Η θρησκεία ως εργαλείο της Ρωσίας στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας και η διάδοση ρωσικών επιχειρημάτων του «ρωσικού κόσμου» από τους ιερείς του Πατριαρχείου Μόσχας συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια στρογγυλής τραπέζης με θέμα «Θρησκευτικός παράγοντας και χρήση του στον σύγχρονο υβριδικό πόλεμο», που έλαβε χώρα πρόσφατα στο Εθνικό Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Τερνόπιλ.
Επιπλέον, οι συνομιλητές συζήτησαν τους τρόπους αλληλοκατανόησης μεταξύ της Ουκρανικής Εκκλησίας Πατριαρχείου Μόσχας και της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας.
«Το θέμα της θρησκείας είναι εξαιρετικά σημαντικό στο πλαίσιο της κατανόησης όλων των διαδικασιών που σχετίζονται με την Ουκρανία. Είναι ακόμη πιο επίκαιρο τώρα, όταν κανείς δεν μπορεί παρά να δει και να κατανοήσει τη θρησκευτική βάση σε αυτόν τον τρομερό πόλεμο. Ορισμένοι προσπαθούν να αντιμετωπίσουν κερδοσκοπικά αυτόν τον παράγοντα και πολλοί, συνειδητοποιώντας πόσο σημαντική ήταν η θρησκεία στη δημιουργία αυτού του πολέμου, κάνουν ό,τι είναι δυνατό για να ελαχιστοποιήσουν τις αρνητικές επιπτώσεις τόσο για την Ουκρανία όσο και για τη φήμη των θρησκειών γενικότερα», σημείωσε στην εναρκτήρια ομιλία του ο Αντρίι Γιούρας, υποψήφιος διδάκτορας πολιτικών επιστημών, αναπληρωτής καθηγητής, Έκτακτης και Πληρεξούσιος Πρέσβης της Ουκρανίας στο Βατικανό, αναφέρει ο ιστότοπος RISU.
Σύμφωνα με τον Πρέσβη, η Ρωσία χρησιμοποίησε τον θρησκευτικό παράγοντα για να αναπτύξει διάφορα ιδεολογικά σχέδια που αποτέλεσαν τη βάση για αυτόν τον αιματηρό πόλεμο. Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας πολύ καλά καταλαβαίνει πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση και γιατί οι ενέργειες του επιτιθέμενου κράτους, της Ρωσίας, μπορούν να οδηγήσουν σε αρνητικές συνέπειες για τις Ουκρανικές Εκκλησίες.
Ο Ζινόβιι Ναζαρτσιούκ, ακαδημαϊκός της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών της Ουκρανίας, σημείωσε στην ομιλία του ότι ο πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας εκδηλώνεται όχι μόνο στα μέτωπα, αλλά και στην καθημερινή ζωή. Και όχι μόνο τα όπλα και στρατιωτικές ενέργειες είναι σημαντικές, αλλά και το πνεύμα κάθε Ουκρανού, η ικανότητά του να αντισταθεί στους εισβολείς.
Στην πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση έλαβε μέρος και ο επικεφαλής του RISU Ταράς Αντοσέβσκι. Ο ίδιος εξήγησε πώς η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία διατήρησε την ενότητα και τον έλεγχο σε ολόκληρη την επικράτεια της πρώην ΕΣΣΔ. Υποστήριξε ότι η θρησκευτική κατάσταση που έχουμε τώρα διαμορφώθηκε κατά τις δεκαετίες 1990 – 2010. Εκείνη την εποχή, η ΕΣΣΔ κατέρρευσε, αλλά η KGB (πλέον FSB) δεν σταμάτησε τη δράση της. Παράλληλα, οι μυστικές υπηρεσίες έδωσαν μεγάλη σημασία στο θρησκευτικό περιβάλλον και την εμπλοκή του στη διάδοση ορισμένων πληροφοριών. Την ίδια στιγμή, επί προεδρίας του Βίκτορ Γιούσενκο, στο περιβάλλον της εν Ουκρανία Ρωσικής Εκκλησίας διαχωρίστηκε μια φιλοουκρανική πτέρυγα. Ωστόσο, παρέμεινε υπό πληροφοριακό έλεγχο και δεν μπορούσε να διαδώσει τις δικές του ιδέες. Την εποχή του Βίκτορ Γιανουκόβιτς, αυτό έγινε ακόμη πιο αισθητό: Πλήρης έλεγχος των μέσων μαζικής ενημέρωσης και επιθετική προώθηση του «ρωσικού κόσμου». Ήδη από τότε ήταν ξεκάθαρο ότι δεν επρόκειτο για θρησκευτική, αλλά πολιτική προπαγάνδα.
