Του Αρχιμανδρίτου Ευσέβιου Νακόπουλου,
Εφημερίου του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού
Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά Θεσσαλονίκης
Ένα από τα θέματα, που ανακινήθηκαν λόγω του γενοκτονικού πολέμου της ρωSSιας εναντίον της Ουκρανίας, είναι ο λόγος της Εκκλησίας επί του ζητήματος αυτού. Δύο άκρα εμφανίστηκαν: Αφενός η ρωSSικη «εκκλησία», που υποστήριξε πλήρως τη γενοκτονία, αφετέρου η δήθεν ευλαβής μερίδα, που σιώπησε. Καταδικαστέες στάσεις και οι δύο! Για τη σέκτα του Κρεμλίνου δεν χρειάζεται να πούμε πολλά, αρκεί να διαβάσει κανείς την ιστορία του «πατριαρχείου» Μόσχας και θα καταλάβει αμέσως, ότι είναι αναμενόμενη η στάση του, εφόσον δεν είναι Εκκλησία αλλά ένα παράρτημα της KGB. Ωστόσο, η δήθεν ευλαβής σιωπή είναι ακόμα χειρότερο κακό, διότι υποκρύπτει μια τερατώδη αποστασία από τον Θεό και μια κραυγαλέα υποστήριξη προς τους γενοκτόνους ρωSSους. Αυτά θα γίνουν κατανοητά, αφού δούμε, ποια είναι η σωστή στάση της Εκκλησίας με βάση τη διδαχή της Βίβλου (τα παρατιθέμενα εδάφια είναι τα εντελώς απαραίτητα λόγω συνεσταλμένου χώρου, ενώ υπάρχουν πολύ περισσότερα, για να στηριχθεί η κάθε άποψη).
Η Βίβλος μας ξεκαθαρίζει, ότι ο Θεός ενεργεί στον κόσμο με δύο θεσμούς, που ο ίδιος όρισε: Με την Εκκλησία, η οποία μεταδίδει τον λόγο και τα Μυστήρια για τη σωτηρία του κόσμου (Εφεσίους 4:12), και με το Κράτος, το οποίο έχει την εγκόσμια δύναμη, για να προστατεύει το δίκαιο, την ειρήνη, την ευημερία των πραγμάτων αυτού του κόσμου (Ρωμαίους 13:4). Όσοι φωνάζουν για «χωρισμό Εκκλησίας – Κράτους», ας μάθουν, ότι τη διάκριση αυτή την έκανε ήδη ο Θεός, ο οποίος όρισε να υπάρχει και η Εκκλησία και το Κράτος, για τον λόγο αυτό και είναι υπόλογοι στον Θεό και η Εκκλησία και το Κράτος (1 Πέτρου 2:13-17). Στην πραγματικότητα, αυτό, που εννοούν, είναι ο χωρισμός του Κράτους από τον Θεό, θέλουν να πάψει το Κράτος να είναι υπόλογο στον Θεό, θέλουν ένα Κράτος, που δεν υπολογίζει την ηθική, που ο Θεός μας παρέδωσε (Ψαλμών 2:2-3) – και δεν μιλάμε εδώ για θεοκρατία (Φιλιππησίους 3:20). Για αυτό βλέπουμε μέσα στη Βίβλο, ότι, όσες φορές οι άρχοντες ξέφευγαν από το σωστό, ο Θεός διά των πιστών του έλεγχε τις παρεκτροπές, που αφορούσαν σε θέματα πίστης και ήθους (Ωσηέ 13:9-10 / Ψαλμών 105:14-15). Από την άλλη μεριά, η Γραφή καλεί τους πιστούς να υπηρετούν το Κράτος αλλά με συνείδηση ενώπιον του Θεού (Πράξεις 5:29). Στην Καινή Διαθήκη καλούνται, μάλιστα, οι χριστιανοί να προσεύχονται για τον αυτοκράτορα (1 Τιμόθεο 1:2-3), που τότε ήταν ειδωλολάτρης και διώκτης της Εκκλησίας, και, επίσης, μπορούν να κάνουν χρήση των πολιτικών δικαιωμάτων τους, εφόσον αδικούνται (Πράξεις 22:25-29).
