14.1 C
Athens
Σάββατο, 14 Δεκεμβρίου, 2024

Μητροπολίτης Πριγκηποννήσων Δωρόθεος ο “Φαναριώτης”

Tου Μ. Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Τσέτση
  
ργο τιτάνιο, τό ποο θά παιτοσε τήν συγγραφή γκωδέστατου τόμου, παρουσίαση τς συμπαθος καί πολυσύνθετης προσωπικότητας, το πό Λαοδικείας, μακαριστο Μητροπολίτου Πριγκηποννήσων Δωροθέου, το Γεωργιάδη.
Ποιόν Δωρόθεο, λήθεια, νά παρουσιάσει κανείς στά περιωρισμένα πλαίσια μις σύντομης μελέτης, προωρισμένης γιά να συλλογικό ναμνηστικό τόμο(1); Τόν σοφό καί προσηνή εράρχη τόν κτήμονα καί φιλάνθρωπο καλό ποιμένα; Τόν θεολογοντα λογοτέχνη τό φιλοσοφοντα θεολόγο; Τόν φυσιολάτρη ποιητή πού, κατά τόν Κωστ Παλαμ, συνεδύαζε τήν θρησκευτική κατάνυξη μέ τήν ποιητική συγκίνηση, τόσο καθαρά καί πρωτότυπα(2); Τόν θαυμαστή το Κουκουζέλη καί το Μπάχ, τς Κάλλας καί το Ναυπλιώτη, τόν νθουσιώδη ναγνώστη το Ασχύλου καί το Σαίξπηρ, το Καβάφη καί το Χέλντερλιν; Τόν δεξιοτέχνη βιολιστή τόν καλλιτέχνη φωτογράφο; , κόμη, τόν πνευματώδη καί σπινθηροβόλο νθρωπο, ο παροιμίες καί ποστομωτικές παντήσεις το ποίου, (στά ρια το πιτρεπτο πολλές φορές!), φκαν ποχή; είμνηστος εράρχης ταν προικισμένος πό τό Θεό μέ λα ατά τά σπάνια χαρίσματα. Καί γι’ατά κριβς τά θεόσδοτα χαρίσματά του, κτιμταν διαίτερα πό ρωμιούς καί τούρκους, πό βραίους καί ρμένιους τν Πριγκηποννήσων, πως καί πό τήν εραρχία καί τόν λοιπό κλρο, τούς διανοούμενους καί λόκληρο τόν ρθόδοξο πιστό λαό τς Πόλης.
ν τούτοις, μιά πτυχή τς προσωπικότητας το εαίσθητου καί χαρισματικο ατο εράρχου, παραμένει γιά πολλούς γνωστη. κείνη το αθεντικο Φαναριώτου. Μέ τήν σωστή, καί χι τήν παραποιημένη, στόν λλαδικό χρο, σημασία το ρου.
Λίγοι πράγματι γνωρίζουν τι Μητροπολίτης Πριγκηποννήσων Δωρόθεος, πί μιά πεντηκονταετία, νσάρκωσε κατά τόν δεωδέστερο τρόπο τό γνήσιο Φαναριωτικό πνεμα. τι μνησε, σο λίγοι, τήν Μεγάλη το Χριστο κκλησία. τι πρξε νας πό τούς πλέον φλογερούς συνήγορους τν στορικν προνομίων καί τν διαμφισβήτητων κανονικν δικαίων τς Πρωτοθρόνου κκλησίας Κωνσταντινουπόλεως, “το ψίστου τούτου Βωμο το Χριστιανισμο, το στορικο καί μεγαλειώδους τούτου Θεσμο τς Χριστιανωσύνης, το ποίου κάστη περιπέτεια εναι καί ες τίτλος τιμς”(3). Καθώς εχε λεχθε πιγραμματικά κατά τήν ξόδιο κολουθία του στίς 24 Μαρτίου 1974, πό τόν τότε πογραμματέα τς ερς Συνόδου, καί μετέπειτα Μητροπολίτη Τυάνων, είμνηστο Φίλιππο Καπετανίδη, ζωή καί πολιτεία του πρξε ζωή καί πολιτεία Φαναριώτου “εράρχου, διακατεχομένου πό θαυμασμόν πρός τό παρελθόν το Οκουμενικο Θρόνου καί πό πίστη πρός τό μέλλον καί τήν ποστολήν ατο“, μιά καί τό Φανάρι πρξε δι’ατόν πάντοτε μία μυστική καί ναξιολόγητος ξία, τήν ποίαν ναγνωρίζουν μόνον ο πιστοί, ο Προφται, ο ποιηταί καί κενοι ο ποοι συλλαμβάνουν τά μεγάλα μηνύματα τς στορίας”(4).
Ατόν λοιπόν τόν αθεντικό Φαναριώτη εράρχη θά πιχειρήσει νά σκιαγραφήσει μέ μερικές δρές γραμμές παροσα μελέτη, παραπέμποντας σέ δέες καί στοχασμούς του, σταχυολογημένους πό βιβλία του(5), πό κύρια ρθρα πού δημοσίευε τακτικά, πρτα ς συνεργάτης καί στή συνέχεια ς ρχισυντάκτης-Διευθυντής, στό πατριαρχικό περιοδικό ρθοδοξία, πως καί πό να μέχρι τώρα νέκδοτο λόγο, τόν ποο εχε κφωνήσει στίς 8 Δεκεμβρίου 1963 στόν ερό Ναό τς γίας Τριάδος Βιέννης, κατά τήν νθρόνιση το Μητροπολίτου Αστρίας Χρυσοστόμου Τσίτερ, πρώτου ποιμενάρχου τς νεοσύστατης τότε παρχίας το Θρόνου(6).
