Ὁμιλία τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου κατά τήν Α’ Παγκόσμιον Συνάντησιν τῶν Ἀρχόντων Ὀφφικιαλίων τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας (Ἀθῆναι, 29 Μαΐου 2024)
Τιμιώτατοι ἀδελφοί Ἀρχιερεῖς,
Ἐντιμολογιώτατοι Πρόεδροι τῶν τριῶν Σωματείων τῶν Ἀρχόντων τοῦ Θρόνου,
Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες,
Ἐξοχώτατε κύριε Πρόεδρε, ἐπίσημε ὁμιλητά εἰς τήν ἐκδήλωσιν,
Ἐκλεκτοί προσκεκλημένοι,
Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,
Χριστός Ἀνέστη!
Ἐν πασχαλίῳ ἀνατάσει καί πνευματικῇ εὐφροσύνῃ, δοξολογοῦντες τόν Ἀναστάντα Κύριον διά τά σωτήρια δωρήματα Αὐτοῦ, ἀπευθύνομεν ἐγκάρδιον χαιρετισμόν τιμῆς καί ἀγάπης πρός πάντας ὑμᾶς, τούς Ἐντιμoλογιωτάτους Ἄρχοντας Ὀφφικιαλίους τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, τούς συναχθέντας ἐν τῷ κλεινῷ Ἄστει εἰς τήν Α’ Παγκόσμιον Συνάντησίν των, μεταφέροντες τήν εὐλογίαν τοῦ Οἰκουμενικοῦ ἡμῶν Πατριαρχείου.
Ἐπί μακρούς αἰῶνας, οἱ Ἄρχοντες Ὀφφικιάλιοι προσέφερον πολυτίμους ὑπηρεσίας εἰς τήν Μεγάλην Ἐκκλησίαν, ἐξακολουθοῦν δέ καί σήμερον νά στηρίζουν τάς πρωτοβουλίας της, νά συμβάλλουν ποικιλοτρόπως εἰς τήν ἐκκλησιαστικήν ζωήν ὡς ἀρωγοί εἰς τό λατρευτικόν, διοικητικόν καί κοινωνικόν ἔργον τῆς Ἐκκλησίας, εἰς τήν χριστιανικήν μαρτυρίαν ἐν τῷ κόσμῳ, ὡς σύνδεσμος μέ τούς θύραθεν θεσμούς καί ὡς ὑποστηρικταί τῶν δικαίων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. Χαιρόμεθα, διότι ἐσεῖς, οἱ σύγχρονοι Ἄρχοντες, συνεχίζετε τήν εὐλογημένην παράδοσιν τῶν φιλογενῶν λαϊκῶν, οἱ ὁποῖοι πάμπολλα καί ἀνεκτίμητα εἰργάσαντο διά τήν Ἐκκλησίαν καί τό Γένος. Ἡ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία σεμνύνεται δι᾿ ὑμᾶς καί σᾶς εὐλογεῖ. Ὁ Πατριάρχης σας σᾶς τιμᾷ, σᾶς ἀγαπᾷ, προσεύχεται δι᾿ ὑμᾶς καί τούς οἰκείους σας. Παρακολουθεῖ μέ πολύ ἐνδιαφέρον τά ἔργα σας, τήν προσφοράν σας εἰς τήν Ἐκκλησίαν καί τήν κοινωνίαν, εἰς τήν καλλιέργειαν καί διαφύλαξιν τῶν ὑψηλῶν ἀξιῶν τῆς Ὀρθοδόξου ἡμῶν παραδόσεως, αἱ ὁποῖαι συγκροτοῦν τήν ταυτότητά μας. Ἡ πιστότης εἰς αὐτάς τάς ἀξίας διέσωσε τήν ἰδιοπροσωπίαν μας μέχρι σήμερον, καί μετ᾿ αὐτῆς συναρτᾶται ἡ μελλοντική μας πορεία.
Αὐτάς τάς πανιέρους παραδόσεις ὑπερασπιζόμεθα καί καλλιεργοῦμεν ἐν τῇ Πόλει καί ἐν τῇ οἰκουμένῃ, ἐμπνεόμενοι καί διδασκόμενοι ἀπό αὐτάς καί ἀξιοποιοῦντες τήν πολύτιμον αὐτήν παρακαταθήκην διά τήν ἀντιμετώπισιν, κατά τόν νόμον καί τά προστάγματα τοῦ Χριστοῦ, τῶν συγχρόνων προκλήσεων. Γενεά παρέρχεται καί γενεά ἔρχεται, καί ἡμεῖς οἱ ἐν τῇ Πόλει τοῦ Κωνσταντίνου φυλάσσομεν ἀμετακίνητοι, ἐν μέσῳ περιστάσεων καί περιπετειῶν ἀλλά καί εὐλογίας καί δόξης ἀνεκλαλήτου, τά σεβάσματα τοῦ Γένους, τόν τόπον καί τόν τρόπον τοῦ βίου τῶν πατέρων ἡμῶν.