Ο Ταράς Κολιαντρούκ, διδάκτωρ φιλοσοφίας και βραβευμένος με το Κρατικό Βραβείο Ιβάν Φρανκό, επεσήμανε ότι ο θρησκευτικός παράγοντας στην υβριδική επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας είναι πράγματι ένας από τους καθοριστικούς. Οι εισβολείς και οι εκπρόσωποι της Ρωσικής Εκκλησίας προσπαθούν ενεργά να επηρεάσουν την ανθρώπινη συνείδηση με τη βοήθεια διαφόρων τεχνολογιών πληροφόρησης. Η Ρωσία χρησιμοποιεί δραματοποιήσεις, μυθοπλασίες, «κρεμάει ταμπέλες», χρησιμοποιεί την υποκατάσταση των εννοιών και καταφεύγει σε χειριστικές πρακτικές. Είναι σημαντικό να ανταποκριθούμε σε αυτό το φαινόμενο και να εφαρμόσουμε μια αποτελεσματική πολιτική για την καταπολέμησή του – αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να κερδίσουμε στο μέτωπο της ενημέρωσης, επεσήμανε.
Τα ρωσικά μηνύματα που διαδίδονται κατά τη διάρκεια του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας δεν είναι κάτι καινούργιο. Έχουν συνυφαστεί στη ζωή της Ουκρανίας εδώ και αιώνες: Σε περιόδους υποδούλωσης από τη Ρωσική Αυτοκρατορία, και στη συνέχεια στη «φυλακή των εθνών» – την ΕΣΣΔ. Συνέχισαν να ζουν μετά την αποκατάσταση της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας και διείσδυσαν σε διάφορους τομείς της ζωής. Το γιατί μέχρι και σήμερα υφίστανται και επηρεάζουν την Ουκρανία τα απομεινάρια της τσαρικής Ρωσίας εξήγησε ο ο Βιτάλι Κόζακ, Διδάκτωρ Ανατολικών Εκκλησιαστικών Επιστημών, Εφημέριος της Αρχιεπισκοπής Ternopil-Zboriv της Ουκρανικής Καθολικής Εκκλησίας, Κοσμήτορας του Τερνόπιλ. Η αναφορά του είχε τον τίτλο «Η ρωσική προπαγανδιστική αφήγηση στην ουκρανική θρησκευτική ιστοριογραφία: το μυστικό της μακροζωίας».
Ο Ολεξάντρ Σαγάν, Διδάκτωρ Φιλοσοφικών Επιστημών, ανέφερε ότι η πραγματική θρησκευτική κατάσταση στην Ουκρανία από τις αρχές του 2022 ήταν η εξής: 7.200 ενορίες της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας και περίπου 11.000 ενορίες της Ουκρανικής Εκκλησίας Πατριαρχείου Μόσχας (εν Ουκρανία Ρωσικής Εκκλησίας). Ωστόσο, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι περισσότερες από 600 κοινότητες που αποχώρησαν από την Ουκρανική Εκκλησία Πατριαρχείου Μόσχας το 2019 και περίπου 700 κοινότητες που το εγκατέλειψαν το 2022 εξακολουθούν να μην μετρώνται.