 
Ο αείμνηστος Πριγκηποννήσων με παιδιά και δασκάλους της Αστικής Σχολής Πριγκήπου σε εκδρομή στο Γιακατζίκι
Στήν κκλησιαστική του σταδιοδρομία Πριγκηποννήσων Δωρόθεος κολούθησε τήν κλασσική δό. πρξε, δηλαδή, πρότυπο Φαναριώτου κληρικο, ποος, νερχόμενος σταδιακά τίς διάφορες βαθμίδες τς Πατριαρχικς Αλς, βιώνει τό μεγαλειδες στήν πλότητά του πατριαρχικό λειτουργικό τυπικό, λοκληρώνει τή μύησή του στό φαναριωτικς σκέπτεσθαι καί νεργεν, ξοικειώνεται μέ ποικίλα κκλησιαστικά θέματα καί, τοιουτοτρόπως, ποκτ τά παραίτητα κενα φόδια πού το  πιτρέπουν νά γίνει, ταν πιστε καιρός, καλός ποιμένας καί πεύθυνος συνδιοικητής τς κκλησίας.
Διάκονος Δωρόθεος Γεωργιάδης δρασκέλισε τό κατώφλι τς ν Φαναρίῳ ερς Μονς το γίου Γεωργίου,-που καί δρα το Οκουμενικο Πατριαρχείου,- τό1922, πί Πατριαρχίας Μελετίου Δ΄ το Μεταξάκη, ς Τρίτος Γραμματεύς τς γίας καί ερς Συνόδου. Μόλις πέντε χρόνια μετά τήν ποφοίτησή του πό τήν ερά Θεολογική Σχολή τς Χάλκης καί πειτα πό πενταετ καθηγεσία στήν Πατριαρχική Μεγάλη το Γένους Σχολή. Εσερχόμενος μως “στό μοναδικό ατό Σπίτι, που, ν κοιμηθ κανείς, θά δη νά νεβοκατεβαίνουν ο γγελοι το Θεο(7), ταν κάτοχος δύο πολύτιμων “το“, τά ποα γγυνταν τήν μετέπειτα ραγδαία ξέλιξη καί νοδό του. Τό πρτο ταν τι εχε μεγαλώσει καί ποκτήσει κκλησιαστική συνείδηση παρά τούς πόδας νός ξοχου πνευματικο πατρός, το ξυδερκος Μητροπολίτου Σάρδεων Μιχαήλ Κλεόβουλου, Σχολάρχου τς Μεγάλης Σχολς. Τό δεύτερο, τι εχε σπουδάσει τήν θεολογική πιστήμη στή Χάλκη, πί σχολαρχίας το σοφο Μητροπολίτου Σελευκείας Γερμανο το Στρηνόπουλου, ποος κ τν στέρων, ς Μητροπολίτης Θυατείρων, εχε διαδραματίσει πρωτεύοντα καί καταλυτικό ρόλο στό διορθόδοξο καί διαχριστιανικό προσκήνιο, πό τό 1922 ς τήν πρός Κύριον κδημία του, τόν ανουάριο το 1951.
Δωρόθεος Γεωργιάδης ταχύτατα νέβηκε τίς βαθμίδες τν Συνοδικν πηρεσιν το Οκουμενικο Πατριαρχείου, καί σέ μιά τριετία, φο διετέλεσε πογραμματεύς (1922) καί στήν συνέχεια Πρτος Γραμματεύς (1924), προήχθη σέ ρχιγραμματέα τς γίας καί ερς Συνόδου, στίς 16 ουλίου 1925, τρες μέρες μετά τήν νάρρηση στόν Οκουμενικό Θρόνο το, πό Νικαίας, Πατριάρχου Βασιλείου το Γ΄.
Πρέπει νά πογραμμισθε τι νάληψη τν καθηκόντων του στήν ψηλή, νευραλγική καί πεύθυνη ατή θέση, συνέπιπτε μέ μιά κρίσιμη στήν στορία το Γένους περίοδο. Περίοδο μως, κατά τήν ποία τό Οκουμενικό Πατριαρχεο, παρά τίς πολιτειακές νακατατάξεις στήν Τουρκία, παρά τούς περιορισμούς πού εχε πιβάλει Συνθήκη τς Λωζάννης (1923), παρά τήν δραματική συρρίκνωση το ποιμνίου του συνεπείᾳ τς ς νω Συνθήκης, παρά τίς ταπενώσεις καί τίς ναρίθμητες ντιξοότητες πού συναντοσε μπροστά του, παρ’λα ατά, στηνε νέους σηματοδότες, καί ς Πρωτόθρονος κκλησία, ταγμένη στή διακονία τς νά τήν οκουμένη ρθοδοξίας, λάμβανε τολμηρές πρωτοβουλίες, πού τάραζαν τά λιμνάζοντα δατα καί διναν μιά λωσδιόλου νέα διάσταση καί πνοή στίς μέχρι τότε χαλαρές διορθόδοξες σχέσεις.
Πράγματι, τίς μέρες τς εσοδεύσεως το Δωροθέου στήν Πατριαρχική Αλή, συνερχόταν στό Φανάρι τό Πανορθόδοξο Συνέδριο τς Κωνσταντινουπόλεως (1923), τό ποο λοποιοσε τήν ν τει 1902 γενόμενη προτροπή το Οκουμενικο Πατριάρχου ωακείμ το Γ΄, πως ο ρθόδοξοι, ξερχόμενοι πό τή μόνωση καί τά θνοφυλετικά τους στεγανά, συναντηθον ν γάπ καί μοφροσύν…πρός τήν πί μλλον στερέωσιν τς γίας μν ρθοδόξου πίστεως καί πρός κρείττονα μυναν τν γίων το Θεο κκλησιν κατά το πιφερομένου ναντίου πνεύματος το αἰῶνος τούτου” (8). Τό Πανορθόδοξο τοτο Συνέδριο ποτελοσε, πως εναι γνωστό, τήν παρχή τς διαδικασίας προπαρασκευς τς γίας καί Μεγάλης Συνόδου τς ρθοδόξου κκλησίας, ποία γκαινιάσθηκε οσιαστικά πτά χρόνια ργότερα, τό 1930, στήν ερά Μονή Βατοπεδίου, πό τήν Διορθόδοξο Προκαταρκτικής Μεγάλης Συνόδου) πιτροπή, πί Πατριαρχίας Φωτίου το Β΄.
