Νουθετήριος Λόγος τῆς Α.Θ.Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου κατά τήν εἰς διάκονον χειροτονίαν τοῦ Ἐντιμ. κ. Μαρίου Τσάτσα (Κυριακή τῆς Σαμαρείτιδος, 14 Μαΐου 2023)
Ἱερώτατοι καί Θεοφιλέστατοι ἅγιοι Ἀρχιερεῖς,
Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες,
Εὐγενεστάτη κ. Γενική Πρόξενε τῆς Ἑλλάδος,
Τέκνα ἐν Κυρίῳ προσφιλῆ καί εὐλογημένα,
Εἶναι ἱερά καί σημαντική ἡ σημερινή ἡμέρα διά τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, α) διότι τιμῶμεν συλλήβδην καί ἀθρόον ὅλους τούς εἰς τό ἁγιολόγιον τῆς Ἐκκλησίας καταταγέντας κατά καιρούς Ἀρχιεπισκόπους καί Πατριάρχας προκατόχους τῆς ἡμῶν Μετριότητος· β) διότι εὐλογεῖ ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία τά ὑπ᾽ αὐτῆς τιμηθέντα διακεκριμένα τέκνα της, τούς Ἄρχοντας ὀφφικιαλίους της, πού πραγματοποιοῦν τό ἐτήσιον πρός αὐτήν προσκύνημά των· καί γ) διότι εἰσέρχεται εἰς τάς τάξεις τοῦ ἱεροῦ κλήρου της ἕνας μορφωμένος νέος, πρός τόν ὁποῖον καί στρέφομεν τόν λόγον.
Ἀγαπητέ ὑποδιάκονε Μάριε,
Καταγόμενος ἀπό τήν Ἀλβανίαν, ἐγεννήθης, ἠνδρώθης καί ἐσπού-δασες ἐπιτυχῶς καί ἐνζήλως τά ἱερά Γράμματα εἰς τήν Ἑλλάδα, ἐπιδοθείς καί εἰς τήν ἐκμάθησιν ξένων γλωσσῶν.
Ὥριμος πλέον, ὑπακούσας εἰς τήν θεϊκήν φωνήν καί ἀγαπήσας τόν Χριστόν, ἀπεφάσισες νά ἐγκαταλείψῃς τά ἡδέα καί τερπνά τοῦ κόσμου καί νά ἐνταχθῇς εἰς τήν χορείαν τῶν εὐελπίδων κληρικῶν τῆς Πατριαρχικῆς Αὐλῆς, ἐδῶ εἰς τό Μεγάλο Μοναστήρι τῆς Ὀρθοδοξίας.
Καί ἔτσι ἦλθες εἰς τήν τῶν πόλεων ἄνασσαν, τό καύχημα τοῦτο τῶν ζώντων, ὅπως χαρακτηρίζεται ἡ πόλις μας. Ἐδοκιμάσθης ἐπί τι διάστημα εἰς τήν Χάλκην καί τώρα, «σάν ἕτοιμος ἀπό καιρό», ἵστασαι ἐνώπιον τοῦ θυσιαστηρίου τοῦ πανσέπτου Πατριαρχικοῦ Ναοῦ, εἰς τήν σκηνήν τοῦ μαρτυρίου, διά νά λάβῃς τόν πρῶτον βαθμόν τῆς ἱερωσύνης διά τῶν χειρῶν τοῦ Πατριάρχου σου.
Τινές ἐθορυβήθησαν ἐπί τῷ ἀκούσματι ὅτι ἕνας Ἀλβανός, ἔστω καί ἑλληνοτραφής, χειροτονούμενος εἰσέρχεται εἰς τά ἐνδότερα τοῦ καταπετά-σματος. Διατί ὅμως; Εἶναι ὀλιγώτερον Ὀρθόδοξοι οἱ Ἀλβανοί ἀπό τούς ἄλλους Ὀρθοδόξους ἐπειδή εἶναι Ἀλβανοί; Δέν μᾶς εἶπεν ὁ Παῦλος ὅτι οὐκ ἔνι Ἕλλην καί Ἰουδαῖος, βάρβαρος, Σκύθης, δοῦλος, ἐλεύθερος; Δέν ἐξεχριστιάνισε καί ἐξεπολίτισεν ἡ Ἐκκλησία μας ἡ πρωτόθρονος λαούς ἀνά πᾶσαν τήν Οἰκουμένην; Δέν χωροῦν μέσα εἰς τήν εὐρυχωρίαν τῆς ἀγκάλης της «Πάρθοι καί Μῆδοι καί Ἐλαμῖται» καί Οὐκρανοί καί Γάλλοι καί Φλαμανδοί καί Ἀγγλοσάξωνες καί Καρπαθορρῶσσοι καί Κορεάται, λαοί, φυλαί καί γλῶσσαι; Δέν εἴμεθα ἡ οἰκογένεια τῶν πανορθοδόξων; Δέν ἀνέστησεν ἐκ τῆς τέφρας τήν Ἐκκλησίαν τῆς Ἀλβανίας Ἕλλην Ἀρχιεπίσκοπος; Δέν ἔχομεν ἤδη εἰς τήν Αὐλήν τοῦ Πατριάρχου καί Οὐκρανούς καλούς κληρικούς;
Λοιπόν, καί Ἀλβανός τήν καταγωγήν νέος, καλῶς κατηρτισμένος θεολόγος δύναται νά γίνῃ ὁμόσκηνος καί ὁμοτράπεζος ἡμῶν. Εἶσαι φορεύς τῆς ἱερᾶς ἑλληνικότητός μας, ὅπως θά ἔλεγεν ὁ κορυφαῖος τῶν θεολόγων μας τοῦ παρελθόντος αἰῶνος π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ.
