Του Διακόνου Μελετίου Στεφανάτου / Θεολογική Σχολή Χάλκης
Ὁ μακαριστὸς Μητροπολίτης Πατάρων Μελέτιος, κατὰ κόσμον Δημήτριος Χρηστίδης, γεννήθηκε τὸ 1880 στὴ Σπάρτη τῆς ἐπαρχίας Πισιδίας τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Κατὰ τὸ σχολικὸ ἔτος 1897-1898 εἰσήχθη στὴν δεύτερη τάξη τοῦ γυμνασιακοῦ τμήματος τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης, τελῶν ὑπὸ τὴν ἐγγύηση τοῦ Μητροπολίτη Πισιδίας Γερασίμου. Κατὰ τὰ ἔτη τῶν σπουδῶν του, τὸν Αὔγουστο τοῦ 1903, χειροτονήθηκε στὸ ναΰδριο τῆς Σχολῆς διάκονος ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη Καλλιουπόλεως Ἱερώνυμο. Ἀπὸ τὴν Θεολογικὴ Σχολὴ ἀπεφοίτησε τὸ ἑπόμενο ἔτος, 1904, καὶ στὴ συνέχεια ὑπηρέτησε ὡς Ἀρχιδιάκονος τοῦ Μητροπολίτη Καλλιουπόλεως. Πρεσβύτερος χειροτονήθηκε ἀπὸ τὸν Πατριάρχη Ἰωακείμ Γ΄ στὸν Πατριαρχικὸ Ναό τὸν Νοέμβριο τοῦ 1904.
Ἀκολούθως, ὑπηρέτησε στὴν ἑλληνορθόδοξο κοινότητα Μερσίνης τῆς Μητροπόλεως Ἀδάνων γιὰ τέσσερα ἔτη καὶ κατόπιν μετέβη στὴν Σπάρτη τῆς Πισιδίας, ὅπου ἀνέλαβε καθήκοντα Πρωτοσυγκέλλου τῆς Μητροπόλεως[1]. Τὸ 1910, σὲ ἡλικία 30 ἐτῶν, ἐξελέγη Ἐπίσκοπος Πατάρων, Βοηθὸς τοῦ Μητροπολίτου Πισιδίας Κωνσταντίνου, ἀπὸ τὸν ὁποῖο καὶ χειροτονήθηκε στὶς 19 Δεκεμβρίου στὸν Ἱ. Ναὸ Ἁγίου Νικολάου Γαλατᾶ τῆς Πόλεως. Ὡς Ἐπίσκοπος ἀπὸ τὸ 1913 καὶ ἑξῆς ὑπηρέτησε ἐπίσης τὶς Ἱ. Μητροπόλεις Νικαίας καὶ Ἡρακλείας, ὅπου ἀνέπτυξε σημαντικὴ ποιμαντικὴ καὶ ἐθνικὴ δράση, μὲ ἀποτέλεσμα μάλιστα νὰ ἀπελαθῇ ἀπὸ τὴν Νίκαια καὶ νὰ ἀναγκασθῇ νὰ μεταβῇ στὴν Κωνσταντινούπολη.
Τὸν Μάιο τοῦ 1919 ἐπανῆλθε στὴν Μητρόπολη Πισιδίας, μάλιστα ὡς Ἐπίτροπος τοῦ ἐπιχωρίου Μητροπολίτου, ἐκτελοῦντος συνοδικὰ καθήκοντα καὶ διαμένοντος κατὰ συνέπεια στὴν Κωνσταντινούπολη[2]. Κατὰ τὴν περίοδο τῆς ἐγκαταστάσεώς του στὴν Ἀττάλεια, ἡ περιοχὴ τελοῦσε ὑπὸ ἰταλικὸ ἔλεγχο. Ὁ ἴδιος διαζωγραφεῖ μὲ μελανὰ χρώματα τὴν δράση τους: «Οἱ Ἰταλοὶ καὶ οἱ κατακλύσαντες τὴν Ἀττάλειαν καὶ τὴν περιοχὴν Καθολικοὶ ἱερεῖς, Καλόγηροι καὶ Καλογραῖαι μετὰ φανατισμοῦ διενήργουν προπαγάνδαν πολιτικὴν καὶ θρησκευτικὸν προσηλυτισμόν, διὰ νὰ ἐξιταλίσωσι καὶ νὰ προσελκύσωσι εἰς τὸν Παπισμὸν τοὺς Ἕλληνας[3]». Ὁ Πατάρων Μελέτιος ὅμως δὲν ἔπαυσε νὰ ἀναπτύσσῃ ἀξιόλογη ποιμαντικὴ καὶ ἐθνικὴ δράση «συνεχῶς κηρύττων εἰς τοὺς ναούς, ἱδρύων ἰατρεῖα καὶ συσσίτια καὶ διανέμων βοηθήματα εἰς τοὺς δεομένους[4]». Ἡ δράση του εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τὴν κατόπιν συμφωνίας Ἰταλῶν καὶ Τούρκων ἀπαγωγή του στὸ Ἐρζεροὺμ τὸ 1921[5]. Ὁ ἴδιος ἐξιστορεῖ τὰ τῆς ἐξορίας του, ἡ ὁποία διήρκησε τρία ἔτη, «συνελήφθην καὶ ἐξετοπίσθην ἐξ Ἀτταλείας τὴν 8ην Ἰανουρίου τοῦ 1921 ὑπὸ τῶν Τουρκικῶν Ἀρχῶν καὶ ἤχθην ὡς αἰχμάλωτος εἰς τὰς ἐσχατιὰς τῆς Τουρκίας. Ὑπέφερα τὰ πάνδεινα, πεζοπορείας, φυλακίσεις, κακώσεις, πεῖναν, μεταφορὰς ἀπὸ τόπου εἰς τόπον, ἀνεκδιήγητα βάσανα[6]».