Χωρίς μφιβολία, τά δύο ατά διορθόδοξα κκλησιαστικά γεγονότα, λλά καί ο κανονικές πράξεις τήν ποχή κείνη τν Πατριαρχν Μελετίου Δ΄ καί Βασιλείου Γ΄, πως ναδιοργανώσουν διάφορες κατά τόπους ρθόδοξες κκλησίες τς Βαλτικς καί τς Μεσευρώπης, δίνοντας σ’ατές, κατόπιν σχετικο ατήματός τους, κανονική κάλυψη καί πόσταση, (Ατονομία τό 1923 στίς κκλησίες Φιλλανδίας, σθονίας, Λατβίας καί Τσεχοσλοβακίας, Ατοκέφαλο στήν κκλησία Πολωνίας τό 1924, λλά καί νύψωση σέ Πατριαρχεο τς Ατοκεφάλου κκλησίας τς Ρουμανίας τό 1925), συνετέλεσαν πως νεώτατος τήν λικία Δωρόθεος συνειδητοποιήσει τήν κολοσσιαία θική δύναμη το Οκουμενικο Θρόνου καί δε τήν κτινοβολία πού ξέπεμπε ατός στό ρθόδοξο στερέωμα. Σέ δύο συνεχ ρθρα του στό περιοδικό ρθοδοξία, στό μεταξύ (1927) σέ Μητροπολίτη Λαοδικείας ναδειχθείς Δωρόθεος, περιέγραφε κατά τρόπο γλαφυρό καί νθουσιώδη πς ο ρθόδοξες ντιπροσωπεες στή Διορθόδοξη πιτροπή το Βατοπεδίου “προσητένισαν πρός τήν σοβαρότητα τν προσπαθειν το Οκουμενικο Πατριαρχείου, πρός τήν κραιφν καί περιεσκεμμένην πολιτείαν Του ν τ πέρ τς καθόλου ρθοδόξου κκλησίας φειλετικ Του μερίμν“, φο σέ κάθε σελίδα τν Πρακτικν τς πιτροπς ατς, λεγε, “φαίνεται ψηλαφητόν τό κρος το Οκουμενικο Πατριαρχείου καί βαθεα πνοή Του”(9).
Βάπτιση της κόρης του π. Γεωργίου Τσέτση το 1964 στον Αη Δημήτρη της Πριγκήπου από τον μακαριστό Δωρόθεο
 
Κατά τόν Λαοδικείας Δωρόθεο, Διορθόδοξος πιτροπή, “συγκεφαλαίωσις καί προώθησις τν διά τήν ρθοδοξίαν γνν προσπαθειν το Οκουμενικο Πατριαρχείου”, εχε συντελέσει στό νά διαπιστωθε πό τούς ρθοδόξους γέτες πό το Φαναρίου “βίωσις τς σωτερικότητος το καθήκοντος”, μιά καί τοτο ν πιγνώσει τς λης σοβαρότητος το ζητήματος χώρησεν ες ατό μέ λην τήν καθαράν πηγαίαν μπνευσίν Του, μέ λον τό θάρρος τν κραιφνν διαθέσεών Του καί τήν βαθεαν ασιοδοξίαν Του περί τς πλήρους εοδώσεως το ργου, ες τρόπον στε καί ο σπείραντες μφιβολίας νά θερίσωσι βεβαιότητας” (10). Διορθόδοξος πιτροπή το Βατοπεδίου, κατά Δωρόθεο, ταν “καί μία κφρασις τς ζως τς κκλησίας”(11), νας μεγάλος στορικός σταθμός, προάγγελος μις νέας νοίξεως”, “ ρατή κφρασις τς νότητος τν πί μέρους ρθοδόξων κκλησιν”, δοθέντος τι διά τς συγκλήσεώς της δόθη εκαιρία να α πί μέρους ρθόδοξοι κκλησίαι γνωρίσωσι καί κατανοήσωσιν λλήλας, οτως στε νά σφυρηλατηθ τό πνεμα τς νότητος ατν καί τς βαθείας συναισθήσεως τς σοβαρότητος τν ζητημάτων ατν”(12). Καί τοτο χάρις σέ μιά πρωτόβουλη νέργεια τς Πρώτης τς ρθοδοξίας Καθέδρας, το Οκουμενικο Πατριαρχείου, τό ποον  “σκεφθέν πολύ διά τήν ρθοδοξίαν, μελετσαν πολλά δι’ ατήν, μοχθσαν σον οδεμία λλη κκλησία πέρ ατς, καί ς κ τούτου ποστάν καθαρμούς μεγάλους, καθηγίασεν ες αἰῶνας αἰώνων ν κατέλαβε περίοπτον θέσιν”(13).
Τούς διους στοχασμούς, περί τς περίοπτης ατς θέσεως το Φαναρίου στό ρθόδοξο στερέωμα καί τς συνεκτικς του δύναμης, διατύπωνε καί πάλι Λαοδικείας Δωρόθεος πειτα πό μιά δεκαπενταετία, μέ τήν εκαιρία τς ναρρήσεως στό Θρόνο τς Κωνσταντινουπόλεως το, πό Χαλκηδόνος, Πατριάρχου Μαξίμου το Ε΄ (1946). Οκουμενικός Θρόνος, λεγε, “εναι χρυσος δακτύλιος, κρκος σχυρός, πού συνάπτει λους, ες ποιοδήποτε μέρος το κόσμου καί ν ερίσκονται, ες περτάτην νότητα,…σφυρηλατημένην καί δεμένην μέ δεσμούς σχυροτέρους πό κείνους τούς ποίους κατεργάζονται τό αμα φυλή τά κοινά συμφέροντα α κοιναί δέαι”(14).