Επιπλέον, ο επιστήμονας πρόσθεσε ότι πρέπει να σταματήσει η συζήτηση σχετικά με το καταστατικό της Ουκρανικής Εκκλησίας Πατριαρχείου Μόσχας καθώς ήδη από το 2019 έχει οριστεί δια νόμου ο κατάλογος των ενοριών που οφείλουν να προσθέσουν το «Πατριαρχείου Μόσχας» στο καταστατικό τους. Παρά τις έντονες συζητήσεις που έχουν ξεκινήσει για ενδεχόμενη ένωση της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας και της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας Πατριαρχείου Μόσχας, ο Ολεξάντρ Σαγάν δεν βλέπει τη δυνατότητα να γίνει κάτι τέτοιο.
Ο Γιαροσλάβ Στότσκιι, διδάκτωρ ανθρωπιστικών και ιστορικών επιστημών, σημειώνει ότι η πολιτική ρωσοποίησης της Ουκρανίας, ιδίως στον θρησκευτικό τομέα, ήταν συστηματική από την προσάρτηση της Ουκρανίας από τον Περεγιασλάβ στη Μόσχα, όταν η Ουκρανική Ορθοδοξία έγινε εξαρτημένη από το Πατριαρχείο της Μόσχας. Παρατηρείται και μετά την ανακήρυξη από τον Πέτρο Α’ της Μοσχοβίας ως Ρωσικής Αυτοκρατορίας, καθώς υπό την πίεση της κρατικής πολιτικής και της ρωσικής ορθοδοξίας ξεκίνησε η απαξίωση της ουκρανικής εθνικής κουλτούρας, πραγματοποιούνταν αντικατάσταση των ουκρανικών ορθόδοξων παραδόσεων με ρωσικές. Η Αικατερίνη Β΄επίσης συνέχισε εντατικά την πολιτική της κοσμικής και θρησκευτικής ρωσοποίησης της Ουκρανίας. Τον 20ο αιώνα κατά της ουκρανικής Εκκλησίας μάχονταν οι κομμουνιστές.
Κατά τη λήξη της συζήτησης (στρογγυλής τραπέζης) οι συμμετέχοντες ενέκριναν το παρακάτω ψήφισμα:
«Ο θρησκευτικός παράγοντας και η χρήση του στον σύγχρονο υβριδικό πόλεμο»
Αφού άκουσαν τις εκθέσεις των ειδικών και με βάση τα αποτελέσματα της συζήτησης, οι συμμετέχοντες της Στρογγυλής τραπέζης επισημαίνουν τη χρήση του θρησκευτικού παράγοντα στον τρέχοντα υβριδικό πόλεμο κατά της χώρας μας και απευθύνουν έκκληση στους κρατικούς φορείς της Ουκρανίας που ασχολούνται με τα εθνικά ασφάλειας και των σχέσεων κράτους-Εκκλησίας, καθώς και σε επιστήμονες και φορείς της κοινωνίας των πολιτών που σχετίζονται με τη σφαίρα της ελευθερίας της συνείδησης, με τα ακόλουθα:
- Από την αρχή της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας, ο παράγοντας επιρροής των θρησκευτικών οργανώσεων και θεσμών στην εθνική της ασφάλεια, κυρίως στην πτυχή της ανάπτυξης της ανθρωπιστικής σφαίρας, έχει υποτιμηθεί σημαντικά. Για κάποιο διάστημα, ο θρησκευτικός παράγοντας δεν περιλαμβανόταν καν στα έγγραφα που καθορίζουν τη στρατηγική εθνικής ασφάλειας ή την ασφάλεια πληροφοριών της Ουκρανίας. Επομένως, πριν από την έναρξη και κατά τη διάρκεια του τρέχοντος πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας (από το 2014), το επιτιθέμενο κράτος χρησιμοποιεί ορισμένους θρησκευτικούς θεσμούς και μη εκκλησιαστικούς δημόσιους οργανισμούς που δημιουργήθηκαν από αυτούς (αδελφότητες, παραστρατιωτικές δομές Κοζάκων, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πρακτορεία ειδήσεων, κ.λπ.) ως μέσο διάδοσης στην Ουκρανία των ιδεολόγων της («Ρωσικός κόσμος», «Αγία Ρωσία», «Τριαδική Ρωσία», «Ευρω-Ασιατισμός» κ.λπ.), καθώς και για διάφορες ειδικές εκδηλώσεις και προωθητικές ενέργειες. Αυτή η κατάσταση ήταν και αποτελεί άμεση απειλή για την εθνική ασφάλεια της Ουκρανίας.
- Λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία οκτώ και πλέον ετών πολέμου, μπορούμε να δηλώσουμε την κρίσιμη ανεπάρκεια των προσπαθειών των κρατικών οργάνων της Ουκρανίας για την αντιμετώπιση της πολιτικοποίησης των δραστηριοτήτων ορισμένων θρησκευτικών και μη Εκκλησιαστικών ιδρυμάτων, τις καταστροφικές δραστηριότητες μεμονωμένων κληρικών. Πρώτα απ ‘όλα, λόγος γίνεται για τη δράση κληρικών της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας Πατριαρχείου Μόσχας, οι οποίοι στην πραγματικότητα ήταν και παραμένουν σε μεγάλο βαθμό φορείς των αναφερόμενων ουκρανοφοβικών ιδεολογιών του «Ρωσικού Κόσμου», «Αγίας Ρωσίας» κ.λπ. Πολλοί κληρικοί της εν Ουκρανία Ρωσικής Εκκλησίας επέδειξαν ανοιχτά τις αυτονομιστικές τους πεποιθήσεις, διεξήγαγαν αντι-ουκρανική προπαγάνδα και διέπραξαν ενέργειες που μπορούν να χαρακτηριστούν ως προδοσία. Ωστόσο, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, αυτές οι ενέργειες δεν έλαβαν την κατάλληλη αξιολόγηση (καταδίκη) τόσο από την Εκκλησία όσο και από τις δομές εξουσίας της Ουκρανίας.
- Αυτή η κατάσταση κατέστη δυνατή λόγω της παραμέλησης των ζητημάτων εθνικής ασφάλειας στον θρησκευτικό τομέα από τις κρατικές αρχές της Ουκρανίας στην αρχή της ανεξαρτησίας. Ως εκ τούτου, η FSB της Ρωσίας και οι άλλες μυστικές υπηρεσίες της εκείνη την εποχή είχαν σημαντικές ευκαιρίες να επηρεάσουν τις διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα στην Ορθοδοξία στην Ουκρανία. Σημαντικός παράγοντας για την ενίσχυση των θέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας στην Ουκρανία ήταν επίσης το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Λ. Κούτσμα, υπήρξε μια πολιτική πλήρους υποστήριξης ανάπτυξης της εν Ουκρανία Ρωσικής Εκκλησίας, βάσει της οποίας σχεδιάστηκε να διαμορφωθεί η τοπική Εκκλησία. Όπως έχει δείξει η ιστορία, αυτή ήταν μια εσφαλμένη τακτική που οδήγησε στην τεχνητή ανάπτυξη της εν Ουκρανία Ρωσικής Εκκλησίας ακόμα και σε εκείνες τις περιοχές όπου δεν είχε σημαντική υποστήριξη. Άλλωστε, προτεραιότητα στην επιστροφή των λατρευτικών χώρων και στη βοήθεια στην ανάπτυξη δόθηκε μόνο σε αυτή την Εκκλησία.
