Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Ιδιαίτερο και ειδικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν κάποιες πρόσφατες εξελίξεις στην Αρχιεπισκοπή Αχρίδος.
Στις 12 Ιουνίου 2025, η Ιερά Σύνοδος της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος εξέλεξε ομόφωνα τον ηγούμενο Γεώργιο (Γκιόργκιεβσκι) ως νέο μητροπολίτη Δεβρών και Κιτσέβου, μετά τον θάνατο του μητροπολίτου Τιμοθέου. Στην επίσημη ανακοίνωση της Συνόδου αναφέρεται: «Οδηγούμενη από το Άγιο Πνεύμα, η Ιερά Αρχιερατική Σύνοδος εξέλεξε ομόφωνα τον αρχιμανδρίτη κ. Γεώργιο (Γκιόργκιεωσκι) ως μητροπολίτη της Επαρχίας Δεβρών και Κιτσέβου της Μακεδονικής Ορθοδόξου Εκκλησίας – Αρχιεπισκοπής Αχρίδος».
Ο εψηφισμένος επίσκοπος ήταν, σύμφωνα με πληροφορίες, η μοναδική υποψηφιότητα, επομένως δεν υπήρχε άλλη επιλογή, ενώ εκατοντάδες πιστοί στην Αχρίδα, το Κίτσεβο και τα Σκόπια είχαν διατυπώσει το αίτημά τους να εκλεγεί μητροπολίτης Δεβρών ο Επίσκοπος Αντανίας Παρθένιος, ηγούμενος της Μονής του Τιμίου Προδρόμου Μπίγκορσκι, με μεγάλη δράση και εμπειρία, πάνω από 30 χρόνια και ο οποίος διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο στην αναγνώριση της κανονικότητας της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος.
Ο εκπρόσωπος της Συνόδου επίσκοπος Κλήμης, απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου, τόνισε ότι στη συνεδρίαση δεν συζητήθηκαν τα αιτήματα των πιστών, οι οποίοι πραγματοποίησαν ειρηνικές συγκεντρώσεις την περασμένη εβδομάδα στην Οχρίδα, τα Σκόπια και το Κίτσεβο ζητώντας την εκλογή του επισκόπου Αντανίας Παρθενίου ως νέου επισκόπου Αχρίδος. Ο εκπρόσωπος της Συνόδου, όταν ρωτήθηκε για το μέλλον του επισκόπου Παρθενίου, δήλωσε ότι αναμένουν και ελπίζουν ότι θα συνεχίσει τη διακονία του ως βοηθός επίσκοπος του νεοεκλεγέντος Γεωργίου.
Ο εκλεγείς μητροπολίτης είναι καθηγητής στην Θεολογική Σχολή στα Σκόπια, έχοντας χρηματίσει και κοσμήτορας της Σχολής και επίσης ήταν πρέσβης του κράτους των Σκοπίων στο Βατικανό την τετραετία 2010-2014. Πρόκειται δηλαδή για έναν κληρικό ο οποίος διετέλεσε και διπλωμάτης, πράγμα σπάνιο.
Ωστόσο, τα δεδομένα γύρω από αυτήν την εκλογή εγείρουν ερωτήματα. Ο εψηφισμένος επίσκοπος Γεώργιος έγινε μοναχός μόλις 15 ημέρες πριν από την εκλογή του – στις 27 Μαΐου. Την επόμενη ημέρα, στις 28 Μαΐου, χειροτονήθηκε διάκονος, και στις 29 Μαΐου ιερομόναχος. Την εορτή της Πεντηκοστής (8 Ιουνίου), προχειρίστηκε σε ηγούμενο από τον Αρχιεπίσκοπο Αχρίδος Στέφανο. Ακολούθησε η εκλογή του και εις επίσκοπον χειροτονία του έχει προγραμματιστεί για τις 12 Ιουλίου, ενώ η ενθρόνισή του για τις 13 Ιουλίου στον καθεδρικό ναό Αχρίδος.
Αυτή η ταχύτατη εξέλιξη από λαϊκό σε Μητροπολίτη (θα λέγαμε «αθρόον χειροτονία»), προκαλεί ερωτήματα για τα κίνητρα πίσω από αυτήν την επιλογή. Είναι η θεολογική κατάρτιση του εψηφισμένου που ώθησε την Εκκλησία των Σκοπίων σε αυτή την εκλογή ή υπάρχουν και …κρυφές πτυχές στην υπόθεση;
Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι το βράδυ της ίδιας ημέρας της εκλογής, αρκετοί αρχιερείς της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος, συμπεριλαμβανομένου του Αρχιεπισκόπου Στεφάνου και του νεοεκλεγέντος μητροπολίτη, παρευρέθηκαν σε επίσημη δεξίωση στη Ρωσική πρεσβεία.
