Εκατοντάδες ξεριζωμένοι και κατατρεγμένοι Σμυρνιοί ερχόμενοι στην Αθήνα έριξαν ρίζες και στην περιοχή που ονομάσθηκε Νέα Σμύρνη και τις πότισαν με το πικρό τους δάκρυ του ξεριζωμού και της γενοκτονίας από την τουρκική θηριωδία, φέροντας μαζί τους ό,τι πιο πολύτιμο είχαν, την Ορθοδοξία και τη Ρωμιοσύνη.
Ετσι ιδρύθηκε η Μητρόπολη Νέας Σμύρνης η οποία ευτύχησε να έχει Μητροπολίτη της τον κ. Συμεών, έναν ιεράρχη με σύνεση και ήθος εκκλησιαστικό και με παραδειγματική αφοσίωση στα μέγιστα και ουσιώδη του Γένους, καταγόμενος ο ίδιος από το προσφυγικό νησί της Λέσβου.
Δέχθηκε με προθυμία και εκτίμηση να μιλήσει στον «Ε.Κ.» για την αφιερωματική μας έκδοση στη Σμύρνη, τη μαρτυρική και πολύκλαυστη. Η συνομιλία μαζί του είναι συγκλονιστική σαν είπε προς στιγμή πως «δυστυχώς, η Μικρασιατική Καταστροφή υπερβαίνει ως προς τις τραγικές συνέπειές της και αυτή την πτώση της Βασιλεύουσας. Ασφαλώς η καταστροφή της Σμύρνης, ο μαρτυρικός θάνατος του Μητροπολίτου της Αγίου Χρυσοστόμου, η πυρπόληση της πόλεως και τα συγκλονιστικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στην προκυμαία της πόλεως αποτελούν τις τραγικότερες και οδυνηρότερες στιγμές της Μικρασιατικής τραγωδίας».
Ιδού η συνέντευξή μας:
Σεβασμιώτατε, πώς αισθάνεσθε που είσθε ο ποιμενάρχης της Μητρόπολης Νέας Σμύρνης, οι ρίζες και οι καταβολές του ποιμνίου της οποίας προέρχονται από τους πρόσφυγες της πολύπαθης Σμύρνης;
Οι δεσμοί μου με την πόλη της Νέας Σμύρνης είναι πολύ παλαιοί. Στη Νέα Σμύρνη είχαν εγκατασταθεί μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο πολλοί Λέσβιοι, εξ ου και μία περιοχή της πόλεως φέρνει την χαρακτηριστική ονομασία «Μυτιληνέικα». Ετσι κι εγώ, μετά την αποφοίτησή μου από το Α’ Γυμνάσιο Αρρένων Μυτιλήνης, ήρθα εδώ που ζούσαν εγκατεστημένες οι αδελφές της μητέρας μου προκειμένου να προετοιμαστώ για τις εξετάσεις μου (τότε ίσχυε το σύστημα εξετάσεων ανά Σχολή) στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η γνωριμία μου με τον πρώτο Μητροπολίτη Νέας Σμύρνης (1974-1986) μακαριστό Χρυσόστομο Βούλτσο από το οικοτροφείο της Αποστολικής Διακονίας (στο οποίο διέμενα και ο ίδιος ήταν διευθυντής του) συνετέλεσε το 1979 να μετατεθώ ως ιεροκήρυξ από τη Μητρόπολη Υδρας στη Μητρόπολη Νέας Σμύρνης. Από τότε, εξαιρέσει της τριετίας που μετέβην στη Γαλλία για τις διδακτορικές σπουδές μου, επί 23 ολόκληρα χρόνια υπηρέτησα ως ιεροκήρυξ της τότε ενιαίας μητροπόλεως.
Τον Οκτώβριο του 2002, μετά την εκδημία του μακαριστού προκατόχου μου Αγαθαγγέλου και τη δημιουργία της νέας μητροπόλεως Γλυφάδας, εξελέγην τρίτος Μητροπολίτης Νέας Σμύρνης. Γνώριμο το έδαφος, ο κλήρος και οι πιστοί της Μητροπόλεως. Επιθυμία τους, άλλωστε, ήταν η εις Επίσκοπον ανάδειξή μου.
