ΒΑΡΥΣΗΜΑΝΤΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΚΙΕΒΟΥ ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ ΣΤΟ “ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ”

Συνέντευξη στην Ισμήνη Χαραλαμποπούλου 

Βαρυσήμαντη συνέντευξη στο protothema.gr παραχώρησε ο Μητροπολίτης Κιέβου και Πάσης Ουκρανίας Επιφάνιος, με αφορμή την συμπλήρωση ενός χρόνου από την ανακήρυξη της Αυτοκεφαλίας της Ουκρανικής Εκκλησίας και τις λαμπρές εκδηλώσεις που έγιναν στο Κιέβο και στις οποίες είχε κληθεί και παρέστη το protothema.gr. 

Ερωτηθείς για τον Μητροπολίτη Επιφάνιο από το protothema.gr στο πλαίσιο μεγάλης εκδήλωσης για την Αυτοκεφαλία της Ουκρανικής Εκκλησίας στην οποία παρέστησαν και αγιορείτες μοναχοί, ο πρώην πρόεδρος της Ουκρανίας Πέτρο Ποροσένκο είπε χαρακτηριστικά ότι «είναι φανταστικός και πολύ καλή επιλογή». 

Στη συνέντευξή του, ο Μητροπολίτης Επιφάνιος τονίζει την δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την χορήγηση Αυτοκεφαλίας, εκφράζει ευγνωμοσύνη στην Εκκλησίας της Ελλάδας που πρώτη αναγνώρισε την Αυτοκεφαλία, αναφέρεται στις συναντήσεις με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο και εξηγεί τις σχέσεις που διαμορφώνονται στο εσωτερικό της Εκκλησίας της Ουκρανίας, λόγω της διατήρησης από το Πατριαρχείο της Μόσχας δικού της Μητροπολίτη στο Κίεβο, ενώ ζητεί από την Μόσχα η Ρωσική Εκκλησία στην Ουκρανία να αλλάξει όνομα και νομικό καθεστώς 

Αποφασισμένος να ενώσει την Εκκλησία της Ουκρανίας είναι ο Μητροπολίτης Επιφάνιος, επικεφαλής της Νέας Ανεξάρτητης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας. Στη συνέντευξή του στο «Πρώτο Θέμα», τονίζει ότι αναμένει εντός αυτής της χρονιάς την απόφαση άλλων δύο Πατριαρχείων, λέγοντας με νόημα ότι Βουλγαρία, Ρουμανία, Γεωργία, και Σερβία πήραν το Αυτοκέφαλο και αυτές από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. 

Ο Μητροπολίτης με μία αποφασιστική κίνηση για την ενότητα της Εκκλησίας απομάκρυνε ύστερα από απόφαση της Συνόδου τον Επίτιμο Πατριάρχη Φιλάρετο, του οποίου υπήρξε μαθητής, που παραμένει μέλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, αλλά χωρίς να έχει το δικαίωμα να τελεί ιεροπραξίες. Στην χώρα όπου η Ορθόδοξη Εκκλησία περιλαμβάνει 7000 ενορίες, 77 μοναστήρια και 47 Μητροπόλεις, οι εκδηλώσεις αυτές σηματοδότησαν την πολιτιστική ενοποίηση του λαού της Ουκρανίας. 

Διαβάστε παρακάτω αναλυτικά τη συνέντευξη: 

Μακαριότατε τι έχει αλλάξει με την νέα Αυτοκέφαλη Ουκρανική Εκκλησία και εσάς στην θέση του πρώτου επικεφαλής, έναν χρόνο μετά την ανακήρυξη της αυτοκεφαλίας και την εκλογή σας στη θέση του Προκαθημένου; 

Ήταν μία δύσκολη χρονιά αλλά καταφέραμε να διατηρήσουμε την ενότητα. Επίσης, μετά την χορήγηση της Aυτοκεφαλίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο λάβαμε αναγνώριση και από άλλες δύο Εκκλησίες (της Ελλάδας και του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας) και εντός της χώρας αποκτούμε περισσότερους οπαδούς και περισσότερο κύρος και μεγαλύτερη υποστήριξη από τον Ουκρανικό λαό. Το 72% των Ουκρανών αναγνωρίζουν τον εαυτό τους ως Χριστιανοί Ορθόδοξοι, εκ των οποίων το 52% υποστηρίζει την Νέα Αυτοκέφαλη Εκκλησία. 