Ὁ Πατάρων Μελέτιος ἐντόπιζε τὴν αἰτία τῶν πολεμικῶν συγκρούσεων τῆς ἐποχῆς, ἐν μέσῳ τῶν ὁποίων βρέθηκε καὶ ὁ ἴδιος, ὡς ἀποτέλεσμα τῆς ἀνθρώπινης πλεονεξίας «…ἡ πλεονεξία καὶ τὴν τῶν οἴκων καὶ τῶν πόλεων ἀνατρέπει καὶ διαφθείρει εὐδαιμονίαν, αἱ δὲ διαφοραί, αἱ ἐμφύλιοι ἔριδες καὶ οἱ ἔξω πόλεμοι δι΄ οὐδὲν ἢ διὰ τὴν τοῦ πλείονος ἐπιθυμίαν συμβαίνουσιν[7]». Παύση τῶν πολέμων καὶ ἐπικράτηση τῆς εἰρήνης μπορεῖ νὰ ἐπιτευχθῇ μόνο διὰ τῆς ἀγάπης «ἡ καθ΄ ἡμᾶς πεῖρα βεβαιοῖ τὴν ἀναντίρρητον ταύτην ἀλήθειαν, ὅτι ἐὰν πάντες ἀνεξαιρέτως οἱ ἄνθρωποι εἶχον ἐν ταῖς καρδίαις αὐτῶν τὴν ὑπὸ τοῦ Χριστιανισμοῦ διδασκομένην πρὸς τὸν πλησίον ἀγάπην, ὢ τότε, τότε θὰ ἔπαυον μὲν αἱ ἐν τῷ κόσμῳ τούτῳ ὑφιστάμεναι διακρίσεις τῶν ἀνθρώπων τῷ πλούτῳ, τῇ δυνάμει καὶ τοῖς ἄλλοις, αἵ χαλεπὰς ἑκάστοτε διεγείρουσι ἔριδας καὶ διαμάχας, θὰ ἐκράτει δὲ μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων ἡ χριστιανικὴ ἰσότης καὶ θὰ ἐπρυτάνευεν ἡ ἀπόλυτος εἰρήνη[8]».
Τὸ 1924 βρέθηκε μαζὶ μὲ τοὺς ἐκριζωμένους πρόσφυγες στὴν Νέα Ἰωνία τῆς Ἀττικῆς, ὅπου μὲ τὴν ἄδεια τοῦ Ἀθηνῶν Χρυσοστόμου, συνέχισε νὰ μεριμνᾷ γιὰ τὴν διαποίμανση τῶν προσφύγων. Κατὰ τὴ διάρκεια τῆς γερμανικῆς κατοχῆς τοῦ ἀνατέθηκε ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία ἡ φροντίδα τῆς Μητροπόλεως Ἀλεξανδρουπόλεως, ὅπου ἀντιμετώπισε πολλοὺς κινδύνους προερχομένους τόσο ἀπὸ τοὺς Γερμανούς, ὅσο καὶ ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους, οἱ ὁποῖοι τελικῶς τὸν ἀπήλασαν.
Μετὰ τὴν ἐπιστροφή του ἀπὸ τὴν Ἀλεξανδρούπολη στὴν Νέα Ἰωνία ἀνέλαβε τὴν ὀργάνωση τῶν συσσιτίων τῆς πόλεως, ἀπὸ τὰ ὁποῖα τρέφονταν ἕως 15.000 ἄτομα καθημερινῶς[9]. Ἡ ἀγάπη του πρὸς τὸν πλησίον τὸν ὠθοῦσε, καίτοι ὁ ἴδιος ἄστεγος ἐπὶ ὀκταετία, νὰ μεριμνᾷ γιὰ κάθε ἀνάγκη τῶν ποιμνίου του, ἀφοῦ, ὅπως μαρτυρεῖ, ἡ ἀγάπη «ἐλαχίστην ἢ καὶ οὐδεμίαν δύναται νὰ ἔχῃ ἀξίαν, ἐφ΄ ὅσον ὡς ἁπλῆ εὐμένεια καὶ ἄκαρπος συμπάθεια μένουσα, δὲν ἐκδηλοῦται καὶ ἔργῳ[10]». Παρ΄ ὅλο ποὺ τοῦ προτάθηκε νὰ ἀναλάβῃ τὴν διαποίμανση κάποιας Μητροπόλεως τὸ ἀρνήθηκε κατηγορηματικῶς, δηλώνοντας τὴν ἐπιθυμία του νὰ παραμείνῃ μὲ τοὺς πρόσφυγες[11], «τοὺς ἐκριζωθέντας ἐκ τῶν πατρῴων ἐδαφῶν τῆς Μικρᾶς Ἀσίας[12]».
Τὸ 1961, ἡ Ἁγία καὶ Ἱερὰ Σύνοδος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, κατόπιν αἰτήματος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀνύψωσε τὸν Πατάρων Μελέτιο σὲ τιτουλάριο Μητροπολίτη, ἐπ΄ ἀφορμῇ τῆς συμπληρώσεως πεντηκονταετίας ἀρχιερωσύνης[13], μὲ σκοπὸ νὰ τιμηθῇ ἡ προσφορά του στὴν Ἐκκλησία καὶ τὸ Γένος, ἐνῷ τὸ 1963 τιμήθηκε καὶ ἀπὸ τὴν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν.
Στὶς 20 Ἰουλίου 1967, σὲ ἡλικία 87 ἐτῶν, ὁ Πατάρων Μελέτιος «ὁ ἐκλεκτὸς οὗτος ἱεράρχης, λευκανθεὶς ἐπὶ τῶν ἐπάλξεων τῶν ἐκκλησιαστικῶν καὶ ἐθνικῶν ἀγῶνων» ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ καὶ κηδεύτηκε ὑπὸ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν Ἱερωνύμου προπεμπόμενος ἀπὸ τὸ ἀγαπημένο του προσφυγικὸ ποίμνιο στὸν Ἱ. Ν. Ἁγίων Ἀναργύρων Νέας Ἰωνίας, γιὰ τὴν ἀνέγερση τοῦ ὁποίου ἐκοπίασε τὰ μέγιστα.
[1] Ἐκκλησιαστικὴ Ἀλήθεια, Ἔτος ΛΑ’ (1910), 48, 383
[2] Ἐκκλησιαστικὴ Ἀλήθεια, Ἔτος ΛΘ’ (1919), 17, 122-123
[3] Ἱερωνύμου Ἀθηνῶν, «Ὁ Πατάρων Μελέτιος», Ἐκκλησία, ΜΔ΄ (1967), 15, 423
[4] αὐτόθι
[5] Ἐκκλησιαστικὴ Ἀλήθεια, Ἔτος ΜΑ’ (1921), 17, 55
[6] Ἱερωνύμου Ἀθηνῶν, «Ὁ Πατάρων Μελέτιος», Ἐκκλησία, ΜΔ΄ (1967), 15, 423
[7] Πατάρων Μελέτιος, Περὶ ἀπληστίας
[8] Πατάρων Μελέτιος, Περὶ τῆς πρὸς τὸν πλησίον ἀγάπης.
[9] Ἱερωνύμου Ἀθηνῶν, Ὁ Πατάρων Μελέτιος, Ἐκκλησία, ΜΔ΄ (1967), 15, 424
[10] Πατάρων Μελέτιος, Περὶ τῆς πρὸς τὸν πλησίον ἀγάπης.
[11] ΘΗΕ, λῆμμα Μελέτιος ὁ Χρηστίδης (Ι. Κωνσταντινίδης)
[12] Ἱερωνύμου Ἀθηνῶν, Ὁ Πατάρων Μελέτιος, Ἐκκλησία, ΜΔ΄ (1967), 15, 423
