ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΗΜΗ ΔΕΞΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΟΥ ΘΡΟΝΟΥ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ
Αντώνιος Χατζόπουλος
Άρχων Ιερομνήμων της Μ.τ.Χ.Ε.
Φανάρι, Κυριακή, 1/1/2023
Παναγιώτατε και θειότατε Δἐσποτα, Σεβασμιώτατοι Άγιοι Αρχιερείς, κυρία Πρόξενε, Άρχοντες οφικιάλιοι της Μ.Εκκλησίας
Εκλεκτή ομήγυρις,
Σεπτή εντολή της Παναγιότητός Σας, του προσκυνητού μας Πατρός και Πατριάρχου εκλήθην κατά την εόρτιον ταύτην ημέραν της Δεσποτικής Εορτής της Περιτομής του Ιησού Χριστού και της ιεράς μνήμης του Αγίου Βασιλείου, αλλά και του νέου έτους 2023, να προσπαθήσω να διερμηνεύσω τα αισθήματα των Αρχόντων ὀφικιαλίων της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας και των λαϊκών μελών της Ομογενείας μας. Αιτούμεθα ευγνωμόνως τας ευχάς και ευλογίας Σας για όλους ημάς και Σας ευχόμεθα έτη πολλά εν υγεία.
Η σοφή προσωπικότης Σας, η ασκητική και εργατική Παναγιότης Σας, έμπλεη από αγάπη και στοργή για τον άνθρωπο, μας εμπνέει εδώ και 30 και πλέον έτη και θα εμπνέει πιστεύω και τις επόμενες γενιές. Σε κάποιο λόγο Σας, εδώ στο Φανάρι, πριν από λίγα χρόνια, μεταξύ άλλων, είχατε αναφέρει: «… ἐν τῇ εὐλογημένῃ Πόλει τῶν Πόλεων σώζονται, χάριτι τοῦ ἀγαθοπαρόχου Θεοῦ τῆς ἀγάπης, τά τιμαλφῆ τοῦ Γένους, ἡ πίστις, τό ἦθος καί ὁ πολιτισμός τῆς Ὀρθοδοξίας». Αυτού του Ορθόδοξου χριστιανικού πολιτισμού και του ήθους φορέας και φάρος διαχρονικός είναι το Φανάρι, το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο. Σύμφωνα με τον Ευαγγελιστή Ιωάννη ο Θεός είναι ζωή και η ζωή το φώς των ανθρώπων: «ἐν αὐτῷ ζωὴ ἦν, καὶ ἡ ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν ἀνθρώπων·[Ιωα.1,4]» καὶ «τὸ φῶς ἐν τῇ σκοτίᾳ φαίνει, καὶ ἡ σκοτία αὐτὸ οὐ κατέλαβεν». [Ιωα.1, 5]. Η σκοτία, το σκότος, ουδέποτε κατέλαβε τον ιερό αποστολικό θεσμό του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου, το οποίο παραμένει φώς της Οικουμένης ανά τους αιώνας. Συνήθως σε αναδρομές μας στην ιστορία αναφερόμαστε στους χαλεπούς καιρούς του παρελθόντος, πιστεύω όμως ότι οι καιροί είναι σχεδόν πάντα χαλεποί, η δε μαρτυρική Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία, εν πίστει, σοφία και σωφροσύνη άνωθεν υπερνικά τις δυσκολίες και φωτίζει το Γένος των ανθρώπων.
