ΕΠΙ ΙΣΤΟΡΙΚῌ ΕΠΕΤΕΙῼ
Ἔνθεον κήρυγμα γλωσσῶν σιωπωσῶν
Ἴχνη καί στίγματα
Μητροπολίτου Φιλαδελφείας Μελίτωνος
Ἡ πορεία ἀτόμων, θεσμῶν, λαῶν καί ἐθνῶν, ἀφήνει ἀληθῶς ἴχνη καί στίγματα. Ἄλλοτε εὔτολμα καί καταγράφουν ἱστορία∙ ἄλλοτε δειλά, καί ὡς ἔθος, «τίθενται ὑπό τόν μόδιον»[1]∙ ἄλλοτε Ὀρθόδοξα, Ρωμαίηκα, ὅπως ἔγραφε ὁ πρῶτος Μητροπολίτης τῶν Πριγκηποννήσων Ἀγαθάγγελος, πού καταγόταν ἀπό τήν ἀνδρειωμένη Μαγνησία τῆς πολύφωτης Ἰωνίας, ὅτι «ἡμῖν (τοῖς ρωμηοῖς) ἐξ ὅλων ἐχαρίσθη, ὄχι μόνον τό εἰς Χριστόν ὀρθῶς πιστεύειν, ἀλλά καί ὑπέρ αὐτοῦ ἀγογγύστως πάσχειν, γενναίως μαρτυρεῖν καί ἐνδόξως θνήσκειν»[2].
Ἡ Ἱερά Μητρόπολις Πριγκηποννήσων, θεϊκός φωτισμός καί «βλάστημα τῆς ἀνάγκης τῶν καιρῶν» (1924), ἀποτελεῖ ἐπί αἰῶνα ὁλόκληρο (2024) «αὐγήν τούς νόας φωτίζουσαν»[3] καί συγχρόνως κήρυγμα ἔνθεο τιμωμένης «σιωπώσης κραυγῆς», ἄθλημα ἤθους Ὀρθοδόξου, Ρωμαίηκου, παραδοσιακοῦ, Πολίτικου.
Τά ἴχνη καί τά στίγματα τοῦ τῆς «ἀθλήσεως ἤθους» τῆς Μητροπόλεως τῶν ἱστορικῶν Πριγκηποννήσων, ἀνεξίτηλα σέ κάθε χρόνο καί σέ κάθε ἐποχή, γεμάτη πειρασμούς καί ἐνίοτε εὐοίωνη, πάντοτε ὅμως νεφελώδη, εἶναι πράγματι θεοπρεπής μαρτυρία∙ μαρτύριο διηνεκές∙ ἐκτέλεσι καθήκοντος∙ ἡρωϊσμός∙ ἄθλημα∙ ἆθλος∙ συνέχεια καί συνέπεια∙ ὅρος πίστεως∙ στρατεία γενναία καί ἀπτόητος∙ μόχθος καί κόπος ἱερός∙ στέφανος ἀκάνθινος, ὡραιότερος καί λαμπρότερος ἀπό κάθε ἀδαμάντινο.
«Ἡ ἀπόρρητος Θεοῦ συγκατάβασις»[4] καί ἡ πνοή τοῦ Παναγίου Πνεύματος και ἡ ρηξικέλευθη φωνή Πατριάρχου μαρτυρικοῦ, μέσα σέ χειμῶνα βαρύ, ἐπέβλεψε μέ εὐμένεια στόν Ὀρθόδοξο λαό τῶν Πριγκηποννήσων καί τοῦ δώρισε τό εὔκρατο Κλῆμα τῆς Ἀμπέλου τῆς Ἀληθινῆς, τήν πνευματική βάση καί στέγη καί καταφυγή τῶν Πριγκηποννήσων, ἡ ὁποία ἀναδείχθηκε ἀληθῶς «τό τοῦ Σωτῆρος παράγγελμα, τῆς Ἐκκλησίας τό καύχημα». Τό γνήσιο Κλῆμα τῆς Μητρός Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία φλέγεται ἀπό ἔνθεο ζῆλο, τό Κλῆμα πού ἄνθισε «καρπόν πολύν», τῶν «ἐφετῶν τήν ἀκρότητα».
Ἡ Ἐπαρχία αὐτή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, ὡς «ἀρετή πράγματος ἀθανάτου καί ὑπέρ τόν ἥλιον λάμπουσα» γιά ἕνα αἰῶνα στό ἐκκλησιαστικό στερέωμα, ἀποτελεῖ «ταμεῖον ἄσυλον θαυμάτων, νοσημάτων ἀλεξιτήριον, ἔνθα προστρέχοντες οἱ πιστοί τάς ἰάσεις ἀρυόμεθα»[5].