Δι᾽ αὐτό καί σέ χειροτονοῦμεν σήμερον, Ὑποδιάκονε Μάριε, μέ τήν συμμαρτυρίαν τοῦ ἀδελφοῦ ἁγίου Λαρίσης καί Τυρνάβου κ. Ἱερωνύμου, ὁ ὁποῖος, μαζί μέ ἄλλους ἐκλεκτούς Ἱεράρχας ἐν Ἑλλάδι, σέ γνωρίζει καλῶς καί σέ περιβάλλει μέ στοργήν, ἐκτίμησιν καί ἐμπιστοσύνην. Ἡ μαρτυρία των διά σέ εἶναι ἐγγύησις δι᾽ ἡμᾶς ὅτι τό Πατριαρχεῖον μας ἀποκτᾷ ἐν τῷ προσώπῳ σου ἕνα ἄξιον νέον στέλεχος, μάρτυρα τῆς οἰκουμενικότητος αὐτοῦ.
Σέ χειροτονοῦμεν καί σέ ὀνομάζομεν Εὐλόγιον, μέ τήν εὐχήν νά ἔχῃς ὅλας τάς εὐλογίας τοῦ Θεοῦ εἰς τήν ζωήν καί εἰς τήν διακονίαν σου πρός τήν Μεγάλην Ἐκκλησίαν.
Ἀλλά, διατί ἐπελέξαμεν τό σπάνιον καί εὔηχον τοῦτο ὄνομα διά σέ; Διά νά τιμήσωμεν τήν μνήμην ἑνός διακεκριμένου Ἱεράρχου τῆς Ἐκκλησίας Ἀλβανίας, τοῦ ἐκ Κορυτσᾶς Μητροπολίτου Κορυτσᾶς Εὐλογίου τοῦ Κουρίλα, τοῦ μαθητεύσαντος εἰς τήν Ἀθωνιάδα καί ἐδῶ εἰς τήν Μεγάλην τοῦ Γένους Σχολήν καί τό Πανεπιστήμιον Ἀθηνῶν, τῆς Φιλοσοφικῆς Σχολῆς τοῦ ὁποίου διετέλεσε σοφός καί πολυγραφώτατος τακτικός Καθηγητής. Ναί! Ἦτο λόγιος ὁ Εὐλόγιος!
Ἦτο καί Λαυριώτης Ἁγιορείτης, ἀλλά δέν ἔζησε τήν ἡσυχίαν τῆς Μονῆς τῆς μετανοίας του. Λόγῳ τοῦ ὁρμητικοῦ καί μαχητικοῦ χαρακτῆρος του εἶχε μίαν πολυτάραχον ζωήν, ὑπέστη ἐξορίας καί φυλακίσεις καί ὁμηρίαν κατά τόν Μακεδονικόν ἀγῶνα καί ἀργότερον κατά τά Δεκεμβριανά, εἰς δέ τήν λαχοῦσαν αὐτῷ Ἐπαρχίαν ἡ ποιμαντορία του ὑπῆρξε βραχυτάτη, μόλις διετής, ἀλλά κατ᾽ αὐτήν ἐπολέμησε σθεναρῶς τάς ξενικάς θρησκευτικάς προπαγάνδας καί ἀντετάχθη εἰς τόν ἐπιτόπιον ἐθνικισμόν, θύμα τοῦ ὁποίου ὑπῆρξε καί ὁ ἀγρίως δολοφονηθείς Μητροπολίτης Κορυτσᾶς Φώτιος, καί προσεπάθησε νά ἀποκαταστήσῃ τήν διασαλευθεῖσαν ἐκκλησιαστικήν τάξιν – πάντα δέ ταῦτα ἐπέσυραν τήν μῆνιν τῆς Ἰταλίας καί ὅτε μετέβη μέ ἄδειαν εἰς τήν Ἑλλάδα δέν τῷ ἐπετράπη ἡ ἐπάνοδος εἰς τήν πατρίδα του. Τόν ἔχασε τό ποίμνιόν του καί τόν ἐκέρδισεν ἡ ἐπιστήμη τῆς ἱστορίας, γενόμενον κολοσσόν τεραστίας καί πολυειδοῦς εὐρυμαθείας, χάρις καί εἰς τήν πολύτιμον ἀτομικήν βιβλιο-θήκην του.
