Σήμερα έπρεπε να ολοκληρώνεται η επίσκεψη του Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλου στη Σλοβακία, στην πόλη Πρέσοβ, ωστόσο η επίσκεψη δεν ολοκληρώθηκε γιατί πολύ απλά δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Και πρόκειται για ένα γεγονός ενδεικτικό της κατάστασης στην Ορθοδοξία, όπως θα σας εξηγήσουμε παρακάτω.
Όπως ενημερώνει το telegram – κανάλι «Центр “Хризма”», το οποίο συνδέεται με το Συνοδικό Τμήμα Εξωτερικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας, η επίσκεψη είχε προγραμματιστεί για τις 5 – 9 Δεκεμβρίου 2021. Ο λόγος της επίσκεψης είχε να κάνει με τους εορτασμούς της Εκκλησίας Πράγας και Τσέχικων Χωρών και Σλοβακίας (ΕΠΤΧΣ) των 70 ετών από την «παραχώρηση αυτοκεφαλίας από την Ρωσική Εκκλησία» και ταυτόχρονα 800 ετών από την γέννηση του Ρώσου πρίγκιπα Αλεξάντρ Νιέφσκι.
Ωστόσο ένας τέτοιος εορτασμός θα ήταν αντικανονικός, καθώς σύμφωνα με τους Κανόνες της Ορθόδοξης Εκκλησίας και την Αγία παράδοση, το δικαίωμα παραχώρησης αυτοκεφαλίας ανήκει αποκλειστικά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ο Αρχιεπίσκοπος Πράγας Μιχαήλ υποστήριξε την επίσκεψη Κύριλλου και άσκησε πιέσεις για την πραγματοποίησή της ενώ θεωρούσε ότι η «αυτοκεφαλία» που παραχώρησε η Ρωσική Εκκλησία το 1951 στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Τσεχίας και της Σλοβακίας ήταν γνήσια και σωστή.
Ωστόσο μια τέτοια αντικανονική στάση ενός από τους ιεράρχες της ΕΠΤΧΣ προκάλεσε την δικαιολογημένη αντίδραση εκ μέρους του Οικουμενικού Πατριαρχείου και -όπως βλέπουμε- καμία επίσκεψη εν τέλει δεν πραγματοποιήθηκε. Αναλόγως, ο Προκαθήμενος της ΕΠΤΧΣ Μητροπολίτης Ροστισλάβ έχει αρνητική στάση απέναντι στις «επετείους» που προωθούνται από τη Ρωσική Εκκλησία.
Τα σχέδια για την εν λόγω επίσκεψη κατέρρευσαν πλήρως μετά την επιστολή που απέστειλε το Οικουμενικό Πατριαρχείο προς τον Αρχιεπίσκοπο Πράγας Μιχαήλ. Στην επιστολή, Ο Οικουμενικός Πατριάρχης εξήγησε ότι η Ρωσική Εκκλησία δεν μπορεί να παραχωρεί αυτοκεφαλίες και για αυτό δεν είναι σωστό να συνδέονται οι επέτειοι με τις συγκεκριμένες ημερομηνίες καθώς αυτό μπορεί να έχει πολύ αρνητικές συνέπειες για την ΕΠΤΧΣ. Επίσης υπενθύμισε ότι για την ΕΠΤΧΣ ισχύει ο Τόμος Αυτοκεφαλίας που έλαβε από τον Οικουμενικό Πατριάρχη το 1998 και όχι ο «τόμος» της Ρωσικής Εκκλησίας. Εξαρχής, από τη Βάπτιση των Ρως, οι περιοχές της Εκκλησίας Πράγας και Τσέχικων Χωρών και Σλοβακίας εκκλησιαστικά και διοικητικά υπάγονταν στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, έτσι η Ρωσική Εκκλησία δεν είχε το δικαίωμα να τα διαχειρίζεται, όπως και στην περίπτωση της Μητρόπολης Κιέβου.
Σύμφωνα με ορισμένα μεγάλα ρωσόφωνα ΜΜΕ, στο κείμενο της επιστολής αναφερόταν: «Λέμε για κίβδηλη (σ.σ. αυτοκεφαλία) καθώς αυτή η Αδερφή Εκκλησία (σ.σ. Ρώσικη) ποτέ δεν είχε και δεν έχει Κανονικά δικαιώματα (σ.σ. να παραχωρεί αυτοκεφαλία) καθώς και η ίδια έλαβε τη δική της αυτοκεφαλία από Οικουμενικό Πατριαρχείο τον 16ο αιώνα, όπως αργότερα όλες οι νέες Εκκλησίες. Αν η αυτοκεφαλία της δικής σας Εκκλησίας ήταν Κανονική και ισχύουσα, γιατί ο Μακαριότατος Αρχιεπίσκοπος Δωρόθεος ένιωσε την ανάγκη στο τέλος του περασμένου αιώνα να ζητήσει Κανονική Αυτοκεφαλία από την Μητέρα – Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης – για την ιεραραχία, τον κλήρο και τον λαό της Εκκλησίας της Τσεχίας και της Σλοβακίας;» ερωτά ο Οικουμενικός Πατριάρχης στην επιστολή του προς τον Αρχιεπίσκοπο Πράγας Μιχαήλ.
Ο Παναγιώτατος επίσης επεσήμανε ότι σε περίπτωση εορτασμών των 70 ετών από την «κίβδηλη αυτοκεφαλία» οποιοσδήποτε θα μπορεί να θεωρεί την ΕΠΤΧΣ ως αντικανονική και ως ελεγχόμενη από τη Μόσχα Εκκλησία. Ως «κίβδηλη αυτοκεφαλία» θεωρείται η πράξη της 23ης Νοεμβρίου 1951, με την οποία το Πατριαρχείο Μόσχας απέδωσε αυτοκεφαλία στην «εξαρχία της».
Σε τι εξυπηρετούσε λοιπόν αυτός ο εορτασμός της ψεύτικης «αυτοκεφαλίας» από τη Μόσχα; Αφενός με αυτό ο Πατριάρχης Μόσχας ήθελε να θέσει υπό αμφισβήτηση το αποκλειστικό δικαίωμα του Οικουμενικού Πατριάρχη να παραχωρεί αυτοκεφαλίες. Από την άλλη, η Ρωσική Εκκλησία ήθελε να εκδικηθεί ειδικά τον Οικουμενικό Πατριάρχη, καθώς εκείνου την υπογραφή φέρει ο Τόμος Αυτοκεφαλίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας των Τσέχικων Χωρών και Σλοβακίας το 1998.
Κόντρα σε όλες τις προσπάθειες του Κύριλλου σημειώθηκε μια ακόμα ήττα της εξωτερικής διπλωματίας του Πατριαρχείου Μόσχας, καθώς δεν κατάφερε να επιβάλλει τη δική της επέτειο στην ΕΠΤΧΣ. Έτσι φαίνεται ότι ούτε η συγκεκριμένη Εκκλησία επιθυμεί να συμμετάσχει στις επιθετικές ενέργειες της Μόσχας και να παίξει τον ρόλο εργαλείου στη μάχη της Ρωσικής Εκκλησίας για την πρωτοκαθεδρία στην Ορθοδοξία.
Συντάκτης: Ιβάν Πετρουσιάκ