Πρόκειται ὄχι γιά ἕνα κτίσμα ἤ Ἵδρυμα «ὁμογενειακῆς ἐξαντλήσεως», ὅπως τέτοια ὑπάρχουν παντοῦ στήν οἰκουμένη. Ἁλλά πρόκειται γιά τό «κατοικητήριον Θεοῦ», δηλαδή «ψυχῶν νυμφοστόλων»[6]∙ πρόκειται γιά θησαυρίσματα, ὅπως ἡ Παναγία ἡ Ἐλεοῦσα, καί ἄλλα πολλά ἄρρητα καί ἀνέκφραστα, τά ὁποῖα «ἀποτελοῦν ἕνα Συναξάρι τῆς Ρωμηοσύνης, μιά ἐκδίπλωσι ποικίλων μορφῶν μιᾶς πολυκυμάντου ἐκκλησιαστικῆς καί ὁμογενειακῆς Πολίτικης ζωῆς ἐντός μιᾶς ταραχώδους αἰῶνος ἐποχῆς, μέ τόση ρευστότητα κοινωνικῶν συνθηκῶν», γι’ αὐτό καί τά ἴχνη καί τά στίγματα χρόνου καί προσώπων ἀπό μαρτύρια καί μαρτυρίες καθίστανται εὐαγγελισμός, φῶς, ζωή, ἀλήθεια.
Ἀποκάλυψι πράγματι εὐαγγελισμοῦ ἀποτελεῖ ἡ συμπλήρωσι, πού ὑπερβαίνει καί τόν τόπο καί τόν χρόνο, ἑνός αἰῶνα προσφορᾶς καί διακονίας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πριγκηποννήσων, τήν ὁποία ἐπέτειο ἑορτάζει ὁ τόπος καί ὁ χρόνος, οἱ πολλοί καί οἱ ὀλίγοι κατά τήν πορεία∙ τά ἀπέραντα ἱστορικά Πριγκηπόννησα καί τό «μικρόν ποίμνιον» πού βρίσκεται σέ αὐτά, καί οἱ πολλοί πού διαβιοῦν στήν Ἀθήνα καί σέ ὁλόκληρη τήν οἰκουμένη, Πριγκηπιανοί, Χαλκινοί, Ἀντιγονιῶτες, Πρωτιανοί.
Ἄς εὐφραίνονται πραγματικά ὅλοι, αὐτοί πού βρίσκονται κοντά καί αὐτοί που βρίσκονται μακριά, ἡ Ὀρθόδοξη Ὁμογένεια τῆς πόλεως τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου καί οἱ ὅπου γῆς γόνοι τῶν Πριγκηποννήσων, μάλιστα δέ οἱ ἐν Ἑλλάδι.
Ἄς εὐφραίνονται οἱ ψυχές τοῦ ἀοιδίμου Πατριάρχου Γρηγορίου τοῦ Ζ΄, φυσιογνωμίας ἐξέχουσας τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ ὁποῖος επανειλημμένα ἔδρασε καί ὁμολογουμένως ἀγωνίσθηκε ὑπέρ τῆς ἐξασφαλίσεως τῶν προνομίων καί τῶν συμφερόντων τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Γένους σέ ἡμέρες χαλεπές, ἀφήνοντας παράδειγμα σθένους καί ἀκάματης ἐνεργείας ὑπέρ τῶν ἀπαραγράπτων δικαίων τῆς Μητρός Ἐκκλησίας μαζί μέ τούς τότε συνοδικούς παρέδρους και συναποφηναμένους ἀειμνήστους Κυζίκου Καλλίνικο, Νικαίας Βασίλειο, Χαλκηδόνος Ἰωακείμ, Δέρκων Καλλίνικο, Προύσης Κωνσταντῖνο, Νοεκαισαρείας Ἀγαθάγγελο, Σηλυβρίας Εὐγένιο, Ροδοπόλεως Κύριλλο καί Ἀνέων Θωμᾶ· καθώς καί αὐτῶν πού καλῶς ἤθλησαν καί στεφανώθηκαν μέ τήν κενωτική προσφορά, δηλαδή τῶν κλεινῶν ποιμένων τῶν Πριγκηποννήσων Ἀγαθαγγέλου, τοῦ ἀρίστου ἀγωνιστοῦ∙ Θωμᾶ, τοῦ μύστου τοῦ ἐνθέου ζήλου∙ Δωροθέου, πού διακρινόταν ἀπό διάπυρο κάλλος∙ Κωνσταντίνου, πού ἔδρεψε τό κλέος καί τήν δόξα τῶν διά βίου πόνων∙ Ἀγαπίου, τοῦ ὅλου ἀγάπης Χριστοῦ∙ Καλλινίκου, πού εἶχε ἐναποθέσει ὅλες του τήν ἐλπίδες στόν Θεό∙ Συμεών, τῆς χαρᾶς καί τοῦ κοσμήματος τῆς Πριγκήπου∙ καί Ἰακώβου, πού ἐργάσθηκε μέ ἀνακαινιστική διάθεσι∙ τοῦ μακαρίᾳ τῇ λήξει γενομένου ἱεροῦ κλήρου καί περιουσίου λαοῦ, «τοῦ ἥρωος τοῦ καθήκοντος», ὅλων ὀνομαστικά, ὑπέρ τῶν ψυχῶν τῶν ὁποίων ἡ προσευχητική μνήμη καί εὔφημη ἀναφορά ἱερουργεῖται.
