Του Παναγιώτη Ανδριόπουλου
Στις 6 Δεκεμβρίου, όταν η Ορθόδοξη Εκκλησία γιορτάζει τη μνήμη του Αγίου Νικολάου του Θαυματουργού, ο μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Αντώνιος, πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, έφτασε στη Βουλγαρία για επίσκεψη.
Η πρόφαση ήταν η 70ή επέτειος από την ίδρυση τού εκεί Μετοχίου της Ρωσικής Εκκλησίας.
Τελέστηκε η Θεία Λειτουργία προεξάρχοντος του μητροπολίτου Λόβετς Γαβριήλ, και συλλειτουργούντων του Βολοκολάμσκ Αντωνίου και του αρχιγραμματέα της Ιεράς Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Βουλγαρίας, επισκόπου Μελνίσκι Γερασίμου.
Όμως, αυτή η Θ. Λειτουργία ήταν …διαφορετική, καθώς κατά τη διάρκειά της πραγματοποιήθηκε διαμαρτυρία προς τη Ρωσική Εκκλησία, η οποία καλύφθηκε από όλα τα μέσα ενημέρωσης, με τις κραυγές των διαδηλωτών: «Δολοφόνοι!». Αιτία, η αντίδραση στο ρόλο της Ρωσικής Εκκλησίας στον πόλεμο της Ουκρανίας. Υπενθυμίζεται ότι η Βουλγαρία, ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πήρε θέση κατά της επιθετικής πολιτικής της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Ουκρανία και καταδίκασε τη στρατιωτική επίθεση κατά του ουκρανικού λαού.
Ενδεικτικό της όλης κατάστασης είναι το γεγονός ότι η πρέσβειρα της Ρωσικής Ομοσπονδίας στη Βουλγαρία,, Ελεονώρα Μητροφάνοβα, που ήταν παρούσα στην Λειτουργία στο Ρωσικό Μετόχι, θεώρησε σοφότερο να φύγει από την …πίσω πόρτα για να αποφύγει τους διαδηλωτές.
Βουλγαρικά μέσα ενημέρωσης με δημοσιεύματα ήδη από τις 2 Δεκεμβρίου, έγραψαν ότι ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ επισκέπτεται τη χώρα με σαφή στόχο, να επηρεάσει μια πιθανή μελλοντική απόφαση της Συνόδου της Εκκλησίας της Βουλγαρίας να αναγνωρίσει τον «τόμο» για το αυτοκέφαλο που έδωσε η Σερβική Εκκλησία στην Αρχιεπισκοπή Αχρίδος και τον οποίο αναγνωρίζει το Πατριαρχείο Μόσχας. Είναι γνωστό σε όλους στον Ορθόδοξο κόσμο, όμως, ότι μόνο το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει το δικαίωμα να εκδίδει τόμο για αυτοκεφαλία.
Φυσικά, σκοπός της επίσκεψης του Βολοκολάμσκ Αντωνίου και η μη καταδίκη των ρωσικών εγκλημάτων στην Ουκρανία και η μη αναγνώριση της αυτοκεφαλίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, η οποία παρέλαβε τον Τόμο από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο στις αρχές του 2019.
Ο δημοσιογράφος Kalin Manolov, στην εκπομπή “The Alternative”, αναφέρει τα στοιχεία που είναι γνωστά στον ξένο Τύπο, ότι πριν από ενάμιση μήνα απαγορεύθηκε η είσοδος στη Μεγάλη Βρετανία στον Μητροπολίτη Βολοκολάμσκ Αντώνιο και πριν από 20 ημέρες η συμμετοχή του στη Γερμανία σε μια διάσκεψη για τον διάλογο μεταξύ Ορθοδόξων, Καθολικών και Προτεσταντών προκάλεσε σκάνδαλο. Ο προσκεκλημένος στην εκπομπή, καθηγητής Dilyan Nikolchev, ειδικός στο Εκκλησιαστικό Δίκαιο, σχολίασε πως η επίσκεψη αυτή είναι μάλλον εξ ολοκλήρου πολιτική και όχι εκκλησιαστική (ο Μητροπολίτης Αντώνιος δεν περιλαμβάνεται στον κατάλογο κυρώσεων και ταξιδεύει με διπλωματικό διαβατήριο).