Θυμίζουμε ότι η Αρχιεπισκοπή Αχρίδος στοιχείται απολύτως στην σερβική γραμμή της μη αναγνώρισης της αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας και της σύνταξης με την Μόσχα. Γι’ αυτό και το Οικουμενικό Πατριαρχείο αποκατέστησε την κοινωνία μαζί της, αλλά δεν προέβη στην χορήγηση αυτοκεφαλίας, πράγμα που έκανε αντικανονικά το Πατριαρχείο Σερβίας.
Όταν ο εκπρόσωπος της Συνόδου επίσκοπος Κλήμης. ρωτήθηκε αν η Σύνοδος θα ασχοληθεί με τις σχέσεις με το Οικουμενικό Πατριαρχείο σε αυτή τη συνεδρίαση, δήλωσε ότι επί τη ονομαστική εορτή του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου (11 Ιουνίου), ο Αρχιεπίσκοπος Στέφανος τού έστειλε συγχαρητήριο μήνυμα και η επικοινωνία μεταξύ των δύο Εκκλησιών, Αχρίδος και Οικουμενικού Πατριαρχείου, διατηρείται.
Περί της Μητροπόλεως Δεβρών
Μνεία σε Επισκοπή Δεβρών γίνεται πρώτη φορά τον 13ο αιώνα υπό την Αρχιεπισκοπή Αχρίδος. Το 1767 μετά την κατάργηση της Αρχιεπισκοπής Αχρίδος η Επισκοπή Δεβρών περιήλθε στη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου ως μία των Μητροπόλεών του.
Το 1875 η Βουλγαρική Εξαρχία τοποθέτησε δικό της Μητροπολίτη στη Δίβρα, ο οποίος παρέμεινε στη θέση αυτή μέχρι το 1913 οπότε και εκδιώχθηκε από τις Σερβικές αρχές, οι οποίες κατέλαβαν την περιοχή. Κατά τη διάρκεια του Α΄ παγκοσμίου πολέμου η περιοχή καταλήφθηκε το Φθινόπωρο του 1915 από τις Βουλγαρικές αρχές και ο Εξαρχικός Μητροπολίτης επέστρεψε και παρέμεινε στη θέση του μέχρι την κοίμησή του το 1916. Μετά το τέλος του Α΄ παγκοσμίου πολέμου η περιοχή επανήλθε στη δικαιοδοσία των Σέρβων.
Στις 19 Φεβρουαρίου 1922 του Οικουμενικό Πατριαρχείο εξέδωσε Πατριαρχικό και Συνοδικό Τόμο επί τη βάσει του οποίου η Μητγρόπολη Δεβρών και Βελισσού περιήρχετο στη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Σερβίας. Μετά την ένταξή της στο Πατριαρχείο Σερβίας η Μητρόπολη Δεβρών και Βελισσού καταργήθηκε. Το τμήμα Βελισσού προσαρτήθηκε στη Μητρόπολη Σκοπίων και το τμήμα Δεβρών στην Επισκοπή Αχρίδος (από το 1932 συνενωμένη με την Επισκοπή Μοναστηρίου).
Στις 17 Ιουλίου 1967 η σχισματική τότε Εκκλησία της Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας ίδρυσε τη Μητρόπολη Δεβρών και Κιτσέβου με έδρα την Αχρίδα.
Πατριαρχικός καί Συνοδικός Τόμος.
Περί χειραφετήσεως τῶν εἰς τήν Σερβικήν Ἐκκλησίαν περιελθουσῶν
ἱ. Μητροπόλεων τοῦ Οἰκ. Θρόνου καί τῆς ἀναγνωρίσεως τῆς γενομένης Ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητος.
+ ΜΕΛΕΤΙΟΣ
ΕΛΕΩι ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ
ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ
Κατά τό χρεών καί πρός οἰκοδομήν ἡ τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησία οἰκονομοῦσα πάντα καί διεξάγουσα, τῆς καλῆς οἰκονομίας καί κανονικῆς τάξεως ἴδιον καί τοῦτο οἶδε καί ἐνάριθμον λογίζεται, τό πρός τάς συμβαινούσας πολιτικάς μεταβολάς καί τά τῆς ἐκκλησιαστικῆς διοικήσεως προσαρμόζειν καί διευθετεῖν ὅρια, ἐφ΄ ὅσον τοῦτο ὑπό τῶν ἱερῶν τῆς Ἐκκλησίας νόμων ἐπιτέτραπται, ἵνα ἀπρόσκοπτός μέν καί λυσιτελής ἡ τῶν ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων γίγνηται διακυβέρνησις, μείζων δέ καί τῷ χριστωνύμῳ λαῷ ἡ ὠφέλεια.