Στερρός πάντοτε στίς πόψεις του καί συνεπής πρός τίς ρχές του, στοχαστικός καί εαίσθητος ατός εράρχης, ς Μητροπολίτης Πριγκηποννήσων πλέον, (κλογή τόν Μάρτιο το 1946), ερισκε μιά λλη, μοναδική θά λεγα, εκαιρία γιά νά διατρανώσει τά ασθήματά του καί νά ξάρει γιά μιά κόμη φορά τό μεγαλεο το Οκουμενικο Θρόνου καί τήν σημασία το διακονήματός του πρός σύμπαντα τόν ρθόδοξο κόσμο. Καί εκαιρία το δόθη, ταν, πικεφαλς πενταμελος Πατριαρχικς ντιπροσωπείας(15), πισκέφθηκε τό Κλεινόν στυ τήν Καθαρή βδομάδα το 1960, προκειμένου πως συζητήσει μέ ντίστοιχη ντιπροσωπεία τς κκλησίας τς λλάδος τά τς πό προπαρασκευή ερισκόμενης Α΄ Πανορθοδόξου Διασκέψεως τς Ρόδου, πως καί διάφορα λλα γενικά καί εδικά κκλησιαστικά ζητήματα(16).
Κατακλεδα τν διαβουλεύσεων μέ τούς εράρχες τς λλαδικς κκλησίας ποτέλεσε Θεία Λειτουργία ποία τελέσθηκε στόν Μητροπολιτικό ερό Ναό τν θηνν, τήν Κυριακή τς ρθοδοξίας. πευθυνόμενος στό πυκνό κκλησίασμα πού εχε κατακλύσει τήν Μητρόπολη καί φο πρτα καμε ναφορά στό μεγαλεο τς ρθοδοξίας πού “δέν χει σχέσι μέ τήν κτασι καί τό ποσόν καί τόν ριθμό“, λλά “εναι πνευματικό καί νήκει σ’να λλο Σύμπαν πού πάρχει στά γκατα τς πάρξεως μας”(17), Μητροπολίτης Πριγκηποννήσων μίλησε διά μακρν γιά τήν σημασία καί κτινοβολία το Οκουμενικο Πατριαρχείου. Καί τό καμε σφαλς σκόπιμα, μιά καί τότε στόν λλαδικό χρο χοσαν φωνές πού μφισβητοσαν τόν γετικό καί συντονιστικό ρόλο το Φαναρίου καί ντιμετώπιζαν μέ σκεπτικισμό, ν χι μέ ρνηση, τίς διάφορες πρωτοβουλίες το Πατριάρχου θηναγόρα στό διορθόδοξο καί διαχριστιανικό προσκήνιο.
Τό Οκουμενικό Πατριαρχεο, λεγε μέ περισσή ποιητική ξαρση, “εναι τό μεγαλύτερο κκλησιαστικό κεφάλαιο…  δύναμη τν κκλησιν τς νατολς εναι ατό. Πυξίδα το βασανισμένου σκάφους τς στορίας μας. Θρύλος, ποίησι, μυστική λατρεία εναι. Εναι σπόρος πού γινε δένδρο, κάτω πό τούς κλάδους το ποίου δροσίζονται ο νθρωποι καί κατασκηνώνουν τά πετεινά το ορανο…Ζύμη, ποία ζύμωσε τό κλεκτό φύραμα το Γένους μας εναι. Μ’ατό εμαστε στό προσκήνιο το κόσμου”. Καί ν κόμη ο κκλησίες μας εναι διηρημένες, προσέθετε, πάρχει κάτι πού στήν οσία τίς κρατε νωμένες, καί τό κάτι ατό εναι τό Οκουμενικό Πατριαρχεο”(18).
Περαίνοντας τόν λόγο του, Πριγκηποννήσων Δωρόθεος διαβίβαζε τόν δελφικό χαιρετισμό το Πατριάρχου θηναγόρα πρός τόν ρχιεπίσκοπο θηνν Θεόκλητο, καί ξέφραζε τήν συγκίνηση τς Πατριαρχικς ντιπροσωπείας γιά τίς πρός ατήν κδηλώσεις γάπης καί τιμς τς λλαδικς κκλησίας. Κατέληγε μως μέ μιά δραματική κκληση: “Μέσα σέ μιά τέτοια τμόσφαιρα κατανοήσεως καί καλς θελήσεως, λεγε, Σς φέρνομε καί τό μήνυμα: νά προσπαθήσωμε ν’ποκατασταθ πλήρως νότης καί συνεργασία μεταξύ τν ρθοδόξων κκλησιν. Τό κύριο μέλημα, μεγάλη εθύνη το Οκουμενικο Πατριαρχείου καί τό νέο ξεκίνημα, τόνιζε μφατικά, ατό εναι(19). κκληση, στοχαστική καί βαθειά στήν πλότητά της. Σοφή προτροπή, πού πειτα πό τέσσερις δεκαετίες παραμένει κρως πίκαιρη, πό τό φς τς π’σχάτων ντονης δραστηριότητας στόν λλαδικό χρο, πλειάδας νιστόρητων κκλησιαστικν, καιροσκόπων πανεπιστημιακν, πως καί νίδεων δημοσιογράφων, (γιά τούς ποίους, σκανδαλοθηρική νασχόληση μέ τήν ρθοδοξία, κυρίως δέ μέ τίς σχέσεις Φαναρίου-θηνν, κατάντησε βιοποριστικό πάγγελμα) (20), πού δέν συνειδητοποιον τι μφισβητντας, νορχηστρωμένα πολλές φορές, τόν γετικό ρόλο καί τήν προσφορά το Πατριαρχείου πρός τήν ρθοδοξία, παρέχουν κδουλεύσεις σέ τρίτους καί νθαρρύνουν σους πιχειρον, αἰῶνες τώρα, νά πιβάλουν μιά Νέα Τάξη στό σμα καί τή δομή τς νά τήν οκουμένην ρθοδόξου κκλησίας.
 
Με την τραγωδό Ασπασία Παπαθανασίου όταν έδωσε μια παράσταση στην Πόλη τον
Δεκέμβριο του 1962.