Στο τρέχον θέμα του πολέμου της ρωSSιας εναντίον της Ουκρανίας σιώπησαν πολλοί εκκλησιαστικοί ποιμένες, που μέχρι πρότινος ήταν λαλίστατοι σε πανεπιστημιακές έδρες, σε συνέδρια, σε άμβωνες ή σε θρόνους. Αυτοί, λοιπόν, στέρησαν τους εαυτούς τους από την αξία, που πιθανώς είχαν, και από το ουσιαστικό αξίωμα του εκκλησιαστικού ποιμένα, διότι ενήργησαν πονηρά, είτε φοβούμενοι είτε έχοντας συμφέροντα. Για τους υπόλοιπους, όμως, ποιμένες και ποιμαινόμενους, που λόγω άγνοιας ή πλάνης νομίζουν, ότι επειδή είναι χριστιανοί δεν πρέπει να μιλούν, θα παραθέσουμε παραδείγματα από τη Βίβλο, ώστε να φανεί και η δυνατότητα και το χρέος των πιστών να καταθέτουν την αλήθεια του Θεού στον κόσμο αυτό μπροστά στο κακό.
Η πρώτη και βασική παρατήρηση είναι, ότι, όταν η Εκκλησία εκφέρει λόγο, οφείλει να το κάνει, επειδή παραμένει πιστή στην αποστολή της, που είναι πρώτιστα το κήρυγμα του λόγου του Θεού (Μάρκου 16:15). Η Εκκλησία δεν παρεμβαίνει, για να κάνει πολιτική εκτίμηση αλλά ηθική αποτίμηση (Εφεσίους 5:10-11) με βάση τα κριτήρια, που έθεσε ο Θεός για όλους, είτε είναι ποιμένες είτε είναι άρχοντες είτε είναι ποιμαινόμενοι είτε είναι πολίτες. Αν η Εκκλησία δεν κάνει αυτήν την παρέμβαση, δεν μένει πιστή στο έργο, που ο Θεός της ανέθεσε (1 Κορινθίους 9:16).
Όταν ο Κύριος μας λέει, και με σκληρή έκφραση, να μη δίνουμε σε ανάξιους τα άγια πράγματα (Ματθαίου 7:6), κάνει μια ηθική αποτίμηση και διαφυλάττει αμόλυντη την αγιότητα, που ο ίδιος προσφέρει. Αυτό περιμένει να κάνουμε και εμείς – δεν το προτείνει, είναι εντολή του να το κάνουμε.
Όταν η Θεοτόκος αναφέρεται στον ύμνο της στους δυνάστες, που ο Θεός γκρεμίζει από τους θρόνους (Λουκά 1:52), μας καλεί να παρατηρήσουμε τέσσερα πολύ σημαντικά σημεία: [1] Αναγνωρίζει, κάνοντας ηθική αποτίμηση, ότι κάποιοι είναι ανάξιοι για τα αξιώματα, στα οποία βρίσκονται, για αυτό και [2] ο Θεός τους καθαιρεί από αυτά, είναι έργο της θείας δικαιοσύνης το γκρέμισμα τους από τις θέσεις, [3] οι οποίες, ωστόσο, δεν είναι δικές τους, διότι δεν λέει «θρόνους τους» αλλά «θρόνους», τα αξιώματα δόθηκαν από τον Θεό και σε αυτόν ανήκουν (Ματθαίου 28:18) και για αυτό [4] ο Θεός δεν γκρεμίζει τους θρόνους, τους θεσμούς δηλαδή, αλλά αυτούς, που καταντούν ανάξιοι να βρίσκονται σε αυτές τις θέσεις – ο Θεός δεν δημιουργεί αναρχία και αταξία και χάος (1 Κορινθίους 14:33) καταλύοντας το δίκαιο Κράτος και τα όργανα του αλλά καθαιρεί τους κακούς (Ψαλμών 125:5), που από τις θέσεις αυτές κάνουν κακό στον κόσμο.