Η προέλευσή μου από τη Μυτιλήνη, ένα νησί τόσο κοντά και τόσο συνδεδεμένο με τα μικρασιατικά παράλια, αλλά και η πολυετής διακονία μου ως ιεροκήρυξ στη Νέα Σμύρνη, συνέτειναν στο να αγαπήσω την πόλη, την ιστορία και τους ανθρώπους της. Απέκτησα κατά κάποιο τρόπο κι εγώ προσφυγική συνείδηση. Αλλωστε τα πάντα εδώ στη Νέα Σμύρνη -οι ναοί της, τα σχολεία, οι πλατείες, οι δρόμοι της- όλα θυμίζουν την αλησμόνητη και πολύκλαυστη Σμύρνη.
Αλήθεια, ποια ερμηνεία θα μπορούσε να δοθεί για την εκρίζωση ή μάλλον την απανθρωπία της γενοκτονίας του Μικρασιατικού Ελληνισμού με επίκεντρο τη Σμύρνη;
Η εφετινή επέτειος των 100 ετών από τη Μικρασιατική Καταστροφή αναβιώνει στη μνήμη μας όλα τα τραγικά εκείνα γεγονότα που απέληξαν στην καταστροφή του ανθούντος μικρασιατικού Ελληνισμού και τον βίαιο ξεριζωμό των αδελφών μας Μικρασιατών Χριστιανών από τις προαιώνιες πατρογονικές τους εστίες. Δυστυχώς, η Μικρασιατική Καταστροφή υπερβαίνει ως προς τις τραγικές συνέπειές της και αυτή την πτώση της Βασιλεύουσας. Ασφαλώς η καταστροφή της Σμύρνης, ο μαρτυρικός θάνατος του Μητροπολίτου της Αγίου Χρυσοστόμου, η πυρπόληση της πόλεως και τα συγκλονιστικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στην προκυμαία της πόλεως αποτελούν τις τραγικότερες και οδυνηρότερες στιγμές της Μικρασιατικής τραγωδίας.
Τα όσα προηγήθηκαν, τα όσα συνέβησαν και τα όσα ακολούθησαν τη Μικρασιατική Καταστροφή αποτελούν αντικείμενο μελέτης των ιστορικών και όχι μόνο. Πολλά έχουν γραφεί και ασφαλώς θα γραφούν και στο μέλλον ακόμη περισσότερα. Ωστόσο, ως χριστιανοί πιστεύουμε ότι την ιστορία τελικά την κατευθύνει ο Θεός και τίποτε δεν γίνεται χωρίς Εκείνος να το επιτρέψει. Για ποιους λόγους; Για ποιο σκοπό; Στα ερωτήματα αυτά είναι δύσκολο σε εμάς τους αδύναμους ανθρώπους να απαντήσουμε.
Αφηνόμαστε με εμπιστοσύνη στα χέρια του Θεού, αγωνιζόμενοι στο βαθμό που αναλογεί στον καθένα μας να έρθει η βασιλεία Toυ στον κόσμο και να γίνεται το θέλημά Του, όπως στον ουρανό και στη γη (Ματθ. 6,10).
Και μιλούμε ότι αυτός ο κατατρεγμός συνέβη πριν μόλις εκατό χρόνια;
Ο χρόνος είναι κατά τον ποιητή «γοργόφτερος». Πέρσι εορτάσαμε τα 200 χρόνια από την Εθνική Παλιγγενεσία, μια ευφρόσυνη επέτειος για το έθνος μας. Φέτος ο απανταχού Ελληνισμός καλείται να θυμηθεί τα τραγικά γεγονότα της Μικρασιατικής Καταστροφής εξ αφορμής της συμπληρώσεως 100 ετών από τότε. Επέτειος πόνου και θλίψεως για όλους τους Ελληνες, πολύ περισσότερο όμως για τους προσφυγικής καταγωγής που έχασαν υπό τραγικές συνθήκες δικούς τους ανθρώπους. Που άφησαν πίσω τους τους τάφους των προγόνων τους. ’Η όλους εκείνους που πέθαναν -άγνωστο πού- άθαφτοι και άκλαυτοι…
Τι διηγήσεις, εμπειρίες, καημούς και βάσανα σας διηγούντο παλαιότερα οι πρόσφυγες από τη Σμύρνη και πώς βιώνουν τα παιδιά και τα εγγόνια τους τον ξεριζωμό και την καταστροφή;
Ο χρόνος, λέει ο σοφός λαός μας, είναι ο μεγάλος γιατρός. Κλείνει πληγές και απαλύνει κάθε είδους πόνο. Κι αυτό συνέβη και με τον πόνο της προσφυγιάς. Αλλωστε, όλοι οι πρόσφυγες που ήρθαν τότε στο διωγμό, έχουν φύγει από την παρούσα ζωή. Οι αναμνήσεις από τις αφηγήσεις τους στα παιδιά και τα εγγόνια τους παραμένουν ζωντανές. Και ευτυχώς πολλές έχουν διασωθεί και καθώς δημοσιεύθηκαν με μορφή βιβλίων, κατέλαβαν ξεχωριστή θέση στη νεώτερη ελληνική λογοτεχνία.
