Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος εκφώνησε σήμερα (Τετάρτη 7 Ιουνίου 2017) βαρυσήμαντη ομιλία στην Διεθνή Διάσκεψη Concordia Europe Summit in Athens, με θέμα την μετανάστευση και την προσφυγική κρίση ως πρόκληση για την ταυτότητα της Ευρώπης.
Ακολουθούν τα κυριότερα σημεία της Πατριαρχικής ομιλίας.
Ἡ μετανάστευση καὶ ἡ διαρκῶς ἐντεινόμενη προσφυγικὴ κρίση ἀποτελοῦν ἕνα ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα σύγχρονα προβλήματα γιὰ ὁλόκληρη τὴν ἀνθρωπότητα. Ὁ 21ος αἰώνας ἄρχισε ὡς αἰώνας τῶν προσφύγων καὶ τῶν μεταναστῶν, ὁ ἀριθμὸς τῶν ὁποίων ὑπερβαίνει σήμερα τὰ 65 ἑκατομμύρια.
Σύμφωνα μὲ τὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας, οἱ πρόσφυγες καὶ οἱ μετανάστες πρέπει νὰ ἀντιμετωπίζονται μὲ βάση τὴν κεντρικὴ ἀρχὴ τῆς πίστεώς μας, ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλασμένος κατ᾽ εικόνα καὶ καθ᾽ ὁμοίωσιν Θεοῦ, καὶ τὴν ἐντολὴ τῆς αγάπης πρὸς τὸν πλησίον. Ἡ παραβολὴ τοῦ Καλοῦ Σαμαρείτου (Λουκ. Ι´, 25-37) μᾶς καλεῖ νὰ ἀναδεικνυόμαστε “πλησίον” πρὸς κάθε ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος χρειάζεται τὴ βοήθειά μας.
Ἡ Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας (Κρήτη, 2016) τοποθετήθηκε μὲ σαφήνεια ἔναντι τοῦ μεταναστευτικοῦ καὶ προσφυγικοῦ προβλήματος. Ὑπενθυμίζει ὅτι ἡ Ἐκκλησία, καθ᾽ ὅλη τὴν ἱστορική της πορεία, βρισκόταν στὸ πλευρὸ τῶν ἐν ἀνάγκαις καὶ ὅτι ἀγωνιζόταν γιὰ τὴν κοινωνικὴ δικαιοσύνη, καλεῖ τοὺς ὑπευθύνους νὰ θεραπεύσουν τὰ αἴτια τῆς προσφυγικῆς κρίσης καὶ τῆς μετανάστευσης καὶ προτρέπει τὶς πολιτικὲς ἀρχὲς καὶ τοὺς κατοίκους τῶν χωρῶν, ὅπου καταφεύγουν οἱ μετανάστες καὶ οἱ πρόσφυγες, νὰ παρέχουν εἰς αὐτοὺς κάθε δυνατὴ βοήθεια (Ἐγκύκλιος τῆς Συνόδου, §19).
Ὁ Παναγιώτατος ἀναφέρθηκε στὴν ἐπίσκεψή του στὴ Λέσβο, μαζὶ μὲ τὸν Πάπα Φραγκῖσκο καὶ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Αθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος Ἱερώνυμο, γιὰ νὰ ἐκφράσουν ἀπό κοινοῦ τὴ συμπαράστασή τους στοὺς πρόσφυγες, νὰ ἀναδείξουν τὰ προβλήματα καὶ τὴ δραματικὴ κατάσταση τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν, οἱ ὁποῖοι ἀναγκάσθηκαν νὰ ἐγκαταλείψουν τὶς πατρογονικές τους ἑστίες, ὅπου κυριαρχεῖ ὁ πόλεμος καὶ ἡ βία, ἀναζητώντας ἀσφαλὲς καταφύγιο.
Ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαῖος ἐπαίνεσε τὴν προσφορά τῶν κατοίκων τῆς Λέσβου καὶ ἄλλων ἑλληνικῶν νησιῶν στὴ διάσωση καὶ περίθαλψη τῶν προσφύγων. Ἐξῆρε ἐπίσης τὸ γεγονὸς ὅτι, παρὰ τὴν οἰκονομικὴ κρίση στὴν Ἑλλάδα, καὶ ἐνῶ κάποιες εὐρωπαϊκές χῶρες, μὲ τὴν πολιτική τους στὸ θέμα τῶν προσφύγων, μετατρέπουν τὴν Ἑλλάδα σὲ ἕνα τεράστιο hotspot, οἱ ἐνορίες καὶ γενικότερα ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία στὴν Ἑλλάδα, προσέφεραν καὶ προσφέρουν ἀνεκτίμητη βοήθεια γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τοῦ προβλήματος.
