Συνέντευξη στον Χρήστο Πετρούλια
Lakonikos.gr
Φέρει την τιμή και την υψηλή ευθύνη να διοικεί το αρχαιότερο -εν λειτουργία- εκπαιδευτικό ίδρυμα και «φάρο» του ελληνισμού, που εδώ και 567 χρόνια έχει βασική αποστολή τη μεταλαμπάδευση της ελληνορθόδοξης συνείδησης στους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης. Παράλληλα, ο οργανισμός του οποίου προΐσταται αποτελεί έναν συνδετικό κρίκο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας που θα μπορούσε να συμβάλλει στην εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Ο λόγος για τον Σχολάρχη της Πατριαρχικής Μεγάλης του Γένους Σχολής της Κωνσταντινούπολης, κ. Δημήτριο Ζώτο, ο οποίος βρέθηκε στη Λακωνία στο πλαίσιο του επιστημονικού συμποσίου με θέμα «Παιδεία, Επιστήμη και Εκκλησία: Η Πελοπόννησος στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό», που διεξήχθη από 1 ως 3 Οκτωβρίου στο Ινστιτούτο Έρευνας Βυζαντινού Πολιτισμού στον Μυστρά. Ο διακεκριμένος επικεφαλής της Σχολής, η οποία αποτελεί θύλακα ελληνικής γνώσης και παιδείας, ήταν το τιμώμενο πρόσωπο του συμποσίου που διοργάνωσε η Εταιρεία Σπαρτιατικών Σπουδών σε συνεργασία με τον Δήμο Σπάρτης. Κατά την εισήγησή του, ο Δ. Ζώτος μίλησε εμπεριστατωμένα για τη μακραίωνη ιστορία της Σχολής που ιδρύθηκε το 1454 στο Φανάρι, την προσφορά της στην Ελληνική Παιδεία και τον τρόπο λειτουργίας της στα χρόνια μετά την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Στο πλαίσιο της παρουσίας του στην περιοχή, ο Δ. Ζώτος παραχώρησε αποκλειστική συνέντευξη στον «Λακωνικό Τύπο» όπου αποδίδει εγκωμιαστικές αναφορές για τη Σπάρτη και τον Μυστρά, ενώ αναδεικνύει τη σημασία και τον κομβικό ρόλο της Μεγάλης του Γένους Σχολής ή «καμάρι της Ρωμιοσύνης» στα βάθη των αιώνων. Παράλληλα, εστιάζει στη λειτουργία της εκπαιδευτικής δομής σε συνάρτηση με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, ενώ διατυπώνει την ανησυχία του για την εξέλιξη του ελληνικού στοιχείου της Κωνσταντινούπολης, αξιώνοντας αποτελεσματικές παρεμβάσεις για τη διαιώνιση του Ελληνισμού της Πόλης.
– Κύριε Ζώτο, πώς προέκυψε η συμμετοχή σας στο επιστημονικό συμπόσιο με τίτλο «Παιδεία, Επιστήμη και Εκκλησία – Η Πελοπόννησος στον Νεοελληνικό Διαφωτισμό» που πραγματοποιήθηκε στον Μυστρά;
Η συμμετοχή μου στο επιστημονικό συμπόσιο οφείλεται αφενός στην ευγενική πρόσκληση του προέδρου της νεοϊδρυθείσας Εταιρείας Σπαρτιατικών Σπουδών κ. Αθανασίου Βλήτα κι αφετέρου στο θεματικό πλαίσιο του συμποσίου, το οποίο, παρότι έχει αποτελέσει τίτλο σε πολλές επιστημονικές δράσεις, θεωρώ πως ακόμα είναι επίκαιρο.