Πώς θα χαρακτηρίζατε τους εκπατρισμένους της Σμύρνης;
Ο ξεριζωμός του Μικρασιατικού Ελληνισμού και η μεταφύτευσή του στον ελλαδικό χώρο της ελεύθερης πατρίδας, παρά τις πολλές δυσκολίες που αντιμετώπισαν στην αρχή, τόσο οι πρόσφυγες αδελφοί μας όσο και το ελληνικό κράτος, είχε και τις θετικές του πλευρές. Πύκνωσε ο πληθυσμός πολλών περιοχών. Μας έφεραν το υψηλό πολιτιστικό τους επίπεδο. Τη ζωντανή εκκλησιαστική ζωή και παράδοση. Την αγάπη για τα γράμματα. Το φιλοπρόοδο και δημιουργικό τους πνεύμα. Γι’ αυτό και γρήγορα προόδευσαν και διακρίθηκαν. Ο,τι καλό διαθέτει η πόλη της Νέας Σμύρνης, η ομορφιά, οι ιεροί ναοί, τα σχολεία, τα ιδρύματα, τα κτίσματα, η ρυμοτομία της, οφείλονται στους πρώτους πρόσφυγες οικιστές της.
Θα μας μιλούσατε για τις εκδηλώσεις τιμής και μνήμης που διοργανώνετε στη Μητρόπολή σας;
Κατά την ταπεινή μου γνώμη η εκατονταετία από τη Μικρασιατική Καταστροφή δεν προσφέρεται για χορούς και πανηγύρια. Είναι επέτειος τραγικών γεγονότων, μιας αληθινής καταστροφής. Αυτό που επιβάλλεται είναι η καλλιέργεια της μνήμης. Να μάθουν οι νεώτεροι, και προπάντων τα παιδιά μας, πως οι ρίζες αυτής της πόλεως, η ίδια η ύπαρξή της στη γη της Αττικής οφείλεται στην αλησμόνητη και πολύκλαυστη πρωτεύουσα της Ιωνίας, τη Σμύρνη μας, που πρέπει να γνωρίζουμε και να θυμόμαστε την ιστορία της και την πνευματική κληρονομιά της.
Δήμος, Εστία Νέας Σμύρνης, Ευαγγελική Σχολή, Λεόντειο Λύκειο και φυσικά η Μητρόπολή μας με τα Κατηχητικά της Σχολεία προγραμμάτισαν διάφορες εκδηλώσεις στη διάρκεια αυτού του έτους. Για τις 10-11 Σεπτεμβρίου προγραμμάτισαν πάνδημο Μνημόσυνο στο Κοιμητήριο της πόλεως και επίσημο εορτασμό της μνήμης του αγίου ιερομάρτυρος Χρυσοστόμου Σμύρνης και των συν αυτώ στον Ι. Μητροπολιτικό μας Ναό της Αγίας Φωτεινής.
Τι θα λέγατε για τη δική μας τη γενέτειρα, τη Λέσβο, η οποία άνοιξε την αγκαλιά της και την καρδιά της κι έβαλε μέσα πλείστους όσους πρόσφυγες από τη Σμύρνη και τη Μικρά Ασία γενικότερα;
Από μικρό παιδί άκουγα συγχωριανούς μου να αφηγούνται πολλά για τη Σμύρνη και την Ιωνία. Αλλοι είχαν εκεί γεννηθεί και ήρθαν με τον διωγμό. Αλλοι μετέβαιναν εκεί για να εργαστούν. Ολόκληρο το νησί μας συνδεόταν στενά με τη Σμύρνη σε πολλά επίπεδα. Γι’ αυτό -λόγω και της εγγύτητας- δέχτηκε πολλούς πρόσφυγες από τους οποίους πολλοί έμειναν στο νησί και άλλοι μετακινήθηκαν αργότερα σε διάφορα μέρη της ηπειρωτικής Ελλάδας.
