Διατριβή: Το Οικουμενικό Πατριαρχείο στη Λατινική Αμερική

 Δήμητρα Κούκουρα, Ομ. Καθηγήτρια Ομιλητικής, Α.Π.Θ.

«Η Ορθοδοξία στη Λατινική Αμερική και η παρουσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου» είναι ο τίτλος μιας ενδιαφέρουσας διδακτορικής διατριβής, που  υποστηρίχθηκε στις 13 Οκτωβρίου ε.έ. στο Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ. και βαθμολογήθηκε παμψηφεί «Άριστα». Ο Κολομβιανός συγγραφέας της, έγγαμος κληρικός π. Νικόλαος Alirio Antolínez Hernández, είχε  σταλεί προ ετών από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Μεξικού κ. Αθηναγόρα, για να μάθει την ελληνική γλώσσα στο Εκκλησιαστικό Λύκειο Κιλκίς και να σπουδάσει Θεολογία στο Α.Π.Θ.

          Με επιστημονική βιβλιογραφική τεκμηρίωση, ρέοντα λόγο  και με εμφανή ζήλο για τη διάδοση της ορθόδοξης παράδοσης στην αχανή Λατινική Αμερική, ο εξεταζόμενος εξήγησε στη διαδικτυακή δημόσια εξέταση τους λόγους για τους οποίους πολλοί κάτοικοί της στρέφονται προς την Ορθοδοξία και ειδικότερα προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, καθώς πιστεύουν ότι συνεχίζει το πνεύμα της μιας αδιαίρετης Εκκλησίας της πρώτης χριστιανικής χιλιετίας.

           Ο Χριστιανισμός, ως γνωστόν, μεταφέρθηκε στη Νότιο Αμερική από ρωμαιοκαθολικούς ιεραποστόλους, που συνόδευσαν τους Ισπανούς και Πορτογάλους κατακτητές στα τέλη του 15^ου αι. και, ακολουθώντας υποχρεωτικά τις εντολές του Ισπανικού Στέμματος,  προχώρησαν στον βίαιο εκχριστιανισμό των ιθαγενών Αζτέκων, Μάγια, Ίνκας και στην εξάλειψη του πολιτισμού τους. Το αποτέλεσμα αυτών των προσπαθειών ήταν μια θρησκευτική πίστη ανάμεικτη με παγανιστικά και χριστιανικά στοιχεία. Πάνω σε αυτό το θρησκευτικό υπόβαθρο άρχισαν να διαδίδονται από τα τέλη του 19^ου αι. και εξής διάφορες προτεσταντικές ομολογίες καθώς και η ορθόδοξη παράδοση συγχρόνως προς το μεταναστευτικό ρεύμα.

          Στις τελευταίες δεκαετίες του 20^ου αιώνα οι φυγόκεντρες τάσεις στις πολυπληθέστερες ρωμαιοκαθολικές κοινότητες αυξήθηκαν, κυρίως εξαιτίας της ιστορικής ταύτισής τους με την αποικιοκρατία, των νεωτέρων ηθικών σκανδάλων αλλά και της δυνατότητας που πλέον υπάρχει οι δυσαρεστημένοι να γνωρίζουν και άλλες χριστιανικές παραδόσεις. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η θεαματική αύξηση των Πεντηκοστιανών αλλά και οι ποιμαντικές αναθεωρήσεις της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

          Οι ορθόδοξες κοινότητες δημιουργήθηκαν από τις αρχές του 20^ου αιώνα, για να ποιμάνουν τους Ρώσους, Άραβες, Έλληνες, Σέρβους και Πολωνούς μετανάστες. Με την πάροδο του χρόνου οργανώθηκαν καλύτερα με την ανέγερση ναών, ίδρυση μονών, δημιουργία εκπαιδευτικών και άλλων μορφωτικών ιδρυμάτων και ο αριθμός τους αυξήθηκε μετά από τους παλαιότερους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας-Πόντου και από τους νεώτερους της Μέσης Ανατολής και τους οικονομικούς μετανάστες.

