβεβαίωση του Κυρίου μας, δεν πρόκειται να δικαιωθείς ποτέ σου, όχι εδώ στον προσωρινό χώρο και χρόνο, αλλά εκεί, στην αιωνιότητα. Αλίμονο!
Ο Χριστός είπε την παραβολή αυτή απευθυνόμενος σε κάποιους που ήταν σίγουροι για την ευσέβειά τους και περιφρονούσαν τους άλλους. Η Αγία μας Εκκλησία έχει ορίσει να διαβάζεται η παραβολή αυτή, την Κυριακή που ανοίγει το Τριώδιο και μας είναι γνωστή ως Κυριακή του Τελώνη και του Φαρισαίου. Θέλει με τον τρόπο αυτό η Εκκλησία μας ως στοργική μητέρα, να μας προετοιμάσει για να μπούμε σιγά-σιγά στην περίοδο της Αγίας και Μεγάλης Σαρακοστής και να οδηγηθούμε έτσι στην ψυχοσωτήριο και ψυχωφελή Ανάσταση του Κυρίου μας.
Το πρώτο πράγμα που μας προβάλλει η Εκκλησία μας στην είσοδο αυτής της περιόδου, είναι η αποφυγή της υπερηφάνειας. Και αυτό, γιατί όταν υπάρχει υπερηφάνεια, ο άνθρωπος μένει στατικός, αμετακίνητος στην αμαρτία και κατά συνέπεια δεν σώζεται. Ενώ όταν υπάρχει ταπείνωση, ο άνθρωπος οδηγείται και σε άλλες ψυχοσωτήριες αρετές και επομένως σώζεται
Ας εκμεταλλευτούμε αυτή την περίοδο του Τριωδίου και ας προσπαθήσουμε να αλλάξουμε τον εαυτό μας και να τον οδηγήσουμε από τα γήινα, τα φθαρτά και ψυχοφθόρα, στα πνευματικά, στα ουράνια και σωτήρια.
Μακάρι όλοι να έχουμε ένα καλό και ευλογημένο Τριώδιο. Αμήν!
