Ἐπικήδειος λόγος τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Σηλυβρίας κ. Μαξίμου κατά τήν ἐξόδιο ἀκολουθία τοῦ Μητροπολίτου Γέροντος Περγάμου κυροῦ Ἰωάννου.
Σεβασμιώτατε ἐκπρόσωπε τοῦ Παναγιωτάτου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, Μητροπολῖτα Λαοδικείας κ. Θεοδώρητε,
Σεβασμιώτατοι,
Θεοφιλέστατοι,
Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες,
Ἐξοχώτατοι,
Ἐλλογιμώτατοι,
Ἀγαπητοί πατέρες καί ἀδελφοί,
Μέ αἰσθήματα βαθύτατης συγκίνησης καί θλίψης κηδεύουμε σήμερα τόν Ἱεράρχη καί μεγαλύτερο Θεολόγο τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας καί τῆς Χριστιανοσύνης γενικώτερα, τόν Γέροντα Περγάμου κυρό Ἰωάννη. Ὁλόκληρος ὁ βίος του ἦταν μία εὐχαριστία, εὐγνωμοσύνη καί δοξολογία πρός τόν Θεό. Τόσο στήν πράξη ὅσο καί στή θεωρία ἦταν ἕνας εὐχαριστιακός θεολόγος. Ἡ Θεία Εὐχαριστία, ἡ Θεία Λειτουργία, τό εὐχαριστιακῶς ζῆν διαπότιζε τόν βίο του καί τή θεολογία του. Δέν θά ἦταν ὑπερβολή νά πῶ ὅτι γιά τόν Γέροντα Περγάμου ἡ Εὐχαριστία ἦταν ἡ ἀναπνοή καί τό ὀξυγόνο του. Ὁ εὐχαριστιακός του ζῆλος τόν εἶχε καταφάει γιά νά παραφράσω τό ψαλμικό χωρίο “ὅτι ὁ ζῆλος τοῦ οἴκου σου κατέφαγέ με” (Ψαλμός,68,10). Γι’ αὐτό τά ἔκρινε ὅλα ἐσχατολογικά, ὑπό τό φῶς τῶν ἐσχάτων, μάλιστα δέ πίστευε ὅτι καί ἡ ἰδική του θεολογία μπορεῖ νά ὑποστεῖ τήν ἀρνητική κρίση τῶν ἐσχάτων. Ἀπό αὐτήν τήν εὐχαριστιακή θεολογία προερχόταν ἡ πάντοτε ἐπίκαιρη θεολογία τοῦ προσώπου, ἡ θεολογία περί τοῦ ἐπισκόπου, τοῦ πρωτείου καί τῶν ἐσχάτων, καθώς καί ἡ πρωτότυπη ἐνασχόλησή του μέ τό οἰκολογικό πρόβλημα.
Διηκόνησε, ψυχῇ τε καί σώματι, θυσιαστικά, τόν πανίερο θεσμό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου (εἶμαι προσωπικός μάρτυς τῆς θυσιαστικῆς του αὐτῆς διακονίας- πόσες φορές Γέροντα ἀνησυχοῦσες καί δέν κοιμόσουν τά βράδυα μέχρι νά ἐξεύρεις τή δέουσα καί λυσιτελῆ λύση γιά τά ἐκκλησιαστικά προβλήματα πού ἀντιμετώπιζε ἡ Πρωτόθρονη Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως) καί πίστευε ὅτι ὁ θεσμός αὐτός εἶναι ὁ ἐκφραστής τῆς οἰκουμενικῆς ἰδέας τοῦ Χριστιανισμοῦ καί τοῦ Ἑλληνισμοῦ καί ὁ διάκονος τῆς ἑνότητας τῶν τοπικῶν Ἐκκλησιῶν, ἡ ὁποία ἐκφράζεται μέ τό συνοδικό θεσμό. Ὅπως ἀνέφερε ὁ Παναγιώτατος Οἰκουμενικός Πατριάρχης στόν Ἱ. Ναό τῆς Παναγίας τῆς πύλης τοῦ Βελιγραδίου, στήν Πόλη: “Ὁ πολιός ἀδελφός Ἱεράρχης ἦταν συγκυρηναῖος τῆς ἡμετέρας Μετριότητος καί πρωτοστάτησε σέ ὅλα τά σημαντικά γεγονότα τῆς ταπεινῆς Πατριαρχίας μας, μέ κορυφαία στιγμή τήν συμμετοχή του στίς ἐργασίες τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ὡς ἐξέχον μέλος τῆς ἡμετέρας Πατριαρχικῆς Ἀντιπροσωπείας καί πρῶτος σύμβουλος τοῦ Προέδρου τῆς Συνόδου.”