Ὅθεν καί περί τοῦ θεοσώστου Βασιλείου τῆς Σερβίας προκειμένου, ἐπειδή τοῦτο μετά τούς γενομένους κατά τά ἔτη 1912 καί 1913 Βαλκανικούς πολέμους καί τόν λήξαντα μέγαν γενικόν πόλεμον ἐδαφικῶς ἐπεκταθέν καί ἐπαυξηθέν καί εἰς ἕν ἠνωμένον βασίλειον τῶν Σέρβων, Κροατῶν καί Σλοβένων ἐλέῳ καί εὐλογίᾳ Θεοῦ μεγαλυνθέν συμπεριέλαβεν ἐν τῇ περιοχῇ αὐτοῦ καί τάς ἐξῆς ὑπό τόν καθ’ ἡμᾶς Πατριαρχικόν Οἰκουμενικόν Θρόνον τέως τελούσας κανονικῶς ἐπαρχίας, ἤτοι τάς Μητροπόλεις Σκοπείων, Ρασκοπρεσρένης, Δεβρῶν καί Βελισσοῦ, Πελαγονίας, Πρεσπῶν καί Ἀχριδῶν, μέρος τῆς Μητροπόλεως Βοδενῶν, τήν ἐπισκοπήν Πολυανῆς, δυνάμει τῆς Συνθήκης τοῦ Βουκουρεστίου τῆς 10 Αὐγούστου 1913, τήν Μητρόπολιν Στρωμνίτσης, δυνάμει τῆς Συνθήκης τοῦ Νεγύ τῆς 27ης Νοεμβρίου 1919, καί τάς ἐν Βοσνίᾳ καί Ἐρζεγοβίνῃ Μητροπόλεις Βόσνης, Ἐρσεκίου, Σβορνικίου καί Βανιαλούκας καί Βιχάτσης, δυνάμει τῆς Συνθήκης μετά τῆς Αὐστρίας, τῆς ὑπογραφείσης ἐν Ἁγίῳ Γερμανῷ ἐν Λάϊ τῇ 10ῃ Σεπτεμβρίου 1919, καί ἐπειδή ἐν τοῖς ὁρίοις τοῦ ἑνιαίου τούτου βασιλείου τῶν Σέρβων, Κροατῶν καί Σλοβένων συμπεριελήφθησαν μέν καί αἱ Αὐτοκέφαλοι Ὀρθόδοξοι Ἐκκλησίαι τοῦ Καρλοβιτσίου καί Μαυροβουνίου, καθώς καί αἱ δύο ἐν Δαλματίᾳ Ἐπαρχίαι τῆς Ζάρας καί τοῦ Καττάρου, ἀπό κοινῆς δέ γνώμης τῶν προεστώτων τῶν Ἐκκλησιῶν τούτων ἐν Συνόδῳ συνελθόντων ἐκηρύχθη ἡ διοικητική αὐτῶν ἕνωσις μετά τῆς Ἐκ/σίας τῆς Σερβίας εἰς μίαν Αὐτοκέφαλον Ἐκκλησίαν ὑπό τό ὄνομα “Αὐτοκέφαλος Ἡνωμένη Ὀρθόδοξος Σερβική Ἐκκλησία τοῦ Βασιλείου τῶν Σέρβων, Κροατῶν καί Σλοβένων”, διά ταῦτα ἡ καθ’ ἡμᾶς Μεγάλη τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία, ἐπί τῇ αἰτήσει τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Κυβερνήσεως τοῦ Βασιλείου τῶν Σέρβων, Κροατῶν καί Σλοβένων, ὑπ’ ὄψει ἔχουσα τό κανονικόν καί εὔλογον τῆς εἰς ἕν ὅλον καί ἐκκλησιαστικῶς ἑνώσεως τῶν πολιτικῶς ἤδη ἑνωθεισῶν ἐκκλησιαστικῶν περιοχῶν, χάριν τε τῆς κανονικῆς ἑνότητος καί ἁρμονίας ἐν τῇ διοικήσει, κατά τόν Κανόνα τῶν Πατέρων τόν λέγοντα “Τούς Ἐπισκόπους ἑκάστου Ἔθνους εἰδέναι χρή τόν ἐν αὐτοῖς Πρῶτον καί τοῦτον ἡγεῖσθαι ὡς κεφαλήν”, καί πρός μείζονα καί κοινήν τῶν ἑνουμένων περιφερειῶν διά τῆς ἑνότητος ὠφέλειαν, δι’ ὁμοφώνου ἀποφάσεως ληφθείσης ἐν Συνεδρίᾳ τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου ὑπό τήν προεδρείαν τῆς Μετριότητος ἡμῶν ἀποφαίνεται καί ὁρίζει τά ἀκόλουθα:
Ἐπευλογεῖ τήν ἐκκλησιαστικήν ἀπό τοῦ Πατριαρχικοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου Κωνσταντινουπόλεως χειραφέτησιν καί τήν προσάρτησιν εἰς τήν Αὐτοκέφαλον Ἡνωμένην Ὀρθόδοξον Σερβικήν Ἐκκλησίαν τῶν τέως ὑπ’ αὐτό τελουσῶν καί ἀνωτέρω μνημονευθεισῶν Ἐπαρχιῶν, ἀναγνωρίζουσα δέ καί τήν ἀνακηρυχθεῖσαν ἕνωσιν τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν τῆς Σερβίας, τοῦ Μαυροβουνίου καί τοῦ Καρλοβιτσίου καί τῶν δύο Δαλματικῶν Ἐπαρχιῶν, ἀποδέχεται τήν σχηματισθεῖσαν ἐξ αὐτῶν Ἁγίαν Αὐτοκέφαλον Ἡνωμένην Ὀρθόδοξον Σερβικήν Ἐκκλησίαν ὡς ἀδελφήν ἐν Χριστῷ ἐχουσαν καί ἀπολαύουσαν πάντα τά τοῦ αὐτοκεφάλου δικαιώματα, κατά τά θέσμια καί τήν τάξιν τῆς Ἁγίας Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.