Από το ποσοστό αυτό μόνο το 13% είναι με την Εκκλησία του Πατριαρχείου της Μόσχας που δραστηριοποιείται στα εδάφη της Ουκρανίας. Έχει σημασία γιατί έχουν ενωθεί τρεις κλάδοι της Ορθοδοξίας που υπήρχαν από πριν. Eίμαστε διαφορετικοί πριν από την ενωτική Σύνοδο ούτε επικοινωνούσαμε μεταξύ μας και εντός ενός χρόνου ενωθήκαμε και γίναμε μια κοινότητα. Αλλά είναι μόνο ένας χρόνος πολύ λίγο για την Εκκλησία. Η εκκλησία είναι ένας θεσμός συντηρητικός και ορισμένα γεγονότα εξελίσσονται αιώνες αλλά το σημαντικότερο είναι ότι έχουμε διατηρήσει ενότητα, γιατί πολλοί έλεγαν ότι δεν θα καταφέρει να εδραιωθεί η Εκκλησία, ιδιαίτερα ο βόρειος γείτονας μας. 

Η Aυτοκεφαλία της Ουκρανικής Εκκλησίας χαρακτηρίστηκε ως ιστορική στιγμή και με την έννοια της απομάκρυνσης από την Ρωσία. Πώς βλέπετε τις νέες προοπτικές που ανοίγονται; 

Εμείς έχουμε απομακρυνθεί 30 χρόνια από την Ρωσική εκκλησία. Πέρυσι γιορτάσαμε τα 30 χρόνια της αρχής της πορείας της Ουκρανικής Εκκλησίας. Η αρχή έγινε το 1989. Όλο το διάστημα αισθανόμαστε επιθετικότητα εκ μέρους της Ρωσικής Εκκλησίας. Τώρα έχουμε την επίσημη αναγνώριση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και έχουμε καινούργιες δυνατότητες και προοπτικές
Τον χρόνο που πέρασε 600 ενορίες έχουν μπει στην νεοσύστατη Εκκλησία της Ουκρανίας.
Και σύμφωνα με κοινωνιολογικές έρευνες οι περισσότεροι Ουκρανοί υποστηρίζουν τη νεοσύστατη Εκκλησία. Η εντολή είναι να ενώσουμε όλους τους Ουκρανούς στην αναγνωρισμένη Εκκλησία της Ουκρανίας. Σύνθημα μας είναι χτίζουμε την Εκκλησία ανοιχτή για όλους για να ενώσουμε όλους τους Ουκρανούς και να προσελκύσουμε και αυτούς που λένε ότι είναι θρήσκοι αλλά δεν εκκλησιάζονται. Οπότε ο αγώνας συνεχίζεται και θα συνεχίζεται. Και στα ανατολικά εμείς αντιμετωπίζουμε τον ακήρυχτο πόλεμο. Βλέπουμε ότι η ότι η Ρωσία δεν θέλει να αφήσει την Εκκλησία που βρίσκεται στα εδάφη της Ουκρανίας και δια μέσου αυτής της Εκκλησίας επηρεάζουν σημαντικά πολύ την ουκρανική κοινωνία. 