Ἀγαλλιώμεθα δέ ὅλοι, ὁ εὐλογῶν τήν ἐπέτειον Πστριάρχης μας Βαρθολομαῖος, ὁ Οἰκουμενικός, πού ἀξιώνεται νά εὐλογῇ καί νά στεφανώνῃ μέ ὕμνους καί ᾠδές πνευματικές∙ καί ὁ πολιός Ποιμενάρχης τῶν εὐλογημένων αὐτῶν νήσων, ἀδελφός Γέρων Μητροπολίτης Δημήτριος, ὁ ὁποῖος συμπληρώνει μέ τήν θέλησι τοῦ Θεοῦ πεντηκονταετία ὅλη λαμπρῆς, συνετοῦς, νουνεχοῦς, πού ἀφήνει στίγματα καί ἀνοίγει δρόμους ἱερούς, καί καταξιωμένης διακονίας ἀπό ἐπίκαιρες θέσεις στόν ἱερώτατο θεσμό τῆς Μητρός Ἐκκλησίας καί τοῦ Γένους, καί ὁ ὁποῖος ἀπό ἑξαετίας ἀναλώνεται ὑπέρ τοῦ λαοῦ τῶν νήσων αὐτῶν πού σήμερα χαίρεται καί καυχᾶται, καί πού σταυροαναστασίμως ἀγραυλεῖ ἐδῶ, ὅπως κάποτε οἱ ἁπλοϊκοί ποιμένες στά ὄρη τῆς ἱερᾶς Βηθλεέμ, καί φυλάσσει «σκοπιά» ὁλημερίς κι’ ὁλονυκτίς…
***
Κατά τό τρέχον, ὅμως, ἔτος τά Πριγκηπόννησα ἐνδεδυμένα «τήν πρώτην στολήν»[7] ἑορτάζουν καί μυστικῶς ἀναπέμπουν δόξα στόν Κύριο γιά τήν συμπλήρωσι ἑκατονταετίας ὅλης ἀπό τήν ἵδρυση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πριγκηποννήσων, τῆς πνευματικῆς αὐτῆς ἄγκυρας. Ἕνας αἰῶνας πέρασε ἀπό τότε∙ καί «ἰδού γέγονε καινά τά πάντα»[8].