 
Εκαιρία γιά νά ξάρει καί προβάλει, γιά πολλοστή φορά, τήν διαιτερότητα καί τό μεγαλεο το Σεπτο Κέντρου “τό ποον μς χαρίζει τήν οκουμενικότητα,…τό ποον μς πλάθει καί μς προβάλλει στόν διεθν στίβο”, βρκε μακαριστός εράρχης, ταν τό Οκουμενικό Πατριαρχεο λαβε, τό τος 1963, τήν πρωτοβουλία νά ναδιοργανώσει τήν Διασπορά στό χρο τς Ερώπης, δρύοντας τίς Μητροπόλεις Γαλλίας, Γερμανίας καί Αστρίας μέ πόσπαση πό τήν ρχιεπισκοπή Θυατείρων, καί το νέθεσε τήν ποστολή νά νθρονίσει τόν, πό Θερμν, πρτο Ποιμενάρχη τς ερς Μητροπόλεως Αστρίας, Μητροπολίτη Χρυσόστομο Τσίτερ.
Στόν μνημειώδη λόγο πού ξεφώνησε κατά τήν νθρονιστήριο κολουθία, (καί ποος λόγ τς σπουδαιότητός του δημοσιεύεται λόκληρος ν πιμέτρ), Πριγκηποννήσων Δωρόθεος θεώρησε καλό νά ξηγήσει πρτα τούς λόγους πού εχαν θήσει τό Οκουμενικό Πατριαρχεο νά προβε στήν δρυση νέων Μητροπόλεων στήν Ερώπη. “Εδε τό Πατριαρχεον, λεγε, νά πλώνεται ες τήν Ερώπην ρθοδοξία, νά τήν νοσταλγον ες τήν Δύσιν, σν νχ ξημερώσ γι’ατήν μιά καινούργια μεγάλη ποχή. Εδε τήν ρχιεπισκοπή Θυατείρων νά ξελίσσεται καί νά σφύζ πό ζωήν. Προέβη γι’ ατό σέ πιό συστηματική ργάνωσι, ες τρόπον στε νά γεννηθον τέσσαρες ντί μις Μητροπόλεις”. Λαλντας δέ ν παροιμίαις, πως συνήθιζε νά κάμει συχνά, καί πιχειρντας προφανς νά διασκεδάσει τούς φόβους κείνων πού εχαν πιφυλάξεις γιά τήν ες τέσσερα διαίρεση τς ρχιεπισκοπς Θυατείρων, συνέχιζε ς ξς: “Θλεγε κανείς κατάτμησις. χι. ταν μιά μητέρα αξάνει τά μέλη τς οκογενείας, δέν εναι διαίρεσις, δέν εναι κατατεμάχισις, δημιουργία εναι (21)“. Ταυτίζοντας, στή συνέχεια, τήν Μητέρα κκλησία μέ τά πανταχο τς γς τέκνα της, καί μιλντας γιά τούς ρρηκτους δεσμούς τους, προσέθετε: “Πατριαρχεον καί Μητροπόλεις, κκλησία καί πλήρωμα, σες καί μες, λοι, να εμεθα… “,τι χει τό Πατριαρχεον καί ,τι χει λαός, εναι κοινόν κτμα, ψυχική περιουσία τς φυλς μας…πού ποκτήθηκε μέ καθαρμούς αἰώνων…μέ εαισθησίες νώτερης ποιότητας, μέ μπνεύσεις καί πόνους ερούς”.
Στόν κατάμεστο πό πιφανες, ρθόδοξες καί μή, προσωπικότητες Καθεδρικό Ναό τς γίας Τριάδος Βιέννης, Μητροπολίτης Πριγκηποννήσων δέν μποροσε νά μή ναφερθε εδικώτερα καί στούς δεσμούς το Οκουμενικο Πατριαρχείου μέ τό Γένος μας καί μέ λόκληρο τό Γένος τν ρθοδόξων. Τά σύνορα το Πατριαρχείου, λεγε, δέν εναι στόν αυτό του, διότι “ρίζοντες το κόσμου καί τς ζως, σημερινές γενεές καί παληές, μυριάδες νθρωποι κι’ λλες φυλές εναι τό ναπεπταμένο ραμά του… Τό Πατριαρχεο εναι Κιβωτός το Γένους μας, που σώθη λόκληρος κόσμος συγκινήσεων καί ασθήσεών του, πού θά ταν βουλιαγμένες, χαμένες γιά πάντα, στό πύθμενο βάθος τν αἰώνων…Τό Πατριαρχεον στάθηκε γιά τό Γένος μας σν φάρος στίς γριες νύχτες του, στίς δύνες του. Φάρος πού καίει σήμερα μέ τό δικό σας λάδι”.
Στόν διο συνειρμό σκέψεων, Φαναριώτης ατός καί βαθειά λληνας εράρχης πρόφερε καί μιά μικρή φράση, γιά νά ξάρει κόμη πιό ντονα τούς ρρηκτους δεσμούς κκλησίας καί Γένους. κκλησία καί φυλή, λεγε, δέν εμαστε δύο κτές στό ποτάμι τς στορίας μας, τς ζως μας, λλ’ποτελομε ατό τό ποτάμι. Δύο συνοδεες εμεθα πού πμε ντάμα, πού ψέλνουμε μαζύ“. Μιά φράση λακωνική καί κρως ποιητική, ποία μέσα στήν συντομία καί πλότητά της κουβαλ μιά στορία αἰώνων. Φράση γεμάτη νόημα, πού διατηρε κέραια τήν πικαιρότητά της πειτα πό τόσο καιρό καί πού κατά κάποιο τρόπο πενθυμίζει τι πλαννται σήμερα σοι νομίζουν τι Φανάρι καί θήνα, κόμη τι ρωμιός καί λληνας, εναι δυό σχετες νότητες, δυό ξένα σώματα, δυό πομακρυσμένες π’λλήλων κτές στό ποτάμι τς κοινς το Γένους μας στορίας.