Ωστόσο, έρχεται ο αντίλογος, ότι η Θεοτόκος μιλάει γενικά, ανώνυμα, δεν αναφέρεται σε συγκεκριμένα πρόσωπα, δεν θίγει κάποιον προσωπικά. Η απάντηση είναι απλή: Η Θεοτόκος αναπέμπει ύμνο στον Θεό και όχι κήρυγμα σε συγκεκριμένο ακροατήριο. Αντιθέτως, ο βαπτιστής Ιωάννης, που κήρυττε σε συγκεκριμένο ακροατήριο, έδινε συγκεκριμένες απαντήσεις σε συγκεκριμένες ερωτήσεις συγκεκριμένων προσώπων (Λουκά 3:7-14) και, μάλιστα, κατακεραύνωσε τον Ηρώδη για την ανηθικότητα του (Μάρκου 6:18). Και, ότι αυτή του η πράξη δεν ήταν μια προσωπική του ιδιοτροπία, αποδεικνύεται από το παράδειγμα του Κυρίου μας, ο οποίος κήρυξε και τις γενικές ηθικές αρχές (Ματθαίου 5 – 7) αλλά μίλησε και με προσωπικούς χαρακτηρισμούς εναντίον παρατάξεων και προσώπων και πρακτικών (Ματθαίου 22:18.29 / Αποκάλυψης 2:6). Όταν καταδίκασε την θρησκευτική υποκρισία της τάξης των φαρισαίων, μίλησε με ξεκάθαρους αρνητικούς χαρακτηρισμούς (Ματθαίου 23:13-36). Το αποκορύφωμα είναι ο προσωπικός χαρακτηρισμός εναντίον του Ηρώδη: Τον ονόμασε «αλεπού», όπως του έπρεπε (Λουκά 13:31-33)! Παραταύτα, όσες φορές στρατευμένοι φανατικοί προσπάθησαν να τον παρασύρουν σε πολιτική-στρατιωτική επανάσταση ή θέλησαν να τον κάνουν αρχηγό μιας τέτοιας κίνησης, ο Κύριος μας αρνήθηκε ξεκάθαρα και απέπεμψε κάθε τέτοια απόπειρα (Ματθαίου 22:18 / Ιωάννη 6:15). Εξηγεί, μάλιστα, στον Πιλάτο, τι είδους εξουσία και βασιλεία έχει (Ιωάννη 18:36-37). Ναι, θα έρθει η μέρα, που ο Χριστός θα έχει ολοφάνερη κυριαρχία πάνω σε όλα (1 Κορινθίους 15:24-25), αλλά στον πρώτο ερχομό του έπρεπε να ενεργήσει ως ιερέας αντιμετωπίζοντας την αμαρτία διά της σταυρικής θυσίας του (Εβραίους 9:28), ώστε στον δεύτερο ερχομό του να ενεργήσει ως βασιλιάς υποτάσσοντας στην άγια τάξη του τα πάντα για πάντα (Φιλιππησίους 2:10). Και, ακριβώς, αυτήν την ιερατική εναντίον της αμαρτίας δράση του εκφράζει η Εκκλησία ελέγχοντας την ποικίλη αποστασία και γενικά και προσωπικά (Φιλιππησίους 2:15-16). Δεν είναι θέμα πολιτικής-κομματικής αντιπαράθεσης αλλά εδραίωσης της αλήθειας και της αγιότητας (2 Κορινθίους 10:2-5), για όσους επιθυμούν την αλήθεια και την αγιότητα.
Έπειτα, ας θυμηθούμε εμείς, οι χριστιανοί όλων των αιώνων, ότι από τα αποστολικά χρόνια συνεχώς ομολογούμε, ότι ο Πιλάτος είχε την ευθύνη της σταύρωσης του Κυρίου μας (1 Τιμόθεο 6:13 / Σύμβολο Πίστης) – μήπως, έτσι, έκαναν αντίπραξη στο ρωμαϊκό κράτος οι πρώτοι χριστιανοί; Καθόλου, αν και κατηγορήθηκαν για αυτό (Πράξεις 16:20-21). Μάλιστα, ο Κύριος μας καταδικάστηκε όχι λόγω ηθικών ούτε λόγω θρησκευτικών κατηγοριών αλλά λόγω πολιτικής συκοφαντίας (Λουκά 23:1-5). Και αυτή η συκοφαντία συνεχίζεται στο πρόσωπο κάθε χριστιανού, που διαλαλεί την αλήθεια και καταδικάζει το έγκλημα (Ψαλμών 38:21).
Επομένως, ναι, μπορούμε με απολύτως καθαρή και πλήρως χριστιανική συνείδηση να πούμε και οφείλουμε υπόλογοι ενώπιον του Θεού (2 Κορινθίους 2:17) να πούμε ξεκάθαρα ως Εκκλησία (1 Τιμόθεο 3:15):
-Η ρωSSια διαπράττει γενοκτονία εναντίον της Ουκρανίας.
-Η ρωSSικη «εκκλησία» εξέπεσε της χριστιανικής ουσίας και αξίας προ πολλού και τώρα το δείχνει ολοφάνερα υπηρετώντας μια απάνθρωπη δικτατορία.
-Ο δικτάτορας Πούτιν είναι εγκληματίας εναντίον της ανθρωπότητας, είναι σφαγέας του Ουκρανικού λαού, όπως και άλλων λαών.
-Οι Εκκλησίες, που σιωπούν, δεν είναι συνεπείς στην κλήση τους, είναι ανυπάκουες στον Κύριό τους και με τη σιωπή τους υπηρετούν τον διάβολο και καταστρέφουν συνειδήσεις και ζωές.