- Η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία Πατριαρχείου Μόσχας ούτε με βάση τους Κανόνες, ούτε πραγματολογικά υπήρξε ποτέ ανεξάρτητη εκκλησιαστική δομή. Σύμφωνα με τους ορθόδοξους Κανόνες και τα επίσημα έγγραφα (καταστατικό, εκκλησιαστική πολιτική, υποταγή, συμμετοχή σε εκκλησιαστικές εκδηλώσεις κ.λπ.), αποτελεί κομμάτι του Πατριαρχείου Μόσχας χωρίς κανένα καθεστώς που ορίζεται στους ορθόδοξους Κανόνες. Και με την υιοθέτηση του νέου Καταστατικού του Πατριαρχείου Μόσχας το 2017, η εν Ουκρανία Ρωσική Εκκλησία στην πραγματικότητα έχασε ακόμη και εκείνα τα στοιχεία «αυτονομίας και ανεξαρτησίας» που έλαβε το 1990 (σύμφωνα με την επιστολή του Πατριάρχη Μόσχας Αλέξιου Β΄ της 27ης Οκτωβρίου 1990) . Επομένως, σύμφωνα με τους Κανόνες και την πραγματική κατάσταση, είναι πιο σκόπιμο και λογικό να ονομαστεί αυτή η δομή Πατριαρχείο Μόσχας στην Ουκρανία ή Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία στην Ουκρανία και όχι Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία Πατριαρχείου Μόσχας. Αυτό αποδεικνύεται από τα γεγονότα της πραγματικής προσάρτησης των ουκρανικών επισκοπών το 2022, δηλαδή την αντικαταστατική μετάβασή τους σε άμεση υπαγωγή στο Πατριαρχείο Μόσχας (Πατριάρχης Κύριλλος). Η πλήρης ανομία της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας Πατριαρχείου Μόσχας επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι ο «ανεξάρτητος» και «αυτόνομος» Μητροπολίτης Κιέβου Ονούφριος δεν πρόλαβε να κάνει ούτε μια προφορική δήλωση για αυτό το θέμα, ποσό δε μάλλω να λάβει αντίμετρα για αυτή την κατάσταση.
- Η Σύνοδος της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας Πατριαρχείου Μόσχας, που πραγματοποιήθηκε στις 27 Μαΐου 2022 στο Κίεβο, συγκλήθηκε κατά κατάφωρη παραβίαση του καταστατικού της Εκκλησίας και είχε μοναδικό σκοπό να ανακόψει τη μετάβαση των ενοριών από την ίδια προς την Τοπική Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανία. Οι αιτήσεις για χωρισμό (ρήξη σχέσεων) από το Πατριαρχείο Μόσχας δεν έχουν λάβει καμία τεκμηριωμένη ή πρακτική επιβεβαίωση. Ο χειριστικός χαρακτήρας του Συμβουλίου επιβεβαιώνεται επίσης από το γεγονός ότι δεν υπάρχει επίσημη έκδοση του Καταστατικού της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας Πατριαρχείου Μόσχας.
- Μέχρι σήμερα, η Ουκρανικής Ορθόδοξη Εκκλησία Πατριαρχείου Μόσχας είναι ένας δίαυλος για τη διάδοση ιδεολογιών στην Ουκρανία που είναι αντι-ουκρανικές στην ουσία και αιρετικές σε σχέση με την ορθόδοξη πίστη («Ρωσικός κόσμος», «ιεροποίηση της θυσίας» κ.λπ.), καθώς και ένα μέσο επιβολής στους Ουκρανούς συμπλέγματος κατωτερότητας, εξιλέωσης για το Γολοντομόρ του 1932-1933, την αντίληψη του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας ως «αδελφοκτόνου» κ.λπ. Δεν υπήρξε καμία αξιολόγηση (καταδίκη) αυτών των ιδεολογιών από την ηγεσία της εν Ουκρανία Ρωσικής Εκκλησίας ή του κλήρου της ακόμη και μετά την έναρξη της μεγάλης ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
- Η ανώτερη ιεραρχία του Πατριαρχείου Μόσχας, μαζί με άλλα ρωσικά θρησκευτικά κέντρα, εκτελώντας τη βούληση της πολιτικής ηγεσίας της Ρωσίας, διεξάγουν ενεργό ιδεολογικό έργο με στόχο την ιεροποίηση του πολέμου κατά της Ουκρανίας, καλούν τους Ρώσους να συμμετάσχουν στην επιστράτευση, αρνούνται την ιστορία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας ως αυτόνομου κράτους. Με αυτόν τον τρόπο, αυτά τα θρησκευτικά κέντρα μαρτυρούν την πλήρη εξάρτησή τους από τις κοσμικές αρχές και την πολιτικοποίηση όχι μόνο των δραστηριοτήτων τους, αλλά και των δογμάτων τους (δικαίωση του κακού).
