Μ. Γ. ΒΑΡΒΟΥΝΗΣ
Καθηγητής Λαογραφίας – Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης / Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας
Άρχων Προστάτης των Γραμμάτων της Α.τ.Χ.Μ.Ε.
ΜΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΟΡΟΣΗΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ
Πριν από έναν χρόνο η Ιερά Μητρόπολη Περιστερίου, ταλαιπωρημένη από τις ασθένειες και τις δοκιμασίες υγείας των Μητροπολιτών Χρυσοστόμου και Κλήμεντος, απέκτησε νέο Μητροπολίτη, εκλεγμένο από το Σεπτό Σώμα της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, τον π. Γρηγόριο Παπαθωμά. Έναν κληρικό που έχοντας υπηρετήσει επί μακρόν στο εξωτερικό, έχοντας λαμπρές σπουδές και παραλλήλως σπουδαία ακαδημαϊκή σταδιοδρομία, ήταν κατά τον χρόνο της εκλογής και της χειροτονίας του ώριμος να αναλάβει το επισκοπικό πηδάλιο, και να αποδώσει καρπούς.
Η τοπική Εκκλησία του Περιστερίου, κλήρος και λαός, τον υποδέχθηκαν με ανοιχτή αγκαλιά, όπως άλλωστε και οι τοπικοί άρχοντες, και οι φορείς. Τον υποδέχθηκαν με χρυσές ελπίδες, αγάπη, τιμή και σεβασμό. Και με χαρά βλέπουν, στον χρόνο που ήδη πέρασε, τις προσδοκίες τους όχι μόνο να εκπληρώνονται, αλλά να τελεσφορούν εις το πολλαπλάσιο. Διότι ο Σεβασμιώτατος εγκαινίασε μια νέα περίοδο για το Περιστέρι, όχι με τυμπανοκρουσίες και υπερβολές, αλλά με την πραότητα του καλού ποιμένα και την αγάπη του απλού αλλά αποτελεσματικού ορθόδοξου κληρικού, όπως τον ξέρουμε από την παράδοση της Εκκλησίας και του λαού μας.
Πράγματι, η προσωπικότητα και η συγκρότησή του, πνευματική, επιστημονική και εκκλησιαστική, του έχουν δώσει όλα τα απαραίτητα εφόδια για μια τέτοια παρουσία και δράση: Ο Σεβασμιώτατος, ως γνωστόν, γεννήθηκε το 1960 στα Νάματα Ασκίου-Βοΐου Κοζάνης, και βίωσε ήδη από τα παιδικά του χρόνια, την ανόθευτη ελληνορθόδοξη παράδοση. Είναι Καθηγητής του Κανονικού Δικαίου στο Τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών από το 2010, στο Ορθόδοξο Θεολογικό Ινστιτούτο Αγίου Σεργίου Παρισίων από το 1994, καθώς και στο Ευρωπαϊκό Διαπανεπιστημιακό Πρόγραμμα Διδακτορικών Σπουδών «Σωκράτης – Gratianus», στο Πανεπιστήμιο Paris XI, από το 2000.
Η διαδρομή του στην εκπαίδευση (1965-1997) είναι ενδεικτική και της πνευματικής συγκρότησής του: σταθμοί της υπήρξαν τα Νάματα, όπου τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο, η Πτολεμαΐδα, όπου φοίτησε στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο, η Θεσσαλονίκη, όπου σπούδασε στη Θεολογική και τη Νομική Σχολή του ΑΠΘ, και το Παρίσι, όπου εκπόνησε και υποστήριξε Μεταπτυχιακή και Διδακτορική Διατριβή και Μετα-Διδακτορικό [Υφηγεσία] στην Θεολογία και την Νομική.