Εχετε επισκεφθεί τη Σμύρνη;
Τη Σμύρνη επισκέφθηκα για πρώτη φορά το 1985 με επικεφαλής τον πρώτο Μητροπολίτη Νέας Σμύρνης Χρυσόστομο και 150 χριστιανούς από τη Μητρόπολή μας, πολλοί από τους οποίους είχαν γεννηθεί στη Σμύρνη.
Αλησμόνητες στιγμές γεμάτες συγκίνηση…
Μια δεύτερη φορά, ως επίσκοπος πλέον, επικεφαλής και πάλι μεγάλου προσκυνήματος. Ξεκινήσαμε από τη Σμύρνη και φθάσαμε μέχρι την Καππαδοκία.
Η τρίτη φορά ήταν το 2020 προσκεκλημένος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σμύρνης κ. Βαρθολομαίου για να εορτάσουμε από κοινού τη μνήμη του αγίου Ιερομάρτυρος Πολυκάρπου Επισκόπου Σμύρνης.
Ανησυχείτε για τις σημερινές απειλές και επιβουλές των απογόνων των σφαγέων της Ρωμιοσύνης της Μικράς Ασίας, της Σμύρνης, της Κωνσταντινούπολης, του Πόντου;
Με τη γειτονική μας χώρα έχουμε και θα εξακολουθήσουμε να έχουμε πολλά προβλήματα. Λόγω του μεγέθους και της γεωπολιτικής της θέσεως προβάλλει συνεχώς νέες διεκδικήσεις και συμπεριφέρεται απειλητικά. Η κατά καιρούς ένταση στις σχέσεις μας όχι μόνο προκαλεί ανησυχία αλλά παρεμποδίζει και την ανάπτυξη της χώρας μας και την ευημερία του λαού μας. Το ίδιο ισχύει και για τον τουρκικό λαό με τον οποίο θα μπορούσαμε να συνυπάρχουμε ειρηνικά, γυρίζοντας σελίδα στην ιστορία μας. Δυστυχώς το πρόβλημα της Κύπρου αποτελεί για μας ανοικτή πληγή και δεν βλέπω εύκολο τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να βρεθεί λύση και να κλείσει.
Σεβασμιώτατε, τι σας λέγουν οι άνθρωποι σήμερα και ιδιαίτερα οι νέοι για την Ορθόδοξη Πίστη; Ποιοι οι προβληματισμοί τους; Κι ακόμα, πόσο υποψιασμένοι είμαστε σήμερα γι’ αυτό που είναι Εκκλησία, από αυτό που δεν είναι;
Αν και είναι εμφανής η στροφή των ανθρώπων προς τη θρησκεία και την πίστη γενικότερα, αυτό δεν φαίνεται να ισχύει και στη στάση τους προς την Εκκλησία. Ο σύγχρονος ρυθμός ζωής και η διάχυτη υλιστική αντίληψη εμποδίζουν πολλούς ανθρώπους να διαβούν την πόρτα της Εκκλησίας.
Ασφαλώς και πολλοί από μας τους ποιμένες της Εκκλησίας αδυνατούμε να ανταποκριθούμε στις αναζητήσεις και τους προβληματισμούς της εποχής μας. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι το Ευαγγέλιο είναι απαιτητικό. Ο δρόμος του Χριστού και η ζωή της Εκκλησίας δεν είναι εύκολη υπόθεση.
Και οι σημερινοί άνθρωποι επιδιώκουμε τα εύκολα και τα ευχάριστα.
Ποια η γνώμη σας για την Ομογένεια της Αμερικής; Τι είμαστε εμείς για σας;
Η Ομογένεια της Αμερικής με την παρουσία και τα επιτεύγματά της μας κάνει εθνικά υπερήφανους και η μικρή μας χώρα πολλά περιμένει απ’ αυτήν.
Ταυτόχρονα, η Ομογένεια είναι Εκκλησία. Εκκλησία Ορθόδοξη που καλείται να διαφυλάξει τη γνησιότητα της πίστεως και να ακτινοβολεί σ’ ένα δύσκολο περιβάλλον την Ορθόδοξη πνευματική εμπειρία.