Ἡ χειροτονία του εἰς Ἐπίσκοπον ἐγένετο ἐν τῷ πανιέρῳ τούτῳ Ναῷ, τῷ κέντρῳ τοῦ Κέντρου ἡμῶν, ὑπό τοῦ ἀοιδίμου Πατριάρχου Βενιαμίν, ἀφοῦ διῆλθεν ἐντός δεκαημέρου ὅλας τάς βαθμίδας τῆς ἱερωσύνης. Ἦτο τό ἔτος 1937, ἔτος κατά τό ὁποῖον ἐδόθη ἡ αὐτοκεφαλία εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῆς Ἀλβανίας.
Εἰς σύντομον ὁδοιπορικόν ὁ Εὐλόγιος περιγράφει κατά τρόπον λογοτεχνικόν καί συγκινητικόν τήν ἐπίσκεψίν του ἐκείνην εἰς τό Φανάριον, τό ὁποῖον χαρακτηρίζει «σεμνότατον καί κατανυκτικόν μοναστήριον, ὅπου ἑδρεύει ἡ Πατριαρχική Μεγαλειότης, ἡ κορυφή τῆς Ὀρθοδοξίας». Καί εἰς ἄλλο σημεῖον λέγει ὅτι «ἡ ἠθική δύναμις τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας εἶναι ἀκατάλυτος· διότι εἶναι τεθεμελιωμένη ἐπί τῆς πέτρας καί πύλαι ᾅδου οὐ κατισχύσουσιν».
Ἀγαπητέ μας Μάριε-Εὐλόγιε,
Ἀνεφέρθημεν ἐκτενῶς εἰς μίαν προσωπικότητα, ἡ ὁποία ἠμπορεῖ καί πρέπει νά σέ ἐμπνέῃ εἰς τήν ζωήν σου ὡς κληρικοῦ ἀπό σήμερα τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, ἰδιαιτέρως ὡς πρός τήν πιστότητα καί τήν ἀφοσίωσιν εἰς αὐτήν καί ὡς πρός τήν φιλοπονίαν καί τήν ἐργατικότητα.
Μέ τήν εὐχήν τῶν σήμερον ἑορταζομένων Ἁγίων Ἀρχιεπισκόπων καί Πατριαρχῶν Κωνσταντινουπόλεως νά ἀγωνίζεσαι ἀνενδότως καί ἀκαμάτως καί καρποφόρως καί σθεναρῶς διά τήν ὑπεράσπισιν τῶν δικαίων καί τῶν ἱερῶν προνομίων τῆς μαρτυρικῆς ταύτης Ἐκκλησίας.
Εἰς τό ἑξῆς ἐδῶ θά εἶναι διά σέ, ὡς διάκονον τώρα καί ἀργότερον ὡς οἰκονόμον τῶν μυστηρίων Αὐτοῦ, «ὁ τόπος ὅπου δεῖ προσκυνεῖν» τόν Θεόν «ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ»· ἐδῶ θά τρέφεσαι «οὐκ ἐπ᾽ ἄρτῳ μόνῳ» καί θά ξεδιψᾷς μέ τό ὕδωρ τό ζῶν πού ὑπέδειξεν ὁ Χριστός εἰς τήν Σαμαρείτιδα. Καί θά εὐαγγελίζεσαι εἰς ὅλην τήν ζωήν σου τόν Κύριον Ἰησοῦν, ὅτι «οὗτός ἐστιν ἀληθῶς ὁ Σωτήρ τοῦ κόσμου, ὁ Χριστός».