Καί γιά τήν ἀπολεσθεῖσα εὐχαριστιακή ἑνότητα μεταξύ Ἀνατολῆς καί Δύσης ἐργάσθηκε ἐπί πολλά ἔτη στούς Διαχριστιανικούς Ὀργανισμούς καί κυρίως στό Παγκόσμιο Συμβούλιο τῶν Ἐκκλησιῶν. Ἡ θεολογία του περί εὐχαριστίας ἐπηρέασε κατά πολύ τή θεολογία καί τήν περί Ἐκκλησίας ἀντίληψη τῶν ἑτεροδόξων μελῶν τοῦ Συμβουλίου. Ὁ Πάπας τόν ἀποκάλεσε ὡς τόν μεγαλύτερο θεολόγο τῆς Χριστιανοσύνης. Καί πόσο ἐπίσης μεγάλη ἡ συνεισφορά του στόν ἐπίσημο Θεολογικό Διαλόγο μεταξύ Ὀρθοδόξου καί ΡΚαθολικῆς Ἐκκλησίας καί στόν Διάλογο μεταξύ Ὀρθοδόξου καί Ἀγγλικανικῆς Ἐκκλησίας.
Παρά ὅμως τή μεγάλη προφητική καί αὐθεντική θεολογική συμβολή τοῦ μεταστάντος Ἱεράρχου, περί τῆς ὁποίας γράφτηκαν πολλές διατριβές, καί τά ἄλλα πολλά χαρίσματα πού τόν διέκριναν, ὅπως ἡ εὐφυΐα, ἡ ὀξύνοια, ἡ εὐστροφία, ἡ διορατικότητα καί ἡ διπλωματική δεινότητα, ὁ Γέροντας παρέμενε ταπεινός καί σεμνός, δοσμένος ὁλοκληρωτικά στήν ὑπηρεσία τοῦ Σώματος τῆς Ἐκκλησίας. Ἄν καί δέν γεννήθηκε στήν Πόλη, ὑπῆρξε ἕνας γνήσιος Φαναριώτης Ἱεράρχης. Ἕνας Ἱεράρχης παλιᾶς στόφας καί κοπῆς. Ἔβλεπες στό πρόσωπό του ὅλα τά χαρακτηριστικά πού κοσμοῦν ἕνα Φαναριώτη Ἱεράρχη: τή λογιότητα, τήν ἀριστοκρατική σεμνότητα καί ἁπλότητα καί πρωτίστως τό ἐκκλησιαστικό ἦθος.