Τί νέπνευσε τόν Πριγκηποννήσων Δωρόθεο νά προσθέσει τήν σύντομη ατή φράση στήν προσφώνηση τς Βιέννης; πλς μιά μοναδική μπειρία, νομίζω, τήν ποία εχε βιώσει τέσσερις μνες νωρίτερα, ταν τό καλοκαρι το 1963 συνώδευε τόν Πατριάρχη θηναγόρα στήν Πορεία του νά τήν λλάδα, πειτα πό τούς ορτασμούς τς Χιλιετηρίδας το γίου ρους. ταν εδε τήν βαθειά συγκλονιστική τμόσφαιρα πού εχε δημιουργηθε μέ τήν Πατριαρχική πίσκεψη στήν θήνα καί τήν Κρήτη, τήν Θεσσαλονίκη καί τά Γιάννενα, σέ πόλεις καί χωριά, στούς κάμπους καί τά βουνά. ταν μέ κθαμβα μάτια διαπίστωνε τι Πατριαρχική κάθοδος στήν λλάδα “μίλησε στήν ψυχή το λαο“. Μέ τήν Πατριαρχική ατή Πορεία, λεγε, μιάκαινούργια αγή νέτειλε μέσα μας, μέ καινούργιο θάμβος, πού σκορπιόταν γύρω μας. Μεταμόρφωσις μυστική σάν νά μς γινε τίς λίγες ατές μέρες, πού φάνταζαν σάν ποποιïα. Εδαμε ταυτισμένη τήν δέα τς κκλησίας μέ τήν μορφή της. Εδαμε δημιουργημένο να κόσμο δεατό. Εδαμε τήν τέρα μορφή το κόσμου”(22). Κατά τήν Πορεία ατή Μητροπολίτης Δωρόθεος εχε δε διάφανη τήν πραγματική ψη τς Ρωμιοσύνης, εχε διαπιστώσει τήν πλήρη ταύτιση τς Κωνσταντινούπολης, τς αἰώνιας ατς Μητρόπολης το Γένους, μέ τήν θήνα, τήν Πρωτεύουσα το Νεοελληνικο Κράτους καί εχε συνειδητοποιήσει τά θαύματα τά ποα μποροσαν νά κάμουν νωμένα τά δυό ατά κκλησιαστικά κέντρα. “Φελιασθήκαμε, λεγε, μέ φέλι τόν λαό“, μέ τόν ποο πλέον “καί τούς παγκόσμιους νόμους μπορομε νά ξανακοιτάξουμε”(23).
κράδαντη πεποίθηση το Πριγκηποννήσων Δωροθέου ταν τι Πρωτόθρονος κκλησία Κωνσταντινουπόλεως, παράλληλα πρός τήν ποστολή της μέσα στόν ρθόδοξο κόσμο, εχε καί να λλο διακόνημα. Νά ργασθε γιά τήν ποκατάσταση τς χριστιανικς νότητος. Καί δέν χωρε μφιβολία τι στήν τοποθέτησή του ατή ταν βαθειά πηρεασμένος πό τίς πρωτόβουλες νέργειες το Οκουμενικο Θρόνου κατά τίς ρχές τς δεκαετίας το 1920, τίς μέρες δηλαδή κατά τίς ποες εσερχόταν στήν Πατριαρχική Αλή. Διότι τήν ποχή κριβς κείνη, καί πί Τοποτηρητείας το Μητροπολίτου Προύσης Δωροθέου, (πό τόν ποο εχε χειροτονηθε στό βαθμό το Διακόνου), ξαπολυόταν γνωστή Συνοδική γκύκλιος “Πρός τάς πανταχο κκλησίας το Χριστο“, πού πρότεινε τήν δρυση μις Κοινωνίας κκλησιν. πως καί τότε ρχιζε πολυδιάστατη δραστηριότητα το Σχολάρχου του, Μητροπολίτου Θυατείρων Γερμανο, στά πλαίσια τς νατέλλουσας τά χρόνια κενα Οκουμενικς Κινήσεως.
Κατά τόν Πριγκηποννήσων Δωρόθεο, τήν οκουμενιστική δέσμευση το Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως παγόρευε ατή δια Καθολικότητα τς ρθοδοξίας. ρθοδοξία, τόνιζε, εναι σωτερική δός, σωτερική νάγκη πρός τήν παγκόσμιον κκλησίαν, πρός τήν νότητα. λήθειά της εναι χι παρακαταθήκη, λλά ζωή καί νακαίνισις. Εναι πνοή πού στέλλει Θεός γιά νά νακαινίσ καί ν’νανεώσ τό πρόσωπον τς γς”(24). Καί ποστήριζε τι τό Οκουμενικό Πατριαρχεο γι’ατόν κριβς τόν λόγο βρέθηκε εθύς ξ ρχς “ες τήν πρώτην γραμμήν, ες τό ροτρον!”, πως καί γιά τόν διο λόγο, “θά συνεργάζεται καί θά χειραγωγε, καί θά γνωρίζει καί θά γνωρίζεται, καί θά εναι πάντοτε μαζύ μ’κείνους, ο ποοι θέλουν νά ργανωθ λληλεγγύη καί συνεργασία, ερήνη καί πρόοδος, γάπη πάντα νον περέχουσα”(25).
Εναι χαρακτηριστικό τι Πριγκηποννήσων Δωρόθεος τά δύο κεφάλαια τς πρώτης νότητας το γεμτο πό λυρισμό βιβλίου του “ Συνάντησις” τά εχε φιερώσει στόμυστήριο τς συναντήσεως” καί στόν συναφ πρός ατόοκουμενικό διάλογο”. Μέ τήν συνάντησι λεγε, ξένος παύει νά εναι ξένος. πάρχει να σχέδιο Θεο στήν συνάντησι. Κωλύματα φυλς, θρησκείας, κοινωνικς τάξεως, πολιτικο κόμματος δέν πάρχουν. λα μέ τήν συνάντησι γκρεμίζονται. Γκρεμίζονται, διότι τό θέλησε Θεός…διότι τό επε Χριστός…διότι νάμεσα στούς δύο κατεβαίνει Θεία Χάρις”(26). τσι, συνέχιζε, καί στό διάλογο πού διεξάγεται στά πλαίσια τς Οκουμενικς Κινήσεως, “τό γώ συναντται μέ τό σύ, καί γινόμεθα μες”. Καί τοτο διότι λευθερία νθρώπινη γεννιέται στή συνάντησι το γώ μέ τό σύ“, διότι, “δέν μπορε νά ννοηθ λευθερία μόνη της, μόνον στήν παρξί μας καί στήν ρμή τς πάρξεώς μας πρός τό μέλλον”(27).