Αὐτός σέ καλεῖ εἰς τόν ἀγρόν του πρός θερισμόν, ὁ ὁποῖος εἶναι ὄντως πολύς, ἐνῶ οἱ ἐργάται ὀλίγοι· ἀλλ᾽ «ὁ θερίζων μισθόν λαμβάνει καί συνάγει καρπόν είς ζωήν αἰώνιον». Θά εἶσαι ἕνας ἐκ τῶν ὀλίγων τούτων ἐργατῶν τοῦ Εὐαγγελίου καί θά ἀγωνίζεσαι τόν ἀγῶνα τόν καλόν καί θά τιμᾷς τό τίμιον ράσον, τό ὁποῖον περιβάλλεσαι σήμερα, θά τιμᾷς τήν καταγωγήν σου, τήν Ἑλληνοπρέπειάν σου, τήν πίστιν μας, τό μέγα τοῦτο πρᾶγμα καί ὄνομα πού εἶναι τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, ὁ Θρόνος τῆς θεομεγαλύντου Κωνσταντινουπόλεως, ἡ Ἐκκλησία τῶν τοῦ Χριστοῦ πενήτων, ἡ ἐσταυρωμένη καί σταυρουμένη Μεγάλη τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία μέ τήν θεϊκήν της εὐγένειαν, ὅπως θά ἔλεγε Βασίλειος ὁ Ἰβηρίτης. Ναί! Καυχώμεθα διότι εἴμεθα ἡ Ἐκκλησία τῶν τοῦ Χριστοῦ πενήτων.
Δέν μᾶς θαμπώνουν τά αὐτοκρατορικά ἀνάκτορα, διά τά ὁποῖα ἄλλοι ἐπαίρονται. Δέν τά ζηλεύομεν. Δέν μᾶς συγκινοῦν καινοφανῆ ἰδεολογήματα καί νέαι ἐκκλησιολογίαι. Τάς ἀπορρίπτομεν καί ἐμμένομεν εἰς τά ἀνέκαθεν παραδεδεγμένα καί καθιερωμένα καί κατωχυρωμένα «οἰκουμενικοῖς καί συνοδικοῖς ψηφίσμασι», κατωχυρωμένα καί μέ τήν τάξιν καί πρᾶξιν αἰώνων πολλῶν. Ἔτσι ἐζήσαμεν κατά τήν μακράν πορείαν αὐτῶν καί ἔτσι διηκονήσαμεν τούς ὁμοδόξους λαούς καί τάς τοπικάς Ἐκκλησίας των, τάς ὁποίας θυσιαστικῶς ἐχειραφετήσαμεν, ἀποκόπτοντες μέλη ἐκ τοῦ ἰδίου ἡμῶν σώματος. Βαδίζομεν σταθερῶς τήν πεπατημένην, ἀλλά πάντοτε ἐν ἐπαφῇ πρός τήν ἑκάστοτε καί ἑκασταχοῦ πραγματικότητα, μηδέν θυσιάζοντες εἰς αὐτήν ἐκ τῶν οὐσιωδῶν καί τῶν ἱερωτάτων, τῶν σταθερῶν καί ἀμεταβλήτων. Σεβόμεθα τά θέσμια τῆς ἁγιοπατερικῆς καί λειτουργικῆς μας παραδόσεως. Στέργομεν καί τιμῶμεν τά πάτρια. Καί λυπούμεθα ὅταν ἄλλοι αὐτά τά αὐτονόητα, τά παλαιά, τά εὐγενῆ, τά ἀντιπαρέρχονται, τά παρερμηνεύουν, τά πολιτικοποιοῦν, τά ἐργαλειοποιοῦν, διά νά ἐπιτύχουν, ὡς νομίζουν, τήν ἀπόκτησιν μείζονος ἐξουσίας καί δυνάμεως καί κατά κόσμον ἰσχύος καί – διατί ὄχι; – καί πρωτείων τά ὁποῖα δέν τούς ἀνήκουν.
Ἡμεῖς ἀπαντῶμεν μέ τούς λόγους τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου: «Παράδοσίς ἐστι, μηδέν πλέον ζήτει». Καί μέ τούς λόγους Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου: «Οὗτοι δήμους, ἡμεῖς ἀγγέλους· οὗτοι θράσος, πίστιν ἡμεῖς· οὗτοι τό ἀπειλεῖν, ἡμεῖς τό προσεύχεσθαι· οὗτοι τό βάλλειν, ἡμεῖς τό φέρειν· οὗτοι χρυσόν καί ἄργυρον, ἡμεῖς λόγον κεκαθαρμένον».
Εὐλόγιε, ἀντιλαμβάνεσαι τί ἐκ τῶν δύο θά ἐπιλέξῃς. Πρόσελθε!