«Ex oriente lux» είναι η γνωστή λατινική έκφραση και μεταφράζεται ως εξ Ανατολής το φως, κάτι που καλύπτει γενικώς όλες τις θρησκευτικές και μη παραδόσεις, οι οποίες προήλθαν εξ Ανατολών. Ο θρησκευτικός Ορθόδοξος πολιτισμός όμως της Ανατολικής Εκκλησίας εκφραζόμενος υπό της Πρωτοθρόνου Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως δικαιώνει διαχρονικώς την φράση αυτή. Άλλωστε από την Ανατολή ξεκίνησαν σχεδόν τα πάντα: H πίστη μας, οι ιεροί Ευαγγελισταί και οι Απόστολοι, η συγγραφή των Ευαγγελίων, οι Οικουμενικές Σύνοδοι, η διατύπωση του συμβόλου της Πίστεως και η διατύπωση των ιερών δογμάτων. Στην Ανατολή ξεκίνησε ο μοναχισμός, στην Ανατολή διαμορφώθηκαν οι πρώτες ιερές Ακολουθίες, η εκκλησιαστική ποίηση και η μουσική, αλλά και όλες οι θρησκευτικές τέχνες. Από εδώ ξεκίνησαν το 862 οι ιερές αποστολές των Αγίων αδελφών Κυρίλλου και Μεθοδίου όταν ο Πρίγκιπας Ραστισλάβος της Μεγάλης Μοραβίας ζήτησε από τον προκάτοχό Σας Πατριάρχη Ιερό Φώτιο να στείλουν ιεραποστόλους για να μεταδώσουν το Ευαγγέλιο στους Σλάβους υπηκόους του. Η επινόηση νέου αλφαβήτου, η μετάφρασις των ιερών κειμένων στη σλαβική γλώσσα, η προσαρμοσμένη καθιέρωση της βυζαντινής μουσικής σημειογραφίας θεωρούνται τομές στην ιστορία και πέραν αυτού καταδεικνύουν και τον σεβασμό του Πατριαρχείου στην ιδιομορφία και στον πολιτισμό του κάθε λαού. Παρήλθαν οι αιώνες και η Μεγάλη Εκκλησία με βάση τα αναφαίρετα προνόμιά της χορήγησε και συνεχίζει να χορηγεί Αυτονομία και Αυτοκεφαλία, όπου κρίνει ότι αυτό είναι αναγκαίο. Αυτό τον θρησκευτικό πολιτισμό αναγνωρίσαν και θαύμασαν και οι Οθωμανοί Αυτοκράτορες, οι οποίοι χορήγησαν τα προνόμια στο Γένος.
Το Πατριαρχείο εσεβάσθη και σέβεται τις θρησκευτικές, πολιτισμικές, πολιτιστικές και άλλες παραδόσεις των λαών, η δε ευκλεής Πατριαρχία σας ανέδειξε πολλές πτυχές αυτού του πολιτισμού του Οικουμενικού Πατριαρχείου, όπως επί παραδείγματι τον διάλογο δίχως διακρίσεις, με όλους τους ανθρώπους καλής θελήσεως ανεξαρτήτως καταγωγής, φυλής και θρησκείας. Η Μεγάλη Εκκλησία κατά την διάρκεια της Πατριαρχίας Σας, μεταξύ άλλων πραγματοποίησε, διορθοδόξους, διαχριστιανικούς και διαθρηκειακούς διαλόγους, οι οποίοι ανέδειξαν για ακόμη μια φορά τον Οικουμενικό της χαρακτήρα. Με την λογιοσύνη και την πνευματικότητα που Σας διακρίνει ταξιδεύετε ανά την επικράτεια και προβάλλετε με τον καλύτερο τρόπο τον θρησκευτικό πολιτισμό του Πατριαρχείου, επ’ αγαθώ όλης της ανθρωπότητος. Συγκαλέσατε Συνάξεις των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, συνεχίσατε με ζήλο τις Προσυνοδικές διασκέψεις και συγκαλέσατε λίαν επιτυχώς την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Ορθοδοξίας στην Κρήτη το 2016.
Συνεχίζετε και αγωνίζεσθε με σθένος για την επαναλειτουργία της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, του κατ’ εξοχήν φορέως του πνεύματος και του πολιτισμού του Φαναρίου. Η Σχολή μας, η οποία λίαν αδίκως τελεί υπό απαγόρευση εδώ και 52 χρόνια δίδαξε θρησκευτικό ορθόδοξο πολιτισμό σε γενεές μαθητών, οι οποίοι διέλαμψαν στη συνέχεια σε όλες τις βαθμίδες του κλήρου, αλλά και ως λαϊκοί. Προ πολλών δεκαετιών ο διαπρεπής Βέλγος βυζαντινολόγος Γκρεγκουάρ σε ομιλία του στη Σχολή μας είχε πει: Η Σχολή δεν είναι μονάχα η Σχολή του Οικ. Πατριαρχείου, δεν είναι μονάχα η Σχολή όλης της Ορθοδοξίας, δεν είναι η Σχολή όλης της Χριστιανοσύνης, είναι η Σχολή της Οικουμένης. [Ορθοδοξία, τ. Γ’ 1955, σελ. 277].
