Dr. Despina Kosta
Περίληψη Διδ. Διατριβής
Οι Νεομάρτυρες και οι μορφές της τιμής που τους αποδίδεται στη σύγχρονη Ελλάδα
Η παρούσα μελέτη αφορά στην τιμή που αποδίδεται στους νεομάρτυρες, αλλά και τους ομολογητές στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Οι νεομάρτυρες αποτελούν μια ιδιαίτερη ομάδα μαρτύρων της ορθόδοξης εκκλησίας, καθώς βασανίστηκαν και πέθαναν για την χριστιανική τους πίστη στη διάρκεια της περιόδου της οθωμανικής κυριαρχίας (από τον 13ο αι. μέχρι το 1922). Τα χαρακτηριστικά παραδείγματα με τα οποία ασχολήθηκα ανήκουν στην περίοδο μετά την Πτώση της Κωνσταντινούπολης (29 Μαΐου 1453). Η έκφραση της λαϊκή λατρείας αυτών των αγίων διερευνήθηκε στη χρονική έκταση δέκα χρόνων, από το 2009 μέχρι και το 2018. Ο στόχος αυτού του ερευνητικού εγχειρήματος προσανατολίζεται σε συμπεράσματα σχετικά με το παρόν: ποιά είναι σημασία των νεομαρτύρων και των ομολογητών εδώ και τώρα για τους έλληνες; Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά στοιχεία της τιμής που τους αποδίδεται; Στον πυρήνα αυτής της έρευνας βρίσκεται μια ενδελεχής ανάλυση και ερμηνεία των υπαρχουσών τύπων και μορφών τιμής που προσφέρουν οι έλληνες σε επιλεγμένα προσκυνήματα. Δύο προσκυνηματικοί τόποι επελέγησαν ως αντιπροσωπευτικά παραδείγματα: η μονή του αγίου Ραφαήλ στο νησί της Λέσβου, όπου οι νεοφανείς άγιοι Ραφαήλ, Νικόλαος και Ειρήνη (οι οποίοι μαρτύρησαν το 1463) λατρεύονται κατά κύριο λόγο. Το δεύτερο προσκύνημα είναι αυτό του αγίου Ιωάννη του Ρώσου (1690–1730) στο Νέο Προκόπιο της νήσου Ευβοίας. Η ερευνητική μέθοδος συμπεριέλαβε συνεντεύξεις, παρατηρήσεις οι οποίες καταγράφθηκαν σε σημειωματάρια επιτόπιας έρευνας, ανάλυση του χώρου, ερμηνεία κειμένων και εικόνων. Επίκεντρο αυτής της σπουδής στα προσκυνήματα δεν αποτέλεσε η σύγκριση μεταξύ διαφόρων παραδεδομένων τύπων απόδοσης τιμής και σε Δύση και Ανατολή. Ωστόσο, τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για μελλοντική έρευνα στον χώρα των συγκριτικών διαπολιτισμικών σπουδών. Εν αναφορά προς την Ελλάδα, μπορύμε να πούμε ότι, αν και οι προαναφερθέντες άγιοι έζησαν περίπου τρεις ή πέντε αιώνες πριν, εξακολουθούν να είναι έντονα παρόντες στη συνείδηση των προσκυνητών. Τελος, η τιμή των αγίων είναι στενά συνδεδεμένη με τη λατρεία των λειψάνων τους.
Η Δέσποινα Κώστα κατάγεται από την Κύπρο (από τη Λεμεσό και τον Άγιο Γεώργιο
Κερύνειας). Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Βαυαρία της Γερμανίας. Σπούδασε Νομική (στα
πανεπιστήμια του Augsburg και της Βόννης), Γερμανική φιλολογία (ΜΑ στη διδασκαλία
Γερμανικών ως ξένης γλώσσας, παν/μιο Augsburg) και Διαπολιτισμικές Σπουδές
(Vergleichende Kulturwissenschaft στο παν/μιο του Regensburg), απ΄όπου ανακηρύχθηκε
διδάκτωρ το 2022. Η διατριβή της (διαθέσιμη στα γερμανικά μέσω της ιστοσελίδας του
πανεπιστημίου του Regensburg: https://epub.uni-regensburg.de/54909/ και της προσωπικής της σελίδας:
https://www.academia.edu/112540748/Costa_Despina_Griechische_Neom%C3%A4rtyrer_Doktorarbeit_Uni_Regensburg) έχει ως θέμα την τιμή που αποδίδεται στους νεομάρτυρες στην Ελλάδα σήμερα. Πέρα από την έρευνα, αφιερώνει τον χρόνο της και στη ζωγραφική.