Πολλές φορές βλέπουμε και οργισμένες κινήσεις από την Μόσχα. Για το θέμα κάνει δηλώσεις και ο πρόεδρος Πούτιν ενώ κάποιοι ιερείς της Ουκρανίας παραμένουν πιστοί στο Πατριαρχείο της Μόσχας. Πώς το χειρίζεστε το θέμα; 

Ο Πούτιν ακόμα και μετά την εκχώρηση της Αυτοκεφαλίας έχει συγκαλέσει το Συμβούλιο Εθνικής Αμυνας. Τώρα το ρωσικό κράτος στο πρόσωπο της Ρώσικης Εκκλησίας κάνει τα πάντα για να εμποδίσει την εξέλιξη μας. Το βλέπουμε στις κινήσεις που γίνονται να να εμποδιστεί η αναγνώριση και από άλλες Εκκλησίες από ανάγκη άλλων Εκκλησιών και οι άλλες εκκλησίες το μαρτυρούν τώρα. Αλλά παρόλες τις πιέσεις που εξασκούνται η αλήθεια νικά. Δεν θέλουμε κάτι ακατόρθωτο. Θέλουμε δικό μας ανεξάρτητο κράτος και δική μας ανεξάρτητη τοπική αυτοκέφαλη Εκκλησία όπως η Ελλάδα έχει τη δική της Εκκλησία. Αυτό επιδιώκουμε και εμείς, 

Συναντηθήκατε εκ νέου προχθές με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο. Ξέρω ότι ήδη σας έχει τιμήσει για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την προάσπιση των θρησκευτικών ελευθεριών. Σας ανησυχεί το θέμα των παραβιάσεων των θρησκευτικών ελευθεριών. Μπορείτε να μας πείτε κάτι περισσότερο για αυτήν την συνάντηση; 

Έχουμε ήδη μία ιστορία με τον Πομπέο. Τον Οκτώβριο του 2019 όταν πήγα στις ΗΠΑ συναντήθηκα με τον Πομπέο και τώρα είχαμε μία νέα συνάντηση στο Κίεβο. Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας και επιβεβαιώνεται ότι οι ΗΠΑ δηλώνουν υποστηρικτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλη την Ουκρανία και ιδιαίτερα στην Κριμαία και στα κατεχόμενα μέρη του Ντονμπάς. Βλέπουμε όχι μία παραβίαση αλλά έχουν πλήρως εκτοπίσει την Εκκλησία της Ουκρανίας από αυτά τα μέρη. Η Ευρώπη και η Αμερική μπορούν να επηρεάσουν αυτές τις διαδικασίες μέσω των κυρώσεων. 

Γενικά είναι δικαίωμα κάθε Ορθόδοξου Ουκρανού να μπορεί να επιλέξει την Εκκλησία που θέλει να ακολουθήσει. Σύμφωνα με το Σύνταγμα ο καθένας μπορεί να επιλέξει σε ποιο θρησκευτικό κέντρο ανήκει. 

Η Ρωσία αναγνωρίζεται ως χώρα εισβολέας σύμφωνα με την νομοθεσία επομένως η λεγόμενη Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησίας του Πατριαρχείου Μόσχας που δραστηριοποιείται στα εδάφη πρέπει να αλλάξει ονομασία, να αλλάξει νομικό καθεστώς γιατί το θρησκευτικό τους κέντρο είναι στη Μόσχα. Γι’ αυτό ο Πομπέο το τόνισε και συνεχάρη την Ουκρανία και τον πρόεδρό της για την αναγνώριση εκ μέρους της Εκκλησίας της Ελλάδος και του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας να αντιστέκεται στην επέμβαση Ρωσίας. Είπε ότι η Αμερική θα καταβάλλει τις προσπάθειες αντίστασης στην επέμβαση Ρωσίας στα ενδοεκκλησιαστικά θέματα της Ουκρανίας. Για εμάς τώρα είναι κρίσιμη η βοήθεια των δυτικών ξένων εταίρων μας γιατί η Εκκλησία υποστηρίζει την πορεία της Ουκρανίας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ. 

