Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Μνήμη του εθνοϊερομάρτυρος Γρηγορίου του Ε΄, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, σήμερα. Η προσωπικότητα του ήταν ξεχωριστή και ο βίος του πολυκύμαντος.
Ως γνωστόν δύο φορές εξορίστηκε στο Άγιον Όρος και εκεί επιδόθηκε στις προσφιλείς του πνευματικές ασκήσεις και μελέτες. Φιλομόναχος αλλά και διδάσκαλος και πατέρας των μοναχών. Ο Γρηγόριος Ε΄ ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για θέματα παιδείας. Μετέφρασε και εξέδωσε τους «Περί Ιερωσύνης Λόγους» του Ιερού Χρυσοστόμου. Επίσης εξέδωσε στα 1807 στο Πατριαρχικό τυπογραφείο τα «Ηθικά» του Μεγάλου Βασιλείου, εξήγηση των ομιλιών του στη Εξαήμερο και άλλα έργα, όλα σε γλώσσα απλουστευμένη, προκειμένου να γίνεται κατανοητή.
Παρουσιάζουμε σήμερα την Εξήγηση στην Εξαήμερο και στα Ηθικά, σε μία ανατύπωση του 1863. Σε ένα σύντομο σημείωμά του ο Πατριάρχης εξηγεί τους λόγους που τον οδήγησαν στην μετάφραση και έκδοση. Παραθέτουμε ενδεικτικό υλικό.
Εξήγησις των εις την Εξαήμερον ένδεκα ομιλιών και των Ηθικών του εν Αγίοις Θεοφόρου Πατρός ημών Βασιλείου του Μεγάλου
Παραφρασθέντων εις την καθομιλουμένην υπό Γρηγορίου του Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως του υπέρ του γένους μαρτυρήσαντος ανατυπωθέντων δε ήδη επιμελεία και διορθώσει Μάρκου Δ. Σακκορράφου.
Εν Αθήναις
Εκ του Τυπογραφείου της Λακωνίας 1863
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΕΛΕΩ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ
Προς τους Αναγινώσκοντας.
Εν τη υπερορίω ημών διατριβή κατά το Αθωνικόν ακρωτήριον, είδομεν αυτοψεί τους οσίους πατέρας των ιερών μοναστηρίων, ποιούντες ανάγνωσιν εις την Εξαήμερον εξήγησιν, και τα Ηθικά του εν αγίοις Πατρός ημών Βασιλείου, κατά την Εκκλησιαστικήν διατύπωσιν, και ολίγους τους συνιέντας εύρομεν, δια το άπειρον της Ελληνικής διαλέκτου. Έκτοτε λοιπόν εστοχάσθημεν ωφέλιμον την εις το απλούν μετάφρασιν της Εξαημέρου εξηγήσεως, ως ωφελίμου γενησομένης, ου μόνον αυτοίς, αλλά και πάσι τοις χριστωνύμοις λαοίς εκκλησιαστικοίς τε, και κοσμικοίς, ιδιώταις και πεπαιδευμένοις δια την της Ελληνικής διαλέκτου παραφθοράν, και των ιερών βιβλίων του θείου Πατρός το σπάνιον. Λαμβάνουσι δε και οι φυσιολογούντες εκ της αναγνώσεως ταύτης την προς την φύσιν των όντων και θείαν δημιουργίαν της κτίσεως πολλήν την θεωρίαν, και της διανοίας αυτών θεοσεβή πληροφορίαν και βεβαίωσιν.
Έρρωσθε.
Ο Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριος
