«Μακάριοι οι ειρηνοποιοί, ότι αυτοί υιοί Θεού κληθήσονται» (Ματθ. 5, 9)
Γράφει ο Δρ Κωνσταντίνος Β. Ζορμπάς
Πριν ξημερώσει η μεγάλη Εορτή της Ορθοδοξίας (Κυριακή της Ορθοδοξίας, 13-3-2022), δυστυχώς, για ακόμη μία φορά, τα τρέχοντα γεγονότα μάς υπενθυμίζουν το εμπερίστατο των περισσότερων Ορθοδόξων Εκκλησιών. Σε προηγούμενο άρθρο μας στα Χανιώτικα Νέα (16-2-2022, σελ. 24) είχαμε τονίσει τη συμβολή ή την ενίσχυση της ιδέας του πολέμου από συγκεκριμένες ακραίες πολιτικές και εκκλησιαστικές ομάδες. Σήμερα πλέον είναι ξεκάθαρη η εμπλοκή της Εκκλησίας της Ρωσίας στην εισβολή της Ουκρανίας. Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα με τη σειρά.
Στις 24 Φεβρουαρίου 2022, ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν της Ρωσικής Ομοσπονδίας ενέκρινε μία «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία με σκοπό την αποστρατιωτικοποίηση και την «αποναζιστικοποίηση». Γίναμε όλοι μάρτυρες του διαγγέλματος του κ. Πούτιν για να δικαιολογήσει αυτήν την επίθεση –εισβολή- με το πρόσχημα της κατάφωρης διαστρέβλωσης της ουκρανικής ιστορίας και των αβάσιμων ισχυρισμών για γενοκτονία στην ιστορική, πολιτιστική και οικονομική περιοχή Ντονμπάς στην ανατολική Ουκρανία.
Παράλληλα, ο κ. Πούτιν κατηγόρησε την ουκρανική κυβέρνηση ότι προετοιμάζει μία καταστολή της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Πατριαρχείου Μόσχας, με αποτέλεσμα η εισβολή του να έχει θέσει σε κίνδυνο τις ζωές των μελών αυτής της Εκκλησίας, μαζί με όλους τους πολίτες της Ουκρανίας. Μέχρι τη στιγμή αυτή, για 16η ημέρα, η Ρωσία έχει επιτεθεί στην Ουκρανία σε πολλές περιοχές που εκτείνονται σε ολόκληρη τη Χώρα, πολύ έξω από το Ντονμπάς, με απόρροια Ουκρανοί άμαχοι πολίτες να οδηγούνται στον θάνατο, τον ξεριζωμό και την καταστροφή.
Μέχρι σήμερα πολλές Εκκλησίες, τόσο από τον Ορθόδοξο κόσμο -ειδικότερα του Ανατολικού Χριστιανισμού- όσο και μη Ορθοδόξων, φορέων και εκκλησιαστικών ιδρυμάτων, καταδίκασαν την κακόβουλη επίθεση του Πούτιν στην Ουκρανία και καλούν τους παγκόσμιους ηγέτες –πολιτικούς και θρησκευτικούς– να τον οδηγήσουν στη δικαιοσύνη για τα εγκλήματά του.
Δεν είδαμε και δεν ακούσαμε καμία καταγγελία από την επίσημη Εκκλησία της Ρωσίας, η οποία προσπάθησε μάλιστα να δικαιολογήσει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Σε ανοικτή επιστολή του ο Μητροπολίτης Ντούμνας Ιωάννης, του από Χαριουπόλεως, προς τον Πατριάρχη της Ρωσίας κ. Κύριλλο, σημειώνει ότι: «στο “κήρυγμά” σας την Κυριακή της Συγγνώμης, που εκφωνήθηκε στον Πατριαρχικό Καθεδρικό Ναό του Σωτήρος Χριστού, στις 6 Μαρτίου, αφήσατε να εννοηθή ότι δικαιολογείτε αυτόν τον πόλεμο της σκληρής και δολοφονικής επιθετικότητος ως “μεταφυσικό αγώνα”, εις το όνομα “του δικαιώματος να σταθούμε στο πλευρό του φωτός, στην πλευρά της αληθείας του Θεού, αυτού που μάς αποκαλύπτει το φως του Χριστού, τον λόγο Του, του Ευαγγελίου Του”…» (Φως Φαναρίου, 9-3-2022).
Ομοίως και ο Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής του Εσφιγμένου Βαρθολομαίος (Άγιον Όρος) εύστοχα σημειώνει ότι ο πόλεμος αυτός δεν είναι πόλεμος οικονομικών συμφερόντων, εδαφικής κυριαρχίας και κατοχής φυσικών πόρων, αλλά «ένας πόλεμος πολιτισμών. Ένας πόλεμος μεταξύ του αυταρχικού καισαροπαπισμού και της ελευθερίας. Ένας πόλεμος μεταξύ μεσσιανικού φαρισαϊσμού που φαντασιώνεται δικαιώματα να κατακάψει πόλεις “όπου γίνονται παρελάσεις ομοφυλοφίλων” και της πραγματικής εν Χριστώ πίστης. Διακυβεύεται το δικαίωμα του ουκρανικού λαού να εξασκήσει την ορθόδοξη πίστη του όπως αυτός επιθυμεί, δηλαδή εν ελευθερία, αγάπη, διάκριση και καταλλαγή, όπως δηλαδή είναι η αληθινή ορθόδοξη πίστη» (Φως Φαναρίου, 10-3-2022).
Υπάρχουν όμως και έμπρακτες καταγγελίες. Με μία θαρραλέα και μεστή περιεχομένου δήλωση ο Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Φριβούργου Καθηγητής Mariano Delgado γνωστοποίησε την ιστορική απόφασή του να αναστείλει τη δραστηριότητα του Μητροπολίτη Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνα (Alfeyev) ως επίτιμου Καθηγητή του ιδίου Πανεπιστημίου για τις σκανδαλώδεις τοποθετήσεις του τόσο σε θεολογικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Ίσως προς την κατεύθυνση αυτή να δράσουν τόσο το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών (WCC), όσο και το Συμβούλιο Ευρωπαϊκών Εκκλησιών (ΚΕΚ).
Η Ρωσική Εκκλησία συνεχίζει και σήμερα να διχάζει τον ορθόδοξο κόσμο και όλως ιδιαιτέρως με τη συστηματική πολεμική εναντίον του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το οποίο συνεχίζει να δίδει τη δική του μαρτυρία δια του μαρτυρίου. Ξεχνούν πολύ εύκολα ότι οι σημερινές βόμβες του ισχυρού ρωσικού καθεστώτος βεβηλώνουν τα γενέθλια χώματα της σλαβικής Ορθοδοξίας και τα ύδατα του ποταμού Δνείπερου, όπου βαπτίσθηκαν πριν από χίλια και πλέον χρόνια οι Ρως. Μερικά πράγματα στον χώρο της ορθόδοξης παράδοσης δεν επιδέχονται ερμηνείες. Ο πόλεμος είναι πόλεμος και η ειρήνη είναι ειρήνη! Δεν υπάρχει ναι μεν αλλά…
Η χριστιανική συνείδηση πρέπει να αφυπνισθεί και να διαμαρτυρηθεί εντόνως. Πρέπει να συγκλονίζεται από το μεγάλο αυτό πρόβλημα της ειρήνης του κόσμου και να το κάνει πόνο της και αγώνισμά της. Ειρήνη ή τέλος της Ιστορίας; Αυτό είναι το δίλημμα της ανθρωπότητας σήμερα. Μπορεί οι πολιτικοί να καταφέρνουν μέσω των διαπραγματεύσεων να επιλύουν τις κρίσεις, αλλά θα είναι πάντα επίπλαστες γιατί παράλληλα θα πρέπει να αντιμετωπισθεί και ο εγωισμός, η έχθρα, η βία, το συμφέρον και το μίσος. Η υπόθεση της Ειρήνης δεν είναι μόνο υπόθεση διπλωματών ή στρατιωτικών, αλλά και υπόθεση όλων των πνευματικών ηγετών. Και προς την αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να κινηθούμε προς μία Ευρωπαϊκή Διάσκεψη όλων των Ορθοδόξων στην Ευρώπη για την Ειρήνη. Το προσδοκώμενο αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας δεν μπορεί να είναι άλλο από το μήνυμα της πνευματικής περιόδου που διανύουμε για μία ριζική μεταστροφή και αλλαγή του ανθρώπου.
Να υπενθυμίσουμε ότι στο επίσημο κείμενο της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, η οποία έλαβε χώρα στις εγκαταστάσεις της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης, με τίτλο «Η αποστολή της Ορθοδόξου Εκκλησίας εν τω συγχρόνω κόσμω» η Ορθόδοξος Εκκλησία καταδικάζει «γενικῶς τόν πόλεμον, τόν ὁποῖον θεωρεῖ ἀπόρροιαν τοῦ ἐν τῷ κόσμῳ κακοῦ καί τῆς ἁμαρτίας. “Πόθεν πόλεμοι καὶ μάχαι ἐν ὑμῖν; Οὐκ ἐντεῦθεν, ἐκ τῶν ἡδονῶν ὑμῶν τῶν στρατευομένων ἐν τοῖς μέλεσιν ὑμῶν;” (Ἰακ. δ’, 1). Ἕκαστος πόλεμος ἀποτελεῖ ἀπειλήν καταστροφῆς τῆς δημιουργίας καί τῆς ζωῆς […]. Καταδικάζονται ἐπίσης πόλεμοι, ἐμπνεόμενοι ὑπό ἐθνικισμοῦ, προκαλοῦντες ἐθνοκαθάρσεις, μεταβολάς κρατικῶν ὁρίων καί κατάληψιν ἐδαφῶν» (παρ. Δ).
Η Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης, διατηρώντας από μακρού χρόνου στενές σχέσεις με ουκρανικά ακαδημαϊκά πανεπιστημιακά ιδρύματα, αλλά και τις Ακαδημίες τόσο στην Ουκρανία όσο και στη Ρωσία, δέχεται συνεχώς μηνύματα, πέρα από την όποια βοήθεια στον παραμείναντα άμαχο πληθυσμό, να εξετάσει και την ενδεχόμενη συνεργασία, ώστε μέσα από την εμπειρία της να συμβάλει προς την κατεύθυνση ενός ουσιαστικού διαλόγου[1].
Η πατρίδα του λαού της Ουκρανίας αξίζει ένα δημοκρατικό και χριστιανικό μέλλον. Εκφράζουμε τη βαθειά μας θλίψη για όσα συμβαίνουν καθώς και την αλληλεγγύη μας προς τους πολίτες της Ουκρανίας, κάθε εθνικής και θρησκευτικής καταγωγής και την ειλικρινή μας θλίψη για όσους έχασαν αγαπημένα πρόσωπα κατά τη διάρκεια των επιθέσεων, όλως ιδιαιτέρως τα θύματα των παιδικών Νοσοκομείων. Επίσης, εκφράζουμε προς τον Μακαριώτατο Προκαθήμενό της Εκκλησίας της Ουκρανίας κ. Επιφάνιο, αλλά και προς όλους τους ορθοδόξους και μη αδελφούς στην Ουκρανία, καθώς και προς κάθε εν γένει διωκόμενο ή κινδυνεύοντα, την αλληλεγγύη μας καθώς καθήκον μιας άξιας του ονόματος χριστιανικής θεολογίας είναι, πέρα από γεωπολιτικούς οραματισμούς και συγκρούσεις, να στέκεται στο πλευρό του κάθε εμπερίστατου ανθρώπου.
[1] Βλ. Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης, Μητροπολίτης Ειρηναίος Γαλανάκης, Μεταμορφώνοντας τον κόσμο, εκδ. Ακρίτας, Αθήναι 2021, σελ. 209-230.