 
Ο αείμνηστος Δωρόθεος με τον π. Γ. Τσέτση  μπροστά στα λεγόμενα “Κωνσταντινιανά” οικήματα του Πατριαρχείου
 
Μητροπολίτης Δωρόθεος φρονοσε τι διαχριστιανικός διάλογος εναι, πάνω π’λα, ντίδοση. Διά τοτο παρατηροσε τι διαλεγόμενοι μέ τόν λλο δέν πρέπει νά πιχειρομε τήν πιβολή τς δικς μας πόψεως. Δέν πρέπει, λεγε, νά στηριζόμαστε μόνο “στούς δικούς μας θησαυρούς, στά δικά μας πλούτη. Γιά νά πάρχ πικοινωνία πρέπει νά πάρχ καί δοχή. Πρέπει νά περιμένωμε καί πό τόν λλο τι χει νά μς δώσ. Ατό εναι μεγάλη λευθερία πού θά μς λευθερώσ πό τήν στειρότητα, πό τήν σκληρότητα”. ληθινή πικοινωνία πραγματοποιεται, προσέθετε, ταν τό γώ κατορθώνει νά προσκομίζ τό μυστικόν του ες τό σύ“. τσι μόνο θά γίν πραγματική συνάντηση, πού θά δηγήσει τίς κκλησίες στόν “δρόμο ποος φέρνει στήν νότητά των”(28).
Βαθειά πίστη το Πριγκηποννήσων Δωροθέου ταν τι κενο πού δηγοσε τό Πατριαρχεο Κωνσταντινουπόλεως στό διαχριστιανικό διάλογο καί συνεργασία, ταν ατό τό γιον Πνεμα, τό ποο κατά τήν μέρα τς Πεντηκοστς “δέν κατλθε μονάχα δι’ μς, λλά καί διά Πάρθους καί Μήδους καί καμεν λα τά θνη τό καθένα μέ τήν γλσσάν του νά μιλ διά τά μεγαλεα το Θεο(29). Γι’ατό καί σέ κύριο ρθρο πού δημοσίευε στήν ρθοδοξία ρχές το 1960, μέ τήν εκαιρία τς συγκλήσεως στή Ρόδο (19-29 Αγούστου 1959) τς Κεντρικς πιτροπς το Παγκοσμίου Συμβουλίου κκλησιν (ΠΣΕ), τόνιζε: φ’σον τό γιον Πνεμα μς καλε ες συνεργασίαν καί νότητα τίποτε δέν θά μς ναχαιτίσ νά τρέξωμεν μαζύ μέ τούς λλους, νά γωνισθμεν μαζύ των. Κληρικοί καί λαϊκοί μο“. Πρέπει νά σημειωθε τι τελευταία ατή σύντομη φράση δέν εχε γραφε στήν τύχη. ποτελοσε μμεση πάντηση σέ ρισμένους κκλησιαστικούς παράγοντες τν θηνν, πού τήν ποχή κείνη φρονοσαν τι κκλησία τς λλάδος πρεπε νά κπροσωπεται στά διάφορα διοικητικά συμβουλευτικά σώματα το ΠΣΕ μόνο πό λαϊκούς πανεπιστημιακούς διαδασκάλους καί χι πό ρχιερατικά λλα κληρικά στελέχη της. κατανόητη εναι, λεγε, σκέψις νά μετάσχωμεν μόνον μέ τούς Λαϊκούς διά νά μή φθαρ τάχα τό κληρικόν ξίωμα γόητρον…Κατά ποον συνειρμόν σκέψεων, κατά ποον λόγον θά ποκλεισθον ο ρχιερες πό τήν συμμετοχήν των ες τά Συνέδρια τς Οκουμενικς Κινήσεως; Ατοί δέν εναι ο περισσότερον συντηρητικοί καί κκλησιαστικοί; Δέν εναι ατοί πού χουν τήν μεγαλυτέραν κκλησιαστικήν περαν καί εθύνην; Ἐάν μς φθάνουν διά τά θρησκευτικά καί κκλησιαστικά ζητήματα, καί δή τά μεγάλα, ο λαϊκοί, τότε κινούμεθα ες τήν προτεσταντικήν τροχιάν. Βαδίζομεν νω ποταμν”(31).
Ατή ταν, ν κρ συντομίᾳ, φαναριώτικη ψη τς πολύπλευρης προσωπικότητας το μακαριστο Μητροπολίτου Πριγκηποννήσων Δωροθέου. Το ταλαντούχου καί χαρισματικο ατο εράρχου, το ποίου τόδιανοητικό φόδιο” ξεπερνοσε λη τή γεροντική σοφία τν παλῃῶν ρχιερέων”, πως γραφε χαρακτηριστικά, τό 1932 δη, Σοφία Σπανούδη (32).
ξεμέτρησε τό βίον πλήρης μερν πρίν πό να τέταρτο καί πλέον αἰῶνος, φήνοντας πίσω του γαθές ναμνήσεις. Κυρίως μως φήνοντας στίς πόμενες γενηές μιά νεκτίμητη πνευματική κληρονομιά. Μιά κληρονομιά πού ποτελε πηγή μπνεύσεως γιά σους πραν πό τά χέρια του, καί πό τά χέρια τς γενης του, τήν σκυτάλη, καί εναι σήμερα ταγμένοι στή διακονία τς κκλησίας.
