Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Το βαθύτατο χάσμα που προκλήθηκε στους κόλπους της χριστιανοσύνης με το Σχίσμα του 1054, επιχείρησε να γεφυρώσει ύστερα από εννέα αιώνες ο μέγας Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας.
Οι πρωτοβουλίες του Πατριάρχη Αθηναγόρα αποσκοπούσαν στην άμβλυνση των αντιθέσεων μεταξύ της Ρωμαιοκαθολικής και της Ορθόδοξης Εκκλησίας μέσω της οικοδόμησης κλίματος αμοιβαίας κατανόησης, εμπιστοσύνης και συνεργασίας, με σκοπό την έναρξη θεολογικού διαλόγου.
Έτσι, στις 5 Ιανουαρίου 1964 οι Προκαθήμενοι των δύο Εκκλησιών, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας και ο Πάπας Παύλος ΣΤ’, συναντήθηκαν στο Όρος των Ελαιών, στα Ιεροσόλυμα, και αντάλλαξαν τον ασπασμό της αγάπης και της ειρήνης.
Μια νέα σελίδα άρχισε να γράφεται για τον Χριστιανισμό στον 20ό αιώνα, με γεγονότα που σημάδεψαν και τις δύο Εκκλησίες.
Ο πρώτος καρπός της ιστορικής εκείνης συνάντησης του Ιανουαρίου 1964 ήρθε λίγους μήνες μετά, στις 26 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους. Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ανταποκρίνεται σε σχετικό αίτημα της Πάτρας και επιστρέφει την Κάρα του πολιούχου των Πατρών, Αγίου Αποστόλου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου, η οποία φυλασσόταν στη Ρώμη, από τότε που την μετέφερε (1462) ο ηγεμόνας Θωμάς Παλαιολόγος για να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων.
Η Ρώμη, λοιπόν, που έχει ως ιδρυτή της τον Απόστολο Πέτρο, εναγκαλίζεται την Πάτρα, την πόλη του Πρωτοκλήτου, του αυταδέλφου του Πρωτοκορυφαίου. Έχει προηγηθεί ο εναγκαλισμός των δύο Προκαθημένων, Αθηναγόρα και Πάπα Παύλου ΣΤ’, που αποτελεί τον πρώτο ασπασμό των δύο Αποστόλων, καθώς Πάπας και Πατριάρχης έχουν τις έδρες τους εκεί που μαρτύρησαν οι αυτάδελφοι Απόστολοι, εκεί από όπου πηγάζει η αποστολικότητά τους. Ο Πάπας στη Ρώμη του Πέτρου και ο Οικουμενικός Πατριάρχης στην Κωνσταντινούπολη του Ανδρέου.
Η Πάτρα, ως η πόλη του μαρτυρίου του Πρωτοκλήτου, δέχεται την δροσοβόλο αύρα αυτού του αποστολικού εναγκαλισμού.
Μέχρι τότε ο Χριστιανισμός ήξερε τον εναγκαλισμό Πέτρου και Παύλου, οι οποίοι, άλλωστε, γιορτάζουν και μαζί στις 29 Ιουνίου, ημέρα της Θρονικής Εορτής της Εκκλησίας της Ρώμης.
Τώρα, οι Χριστιανοί φοιτούν στον εναγκαλισμό των αυταδέλφων Πέτρου και Ανδρέου, των κατά σάρκα αδελφών, που σαρκώνουν τη νέα πραγματικότητα του διαλόγου και της καταλλαγής, της πορείας προς την ενότητα των δύο Εκκλησιών.
Μετά τον ασπασμό, λοιπόν, Πατριάρχη και Πάπα, η Πάτρα δέχεται τον θησαυρό της, την Κάρα του Αποστόλου Ανδρέου από την Ρώμη, που σηματοδοτεί τη νέα εποχή στις σχέσεις Ορθόδοξης και Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Παρά το γεγονός ότι η Μητρόπολις Πατρών και η τοπική κοινωνία δεν αφουγκράζεται, στην πραγματικότητα, την σημαντικότητα του γεγονότος σε επίπεδο διαχριστιανικό, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία προβαίνει σε έναν ακόμη εναγκαλισμό.
Στις 19 Ιανουαρίου 1980 επέστρεψε στην Πάτρα τον Σταυρό του Μαρτυρίου του Πρωτοκλήτου, που φυλασσόταν στον Ι. Ναό του Αγίου Βίκτωρος στη Μασσαλία. Ο Απόστολος Ανδρέας, ως οικουμενικός Απόστολος, φωτίζει και πάλι τις σχέσεις Δύσης και Ανατολής.