Ανάλογη και η εκπαιδευτική του διαδρομή (1985-2015), σταθμοί της οποίας υπήρξαν το Τσοτύλι Κοζάνης, στο Γυμνάσιο και το Λύκειο, η Καστοριά, στο 1ο και το 2ο Λύκειο, το Παρίσι, στα Ελληνικά Σχολεία της Γαλλίας και στη Θεολογική Σχολή του Αγίου Σεργίου Παρισίων, η Ταλλίνη της Εσθονίας, στο Ελληνικό Σχολείο Εσθονίας και στα Πανεπιστήμια της Ταλλίνης και του Tartu, η Ρίγα της Λεττονίας, στο Ελληνικό Σχολείο Λεττονίας και η Αθήνα, όπου διδάσκει στη Θεολογική Σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών, ως Τακτικός Καθηγητής. Επίσης είναι Υφηγητής της Νομικής Σχολής Jean Monnet του Πανεπιστημίου Paris XI από το 1997. Συνολικά, στα 25 χρόνια που έζησε στο εξωτερικό, προσκλήθηκε, δίδαξε και έδωσε διαλέξεις σχετικές με την επιστημονική ειδίκευσή του σε 20 Πανεπιστήμια τριών ηπείρων, στην Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική.
Πλούσιο και το συγγραφικό έργο του: δημοσίευσε μονογραφίες και άρθρα στους τομείς της Θεολογίας, του Κανονικού Δικαίου και της Θρησκειολογίας. Με μια πρόχειρη καταμέτρηση, τα αποτελέσματα της οποίας εμπλουτίζονται συνεχώς από τη δόκιμη συνέχιση της επιστημονικής δράσης του, μπορούμε να αναφέρουμε ότι είναι συγγραφέας είκοσι ενός αυτοτελών τόμων και άνω των εκατό επιστημονικών άρθρων, σε ελληνικά και ξένα περιοδικά κύρους, με ιστορικό, θεολογικό και θρησκειολογικό περιεχόμενο, στα αντικείμενα της ειδικότητάς του, πολλά από τα οποία μεταφράστηκαν σε 16 διαφορετικές γλώσσες.
Και βέβαια, η επιτυχής, παραγωγική και δόκιμη αυτή δράση επιβραβεύθηκε από τους ομοτέχνους του με την ανάθεση μιας σειράς θέσεων ευθύνης: είναι πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Forum των Ορθοδόξων Θεολογικών Σχολών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EFOST) και μέλος του Πανεπιστημιακού Κέντρου «Δίκαιο και Θρησκειακές Κοινωνίες» («Droit et Sociétés Religieuses» – DSR) της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Paris XI, καθώς και του «Ινστιτούτου Ερευνών για την Μελέτη των Θρησκειών» (Institut de Recherches pour l’ Étude des Religions – I.R.E.R.) του Πανεπιστημίου Paris IV της Σορβόννης.
Τέλος, έχει συμμετάσχει σε περίπου 90 επιστημονικά Συνέδρια με εισηγήσεις της ειδικότητάς του, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ είναι Επιστημονικός Διευθυντής σε τρεις εκδοτικές Επιστημονικές Σειρές: στην «Νομοκανονική Βιβλιοθήκη» των εκδόσεων «Επέκταση» (Θεσσαλονίκη – Κατερίνη), στα «Νομοκανονικά Ανάλεκτα» των εκδόσεων «Γρηγόρη» (Αθήνα) και στην «» «Ajalugu ja Teoloogia» (δηλ. Θεολογία και Ιστορία) των εκδόσεων του Θεολογικού Σεμιναρίου του «Αγίου Πλάτωνος» της Ταλλίνης, της Αυτονόμου Εκκλησίας της Εσθονίας.