Εἰς ἔνδειξιν δέ καί μόνιμον εἰς τό διηνεκές παράστασιν καί ἀσφάλειαν τῶν οὕτω κανονικῶς ἐγκριθέντων καί ὁρισθέντων περί τῶν εἰς τό θεόσωστον Βασίλειον τῶν Σέρβων, Κροατῶν καί Σλοβένων περιελθουσῶν τέως Ἐπαρχιῶν καί μερῶν τοῦ καθ’ ἡμᾶς Ἁγιωτάτου Οἰκουμενικοῦ Θρόνου καί περί τῆς ἐν τῷ Βασιλείῳ τούτῳ σχηματισθείσης μιᾶς Ἡνωμένης Αὐτοκεφάλου Ὀρθοδόξου Σερβικῆς Ἐκκλησίας ἀπολύοντες μετά τῶν περί ἡμᾶς Ἱερωτάτων Μητροπολιτῶν καί ὑπερτίμων τῶν ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἀγαπητῶν ἡμῶν ἀδελφῶν καί συλλειτουργῶν τόν παρόντα ἡμέτερον Πατριαρχικόν καί Συνοδικόν Τόμον, οὗ ἴσον καί ἀπαράλλακτον κατέστρωται καί ἐν τῷ ἱερῷ Κώδικι τῆς καθ’ ἡμᾶς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, εὐχόμεθα ὅπως ὁ Θεός πάσης χάριτος ὁ καλέσας ἡμᾶς εἰς τήν αἰώνιον αὐτοῦ δόξαν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, αὐτός χαρίζηται πάντοτε πᾶσαν εὐλογίαν καί πᾶσαν καρποφορίαν ἀγαθήν ταῖς τε οὕτως ἀφ’ ἡμῶν χειραφετηθείσαις Ἐπαρχίαις καί ἁπάσῃ τῇ Ἁγιωτάτῃ ἀδελφῇ Αὐτοκεφάλῳ Ἡνωμένῃ Ὀρθοδόξῳ Σερβικῇ Ἐκκλησίᾳ τοῦ Βασιλείου τῶν Σέρβων, Κροατῶν καί Σλοβένων. Αὐτῷ ἡ δόξα καί τό κράτος εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἐν ἔτει σωτηρίῳ ͵αϠκβʹ, μηνός Φεβρουαρίου ιθ’, Ἐπινεμήσεως Ε΄.
+ Ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Μελέτιος, ἀποφαίνεται.
+ Ὁ Καισαρείας Νικόλαος.
+ Ὁ Νικαίας Βασίλειος.
+ Ὁ Χαλκηδόνος Γρηγόριος.
+ Ὁ Ἀμασείας Γερμανός.
+ Ὁ Νεοκαισαρείας καί Κοτυώρων Πολύκαρπος.
+ Ὁ Ρόδου Ἀπόστολος.
+ Ὁ Ἀγκύρας Γερβάσιος.
+ Ὁ Βάρνης Νικόδημος.
+ Ὁ Χαλδίας καί Κερασοῦντος Λαυρέντιος.
+ Ὁ Ἡλιουπόλεως καί Θείρων Σμάραγδος.
+ Ὁ Σαράντα Ἐκκλησιῶν Ἀγαθάγγελος.
+ Ὁ Μετρῶν καί Ἀθύρων Ἰωακείμ.