Αλλά, ο εναγκαλισμός Ρώμης και Πάτρας συνεχίζεται το 2002, όταν από την Μονή Hautecombe της Γαλλίας, επέστρεψε η Κάρα της Αγίας Ειρήνης, η οποία αποθησαυρίστηκε στον Ι. Ναό της Αγίας Ειρήνης στο Ρηγανόκαμπο Πατρών.
Έτσι, η Πάτρα καθίσταται η ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΠΟΛΗ της Ελλάδας, στην οποία επιστρέφονται από την Πρεσβυτέρα Ρώμη, σε διάστημα σχεδόν σαράντα ετών, τρία εκκλησιαστικά κειμήλια, που αποτελούν πλέον τον πνευματικό Θησαυρό της πόλεως: Η Κάρα του Πρωτοκλήτου, ο Σταυρός του μαρτυρίου του και η Κάρα της Αγίας Ειρήνης.
Δυστυχώς, η Πάτρα αδιαφόρησε γι’ αυτόν τον πνευματικό εναγκαλισμό της με την Ρώμη, που περνάει φυσικά και μέσα από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Η Μητρόπολη και η πόλη δεν προώθησε τις διαχριστιανικές σχέσεις, παρά το γεγονός ότι υπάρχει και ιστορική Κοινότητα Καθολικών στην Πάτρα, με ναό του Αγίου Ανδρέου.
Δεν έγινε άνοιγμα προς τον δυτικό χριστιανισμό. Προτιμήθηκε από όλους μια βολική εσωστρέφεια, που αντίκειται στην οικουμενικότητα του Ευαγγελίου και των καιρών.
Ο Πάπας Φραγκίσκος έρχεται στην Ελλάδα το διήμερο 4-6 Δεκεμβρίου 2021. Θα επισκεφθεί Αθήνα και Λέσβο. Όμως, θα ήταν απολύτως λογικό και επιβεβλημένο, υπό άλλες συνθήκες, να επισκεφθεί την πόλη του Πρωτοκλήτου, στην οποία η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία επέστρεψε τρία λείψανα και η σχέση Πατρών και Ρώμης είναι ιστορικά ισχυρή και αδιαμφισβήτητη, ακόμα κι αν οι σύγχρονοι κλείνουν τα μάτια τους σε αυτήν.
Ο εναγκαλισμός των αυταδέλφων Αποστόλων Ανδρέου και Πέτρου, Ρώμης και Κωνσταντινουπόλεως, Ρώμης και Πάτρας, υφίσταται ως πνευματική κατάσταση. Μένει να διανοιχθούν οι οφθαλμοί μας για να τον κατανοήσουμε ως Ανάσταση.
Πάντως στην Αμερική, κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου, ο εναγκαλισμός των αυταδέλφων Αποστόλων, έγινε αφορμή και για Πανεπιστημιακή Έδρα!
Η οικογένεια του επιχειρηματία και Άρχοντα του Οικουμενικού Θρόνου Μιχάλη Ψαρού, καθιέρωσε Εδρα προς τιμήν του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στο επιφανές πανεπιστήμιο Georgetown University.
Σε συνέντευξή του στον «Εθνικό Κήρυκα» και στον Θεόδωρο Καλμούκο, απαντώντας στην ερώτηση πώς σκέφθηκε να δημιουργήσει την Εδρα προς τιμήν του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, ο κ. Ψαρός είπε πως «πριν από πέντε χρόνια το Πανεπιστήμιο Georgetown University, το αρχαιότερο και το επιφανέστερο Ρωμαιοκαθολικό Πανεπιστήμιο στις Ηνωμένες Πολιτείες, μου ζήτησε να αναλάβω το κόστος για την δημιουργία εικονοστασίου με τις νέες εικόνες στον ιερό τόπο της Κρύπτης Copley στο κτίριο Copley. Τα κτίρια Healy και Copley δημιουργήθηκαν πριν τη δημιουργία του District της Columbia».