– Ήσασταν το κεντρικό πρόσωπο της διοργάνωσης, κατά την οποία διεξήχθη και μουσική εκδήλωση για την οικονομική ενίσχυση της Μεγάλης του Γένους Σχολής. Πώς αισθάνεστε για την τιμή που σας αποδόθηκε, αλλά και τη στήριξη της σπουδαίας Δομής στην οποία είστε επικεφαλής;
Η τιμή αποδίδεται στον εκάστοτε Σχολάρχη της Πατριαρχικής Μεγάλης του Γένους Σχολής σε κάθε εκδήλωση που δίνουμε την παρουσία μας ως ελληνικό εκπαιδευτήριο της Κωνσταντινούπολης. Μεγάλη τιμή θεωρώ την ανάθεση αυτής της βαρυσήμαντης αποστολής της διαδοχής της Σχολαρχίας στο άτομό μου.
Όσον αφορά στη στήριξη, πιστεύω πως είναι κομμάτι της αναγνώρισης του έργου που διαδραματίζει η Σχολή εδώ και 567 χρόνια. Εκφράζω για άλλη μία φορά τις ευχαριστίες μου σε όλους όσοι υποστήριξαν τη Σχολή μας.
– Έχετε επισκεφθεί ξανά τη Σπάρτη και τον Μυστρά; Ποια η άποψή σας για το ιστορικό-πολιτιστικό υπόβαθρο της ευρύτερης περιοχής και τη συμβολή της στην διαχρονική πορεία του ελληνισμού;
Είναι η πρώτη επίσκεψή μου στη Σπάρτη. Η περιοχή έχει βαρύνουσα σημασία, καθώς το αποτύπωμα της αρχαίας Σπάρτης ενεγράφη στη συλλογική ιστορική μνήμη, αποτελώντας παράδειγμα προς μίμηση για την ανδρεία και τον λιτό τρόπο ζωής των Λακεδαιμονίων από όπου προέκυψαν τα αποφθέγματα «΄Η ταν ή επί τας», «Μολών λάβε» και «Το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν».
Από την άλλη ο Μυστράς συνδέεται με την τελευταία δυναστεία των Παλαιολόγων, οι οποίοι αποτελούν μια γέφυρα ανάμεσα στην Πελοπόννησο και τη Βασιλεύουσα.
– Η Μεγάλη του Γένους Σχολή θεωρείται το αρχαιότερο -εν λειτουργία- εκπαιδευτικό ίδρυμα του ελληνισμού. Ποια η διάρθρωση της σχολής και η μορφή της εκπαίδευσης που παρέχει στους μαθητές;
Η Μεγάλη του Γένους Σχολή, μετά την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας και την εκκοσμίκευση του κράτους, συγκαταλέγεται στην κατηγορία των ελληνικών μειονοτικών σχολείων και υπάγεται στο Τουρκικό Υπουργείο Παιδείας. Έκτοτε ακολουθεί πρόγραμμα, εγκεκριμένο από το Υπουργείο Παιδείας. Τα μαθήματά μας διδάσκονται στην ελληνική γλώσσα, εκτός των τριών βασικών τουρκικών μαθημάτων που αποτελούν περίπου το 25% των όλων μαθημάτων.
Η εκπαίδευση που παρέχει στους μαθητές της έχει ως κεντρικό άξονα τη μεταλαμπάδευση της ελληνορθόδοξης συνείδησης του Ρωμιού της Πόλης, όπως και την επιτυχία των παιδιών της στα πανεπιστήμια της Τουρκίας, παρέχοντας παιδεία υψηλής ποιότητας.