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος χαρακτήρισε την Αυτοκεφαλία της Ουκρανικής Εκκλησίας Δίκαιο αίτημα ενώ και η Εκκλησία της Ελλάδος αναγνώρισε την Αυτοκεφαλία. Κάποιες Ορθόδοξες Εκκλησίες διστάζουν να προχωρήσουν. Ποιο είναι το μήνυμα που στέλνετε προς αυτές της Εκκλησίες; Θεωρείται ότι έχουν να κάνουν με τη θέση τους απέναντι σας ή αμφισβητούν τη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου να χορηγεί Αυτοκεφαλία; 

Είναι προνόμιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου να παραχωρεί Αυτοκεφαλία. Ιστορικά η Ουκρανία είναι Κανονικό έδαφος του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει εξασκήσει αυτό το δικαίωμα, όπως οι προκάτοχοι του το έκαναν προς όφελος άλλων Εκκλησιών παραχωρώντας το Αυτοκέφαλο στις Εκκλησίες της Ελλάδας της Βουλγαρίας της Ρουμανίας, της Σερβίας της Γεωργίας και της Ρωσίας οπότε οι Εκκλησίες που κάποτε το πήραν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τώρα το αρνούνται επομένως αρνούνται και το δικό τους το αυτοκέφαλο που το πήραν ακριβώς για αυτούς τους λόγους και με αυτή τη διαδικασία.
Πέρασε λίγος χρόνος και δύο Εκκλησίες ήδη μας αναγνώρισαν και περιμένουμε να μας αναγνωρίσουν εκτός από την Εκκλησία της Ελλάδος Ελλάδα και Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και άλλοι τα επόμενα χρόνια. Περιμένουμε άλλες δύο εκκλησίες να μας αναγνωρίσουν. Είναι θέμα χρόνου. Η αλήθεια νικά. 

Πώς αισθάνεστε για τον Μητροπολίτη Ονούφριο; 

Ο Ονούφριος είναι ο Μητροπολίτης της Ρωσικής Εκκλησίας, είναι ένα μέρος της Ρωσικής Εκκλησίας αλλά σύμφωνα με την ετήσια επετηρίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου του 2019 αναφέρεται ότι είναι απλά Μητροπολίτης ως εν Κιέβω. Δεν είμαστε εναντίον δεν διαφωνούμε να υπάρχει στα εδάφη Ουκρανίας η ρωσική Εκκλησία που θα έχει κάποια παρουσία σε κάποια μορφή μητρόπολης ή Εξαρχείου. Οι Ρώσοι που μένουν στην Ουκρανία δικαιούνται να εκκλησιάζονται. Εμείς πάντως υποστηρίζουμε όσα συμβαίνουν πρέπει να συμβαίνουν βάσει αγάπης. Επειδή στην τελική αναμέτρηση θα ενωθούμε σε μία Εκκλησία οπότε πρέπει να μειώνουμε το ρήγμα.

Τι μήνυμα στέλνετε προς τους πιστούς που δεν έχουν ακόμα ενταχθεί στην νέα Αυτοκέφαλη Εκκλησία; 

Το σύνθημά μας είναι ότι πόρτες της Εκκλησίας και της καρδιά μας είναι ανοιχτές για όλους. 

Μιλάτε άπταιστα ελληνικά έχετε δημοσιογραφήσει σε πνευματικά έντυπα και ιστοσελίδες σε Ελλάδα και Ουκρανία. Θέλετε να μας πείτε κάτι περισσότερο; 

Δεν μιλάω άριστα ελληνικά. Κάποιο διάστημα ασχολήθηκα με τη δημοσιογραφία όταν αποφοίτησα από την Ακαδημία δίδασκα σε διάφορα θεολογικά ιδρύματα ήμουν μέρος της Ένωσης Δημοσιογράφων Ουκρανίας και γραμματέας τύπου σε μια επαρχία. Αισθάνομαι πολύ κοντά στην ελληνική παράδοση. Στην ιερατική σχολή αλλά και σε εξαμηνιαίες σπουδές στην Αθήνα έμαθα πρώτα αρχαία ελληνικά και σιγά σιγά έμαθα μόνος μου νέα ελληνικά. Η Ελλάδα για εμάς είναι μια κοντινή χώρα επομένως δεν είναι καθόλου παράξενο που η πρώτη Εκκλησία που μας αναγνώρισε είναι η ελληνική Εκκλησία και είμαστε ευγνώμονες στο Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο και στην Ιεραρχία της Ελλάδας. Ελπίζω το συντομότερο μέσα σε αυτόν τον χρόνο να κάνω την πρώτη μου επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα.