“ΤΙΣ ΠΤΑΙΕΙ ;”
ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
ὑπὸ
Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου
“τίς ἥμαρτεν, οὗτος ἢ οἱ γονεῖς αὐτοῦ,
ἵνα τυφλὸς γεννηθῇ;”
(Ἰω. 9, 2)
Ὁ διαπρεπὴς μετανεοβυζαντινὸς καὶ λαϊκὸς ζωγράφος Ἄρχων Ἁγιογράφος Ἰωάννης Μητράκας, ὁ ὁποῖος ἔχει ἰδιαιτέρως πλούσιο καὶ πρωτοποριακὸ εἰκονογραφικὸ ἀλλὰ καὶ οὐκ ὀλίγον συγγραφικὸ ἔργο, κοσμικοῦ, θρησκευτικοῦ, ἱστορικοῦ, μυθολογικοῦ, ἠθογραφικοῦ, κοινωνικοῦ, ἀλληγορικοῦ καὶ συμβολικοῦ χαρακτῆρος, φιλοτέχνησε κατὰ τὸ 2016 ἕνα λίαν ἐνδιαφέροντα καὶ σημαδιακὸ καὶ διὰ τὰ καθ’ ἡμᾶς σήμερον πίνακα, ὑπὸ τὸν τίτλον: “Ἡ σταύρωσις τῶν Ἑλλήνων ἀπὸ τὸ ΔΝΤ καὶ τὸ ΕΤ” ἤ “Τίς πταίει;”, διαστάσεων 160 x 120 σὲ τέμπερα πάνω σὲ καμβὰ καὶ ξύλο.
Κατὰ τὸν καλλιτέχνη: “Στὸ Θέατρο τῆς ζωῆς ὅλοι οἱ θεατὲς βλέπουν τοὺς ἐσταυρωμένους ποὺ εἶναι: στὸ κέντρο ὁ συνταξιοῦχος, δεξιὰ ὁ δημόσιος ὑπάλληλος καὶ ἀριστερὰ ὁ ἰδιωτικὸς ὑπάλληλος. Μπροστά τους, ποὺ ἔχουν ἐστραμμένη τὴν πλάτη τους πρὸς τοὺς ἐσταυρωμένους εἶναι: Μέρκελ, Λαγκάρντ, Σούλτς, Γιουνγκέρ, Σόϊμπλε, Ὀλάντ! Ἀπὸ τὴν δεξιὰ μεριὰ εἶναι οἱ Ἕλληνες πολιτικοί: Τρίπρας, Μητσοτάκης, Βενιζέλος, Σαμαρᾶς, Μεϊμαράκης, Παπανδρέου καὶ Γεννηματᾶ. Ἀποκαμωμένοι μετὰ ἀπὸ πέντε χρόνια λιτότητος καὶ ἀφαίμαξης τῶν οἰκονομικῶν τῶν Ἐλλήνων, βλέπουν τὴν καταστροφή τους χωρὶς νὰ μποροῦν νὰ ἀντιδράσουν. Προσπαθοῦν ἔτσι νὰ περισώσουν τὴν ἀξιοπρέπειά τους”.