- Η τρέχουσα προώθηση της θρησκευτικής ιδέας της «απο-σατανικοποίησης» της Ουκρανίας (για να αντικαταστήσει την «απο-ναζιστικοποίηση») μαρτυρεί το γεγονός ότι το κοσμικό-θρησκευτικό έργο της Μόσχας «Κατέχων» έχει φτάσει σε ένα νέο επίπεδο ανάπτυξης. Σύμφωνα με αυτό, ενεργή εργασία γίνεται και για παρέμβαση σε δραστηριότητες άλλων Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών μέσω άμεσης ή έμμεσης δωροδοκίας, επιδρομών εκκλησιών και παραμέλησης Κανόνων. Αρκεί να αναφέρουμε την επιδρομική εισπήδηση του Πατριαρχείου Μόσχας στην Κανονική επικράτεια της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας με τη δημιουργία στις 29 Δεκεμβρίου 2021, κατά παράβαση των Κανόνων και των ορθόδοξων παραδόσεων, της «Ρωσικής Πατριαρχικής Εξαρχίας Αφρικής» κ.ά.
- Η συγχώνευση κρατικών και εκκλησιαστικών θεσμών που λαμβάνει χώρα στη Ρωσία οδήγησε στο γεγονός ότι η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία έχει γίνει στην πραγματικότητα η «πνευματική υπηρεσία κατασκοπείας της Ρωσίας». Οι κοσμικές ρωσικές αρχές χρησιμοποιούν ενεργά τα μέσα της λεγόμενης «θρησκευτικής διπλωματίας» αυτής της Εκκλησίας. Το 2022, όταν το επίπεδο της μη αποδοχής των Ρώσων κληρικών στον κόσμο αυξήθηκε στο μέγιστο, το Πατριαρχείο Μόσχας άρχισε να χρησιμοποιεί μαζικά εκείνους τους κληρικούς της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας Πατριαρχείου Μόσχας που δεν άλλαξαν τη δικαιοδοσία τους μαζί με τις ενορίες τους εκτός Ουκρανίας.
Οι δηλώσεις του Παγκόσμιου Κογκρέσου Ουκρανών, Ευρωπαϊκού Κογκρέσου Ουκρανών και απλών Ουκρανών της διασποράς μαρτυρούν ότι παράλληλα με τα θρησκευτικά τους καθήκοντα οι ιερείς του Πατριαρχείου Μόσχας ασχολούνται επίσης με «συλλογή προσωπικών δεδομένων, πρακτορική δράση, απευθείας στρατολόγηση» και επίσης χρησιμοποιώντας ίντριγκες και δωροδοκίες επιχειρούν να απαξιώσουν τους υποστηρικτές της Αυτοκεφαλίας στην Ουκρανική Ορθοδοξία (μεμονωμένα άτομα και ολόκληρη την Εκκλησία). Τέτοια στοιχεία πρέπει να αξιολογηθούν κατάλληλα από τις ουκρανικές υπηρεσίες ασφαλείας και τα κρατικά όργανα εξουσία όπως και από τα κοινοβούλια χωρών όπου παρατηρείται παρόμοια δραστηριότητα.
- Ασχολούμενοι με τις συνέπειες της δραστηριότητας του Πατριαρχείου Μόσχας στην Ουκρανία, πρέπει να λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι οι άνθρωποι που ανατράφηκαν από αυτήν την Εκκλησία ζουν σε ένα είδος πληροφοριακής και συναισθηματικής φούσκας, στο επίπεδο μιας παράλληλης πραγματικότητας. Ως εκ τούτου, οι ενημερωτικές προσπάθειες των αρχών, των επιστημόνων και του κοινού θα πρέπει να στοχεύουν στην παροχή αντικειμενικών πληροφοριών στην ουκρανική κοινωνία σχετικά με την πραγματική δραστηριότητα του Πατριαρχείου Μόσχας σε ιστορική αναδρομή και τον ρόλο του στην υποκίνηση και τη διεξαγωγή του τρέχοντος πολέμου κατά της Ουκρανίας.