Τά Πριγκηπόννησα κατά τήν διαρρεύσασα ἑκατονταετία ἀπογυμνώθηκαν ἐν πολλοῖς ἀπό τό Ὀρθόδοξο ὁμογενειακό στοιχεῖὀ μας. Παραμένει ὅμως τό ἱερόν λῆμμα. Παραμένει τό γεώργιο στήν Πόλι καί σε ὅλη τήν οἰκουμένη. Οἱ ἀπόγονοι τῶν Πριγκηποννήσων, ὅσοι διαμένουν εἴτε στήν Πόλι, εἴτε στήν Ἑλλάδα καί παντοῦ στον κόσμο, πανηγυρίζουμε εὐαγγελισμό καί εὐλαβικῶς γονατίζουμε ἐνώπιον τῆς θαυματουγοῦ Παναγίας τῆς Ἐλεούσης, ἀτενίζουμε μπροστά στούς Ἁγίους Μεγαλομάρτυρες τῆς Πριγκήπου, Δημήτριο τόν Μυροβλύτη καί Γεώργιο τόν Τροπαιοφόρο τόν Κουδουνᾶ, δεόμεθα στόν προστάτη τῶν ναυτικῶν Ἅγιο Νικόλαο τῆς Χάλκης «ὑπέρ τῶν ἐν θαλάσσῃ τοῦ βίου καλῶς πλεόντων», προσφέρουμε ἄνθη εὐλαβείας καί εὐγνωμοσύνης στόν Βαπτιστή τοῦ Χριστοῦ Τίμιο Πρόδρομο τῆς Ἀντιγόνης∙ θυμιάζουμε τό Γενέσιο τῆς Θεοτόκου τῆς Πρώτης καί προσευχόμαστε μυστικῶς μέ συντριβή καρδίας γιά τήν ἐπαναλειτουργία τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης. Ἀκόμη δέ, μνημονεύουμε τούς προγόνους μας, οὐδέποτε λησμονοῦμε τό σέ ὅλους φωτεινό, τό φαῖνον πᾶσι τοῖς ἐν τῇ οἰκίᾳ[9], παράδειγμά τους, τήν συναναστροφή τους, χαιρόμαστε μέ τήν ἄνθησι καί τήν κατά Θεόν πρόοδο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πριγκηποννήσων, ὑπό τήν ποιμαντορία τοῦ ρέκτη Γέροντος Πριγκηποννήσων Δημητρίου, καί ἀτενίζουμε μέ αἰσιοδοξία τό μέλλον, γνωρίζοντας καλῶς ὅτι ὁ Κύριος πού κυβερνᾷ τά σύμπαντα εἶναι ἱκανός νά μετατρέπει τά σκολιά εἰς εὐθέα[10], δηλαδή τά στραβά σέ ἴσια, καί τά τραχέα εἰς λεῖα, δηλαδή τά δύσκολα σέ εὔκολα. Ἀγαποῦμε μέ πάθος τόν τόπο. Ἐπιστρέφουμε ὅσοι μποροῦμε κατά διαστήματα. Καί οἱ ὑπόλοιποι, «οἱ ἐν μνήμασι προσδοκῶντες ἀνάστασιν», καί οἱ ζωντανοί, βρισκόμαστε πάντοτε μέν, ἰδιαιτέρως δέ κατά τήν ἐπετειακή ἡμέρα τῆς 14ης Ἰουλίου 2024, καί ἐπανερχόμαστε νοερῶς, μέ τήν σκέψη καί τήν καρδιά, μέ τήν μνήμη καί τά βιώματα, μέ τόν λόγο καί τήν σιωπή, καί διαβαίνουμε τά γραφικά σοκάκια καί τά δρομάκια τῆς Πριγκήπου, τῆς Χάλκης, τῆς Ἀντιγόνης καί τῆς Πρώτης, τά ἱερά σεβάσματά τους, καί ἐνθυμούμαστε μορφές παλαιῶν, κεκοιμημένων πνευματικῶν πατέρων καί ἀδελφῶν, διδασκάλων, συμμαθητῶν, φίλων, συγγενῶν, οἰκείων τῆς πίστεως. Ἱερουργοῦμε, μέ ἕνα λόγο «ἔνθεον κήρυγμα γλωσσῶν σιωπωσῶν καί λαλουσῶν ρήματα ἄρρητα μνήμης, ἐμπειρίας καί ἱστορίαν ζῶσαν», ὅπως θά ὁμολογοῦσε καί ὁ ἱστορικός τῶν Πριγκηποννήσων Ἀκύλας Μήλλας.
***
Οἱ Νησιῶτες, οἱ Πολῖτες, οἱ Ἴμβριοι καί οἱ Τενέδιοι, οἱ Ῥωμηοί τῆς Ἑλλάδος καί τῆς Διασπορᾶς, τό Γένος ὁλόκληρο, στρέφει ἐφέτος τό βλέμμα στά Πριγκηπόννησα, τά «ἀπείραχτα ἀπό τόν χρόνο», μέσῳ τῆς μνήμης, ἡ ὁποία ἀναπαριστᾷ τά γεγονότα ὡς παρόντα· καί ἑνώνουμε ὅλοι τήν γοερή κραυγή μας μέ τήν «μεγάλη φωνή» τοῦ εὐλογοῦντος τήν ἐπέτειο αὐτή σεπτοῦ Πατριάρχου μας καί μαζί μέ τόν γεραρό Ποιμενάρχη τῶν Νήσων καί μέ ὅλους τούς ὅπου γῆς Ὀρθοδόξους Ρωμηούς, καί ἀποδίδουμε «δύναμιν καί πλοῦτον καί σοφίαν καί ἰσχύν καί τιμήν καί δόξαν καί εὐλογίαν» ἀποκλειστικῶς καί μόνον στό Ἐσφαγμένο Ἀρνίο[11].