– Η Σχολή αποτελεί «φάρο» ελληνισμού για πεντέμισι αιώνες, καθώς εκεί εκπαιδεύτηκαν και δίδαξαν διαπρεπείς Φαναριώτες, αλλά και πλήθος Πατριαρχών και ορθόδοξων ιεραρχών. Προκαλεί δέος σε κάποιον να προΐσταται ενός οργανισμού που είναι «ζωντανός» θρύλος;
Το ιστορικό φορτίο της διεύθυνσης είναι τεράστιο. Εάν αναλογιστεί κανείς, ότι ο εκάστοτε Σχολάρχης της Σχολής μας είναι διάδοχος του Ματθαίου Καμαριώτη, του Θεόφιλου Κορυδαλέως, του Ευγένιου Βουλγάρη και άλλων τόσων επώνυμων ανθρώπων που χάραξαν όχι μόνο την πορεία της εκπαίδευσης του Γένους, αλλά και την πορεία του Ελληνισμού, μπορεί να κατανοήσει το δέος που προκαλεί η υπεύθυνη θέση γι’ αυτόν που την κατέχει.
– Έχετε κρούσει τον «κώδωνα του κινδύνου» για το μέλλον της Σχολής λόγω μείωσης των σπουδαστών. Ακόμα, έχετε επισημάνει πως διάγουμε μια «περίοδο συρρίκνωσης του ελληνικού πληθυσμού στην Κωνσταντινούπολη». Εξακολουθεί να υφίσταται ο περιορισμός του ελληνικού στοιχείου και πως -κατά τη γνώμη σας- μπορεί να αντιμετωπιστεί;
Χωρίς καμία διάθεση απαισιοδοξίας επί του θέματος που θέτετε, πιστέυω πως πρέπει να είμαστε ρεαλιστές για την κατάσταση της Ρωμιοσύνης της Κωνσταντινούπολης. Είναι, δυστυχώς, πραγματικότητα πως δε ζούμε σε μία εποχή άνθισης του Ελληνισμού της Πόλης σε σχέση με τα παλιά χρόνια. Πιστεύω πως πρέπει εξάπαντος να ληφθούν ρηξικέλευθα μέτρα από ανώτατους φορείς για την διαιώνιση του Ελληνικού στοιχείου της Πόλης.
– 567 χρόνια μετά την ίδρυσή της, ποιες οι προκλήσεις και οι απαιτήσεις για το μέλλον της Σχολής;
Η Σχολή έχει σκοπό να συνεχίσει επάξια το εκπαιδευτικό έργο της, ανταποκρινόμενη στις προκλήσεις της εποχής και να αναδείξει άξιους συνεχιστές οι οποίοι μελλοντικά θα αναλάβουν τη σκυτάλη για τη διαιώνιση της ομογένειας.
– Πως αντιμετωπίζει σήμερα η Τουρκία τη Σχολή; Άραγε, θα μπορούσε το ίδρυμα να διαδραματίσει ρόλο στη «γεφύρωση» διαφορών μεταξύ των δύο λαών, στη βάση μιας «πολιτιστικής διπλωματίας»;
Σε γενικές γραμμές θα μπορούσα να πω πως η Σχολή μας -λόγω και το επιβλητικού της κτιρίου- προσελκύει τους ανθρώπους. Μετά την ανάληψη της διεύθυνσης της Σχολής το 2018, άνοιξα τη Σχολή σε επισκέπτες και ιδιαίτερα στο τουρκικό κοινό με σκοπό τη γνωριμία του με εμάς. Οι εντυπώσεις που αποκομίζω είναι πολύ θετικές και πιστεύω πως η εξωστρέφεια από πλευράς μας δημιουργεί καλύτερες σχέσεις.
Παρότι ως ίδρυμα απέχουμε από την πολιτική, θα επιθυμούσα να ήμασταν πρεσβευτές της εξομάλυνσης των Ελληνοτουρκικών σχέσεων σε πολιτικό επίπεδο.
– Η Κωνσταντινούπολη τι πρεσβεύει και τι συναισθήματα προκαλεί στον Δ. Ζώτο;
Η Κωνσταντινούπολη είναι η πατρίδα μου. Σε αυτήν γεννήθηκα, σπούδασα, απέκτησα φίλους, δημιούργησα την οικογένειά μου. Όσα χρόνια μου χάρισε ο Θεός θέλω να τα ζήσω στην Κωνσταντινούπολη…