          Η παρουσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου εδραιώθηκε χάρη στις προσπάθειες δύο χαρισματικών Ιεραρχών στην Κεντρική και τη Νότιο Αμερική αντιστοίχως, του Επισκόπου Ναζιανζού Παύλου ντε Μπαγιεστέρ (1927-1984) στο Μεξικό και του Μητροπολίτη Μπουένος Άιρες Γενναδίου Χρυσουλάκη (1924-2016) στην Αργεντινή, οι οποίοι εργάστηκαν με σύνεση και μεθοδικότητα για τη συνοχή των ελληνικών κοινοτήτων, τη σύνδεσή τους με την Εκκλησία, τη διατήρηση των ελληνικών πολιτιστικών καταβολών των μελών τους, την πνευματική τους στήριξη και πρόοδο. Παράλληλα, όπως προκύπτει από τη μελέτη του ομιλητικού τους έργου, με το κήρυγμά τους συνέβαλαν στη μεταφορά της ορθόδοξης διδασκαλίας για την εν Χριστώ σωτηρία, την πνευματική εμπειρία των αγίων, τη λειτουργική ζωή, την εξαγιαστική χάρη των ιερών μυστηρίων της Εκκλησίας και το χρέος των μελών της να προσφέρουν και στους άλλους την ελπίδα που απορρέει από την πίστη στον αναστάντα Χριστό.  

           Τις τελευταίες δεκαετίες η παρουσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου απετέλεσε τον πόλο έλξης για πολυάριθμους ιθαγενείς κυρίως στην Κεντρική Αμερική,  που αναζητούσαν από μόνοι τους στα βιβλία και στο διαδίκτυο την Εκκλησία, η οποία συνεχίζει την αποστολική παράδοση των πρώτων χρόνων και των Οικουμενικών Συνόδων. Όταν την συνάντησαν στον τόπο τους, ζήτησαν να γίνουν μέλη της.  

          Η αναζήτηση για την Ορθοδοξία είναι μεγάλη και η πρόκληση για τους Ορθοδόξους είναι να μεταδώσουν την ορθόδοξη θεολογία και το ορθόδοξο ήθος σε γλώσσα κατανοητή στους αποδέκτες τους με σεβασμό των πολιτιστικών τους ιδιαιτεροτήτων.   

          Προς την κατεύθυνση αυτή συντείνουν αποφασιστικές ενέργειες του Οικουμενικού Πατριαρχείου, όπως είναι η ίδρυση (1996) δύο Μητροπόλεων, Αργεντινής και Μεξικού,  η επιλογή τοπικών κληρικών, του Μητροπολίτου Μπουένος Άιρες κ. Ιωσήφ, των βοηθών Επισκόπων Άσσου κ. Τιμοθέου και Μυρίνης κ. Αθηναγόρα  και πολλών πρεσβυτέρων. Εξάλλου η ιστορική επίσκεψη της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου Κυρίου  Βαρθολομαίου στην Κούβα (Νοέμβριος 2016) ενθάρρυνε με τη σημειολογία της την προσέλευση εντοπίων στα ιεραποστολικά κέντρα των δύο Μητροπόλεων.

          Ο π. Νικόλαος Αντολίνεζ, ένας από τους περίπου τριακόσιους πενήντα αλλοδαπούς αποφοίτους (2005) του Εκκλησιαστικού Λυκείου Κιλκίς, εντάχθηκε στον εφημεριακό κλήρο της Ι. Μητροπόλεως Πολυανής και Κιλκισίου από τον μακαριστό Μητροπολίτη κυρό Απόστολο, με την ευλογία του Σεβ. Μητροπολίτου Μεξικού κ. Αθηναγόρα, και με αυτόν τον τρόπο παρακολούθησε με συνέπεια το προπτυχιακό, μεταπτυχιακό και διδακτορικό πρόγραμμα σπουδών στο Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ. Με άψογη ελληνομάθεια απάντησε με άνεση και γνώση στις ερωτήσεις των Καθηγητών της Εξεταστικής Επιτροπής,  κκ  Δ. Κούκουρα, Π. Σκαλτσή, Στ. Τσομπανίδη. Φ. Ιωαννίδη, Ν. Παπαγεωργίου και Π. Υφαντή και απέσπασε θερμά συγχαρητήρια.

Με τον Αργεντινό Σεβ. Μητροπολίτη Μπουένος Άιρες κ. Ιωσήφ  και τον Κολομβιανό πρωτοπρ. π. Νικόλαο Αντολίνεζ, το Οικουμενικό Πατριαρχείο διαθέτει πλέον στη    Λατινική  Αμερική δύο εντοπίους διδάκτορες «ἱκανούς καὶ τοὺς ἑτεροδόξους διδάξαι τῇ ἰδίᾳ αὐτῶν γλώσσῃ» τα της Ορθόδοξου Θεολογίας, στο επίπεδο της τριτοβάθμιας         εκπαίδευσης.

Η φράση του αοιδίμου πρωτοπόρου Μητροπολίτου Μπουένος   Άιρες κυρού Γενναδίου Χρυσουλάκη παραμένει επίκαιρη: «Χρειάζεται ακόμη πολλή προσπάθεια, για να         ετοιμασθεί η Λατινική Αμερική και να γνωρίσει την Ορθοδοξία».