Ήδη από τις 5 Δεκεμβρίου, ο πρόεδρος του κόμματος “Δημοκράτες για μια ισχυρή Βουλγαρία” απέστειλε επιστολή στον πρόεδρο της Επιτροπής για τον έλεγχο των υπηρεσιών ασφαλείας Daniel Mitov, ζητώντας να απαντήσει στο ερώτημα ποια μέτρα ελήφθησαν σε σχέση με την επίσκεψη του μητροπολίτη Βολοκολάμσκ στη Βουλγαρία.
Στις 6 Δεκεμβρίου, ο συνασπισμός «Δημοκρατική Βουλγαρία» εξέδωσε δήλωση εναντίον αυτής της επίσκεψης, η οποία την επόμενη ημέρα διαβάστηκε από το βήμα της Εθνοσυνέλευσης από τη βουλευτή του DB Kremena Kuneva. Παραθέτουμε ολόκληρη τη δήλωση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της Δημοκρατικής Βουλγαρίας.
“Στη Βουλγαρία έφτασε σήμερα ο μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Αντώνιος, πρόεδρος του τμήματος εξωτερικών σχέσεων της Ρωσικής Εκκλησίας. Ο Επίσκοπος Αντώνιος έρχεται χωρίς πρόσκληση από τη Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία, κάτι που αποτελεί παραβίαση της εκκλησιαστικής τάξης και, στην πράξη, παραβίαση της βουλγαρικής εκκλησιαστικής ανεξαρτησίας. Ο Πατριάρχης Νεόφυτος αρνήθηκε να συναντηθεί μαζί του. Μόνο ο Μητροπολίτης Βιδίνου Δανιήλ και ο Λόβετς Γαβριήλ εξέφρασαν την επιθυμία τους να συναντήσουν τον Αντώνιο. Με την επίσκεψη του Αντωνίου, ανώτατου εκπροσώπου του Πατριαρχείου Μόσχας, που υποστηρίζει ανοιχτά την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία, κηρύσσοντάς την δίκαιη και πόλεμο για την υπεράσπιση της Ορθοδοξίας, δικαιολογώντας τις δολοφονίες αμάχων, γυναικών και παιδιών, η Βουλγαρία συμβιβάζεται επίσης. Έρχεται να πιέσει τη Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία να αναγνωρίσει την εκκλησία στη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας με το καθεστώς και το όνομα που καθόρισε η Σερβική Εκκλησία τον Μάιο του 2022. Αυτό θα σήμαινε αναγνώριση από τη Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία του αντικανονικά εκδοθέντος «Τόμου» από τη Σερβική Εκκλησία σχετικά με την εκκλησία στη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας. Σύμφωνα με τους κανόνες της Ορθόδοξης Εκκλησίας, το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι το μόνο που έχει το δικαίωμα να εκδώσει Τόμο για αυτοκεφαλία οποιασδήποτε άλλης Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η υιοθέτηση μιας φιλοσερβικής και φιλορωσικής θέσης από τη Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές διπλωματικές επιπλοκές όχι μόνο με τις άλλες ορθόδοξες εκκλησίες, αλλά και με το ελληνικό κράτος. Τα συμφέροντα της Βουλγαρίας ως μέλους της ΕΕ και του ΝΑΤΟ είναι να διατηρήσει τις στενότερες συμμαχικές και στενότερες σχέσεις με τους γείτονες και τους εταίρους μας. Οι διεκκλησιαστικές σχέσεις αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των διακρατικών σχέσεων και παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το βουλγαρικό κράτος”.
Εν τω μεταξύ, ο αρχηγός του κόμματος GERB, Μπόικο Μπορίσοφ, επισκέφθηκε πρόσφατα την Κωνσταντινούπολη και είχε ουσιαστικές συνομιλίες με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, αναφέροντας ρητά και κατηγορηματικά ότι η Βουλγαρία πρέπει να αναγνωρίσει την Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας.
Στις 8 Δεκεμβρίου, δύο ημέρες μετά τη δήλωση της Δημοκρατικής Βουλγαρίας, η κοινοβουλευτική ομάδα του συνασπισμού GERB-SDS εξέδωσε επίσης δήλωση, η οποία περιλαμβάνει αίτημα για αναγνώριση της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, καθώς και σχετική έκκληση προς την Ορθόδοξη Εκκλησία της Βουλγαρίας. Στην δήλωση, μεταξύ άλλων, αναφέρονται και τα εξής:
«Τις τελευταίες ημέρες ο μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Αντώνιος, πρόεδρος του τμήματος εξωτερικών σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας, επισκέπτεται τη Βουλγαρία. Η παρουσία στις 6 Δεκεμβρίου κατά την Λειτουργία στη ρωσικό μετόχι, των πρεσβευτών της Ρωσίας και της Λευκορωσίας και των βουλγάρων δημοσίων προσώπων που συμμετείχαν στην ένωση «Ρωσόφιλων», ενίσχυσε την υποψία και τον φόβο ότι υπάρχει κίνδυνος η Εκκλησία να χρησιμοποιηθεί ως πολιτικό εργαλείο.