Ο κ. Ψαρός πρόσθεσε πως «συγκινήθηκα από την οικουμενική πρόταση του Πανεπιστημίου προς την Ορθόδοξη Κοινότητα και κατά συνέπεια αυτή τη συμβολική οικουμενική προσέγγιση από την Εκκλησία της Δύσης προς την Εκκλησία της Ανατολής. Δάκρυσα όταν έλαβα το τηλεφώνημα, αλλά δεν με εξέπληξε διότι αυτό είναι το Πανεπιστήμιο Georgetown, ένα από τα πρώτα παγκόσμια και διεθνή Πανεπιστήμια στις Ηνωμένες Πολιτείες και το πρώτο Πανεπιστήμιο που έχει Σχολή Εξωτερικής Διπλωματίας, το πρώτο που έχει Σχολή Επιχειρήσεων με διεθνές επίκεντρο και το σπουδαιότερο είναι ένα Πανεπιστήμιο στην Πρωτεύουσα του Έθνους μας».
Τις εικόνες φιλοτέχνησε ο αγιογράφος Γεώργιος Φιλιππάκης τον οποίον μου σύστησε ο μέντορας και φίλος μου π. Αλέξανδρος Καρλούτσος. Η πιο συμβολική εικόνα είναι του Απόστολου Ανδρέα του Πρωτοκλήτου που αγκαλιάζει τον αδελφό του Πέτρο. Εμπνεύσθηκα αυτή την εικόνα διότι είχα την ευλογία να είμαι μέλος της συνοδείας της ‘Μεγάλης Συνάντησης’ του Παναγιωτάτου με τον Πάπα Φραγκίσκο στα Ιεροσόλυμα. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης και ο Πάπας χαιρέτησε ο ένας τον άλλον με το ‘Αδελφέ μου Ανδρέα, Αδελφέ μου Πέτρε’. Η εικόνα αυτή συμβολίζει εκείνη τη στιγμή και την αδελφική τους αγάπη και τον σεβασμό».
Είπε ακόμα, πως «αυτή η Εδρα θα συνεχίσει την παρουσία της Ορθόδοξης Μαρτυρίας εις το διηνεκές. Το Πανεπιστήμιο Georgetown είναι σχεδόν 300 ετών κι αυτή η Εδρα θα είναι η συνεχής μαρτυρία της Αγίας μας Ορθοδοξίας για τους επόμενους τρεις και περισσότερο αιώνες».
Ο εναγκαλισμός των Αποστόλων Ανδρέου και Πέτρου είναι ο φωτεινός οδοδείκτης στην πορεία προς την Ενότητα των Εκκλησιών.
Ο μακαριστός Πατριάρχης Αθηναγόρας όταν πληροφορήθηκε την απόφαση επιστροφής της Τιμίας Κάρας του Αγίου Ανδρέα στην Πάτρα, έγραψε:
«Σύμπασα η Ορθοδοξία αγάλλεται. Ημείς προσωπικώς εκφράζομεν αδελφικάς ευχαριστίας και δεόμεθα του Κυρίου όπως, διά των πρεσβειών των Αποστόλων Αυτού Πέτρου και Ανδρέου, ευλογή τας αδελφάς ημών εκκλησίας επιθυμούσας την ενότητα».
Κατά την παράδοση των λειψάνων του Αγίου Ανδρέα ο Καρδινάλιος Μπέα μεταφέροντας το μήνυμα του Πάπα Παύλου ΣΤ’ και απευθυνόμενος προς τον Άγιο εκζητούσε την πρεσβεία του προς τον Κύριο για αύξηση αμοιβαίας αγάπης των χριστιανών Ανατολής και Δύσεως: «Άγιε Ανδρέα Πρωτόκλητε, ο εις το υψηλότατον αποστολικόν αξίωμα αναδειχθείς και Σίμωνα τον συναίμονα καλέσας, του Κυρίου μαθητά και Πέτρου σύγγονε, συναπόστολε και συμμάρτυς, ικέτευε Χριστώ τω Θεώ ημών, όπως το πολύτιμον τούτο λείψανον το παρά τον τάφον του αδελφού καταφυγήν ευρόν, αποβή σύμβολον και προτροπή αδελφοσύνης εν μια εν Χριστώ πίστει και ευλαβεία, και αμοιβαία αγάπη. Νυν δε, επαναπατριζόμενος τη πατρίδι σου, τη υπό του μαρτυρίου σου λαμπρυνθείση, και της αυτής απολαύων τιμής, ης εν τη πόλει του Πέτρου εύρες, είθε τον της αγάπης δεσμόν να σφυρηλατή».