Ως κληρικός, υπηρέτησε στην Εκκλησία της Ελλάδος, στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και στην Αυτόνομη Εκκλησία της Εσθονίας. Η εκκλησιαστική πορεία του είναι επίσης ενδεικτική: το 1998 εκάρη μοναχὸς στην ιερά μονὴ αγίου Γεωργίου Λόφου Κιλκὶς και χειροτονήθηκε διάκονος στην Ιερά Μητρόπολη Κιλκισίου, αναλαμβάνοντας ταυτοχρόνως Σχολάρχης του Εκκλησιαστικού Λυκείου Κιλκίς. Την ίδια χρονιά χειροτονήθηκε πρεσβύτερος στο Κιλκίς και έλαβε το Οφφίκιο του Αρχιμανδρίτου, αναλαμβάνοντας Ιεροκήρυκας της Ιεράς Μητροπόλεως Πολυανής και Κιλκισίου και Ηγούμενος της ιεράς μονὴς αγίου Γεωργίου Λόφου Κιλκὶς, ως επίσης και τα καθήκοντα του πνευματικού. Το 2001 ανέλαβε τα καθήκοντα πρωτοσυγκέλλου της Ιεράς Μητροπόλεως Γαλλίας, θέση στην οποία υπηρέτησε ως το τέλος του 2004. Από το 2002 υπηρέτησε ως ιερατικώς προϊστάμενος του καθεδρικοῦ ιερού ναού αγίου Στεφάνου των Παρισίων, ως και τα τέλη Αυγούστου του 2005. Από τον Μάρτιο του 2010 ανέλαβε τα καθήκοντα Ιεροκήρυκα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Διακόνησε επίσης την Εκκλησία από το 2012 ως τακτικό μέλος της «Συνοδικής Επιτροπής Διορθοδόξων και Διαχριστιανικών Σχέσεων» και από το 2015 ως αναπληρωματικό μέλος της «Συνοδικής Επιτροπής Δογματικών και Νομοκανονικών Ζητημάτων», της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Συνολικά λοιπόν υπηρέτησε 2 χρόνια στην Ιερὰ Μητρόπολη Πολυανής και Κιλκισίου, 6 χρόνια στην Ιερὰ Μητρόπολη Γαλλίας, 4 χρόνια στην Αυτόνομη Εκκλησία της Εσθονίας και 12 χρόνια στην Ιερὰ Αρχιεπισκοπὴ Αθηνών.
Με αυτά τα εφόδια, πολύπειρος και ώριμος, ο Σεβασμιώτατος Γρηγόριος εξελέγη, χειροτονήθηκε και καταστάθηκε Επίσκοπος και Μητροπολίτης της Ιεράς Μητροπόλεως Περιστερίου. Και έθεσε αμέσως «την χείρα επ’ άροτρον». Αθόρυβα και σεμνά αποκατέστησε μια στενή και επωφελή για τον λαό του Περιστερίου συνεργασία με την δραστήρια δημοτική αρχή της πόλης, περιέστειλε δαπάνες, φρόντισε για τη στελέχωση των εκκλησιαστικών υπηρεσιών, χώρισε την Μητρόπολη σε Αρχιερατικές Περιφέρειες ορίζοντας Αρχιερατικούς Επιτρόπους, επέλεξε και εγκατέστησε Πρωτοσύγκελλο και Γενικό Αρχιερατικό Επίτροπο, άρχισε την πλήρη καταγραφή της εκκλησιαστικής περιουσίας και εγκαινίασε ουσιαστικά την προσπάθεια για την πλήρη αξιοποίησή της, ενίσχυσε την φιλανθρωπία και την εξωστρέφεια των εκκλησιαστικών δράσεων, χωρίς όμως αυτές να ξεφεύγουν από την παραδοσιακή ελληνορθόδοξη πνευματικότητα, στα όρια του «απλού μεγαλείου» της θείας λατρείας στην Ορθόδοξη Εκκλησία.
Στην Εκκλησία του Περιστερίου πνέει νέος άνεμος. Στηριζόμενος σε όσα δημιούργησε ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος ο Ζαφείρης (1978 – 2019) και σε όσα οραματίστηκε και ξεκίνησε ο Μητροπολίτης Κλήμης ο Κοτσομύτης (2019 – 2021), χωρίς να μπορέσει να τα ολοκληρώσει ή να τα προχωρήσει λόγω της ασθένειας και της κοιμήσεώς του, ο Σεβασμιώτατος σεμνά, ταπεινά, αθόρυβα αλλά πάντα καλοσχεδιασμένα και αποτελεσματικά προχωρεί το εκκλησιαστικό έργο στο Περιστέρι, με γνώμονα την κύρια και βασική αποστολή της Εκκλησίας: τον φρονηματισμό, την διδασκαλία και την σωτηρία των πιστών. Γι’ αυτό και πρώτη μέριμνά του υπήρξε η καλή και πνευματικά παραγωγική λειτουργική ζωή και η ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου, με δράσεις κατά κανόνα μακριά από τα φώτα τα δημοσιότητας, αλλά αποτελεσματικές και καίριες.
