ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
ΤΟΥ ΠΑΣΧΑΛΗ ΒΑΛΣΑΜΙΔΗ
Αν. Καθηγητή Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης
Αρχιμ. Ειρηναίος Χατζηεφραιμίδης, Ιερού Αυγουστίνου Ομιλίες στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, εκδ. Μπαρμπουνάκη, Θεσσαλονίκη 2021, σσ. 1067+1
Ο πολυγραφότατος και δραστήριος συνάδελφος Αρχιμανδρίτης Ειρηναίος Χατζηεφραιμίδης είναι καθηγητής του Παιδαγωγικού Τμήματος της Δημοτικής Εκπαίδευσης Φλώρινας του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Κατάγεται από την Φλώρινα και είναι εφημέριος στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Παντελεήμονα και ιεροκήρυκας της Ιεράς Μητροπόλεως Φλωρίνης Πρεσπών και Εορδαίας. Έχει δημοσιεύσει άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά, σε τόμους πρακτικών συνεδρίων, σε συλλογικούς τόμους και έχει εκδώσει μεγάλο αριθμό βιβλίων. Ενδεικτικά αναφέρουμε ορισμένα: «Οι Ολυμπιακοί Αγώνες πριν την κατάργησή τους 393/426 μ. Χ.: Μαρτυρίες θύραθεν και εκκλησιαστικών συγγραφέων» (2005), «Ορθοδοξία και πολιτισμός. Η διακονία της κατάφασης στην πολιτισμική πολυμορφία» (2006), «Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Πραγματιστής του παρόντος, οραματιστής του μέλλοντος» (2013), «Ο “οικιστήρ” μέγας Κωνσταντίνος και ο ολοπόρφυρος κίων του φόρου» (2014), «Φορητές εικόνες και βημόθυρα από ναούς της Αχρίδος» (2014), «Η αλληλογραφία των αγίων Αυγουστίνου και Ιερώνυμου» (2015), «Αγίου Ειρηναίου Επισκόπου Λουγδούνου: Έλεγχος και ανατροπή της ψευδονύμου γνώσεως» (2017) και «Γρηγόριος ο Θεολόγος, Μυσταγωγός λόγου και πράξης» (2017).
Ο συγγραφέας μετά από πολυετή κόπο και μόχθο παρουσίασε έναν καλαίσθητο ογκώδη τόμο, που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Μπαρμπουνάκη και αφορά τις ομιλίες του Ιερού Αυγουστίνου στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο. Ας σημειωθεί ότι είναι η πέμπτη φορά που καταπιάνεται με το έργο του αγίου Αυγουστίνου, που αποδίδει στην ελληνική τα νοήματά του, τον φιλοσοφικό του νου και μελετά την πίστη του στο Θεό. Δεν είναι εύκολο κανείς να ασχοληθεί με τον άγιο Αυγουστίνο, να τον προσεγγίσει, να τον κατανοήσει και να παρουσιάσει το έργο του. Πρόκειται για έναν πατέρα και θεολόγο της Δύσης, που έζησε στα τέλη του Δ΄ και στις αρχές του Ε΄ αιώνα με τεράστια επίδραση στο δυτικό χριστιανισμό, όπως τον χαρακτηρίζει ο π. Ειρηναίος «γίγαντα του πνεύματος».
Ο Πανοσιολογιώτατος μεταφράζει εκατόν είκοσι τέσσερεις ομιλίες του Αυγουστίνου όταν ήταν επίσκοπος Ιππώνος. Οι πρώτες πενήντα τέσσερεις εκφωνήθηκαν στο βασιλικό Ιππώνα από 16 Μαρτίου έως 23 Νοεμβρίου του 413. Οι υπόλοιπες ομιλίες δεν εκφωνήθηκαν στην εκκλησία, όπως μας πληροφορεί ο συγγραφέας. Πιθανόν να γράφτηκαν ή να υπαγορεύτηκαν το έτος 418.
Ο π. Ειρηναίος το πόνημά του, όπως αναφέρει «το αφιερώνω με πολλές αναμνήσεις και περισσή ευγνωμοσύνη στον αείμνηστο Καθηγητή μου Στέργιο Σάκκο» (σ. 7). Ακολουθούν τα περιεχόμενα (8), τα προλεγόμενα (9), η σύντομη και περιεκτική εισαγωγή (11-13), στην οποία κάνει λόγο για το χρόνο και τόπο της συγγραφής του έργου του ιερού Αυγουστίνου, για τον χαρακτήρα, το περιεχόμενο και για τον τίτλο των ομιλιών. Εδώ μας δίνει σημαντικές πληροφορίες για το έργο, τον τρόπο σκέψεως του Αυγουστίνου, που ακολουθεί κυρίως την ιστορική μέθοδο της ερμηνείας, που χρησιμοποιεί κατά την παράθεση των χωρίων της Γραφής την Vulgata. Ακόμα ο π. Ειρηναίος τονίζει ότι το σημαντικότερο χαρακτηριστικό των ομιλιών είναι η καθημερινή ερμηνεία του ευαγγελικού κειμένου, ο ζωντανός λόγος και η άμεση επικοινωνία του με το ακροατήριο, το οποίο πως παρακολουθούσε τις δύσκολες αυτές ερμηνείες. Στη συνέχεια σχολιάζει με πόση ταπείνωση, αγωνία και φόβο Θεού ερμήνευε ο Αυγουστίνος. Υπενθυμίζει ότι στους κώδικες και στη διεθνή βιβλιογραφία το έργο του αγίου Αυγουστίνου τιτλοφορείται ως Tractatus δηλ πραγματείες, διατριβές και ομιλίες. Ο ίδιος επέλεξε να χρησιμοποιήσει τον τίτλο ομιλίες και μεταφράζει επί τη βάσει της κριτικής έκδοσης του Corpus Christianorum, Series Latina XXXVI – 8 (1954): Brepols (R. Willems). Το βιβλίο κλείνει με τη βιβλιογραφία (1064-1067) και με θεολογικούς όρους.
Το πόνημα του π. Ειρηναίου καλύπτει ένα κενό που υπήρχε στο χώρο της Θεολογίας. Είναι αξιόλογο και αποτελεί ένα ευχάριστο ανάγνωσμα στον ειδικό επιστήμονα και στους αναγνώστες. Ο συγγραφέας έχει μελετήσει πολύ καλά τον ιερό Αυγουστίνο και έχει πλήρη γνώση του πηγαίου υλικού. Έχει αφιερώσει τη ζωή του στην Εκκλησία, στη διδασκαλία και στην επιστήμη. Είναι άξιος πολλών επαίνων, συγχαρητηρίων και ευχαριστιών, διότι παρουσιάζει μεταφρασμένο το έργο του αγίου Αυγουστίνου, το οποίο δεν είναι κάτι εύκολο, που κατόρθωσε να κάνει μετά από πολλά χρόνια δουλειάς και συνιστά μία προσφορά. Τέλος, το πολυσέλιδο βιβλίο, που ανέλαβε να εκδώσει σε άριστη έκδοση ο αγαπητός φίλος Μπάμπης Μπαρμπουνάκης, αξίζει να μελετηθεί από ερευνητές, μελετητές και να διαβαστεί από αναγνώστες.