- Η απαγόρευση της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας Πατριαρχείου Μόσχας μέσω υιοθέτησης σχετικού νόμου είναι επί του παρόντος ανέφικτη, καθώς δεν υπάρχουν πραγματικοί μηχανισμοί που να διασφαλίζουν την εφαρμογή του, δεν έχει πραγματοποιηθεί ισχυρό επεξηγηματικό έργο και οι εκατοντάδες κληρικοί της εν λόγω δομής, οι οποίοι τέλεσαν προδοσία δεν έχουν τιμωρηθεί. Επομένως, ένας τέτοιος νόμος μπορεί να ερμηνευθεί, μεταξύ άλλων από διεθνείς οργανισμούς ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ως δίωξη λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων. Μια τέτοια απαγόρευση θα δώσει επίσης νέο νόημα στον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Στον σημερινό αμφίβολο αγώνα με τους «δυτικούς σατανιστές» θα προστεθεί η θέση για τον «αγώνα για την ορθόδοξη πίστη», που είναι «υπό διωγμό», ένα οικείο «επιχείρημα» στους Ρώσους και τους συμπαθούντες τους σε διάφορες χώρες.
- Η ισχύουσα νομοθεσία της Ουκρανίας παρέχει επαρκή μέσα για την αντιμετώπιση της χρήσης του θρησκευτικού παράγοντα σε έναν υβριδικό πόλεμο εναντίον του κράτους μας, για την αποτροπή της πολιτικοποίησης των θρησκευτικών οργανώσεων και των δραστηριοτήτων των δομών της «πολιτικής ορθοδοξίας». Ωστόσο, αυτό απαιτεί πολιτική βούληση και συντονισμένη δουλειά όλων των δομών, ιδιαίτερα αυτών που σχετίζονται με τους τομείς των σχέσεων κράτους-Εκκλησίας.
- Το σημερινό στάδιο ανάπτυξης των σχέσεων κράτους-Εκκλησίας στην Ουκρανία απαιτεί αλλαγή της νομοθεσίας με στόχο την εγκατάλειψη της πρακτικής της σοβιετικής ολοκληρωτικής εποχής, η οποία προέβλεπε την ύπαρξη ενός ξεχωριστού «κρατικού οργάνου για τις θρησκευτικές υποθέσεις». Κάποτε, αυτό το σώμα δημιουργήθηκε από τον Στάλιν για να ενισχύσει τον έλεγχο και να μειώσει την αποτελεσματικότητα των δραστηριοτήτων (εκκαθάριση) θρησκευτικών οργανώσεων. Στις συνθήκες της ανεξάρτητης και δημοκρατικής Ουκρανίας, ένας τέτοιος θεσμός έχει ήδη ξεπεράσει ηθικά και λειτουργικά τον εαυτό του και έχει γίνει πλέον μια απαξιωμένη εκδοχή ενός κρατικού φορέα με φανταστικές εξουσίες και χωρίς μέσο πραγματικής επιρροής σε καταστάσεις σύγκρουσης ή περιπτώσεις παραβίασης της ισχύουσας νομοθεσίας. Στην πραγματικότητα, όλες οι λειτουργίες του επικαλύπτονται από άλλα κρατικά ιδρύματα (εγγραφή, άδειες κ.λπ.), γεγονός που περιπλέκει μόνο τη μετάβαση ή οδηγεί στην ανάγκη αντιγραφής εγγράφων θρησκευτικών οργανώσεων. Το φυσικό επακόλουθο μιας τέτοιας κατάστασης είναι η μετατροπή αυτού του κρατικού φορέα σε εργαλείο πίεσης μεμονωμένων πολιτικών κομμάτων ή θρησκευτικών θεσμών (ανάλογα με την περιοχή). Η βέλτιστη επιλογή, η οποία αντιστοιχεί στην τρέχουσα πραγματικότητα της Ουκρανίας, είναι η αναδιοργάνωση του υπάρχοντος κρατικού φορέα για τις θρησκευτικές υποθέσεις στο γραφείο του Διαμεσολαβητή για την Ελευθερία της Συνείδησης.