Και στο έργο αυτό, το σπουδαίο και ουσιαστικό, χρησιμοποιεί τις πολλές γνώσεις και τις γνωριμίες του, που του έχει εξασφαλίσει η λαμπρή εκκλησιαστική και ακαδημαϊκή σταδιοδρομία στην οποία παραπάνω αναφερθήκαμε. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα συνέδρια και οι ημερίδες που μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί ή σχεδιάζονται. Αναφέρω ενδεικτικά την διοργάνωση από την Ιερά Μητρόπολη Περιστερίου και το Υπουργείο Εξωτερικών, υπό τον Αν. Υπουργό Εξωτερικών, στο πλαίσιο της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης, της εκδήλωσης με θέμα «Θρησκεία – Διάλογος – Ευρώπη» στο συνεδριακό χώρο της Ιεράς Μητρόπολης Περιστερίου, την Τρίτη 5 Ιουλίου 2022. Επίσης, τη διοργάνωση από το Τμήμα Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Πνευματικότητας του Πανεπιστημίου Antonianum της Ρώμης και την Ιερά Μητρόπολη Περιστερίου του «ΙΣΤ΄ Διαχριστιανικό Συμπόσιο» με θέμα «Εκκλησία και Νεότητα» (26 – 28 Αυγούστου 2022).
Τα συνέδρια αυτά, που έτυχαν θερμής υποδοχής από την θεολογική ακαδημαϊκή κοινότητα, ελληνική και ξένη, και όσα έχουν σχεδιαστεί και θα ακολουθήσουν, δεν αποτελούν απλές ακαδημαϊκές διοργανώσεις. Συνιστούν μια εξέχουσα και υποδειγματική δράση, που και την εξωστρέφεια της τοπικής Εκκλησίας συμπυκνώνει, και ευεργετικά αποτελέσματα έχει για το Περιστέρι, την πνευματική ζωή και την κοινωνία του. Σηματοδοτούν ένα νέο ύφος και οριοθετούν ένα διαφορετικό ήθος, πάνω στα οποία κινείται πλέον η Μητρόπολη Περιστερίου. Και καθώς συνδυάζονται με δράσεις ποιμαντικού περιεχομένου, σχετικές με την αναζωογόνηση της ενορίας και την αναζωπύρωση του πνευματικού και κατηχητικού έργου της Εκκλησίας, εικονογραφούν την νέα εποχή στην οποία έχει εισέλθει από εκκλησιαστική άποψη το Περιστέρι.
Κι όλα αυτά με μέτρο και συναίσθηση, με ταπεινότητα και επίγνωση της υψηλής αποστολής του κλήρου. Γιατί κατά κανόνα οι σπουδαίες πνευματικές αλλαγές γίνονται χωρίς φωνασκίες και διακηρύξεις, ταπεινά και ήρεμα, με προσευχή και πολλή δουλειά, με μυστική διάθεση και κρυπτή δράση, αποφέρουν όμως μεγάλους πνευματικούς καρπούς. Η εκλογή και η χειροτονία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Περιστερίου κ. Γρηγορίου, έβαλε την Εκκλησία του Περιστερίου σε αυτήν ακριβώς την τροχιά, γι’ αυτό και υπήρξε απολύτως επιτυχής από πλευράς των Ιεραρχών μας, πραγματικά θεοφώτιστη.
Με τη συμπλήρωση ενός χρόνου στο πηδάλιο της Μητρόπολής του, ευχόμαστε στον Σεβασμιώτατο κ. Γρηγόριο έτη πολλά, υγιεινά, θεοτίμητα, καλλίκαρπα και μεστά χάριτος και ευλογίας. Είθε ο Κύριος να μας τον χαρίζει επί έτη πολλά, «σώον, έντιμος, υγιά και μακροημερεύοντα και ορθοτομούντα τον λόγο της αληθείας». Τόσο το Περιστέρι, όσο και η Εκκλησία μας γενικότερα, χρειαζόμαστε Επισκόπους με τα δικά του χαρακτηριστικά: μόρφωση, επίγνωση, ήθος εκκλησιαστικό, ωριμότητα πνευματική, διάκριση διοικητική, αποτελεσματικότητα ποιμαντική, ταπεινότητα, πραότητα, αγάπη, ώστε ο λόγος του Θεού να γονιμοποιεί τις καρδιές, και να δοξάζεται το όνομα του Κυρίου.