Ἡ μετανάστευση καὶ ἡ προσφυγική κρίση δοκιμάζουν τὶς ἀνθρωπιστικὲς ἀρχὲς τοῦ εὐρωπαϊκού πολιτισμοῦ καὶ, εὐρύτερα, τὴν εὐρωπαϊκὴ ταυτότητα. Ἡ Εὐρώπη δὲν εἶναι ἁπλῶς μιὰ γεωγραφικὴ περιοχή, ἀλλὰ τὸ ὅραμα μιᾶς εἰρηνικῆς, δημοκρατικῆς, δίκαιης καὶ ἀλληλέγγυας κοινωνίας τῶν εὐρωπαϊκῶν λαῶν. Προφανέστατα, ἡ σοβοῦσα προσφυγικὴ καὶ μεταναστευτικὴ κρίση εἶναι ἀδύνατον νὰ ἀντιμετωπισθῆ ἐπὶ τῇ βάσει τῶν ἀρχῶν μιᾶς γραφειοκρατικῆς, τεχνοκρατικῆς καὶ οἰκονομοκεντρικῆς Εὐρώπης. Ἡ λύση πρέπει νὰ στηρίζεται στὶς ἀρχὲς τῶν δικαιωμάτων τοῦ ἀνθρώπου, τὰ ὁποῖα ἀποτελοῦν τὴ Magna Charta τῆς εὐρωπαϊκῆς ἰδέας καὶ ἔχουν ὡς πυρῆνα τὴν προστασία τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας. Σύμμαχος τῶν δικαιωμάτων τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἐδῶ οἱ χριστιανικὲς ἐκκλησίες, οἱ ὁποῖες, παρὰ τὶς ἀρχικές ἐνστάσεις καὶ ἀντιπαραθέσεις, ἀναδεικνύονται σήμερα συναγωνιστές τῶν δικαιωμάτων τοῦ ἀνθρώπου γιὰ τὴν προστασία τῆς ἀνθρώπινης αξιοπρέπειας, ἔστω καὶ ἄν τὴν θεμελιώνουν σὲ διαφορετική βάση. Σαφέστατα, οἱ προσπάθειες περιθωριοποίησης τῆς θρησκείας ἀπὸ τοὺς ἐκπροσώπους τῆς ἀκραίας ἐκκοσμίκευσης δὲν προωθοῦν τοὺς στόχους τῶν δικαιωμάτων τοῦ ανθρώπου.
Ὁ Παναγιώτατος ἐξῆρε ἰδιαιτέρως τὸν ρόλο, ποὺ μποροῦν νὰ διαδραματίσουν οἱ θρησκεῖες σὲ θέματα εἰρήνης καὶ κοινωνικῆς δικαιοσύνης. Ἡ πίστη ἐμπνέει καὶ ἐνισχύει τὸν ἀγώνα γιὰ δικαιοσύνη καὶ ἐλευθερία καὶ τὸν στηρίζει ακόμη καὶ ὅταν αὐτὸς φαίνεται νὰ βρίσκεται μπροστὰ σὲ ἀδιέξοδο. Ὅπως τόνισε ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαίος, οἱ θρησκεῖες εἶναι σὲ θέση νὰ συμβάλουν καθοριστικά καὶ στὴν ἀντιμετώπιση τοῦ μεταναστευτικοῦ καὶ τοῦ προσφυγικοῦ προβλήματος, ἐφαρμόζοντας καὶ καλλιεργώντας πνεῦμα εἰρήνης, καταλλαγῆς καὶ ἀλληλεγγύης καὶ ἐνισχύοντας ὅλες τὶς πρωτοβουλίες καὶ τὰ κινήματα στὸν πολιτικό καὶ κοινωνικό χῶρο, τὰ ὁποῖα ἔχουν στόχο τὴν εἰρήνη, τὴ δικαιοσύνη καὶ τὴν ανθρώπινη ἀξιοπρέπεια.
Ἐνώπιον τῶν μεγάλων σύγχρονων προβλημάτων, ἀπαιτεῖται κοινὴ μαρτυρία τῶν θρησκειῶν, τὴν ὁποία προάγει ὁ διαθρησκειακὸς διάλογος. Ἡ προσφυγικὴ καὶ μεταναστευτικὴ κρίση εἶναι εὐκαιρία καὶ πεδίο σύμπραξης καὶ κοινῶν πρωτοβουλιῶν γιὰ τὶς θρησκεῖες, τὶς κυβερνήσεις, τὰ ἀνθρωπιστικὰ κινήματα, τὶς μη-κυβερνητικές ὀργανώσεις στὴν Εὐρώπη καὶ σὲ παγκόσμιο ἐπίπεδο. Ἐξ ἄλλου, τὸ σύγχρονο μεταναστευτικὸ καὶ προσφυγικὸ πρόβλημα δὲν ἀφορᾶ μόνον τὴν Εὐρώπη.
Γιὰ τὸν Παναγιώτατο, ἡ ἀδιαφορία γιὰ τὸν πάσχοντα ἄνθρωπο εἶναι ἀδιαφορία γιὰ τὸν Θεό καὶ τὶς ἐντολές του. Ὅπου ὑπάρχει ἀγάπη, ἀδελφοσύνη καὶ ἀλληλεγγύη, ἐκεῖ εἶναι παρὼν ὁ Θεός. Όφείλουμε νὰ ἐργαζόμαστε σθεναρὰ καὶ μὲ συνέπεια, ὥστε ἡ σύγχρονη “ἐπιστροφὴ τοῦ Θεοῦ”, νὰ ἀναδειχθῆ “ἐπιστροφὴ τοῦ Θεοῦ τῆς ἀγάπης” καὶ ἀναγέννηση τοῦ πολιτισμοῦ τῆς ἀλληλεγγύης.
