Δρ Αντώνιος Χατζόπουλος
Άρχων Ιερομνήμων της Μ.τ.Χ.Ε.
Πριν από λίγες μέρες αναδημοσιεύτηκε κάποιο άρθρο, σύμφωνα με το οποίο η ίδρυση της Σχολής μας αποτελούσε δήθεν αντίπραξη και διαμαρτυρία του Οικουμενικού Πατριαρχείου προς το αυτοκέφαλο της ελλαδικής Εκκλησίας!! Ούτε λίγο ούτε πολύ λοιπόν η ίδρυση της Σχολής μας ήταν -αν είναι δυνατόν- προϊόν παιδαριώδους αντιζηλίας και αντιδικίας μεταξύ ελλαδικής Εκκλησίας και Πατριαρχείου!
Η ίδρυση της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης από τον πεφωτισμένο και σοφό Πατριάρχη Γερμανό Δ΄, ουδεμία βέβαια σχέση έχει σχέση με τους ισχυρισμούς του άρθρου και έγινε με προσωπική πρωτοβουλία του Οικ. Πατριάρχη, ο οποίος άλλωστε έχει να επιδείξει τεράστιο πνευματικό έργο στην διπλή πατριαρχία του. Εν πρώτοις ανακαίνισε την Μονή της Αγίας Τριάδος Χάλκης και στη συνέχεια ίδρυσε την Σχολή μας, πράγμα ι το οποίο ήταν και ο κύριος σκοπός του. Υπήρξαν πολλές καθυστερήσεις στην ανακαίνιση της Μονής, με παρεμβάσεις και καταδόσεις αντιθέτων ομογενών λαϊκών και Ιεραρχών, οι οποίοι έλεγαν γιατί να σπαταλώνται ποσά για μία Μονή στο βουνό, ενώ οι ίδιοι ουδόλως είχαν συνεισφέρει!. Ο σκοπός όμως του Πατριάρχου ήταν η ίδρυση της Θεολογικής Σχολής, στον χώρο της Μονής (να αναδείξωμεν το μοναστήριον τούτο θεολογικήν σχολήν) για την μόρφωση του ιερού κλήρου, αλλά αυτό δεν ήταν και εύκολη υπόθεση. Η επιμονή του όμως έφερε καρπούς. Με εράνους, με συνδρομές του ιδίου, Αρχιερέων, εσναφίων, κληρικών και λαϊκών, ανωνύμων και επωνύμων τα νέα κτήρια και η λιθόκτιστη περικαλλής βιβλιοθήκη ήταν έτοιμα.
Τοποθετήθηκε ως πρώτος Σχολάρχης ο κληρικός Κωνσταντίνος Τυπάλδος, μετέπειτα Μητροπολίτης Σταυρουπόλεως. Είχε ξεσπάσει και η διαμάχη, αν θα έπρεπε να υπάρχει Σχολάρχης ή αν επαρκούσε μόνον ο Ηγούμενος. Υπήρχαν οι μεν και οι δε, άλλοι σιωπούσαν και «πολλοί εμελέτον κακά ως ο Ιούδας» αναφέρει ο ίδιος ο Γερμανός στα απομνημονεύματά του, επέμεινε όμως στην Σχολαρχία του Τυπάλδου. Με ειδικό φιρμάνι του Σουλτάνου Αμπντουλμετζίτ που εκδόθηκε κατόπιν ενεργειών του, κατάφερε να κατοχυρώσει εν πρώτοις επισήμως τα από αιώνων προνόμια του Γένους και εν συνεχεία να εξασφαλίσει και την ειδική άδεια για την λειτουργία της Σχολής, συντάσσοντας παράλληλα και τον πρώτο Κανονισμό λειτουργίας της που εκδόθηκε το 1845. Το ανακαινισθέν ναϊδριον της Αγίας Τριάδος με το αριστερόθεν του ιερού παρεκκλήσιο της Κυρίας Θεοτόκου της Ελεούσας και το δεξιόθεν του Προφήτου Ηλιού, αλλά και το νεώτερο του Νάρθηκος που αφιερώθηκε -προς τιμήν του ιδρυτού της Σχολής- στον Άγιο Γερμανό Κωνσταντινουπόλεως εγκαινιάστηκε την Τετάρτη 13 Σεπτ 1844. Στην δε Θεολογική Σχολή τα μαθήματα άρχισαν στις 8 Οκτ. 1844. «Το της ζωής μου προσφιλέστατον καύχημα» είπε για την ΙΘΣΧ ο ιδρυτής της Πατριάρχης Γερμανός.
Η Μεγάλη Εκκλησία έχει παράδοση αιώνων στην μόρφωση και στην παιδεία, αλλά και στη ίδρυση των Σχολείων, πριν καν υπάρξει η ελλαδική αυτοκέφαλη Εκκλησία, η οποία υπήγετο κανονικά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Και καθώς η παιδεία ήταν επί αιώνες προσανατολισμένη στην Εκκλησία -εκκλησιαστική παιδεία – σε συνδυασμό με τη φιλοσοφία, έως τότε δεν είχε υπάρξει η αναγκαιότητα ίδρυσης αμιγούς Θεολογικής Σχολής. Σχεδόν σε όλα τα Σχολεία υπήρχε ιερωμένος διευθυντής και η εκπαίδευση που προσφερόταν επαρκούσε για τη μόρφωση του Ιερού κλήρου. Η Μεγάλη του Γένους Σχολή, η Ιόνιος Ακαδημία, το Φροντιστήριο Τραπεζούντος, η Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης, η Αθωνιάς, η Σχολή της Πάτμου κ.ά. είναι απτά παραδείγματα της σημασίας που έδιδε το Φανάρι στην μόρφωση και στην παιδεία του Γένους. Η Χάλκη ήταν η πρώτη Θεολογική Σχολή υπό την εποπτεία της Εκκλησίας. Η εν Αθήναις Θεολογική Σχολή, που ήταν προγενέστερη (1837) δεν υπήγετο στην Εκκλησία , είχε κοσμικό χαρακτήρα και λειτουργούσε υπό την εποπτεία του Κράτους. Το κενό τούτο της αμιγούς εκκλησιαστικής μόρφωσης του ιερού κλήρου της Ελλάδος αναπλήρωσε λίγα χρόνια μετά η Ριζάρειος Εκκλησιαστική Ακαδημία των Αθηνών.
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
-Κανονισμός της εν Χάλκη Θεολογικής Σχολής της του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, εν Κων/πόλει, εκ του Πατρ. Τυπογραφείου, ΑΩΝΓ’ (1853).
-Μητροπολίτου Σάρδεων και Πισιδίας, Γερμανού (1931), Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Γερμανός Δ’ (ο από Δέρκων), Τύποις «Φαζιλέτ» .