Εἰκονογραφικῶς παρουσιάζει μιά “θάλασσα” ποὺ κατακλύει ὁλόκληρο καὶ ἀσφυκτικὰ τὸν πίνακα, παραθετικά, μὲ ἀνθρώπινα κεφάλια ἀνδρῶν, γυναικῶν, παιδίων ποικίλης ἡλικίας καὶ μεγέθους, τὰ μεγάλα τῶν ὁποίων ἀνήκουν στούς “ἐξέχοντας”, τοὺς στὰρ! πολιτικοὺς τῆς Εὐρωπαϊκῆς ἀρένας. Ἐδῶ πρέπει νὰ σημειωθεῖ, ὅτι ἡ “πολυκεφαλία” εἶναι ἓν σύνηθες εἰκονογραφικὸ στοιχεῖο στὰ ἔργα τοῦ Μητράκα, εἰκονολογικὸ σύμβολο τῆς δυνάμεως τῶν ἀρχαίων προγόνων μας, παρὰ τὶς αἰώνιες διενέξεις μεταξύ των, “σύμβολο τῆς καταγωγῆς καὶ πνευματικότητος τῶν Ἑλλήνων ποὺ κατάγονται ἀπὸ Ἀρχιερεῖς. Ὀρφέας, Εὔμολπος, Θάμυρις μὰ καὶ Αὐτοκράτορες καὶ Πατριάρχες, ὅπως εἶναι ἡ δυναστεία τῶν Μακεδόνων, θρακικῆς καταγωγῆς καὶ ἄλλοι, καὶ ὄχι ἀπόγονοι δούλων, ὅπως εἶπαν μερικοὶ ἡγέτες ἀδιαντρόπως” (Μητράκας). Οὕτως τὴν συναντῶμεν ἐνδεικτικῶς καὶ εἰς τὰς συνθέσεις: Ἡ παγκόσμια συναυλία τοῦ Ὁρφέα, Ἡ συναυλία στὴ νύχτα τῆς ζωῆς, Ἀλέξανδρος ὁ Κοσμοκράτωρ, Πρόνοια, Σπάρτακος ὁ Θρᾶξ, Ὁ πνευματικὸς Φάρος τῶν Θρακῶν, Ἡ ψυχὴ μου ἀλλιώτεψε κ.ἄ. Τὰ κεφάλια συνήθως ἄσχετα μεταξύ των στρέφονται πρὸς τὰ δεξιά, ἀριστερά, παρίστανται μετωπικῶς ἢ ἔχουν ἐστραμμένα τὰ νῶτα πρὸς τοὺς ἐσταυρωμένους, ὅπως οἱ μεγάλοι πολιτικοὶ ἄνδρες, ἀψηφοῦντες τὰ γενόμενα ὄπισθεν καὶ περὶ αὐτούς. Μερικὰ ἔχουν μιὰ κάπως περίεργη πρὸς τὰ ἄνω, ἀφύσικη κλίση, πρᾶγμα γνωστὸ καὶ ἐκφραστικὸ στὴ βυζαντινὴ εἰκονογραφία, καὶ φοροῦν ποικίλα καλύμματα ὅπως καπέλα, σκουφιά, κάσκες κλπ. Πάντως τὰ πρόσωπά τους φαίνονται θλιμμένα καὶ σκεπτικὰ ἀπὸ τὰ πολλὰ καὶ βασανιστικὰ προβλήματα ποὺ τοὺς ἀπασχολοῦν. Ὑψώνουν δὲ τὰ χέρια πρὸς τὰ ἄνω ἢ καὶ ὁλοκλήρους τοὺς βραχίονάς των σὰν νὰ διαμαρτύρονται, νὰ ζητοῦν βοήθεια ἢ νὰ φασκελώνουν τοὺς ὑπαιτίους. Καὶ αὐτὰ τοὺς ἑνώνουν μεταξύ τους. Οἱ κινήσεις εἶναι πάντως πιὸ ἔντονες πρὸς τὸ κάτω μέρος τοῦ πίνακος.
Στὸ κέντρο ἐπὶ ἑνὸς κυρτοῦ καὶ γυμνοῦ χώρου ὑψοῦνται τρεῖς λίαν λεπτοὶ καὶ ὑψηλοὶ ὅμοιοι σταυροί, κατὰ τρόπον ἐμφαντικό, συνθετικὰ καὶ χρωματικά. Ἐπ’ αὐτῶν σταυροῦνται “παλουκοειδῶς” οὐχὶ ὁ Χριστὸς μεταξὺ τῶν δύο ληστῶν, ἀλλά -Κύριε ἐλέησον- ὁ συνταξιοῦχος ἀναμέσῳ τοῦ δημοσίου καὶ τοῦ ἰδιωτικοῦ ὑπαλλήλου, τοῦτ’ἔστιν αὐτοὶ οἱ ὁποῖοι ὑποφέρουν οἰκονομικὰ ἰδιαιτέρως. Μήπως λοιπὸν ἐδῶ ξανασταυρώνεται ἐν ἐτέρᾳ μορφῇ ὁ Χριστός; (Καζαντζάκης). Οἱ σταυροὶ ἔχουν δελτάρια καὶ ὑποπόδιον, πρὸ τοῦ μεσαίου δὲ ὑψώνεται κλῖμαξ, πιθανῶς μὲ ἕναν ἀνερχόμενο σταυρωτή. Οἱ ἐσταυρωμένοι εἶναι λεπτοί, μορφὲς μανιεριστικές, ἴσως καὶ λόγῳ τῶν μαρτυρικῶν ἐκτροπῶν τῆς καθημερινῆς ζωῆς, ἔχουν κατὰ τὴν μόδαν, γένειον καὶ ἀντιπασοκικῶς εἶναι ἐνδεδυμένοι μέλαν -ἐπισήμως γάρ- κοστοῦμι μὲ γραβάτα. Τὰ χέρια των ὑψώνουν συμμετρικῶς καί “χορευτικά” πρὸς τὰ ἄνω. Ἀτενίζουν δὲ στὸ ἄπειρον, καὶ ἴσως νὰ λένε: Τί νὰ κάνουμε, ἄς “χορέψουμε” λοιπὸν μὲ ἀκίνητο τὸ σῶμα ἐπάνω στὸ σταυρό, ὑποτασσόμενοι ταῖς “ἐπιγείοις δυνάμεσιν”. “Χορεύουν” τοῦτ’ ἔστι -ὀξυμόρως- ἐν ἀκινησίᾳ! Πάντως εἶναι καλὸ ὅταν τραγουδᾶ καὶ χορεύει ὁ λαός!
Τὰ χρώματα τῶν ἐνδυμάτων των εἶναι ποικίλα: λευκά, μαῦρα, καφέ, κόκκινα, ρόζ, μώβ, πράσινα, κυανοπράσινα, μπλέ. Συχνὰ δὲ ἀπαντοῦν καὶ τὰ γνωστὰ εἰς αὐτὰ τετραγωνίδια, σύμβολα κατὰ τὴν εἰκονολογία τοῦ καλλιτέχνη, τῆς τετραγωνικῆς λογικῆς καὶ σοφίας τῶν ἀρχαίων προγόνων μας.
Ἔτσι λοιπὸν καὶ τὸ ἔργον αὐτὸ μαρτυρεῖ καὶ τὴν συνήθη καὶ ἐντυπωσιακὴν εἰκονογραφικὴν εὑρηματικότητα τοῦ ζωγράφου, μὲ τὴν ὁποία καταπιάνεται ἐδῶ σὲ μία τόσο πολιτικὰ θαραλλέα ἀπεικόνιση τῶν ταλαιπωρουμένων συνανθρώπων μας, παντρεύων σοσιαλιστικὲς ἰδέες μὲ χριστιανικὲς τοιαῦτες, πρᾶγμα οὐχὶ ἄηθες ἐν τῷ Πρωτοχριστιανισμῷ καὶ οὐχὶ μόνον.
Ἔτσι λοιπὸν καὶ τὸ ἔργον αὐτὸ μαρτυρεῖ καὶ τὴν συνήθη καὶ ἐντυπωσιακὴν εἰκονογραφικὴν εὑρηματικότητα τοῦ ζωγράφου, μὲ τὴν ὁποία καταπιάνεται ἐδῶ σὲ μία τόσο πολιτικὰ θαραλλέα ἀπεικόνιση τῶν ταλαιπωρουμένων συνανθρώπων μας, παντρεύων σοσιαλιστικὲς ἰδέες μὲ χριστιανικὲς τοιαῦτες, πρᾶγμα οὐχὶ ἄηθες ἐν τῷ Πρωτοχριστιανισμῷ καὶ οὐχὶ μόνον.
Ἄλλωστε, μὲ παρόμοια θέματα κοινωνικῆς φύσεως ἔχει ἀσχοληθεῖ καὶ πολὺ ἐνωρίτερα, ὅπως στοὺς περίφημους ἀνθρακωρύχους, τοὺς μάρτυρας αὐτοὺς τοῦ μόχθου καὶ τοῦ ἱδρώτα, ποὺ παλεύουν μέσα στὰ ἔγκατα τῆς γῆς καὶ δὲν στρογγυλοκάθονται σὰν τοὺς οὐχὶ σπανίως εὐτραφεῖς καὶ συχνάκις μειδιῶντας, ἀβυσσαλέους καρεκλοκενταύρους.