***
Ἡ Ἱερά Μητρόπολις Πριγκηποννήσων συνδέει τό παρόν μέ τό παρελθόν, τήν χαρά μέ τήν προσδοκία· χαρά μέν ἐξαιτίας τῆς συμπληρώσεως ἑνός αἰῶνος ζωῆς καί μαρτυρίας, προσδοκία δέ γιά τά ἐπερχόμενα, τά ὁποῖα βρίσκονται «ἐν χειρί Θεοῦ ζῶντος»[12].
Εἶναι ἀληθές ὅτι λίγοι γνήσιοι Ρωμηοί παραμένουν καί στά Πριγκηπόννησα∙ ὅπως καί στήν Πόλι καί στήν Ἴμβρο καί τήν Τένεδο. «Τό λίγο αὐτό εἶναι τό πολύ στή θεία παντοδυναμία» τοῦ Κυρίου, θά ἔλεγε ὁ Πριγκηποννήσων Δωρόθεος: «Ὁ κόκκος σινάπεως, αὐτός θά γίνῃ τό μεγάλο δέντρο, ἡ μικρή ζύμη». Οἱ εὑρισκόμενοι στά Πριγκηπόννησα, στήν Ἑλλάδα καί οἱ ἁπανταχοῦ τῆς γῆς Πριγκηπιανοί, Χαλκινοί, Ἀντιγονιῶτες καί Πρωτιανοί εἶναι ἡ μικρή ζύμη ἡ ὁποία εἶναι ἀρκετή γιά νά ζυμωθῇ ὁλόκληρη ἡ ζύμη τῶν ἀπογόνων τους καί ὅλου τοῦ Γένους μας μέ τίς παραδόσεις καί τήν εὐσέβεια, μέ τίς ἀναμνήσεις καί τά φυσικά καί πνευματικά κάλλη τῶν Πριγκηποννήσων, κατά τήν δεύτερη ἑκατονταετία τῆς ἱστορικῆς πορείας τῆς Μητροπόλεως. Αὐτό εἶναι τό ἔνθεο κήρυγμα τῶν γλωσσῶν πού σιωποῦν∙ τό κήρυγμα τοῦ χρέους, τῆς εὐθύνης, τῆς ὀφειλῆς, καθότι «ἡ μεγαλωσύνη δέν μετριέται μέ τό στρέμμα∙ μέ τῆς καρδιᾶς τό πύρωμα μετριέται καί μέ τήν θυσία»[13]. Καί γι’ αὐτό γιορτάζουμε στά Πριγκηπόννησα ὅλοι, οἱ ἐγγύς καί οἱ μακράν, στίς 14 Ἰουλίου 2024, τήν τελική νίκη γλωσσῶν πού σιωποῦν καί ταυτόχρονα λαλοῦν, ὡς ἔνθεο κήρυγμα καί χαρά γιά ὅλον τόν λαό[14].
[1] Ματθ. 5,15.
[2] Ἰδιόχειρος ἐνθρονιστήριος λόγος εἰς τήν Ἱ. Μητρόπολιν Πριγκηποννήσων.
[3] Πρβλ. θ΄ οἶκον Ἀκαθίστου Ὕμνου.
[4] Τροπάριον α΄ ᾠδῆς Κανόνος Ἀκολουθίας Νυμφίου, Κυριακή τῶν Βαΐων ἑσπέρας.
[5] Δοξαστικόν Ἀποστίχων ἑορτῆς Ἁγίου Δημητρίου.
[6] Ιθ΄ οἶκος Ἀκαθίστου Ὕμνου.
[7] Λουκ. 15,22.
[8] Β΄ Κορ. 5,17.
[9] Ματθ. 5,15.
[10] Πρβλ. Ἠσ. 40,3.
[11] Ἀποκ. 5,12.
[12] Σοφ. Σολ. 3,1.
[13] Κωστῆ Παλαμᾶ, «Στ’ ἅρματα», ἐν συλλογῇ «Βωμοί», βιβλίον 5ο.
[14] Πρβλ. Λουκ. 2,10.