Προσωπικά εἶμαι εὐγνώμων γιά τά ὅσα μέ δίδαξε, τά ὁποῖα διαφυλάττω ὡς πολυτιμότατο θησαυρό καί ὁδηγό τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ μου βίου. Ἐνθυμοῦμαι μέ πολλή εὐγνωμοσύνη τίς μακρᾶς διαρκείας θεολογικές συζητήσεις στήν ἀγαπημένη του Μονή τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Essex Ἀγγλίας, τήν πατρική του στήριξη στήν ἐκπόνηση τῆς διδακτορικῆς μου διατριβῆς, τήν ὑλική καί πνευματική του ἀρωγή καί τίς πολύτιμες θεολογικές του συμβουλές καί ὑποδείξεις κατά τή διάρκεια τῶν σπουδῶν μου στό Πανεπιστήμιο τοῦ Λονδίνου. Ἐνθυμοῦμαι τή μεγάλη συγκίνηση πού σέ διακατεῖχε, Γέροντα, κατά τήν πρώτη μετά τό 1922 Θεία Λειτουργία πού ἐτέλεσες στήν ἱστορική ἕδρα τῆς μαρτυρικῆς Ἐπαρχίας σου, στήν Πέργαμο, καί τό βαθύτατο κήρυγμά σου. Σέ εὐχαριστῶ, Γέροντα, γιά τήν ἐμπιστοσύνη, τήν ἀγάπη καί τό πατρικό ἐνδιαφέρον πού ἐπέδειξες πρός τό πρόσωπο τῆς ἐλαχιστότητός μου. Θέλω νά ἐκφράσω πολλές ἀπό καρδίας εὐχαριστίες στόν ἀγαπητό μας ἀδελφό Ἀνδρέα, ὁ ὁποῖος κατά τά τελευταῖα χρόνια συμπαραστάθηκε, ὡς φύλακας Ἄγγελος, στόν Γέροντα.
Διακρινόσουν γιά τό χάρισμα τοῦ θεολογεῖν δημιουργικῶς, πάντοτε βεβαίως ἐπί τῇ βάσει τῆς Βίβλου καί τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, καί θεωροῦσες τοῦτο ὡς δῶρο Θεοῦ, δοξολογοῦσες δέ καί εὐχαριστοῦσες τόν Θεό γι’ αὐτό. Σέ εὐχαριστοῦμε καί εἴμαστε εὐγνώμονες, ἀείμνηστε, πολύκλαυστε καί ἀλησμόνητε Γέροντα, γιά τό εὐχαριστιακό καί ἐκκλησιαστικό ἦθος πού μᾶς δίδαξες καί γιά τήν πολύτιμη καί μοναδική θεολογική σου παρακαταθήκη καί προσφορά ὄχι μόνο πρός τήν Ἐκκλησία, τούς μαθητές σου καί τόν Δυτικό Χριστιανισμό, ἀλλά παραλλήλως καί πρός τόν σύγχρονο ἄνθρωπο καί τόν πολιτισμό του.
Κατά τή ταπεινή μου κρίση, ὁ ἐν Κυρίῳ κεκοιμημένος Γέρων Περγάμου κυρός Ἰωάννης γιά τήν ἀνυπέρβλητη θεολογική του διδασκαλία καί συμβολή δέν θά ἦταν ὑπερβολή νά ἀποκαλεῖται ὡς σύγχρονος πατέρας καί διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας, καί ὄχι μόνο ὡς μεγάλος θεολόγος τοῦ καιροῦ μας.
Εὑρισκόμενος τώρα, Γέροντα, μαζί μέ τίς ἀγαπημένες σου ἀδελφές Ἀγαθονίκη καί Αἰκατερίνη, ἐνώπιον τοῦ Θρόνου τοῦ Θεοῦ, προσδοκώντας τή μελλοντική κοινή Ἀνάσταση, προσεύχου καί εὔχου γιά τήν ἀγαπημένη σου Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία, γιά τόν Προκαθήμενό Της, τόν Παναγιώτατο Οἰκουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαῖο, ὁ Ὁποῖος ἐκφράζει τήν ἀπέραντη εὐγνωμοσύνη καί τόν σεβασμό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου γιά ὅλα ὅσα θυσιαστικῶς πρόσφερες σέ Αὐτό, γιά τούς Ἱεράρχες καί λοιπούς κληρικούς Του, γιά τόν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμο, ὁ ὁποῖος σέ τιμοῦσε μέ τήν εἰλικρινῆ καί ἀδιατάρακτη φιλία του, γιά ὅλους ἐμᾶς τούς παρευρισκομένους στήν ἐξόδιο ἀκολουθία σου, Κληρικούς καί λαϊκούς, καί γιά ὅλο τόν κόσμο.
Γέροντα, τό βιβλίο τῆς ζωῆς σου ἦταν μία εὐχαριστία!
Εἴη ἡ μνήμη σου αἰωνία!