Ο Παναγιώτατος Πατριάχης μας διαφλέγεται από ιερό ζἠλο και πίστη και είναι διάκονος του αληθινού πολιτισμού του Φαναρίου, ο οποίος πολιτισμός εν τη ιστορική του πορεία των τελευταίων αιώνων, αλλά και των τελευταίων δεκαετιών αποδεικνύει διαρκώς την ορθότητα μιας παλιάς εκφράσεως, που την ακούαμε συχνά εδώ στο Πατριαρχείο μας: «διά το είναι αυτό Φανάριον», ήτοι όπως είπε κάποτε η Σεπτή Κορυφή: ¨το μείζον είναι να είμεθα γνήσιοι Φαναριώται με πάθος διά το Φανάριον και δι’ ό,τι αυτό σημαίνει, ενσαρκώνει, εκφράζει και κηρύττει και διαλαλεί ό,τι υψηλόν και άγιον ..»
Πιστεύω ότι τα πρόσωπα καταξιώνουν τους θεσμούς. Τα μέχρι σήμερα όντως μεγάλα έργα Σας, άλλα και τα έργα Σας που θα ακολουθήσουν Παναγιώτατε καταδεικνύουν ότι έχετε πίστη ακλόνητη, αλλά και όραμα. Ας μου επιτραπεί να αναφερθώ σε μία προσωπική μαρτυρία: όταν πριν από δύο και πλέον έτη με δεχθήκατε στο γραφείο σας και λίγο πριν να απέλθω από την ακρόαση είπα στην Παναγιότητά Σας: «Κουράζεστε πολύ Παναγιώτατε, χοροστατείτε, λειτουργείτε, δέχεσθε τους πάντας, καθημερινώς είστε στας επάλξεις, θαυμάζουμε την αντοχή και την υπομονή Σας», τότε ευθύς κάνατε τον σταυρόν σας και μου είπατε: «Όλα γίνονται με την χάρη και την βοήθεια του Θεού». Αυτή την πίστη βλέπουμε και διακρίνουμε όλοι εμείς εδώ οι εν Φαναρίω και εν τη Πόλει και είμαι σίγουρος ότι την βλέπουν και την βιώνουν τα παλαιά τε και νέα, άξια, ικανά και φερέλπιδα μεμορφωμένα και πεπαιδευμένα στελέχη της Πατριαρχικής Σας Αυλής. Εμπνέονται από τον φίλεργο και φιλόπονο Οικουμενικό μας Μέγα Πατριάρχη Βαρθολομαίο, αλλά και από τους φαναριώτες κληρικούς όλων των βαθμίδων, του πατριαρχικού κλίματος, οι οποίοι Σας περιβάλλουν και εργάζονται μετά πάσης ζέσεως, επ’ αγαθώ του Οικουμενικού Θρόνου. Και είναι αυτοί, όπως αναφέρατε χθες, οι οποίοι θα αναλάβουν μελλοντικά τα ηνία της Μ. Εκκλησίας.
Στην Πατριαρχική Απόδειξη των φετινών Χριστουγέννων, έχετε εκτενείς αναφορές στην πολεμηθείσα ζωή των κατοίκων της πολυπάθου Ουκρανίας, η οποία υφίσταται τας δεινάς συνεπείας μιας ιταμής και αδίκου εισβολής, την οποία πολλάκις καταδικάσατε και καταδικάζουμε όλοι ανεξαιρέτως. Και φυσικά τονίσατε την αξία της Ειρήνης του Χριστού. Σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες του κόσμου, άλλωστε, ο τελών τις Ακολουθίες ιερουργός πολλάκις αναφωνεί το «ειρήνη πάσι», ήτοι το ευαγγελικό ειρήνη υμίν, το οποίον δυστυχώς κάποιες φορές καταντά γράμμα κενόν.
Κατακλείω με δυο αποσπάσματα από προεόρτια μέλη του Δωδεκαημέρου, τα οποία όμως παραμένουν επίκαιρα καθ’ όλον το έτος:¨Οἱ τῆς εἰρήνης τρόφιμοι…, ἅγιοι Μάρτυρες, πρεσβεύσατε εἰρήνην, καὶ κακῶν ἀπαλλαγὴν δοθῆναι πᾶσιν ἡμῖν. [Κανών γ’, ᾨδὴ ε’ της 23ης Δεκεμβρίου]. Και ‘Ο ἱερὸς τῶν Μαρτύρων σου χορός, ὑπὲρ ἡμῶν ἱκετεύει σε, τὴν Ἁγίαν Τριάδα δωρήσασθαι, ἡμῖν τὴν εἰρήνην σου» Κανών γ’, ᾨδὴ θ’ της 23ης Δεκεμβρίου.
Ας προσευχηθούμε υπέρ της επί πλείστα έτη ευσταθούς υγείας και ευδαιμονίας της Υμετέρας πεπνυμένης και θειοτάτης Παναγιότητος.