                                 Ο Μ. Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Τσέτσης
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1) Εχαριστ θερμά τήν Συντακτική πιτροπή Τς καθ’μς νατολς γιά τήν πρόφρονα πρόσκληση πως συμμετάσχω μέ συνεργασία μου στόν συλλογικό ατό τόμο, πού ξεδόθη γιά νά τιμηθε πεντηκονταετής διακονία πρός τήν ρθοδοξία καί τή ρωμιοσύνη τς Πόλης, το, πό Πριγκηποννήσων, Μητροπολίτου Δέρκων κ. Κωνσταντίνου, το Χαρισιάδη. Θεώρησα τι πιό νδεδειγμένος κκλησιαστικός τρόπος νά τιμήσω τόν μογάλακτο πρεσβύτερο δελφό καί φίλο γιο Δέρκων, ταν νά τιμήσω τ μνήμη το πιφανος προκατόχου του στά Πριγκηπόννησα, το μακαριστο Μητροπολίτου Πριγκηποννήσων Δωροθέου, πό τά χέρια το ποίου λαβα τήν χάρη τς ερωσύνης, καί τόν ποο πηρέτησα ς ρχιδιάκονός του πί μιά τετραετία.
2) Γράμμα Κωστ Παλαμ πρός Λαοδικείας Δωρόθεο, πό 29 ουνίου 1934. Βλ. Λαοδικείας Δωροθέου, Γραμμένος Λόγος, Κωνσταντινούπολις, 1934, σελ.115
3) Λαοδικείας Δωροθέου, χι μόνον μεθοδολογία, λλά καί ζωή, βλ. ρθοδοξία, Ε΄ (1930), σελ.388
4) Φιλίππου Καπετανίδου, πικήδειος Λόγος ες τόν Μητροπολίτην Πριγκηποννήσων Δωρόθεον, βλ. Στάχυς, ούλιος 1971-ούνιος 1974, τεχος 28-39, σελ.334
5) Κυρίως τά ξς: Λαοδικείας Δωροθέου, Γραμμένος Λόγος, Κωνσταντινούπολις,1934, (στό ξς Λόγος), Πριγκηποννήσων Δωροθέου, Συνάντησις, θναι, 1960 (στό ξς Συνάντησις), Πριγκηποννήσων Δωροθέου, Πορεία το Πατριάρχου ες γιον ρος καί λλάδα,Σταμπούλ, 1964 (στό ξς Πορεία)
6) πό τήν θέση ατή κφράζω τήν εγνωμοσύνη μου πρός τόν Σεβασμιώτατο φίλο Μητροπολίτη Αστρίας κ. Μιχαήλ, γιά τήν εγενική του χειρονομία νά θέσει στή διάθεση μου τόν Λόγο ατό, πού βρίσκεται ποθησαυρισμένος στό ρχεο τς ερς Μητροπόλεως Αστρίας. “Τόν λαμβάνεις πρτος,  μο γραφε στό συνοδευτικό σημείωμα. Εναι νέκδοτος. ξιοποίησέ τον πως ρμόζει ες τό περιεχόμενον καί τόν συντάκτην του”
7) Λαοδικείας Δωροθέου, ρθοδοξία-Τά Γνωρίσματα τς Δόξης της, βλ.ρθοδοξία, ΚΑ΄ (1946), σελ.76
8) Βλ. πλρες κείμενο τς γκυκλίου ατς ν Γεωργίου Τσέτση (π.), Οκουμενικός Θρόνος καί Οκουμένη-πίσημα Πατριαρχικά Κείμενα, κδ. Τέρτιος,1989, σελ.26-34
9)Λαοδικείας Δωροθέου, ν γίῳ ρει Διορθόδοξος πιτροπή, ν ρθοδοξία, Ε΄ (1930), σελ. 453, 455
10) νθ’ ν. σελ. 452
11) ρθοδοξία, Ε΄ (1930) σελ. 383
12) νθ’ ν. σελ385
13) Ατόθι, σελ. 388
14) ρθοδοξία, ΚΑ΄, (1946), σελ. 76
15) Τήν πό τόν Πριγκηποννήσων Δωρόθεο Πατριαρχική ντιπροσωπεία ποτελοσαν ο Μητροπολται Χαλδίας Κύριλλος, Νεοκαισαρείας Χρυσόστομος, κονίου Ἰάκωβος καί μβρου καί Τενέδου Μελίτων. Βλ. ρθοδοξία, ΛΕ΄ (1960), σελ 117
16) Ατόθι
17) Συνάντησις, σελ.200
18) νθ’ ν. σελ.201
19) νθ’ ν. σελ.202
20) πως ξ’ λλου μαρτυρε πληθώρα νεοφανν, μή κκλησιαστικν, φημερίδων, νθέτων φημερίδων καί περιοδικν στόν λλαδικό χρο, πού φέρουν στόν τίτλο τους τήν λέξη ρθοδοξία.
21) πως ταν δημιουργία, καί χι κατάτμηση, δρυση τν Μητροπόλεων Καναδ, Μπουένος ϊρες καί Παναμ μέ πόσπαση πό τήν χαν ρχιεπισκοπή Βορείου καί Νοτίου μερικς τό 1996
22) Πορεία, σελ.77
23) νθ’ ν. σελ. 78
24) ρθοδοξία, ΙΘ΄ (1944), σελ. 7
25) Δωροθέου Πριγκηποννήσων, μες καί Οκουμενική Κίνησις, ν ρθοδοξία, ΛΕ΄, (1960) σελ. 5 ξ.
26) Συνάντησις, σελ. 2
27) νθ’ ν. σελ. 5
28) Ατόθι, σελ. 6 ξ.
29) ρθοδοξία, νθ’ ν. σελ. 8
30) Ατόθι
31) Ατόθι
32) Βλ. Λόγος, σελ. 118
 
Οι φωτογραφίες προέρχονται από το Αρχείο του π. Γεωργίου Τσέτση