Στο πλαίσιο αυτό, εμείς από την κοινοβουλευτική ομάδα GERB-SDS θα θέλαμε να αναφέρουμε τα εξής:
– Καταδικάζουμε τη συνεπή γραμμή της Ρωσικής Ομοσπονδίας να μετατρέψει το Πατριαρχείο Μόσχας σε όργανο της εξωτερικής της πολιτικής. Είναι καθήκον κάθε τοπικής εκκλησίας να μην επιτρέψει να χρησιμοποιηθεί από την πολιτική εξουσία.
– Καταδικάζουμε την επιθετική ρωσική πολιτική, μεταξύ άλλων με στρατιωτικά μέσα, που στρέφεται εδώ και δεκαετίες αποκλειστικά κατά των ορθόδοξων χωρών, όπως η Μολδαβία, η Γεωργία και η Ουκρανία. Μια Εκκλησία πιστή στο ευαγγελικό πνεύμα δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνει απολογητής αυτής της πολιτικής, γιατί ο Σωτήρας μας είπε ότι οι ειρηνοποιοί, και όχι οι πολεμοκάπηλοι, θα ονομαστούν υιοί του Θεού.
– Δηλώνουμε την κατηγορηματική υποστήριξή μας στην αυτοκεφαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, που διακηρύχθηκε σύμφωνα με τους κανόνες με τον Τόμο του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
– Απευθύνουμε έκκληση στη Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία με υιϊκό αίτημα να μην υποκύψει σε ξένες πιέσεις, και μάλιστα από μια χώρα που εμπλέκεται σε μια σφοδρή αδελφοκτόνο σύγκρουση. Και επίσης να αναλογιστούμε ότι έχει έρθει η ώρα να έλθουμε σε ευχαριστιακή κοινωνία με την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας. Κάτι που έγινε ήδη από τις Ορθόδοξες Εκκλησίες της Κωνσταντινούπολης, της Αλεξάνδρειας, της Κύπρου και της Ελλάδος και που απομένει να γίνει από τη Ρουμανική Ορθόδοξη Εκκλησία.
Η Βουλγαρική Εκκλησία έχει την ιστορική μνήμη να εκτιμήσει πόσο δύσκολος μπορεί να είναι ο δρόμος ενός Ορθόδοξου έθνους να ιδρύσει την τοπική του Εκκλησία. Παραμονές των εορτών των Χριστουγέννων, ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί, προσευχόμαστε για γρήγορο τέλος του πολέμου, για ειρήνη στη γη και καλή θέληση μεταξύ των ανθρώπων».
Έτσι, σύμφωνα με Βουλγαρικά ΜΜΕ, μια κακοσχεδιασμένη και κακώς συντονισμένη ανεπίσημη επίσκεψη στη χώρα του Μητροπολίτη Βολοκολάμσκ Αντώνιου, σε περίοδο πολιτικής κρίσης και πολέμου προκάλεσε πολιτική, επικοινωνιακή και δημόσια συζήτηση, η οποία σίγουρα έχει ήδη αντίκτυπο στη Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία.
Να δούμε τι θα αποφασίσει και αν, η Ι. Σύνοδος της Εκκλησίας της Βουλγαρίας, η οποία θα συνεδριάσει στις 13 Δεκεμβρίου.
Πάντως, το γεγονός ότι ο Πατριάρχης Βουλγαρίας Νεόφυτος ΔΕΝ δέχθηκε τον Βολοκολάμσκ Αντώνιο είναι αξιοσημείωτο, με δεδομένο ότι ο ρώσος επίσκοπος συναντήθηκε πρόσφατα με τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόφιλο και τον Πατριάρχη Σερβίας Πορφύριο.
Επίσης, στην ιστοσελίδα του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων (ΤΕΕΣ) του Πατριαρχείου Μόσχας δημοσιεύεται η είδηση ότι Βολοκολάμσκ Αντώνιος συναντήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2022 με τον επικεφαλής του βασιλικού οίκου της Βουλγαρίας Συμεών Β΄ Σαξκομπουργκότσκι, αλλά καμία άλλη συνάντηση με πολιτειακό παράγοντα της Βουλγαρίας δεν μνημονεύεται.