Εἰς τήν Ὀρθόδοξον παράδοσίν μας, τό «ζητεῖν τά ἄνω» ὄχι μόνον δέν συνεπάγεται ἀδιαφορίαν διά τήν ζωήν καί τόν πολιτισμόν, ἀλλά ἐμπνέει καί ἐνισχύει τήν ἐγκόσμιον μαρτυρίαν μας. Ἡ Μετριότης ἡμῶν, καθ᾿ ὅλην τήν μακράν Πατριαρχίαν της, ὁμοῦ μετά τῶν πνευματικῶν, λειτουργικῶν καί ποιμαντικῶν εὐθυνῶν, ἀνέλαβε πολλάς πρωτοβουλίας, εἰρηνευτικάς, κοινωνικάς, πολιτιστικάς, οἰκουμενικάς, διαθρησκειακάς, οἰκολογικάς. Διεκηρύξαμεν, γεγονυίᾳ τῇ φωνῇ, τήν ἱερότητα τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου, τήν ἀλληλεγγύην, τήν ἀξίαν τοῦ ἀλληλοσεβασμοῦ καί τῆς συνεργασίας.
Ἐτονίσαμεν ὅτι ἡ ἀδιαφορία διά τόν αἰώνιον προορισμόν της συρρικνώνει τήν ἀνθρωπίνην ὕπαρξιν. Τά ἔργα τοῦ ἀνθρώπου φέρουν τό στίγμα τῆς ματαιότητος, παρά τό γεγονός ὅτι ὁ ἄνθρωπος πού ἀδιαφορεῖ διά τό Ὑπερβατικόν ἱκανοποιεῖται εὐκολώτερον, ἐλλείψει ὑψηλῶν στόχων. Ἡ ὑψίστη τελειότης τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὅτι ἔχει τήν ἀνάγκην τοῦ Θεοῦ διά τήν ὑπαρκτικήν ὁλοκλήρωσίν του.
Δέν εἴμεθα ἁπλῶς μία βιολογική ὀντότης. Ἡ ζωή μας δέν ἐξαντλεῖται εἰς τόν ἀγῶνα διά τήν ἐπιβίωσιν, διά τήν κάλυψιν τῶν ὑλικῶν ἀναγκῶν. Ἡ ἀνθρωπίνη ἀξιοπρέπεια καί ὁ ἀπόλυτος σεβασμός της δέν εἶναι δυνατόν νά θεμελιωθοῦν ἐπί μιᾶς νατουραλιστικῆς θεωρήσεως τοῦ ἀνθρώπου. Ἔχομεν ἀνάγκην ὑπερβατικοῦ προσανατολισμοῦ καί πνευματικῶν ἀξιῶν, πού μᾶς ἐμπλουτίζουν ὑπαρξιακῶς καί τρέφουν τό ἠθικόν μας αἰσθητήριον.
Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες,
Ἐπαναλαμβάνομεν ὅτι ἐν τῷ προσώπῳ ὑμῶν ἔχομεν φιλογενεῖς, προθύμους καί δυναμικούς συναγωνιστάς καί συνεργάτας εἰς τό διακονικόν ἔργον τῆς Ἐκκλησίας. Χαιρόμεθα ὅτι ὁ καθείς ἐξ ὑμῶν ἔχει εἰς τόν χῶρον του καί κατά τά χαρίσματά του πολύτιμον συνεισφοράν. Ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία ἔχει ἀνάγκην ἀνθρώπων ὅπως ἡ Ἐντιμολογιότης σας. Ἐκτιμῶμεν τάς πολλάς ἱκανότητάς σας καί τόν ἔνθεον ζῆλον σας, τήν πιστότητα εἰς τήν πατρῴαν παρακαταθήκην καί τό σύγχρονον πνεῦμα σας, τήν σύνεσιν καί τήν ἀποφασιστικότητά σας. Γνωρίζομεν τήν προσφοράν σας εἰς τήν εὐρυτέραν καρποφορίαν τῶν πρωτοβουλιῶν τῆς Ἐκκλησίας. Καί δοξάζομεν τόν Θεόν, ἐν ἐπιγνώσει ὅτι ἡ Θεία Χάρις εἶναι αὐτή πού θεραπεύει τά ἀσθενῆ καί ἀναπληροῖ τά ἐλλείποντα, καί ὅτι «τοῖς ἀγαπῶσι τόν Θεόν πάντα συνεργεῖ εἰς ἀγαθόν» (Ρωμ. η’, 37). Ἡ θυσιαστική προσφορά, ὅπου καί ἄν συναντᾶται, ὑπερβαίνει τό ἀνθρώπινον μέτρον καί φέρει τόν χαρακτῆρα θείας δωρεᾶς.
Θεωροῦμεν μεγάλην εὐλογίαν ὅτι πραγματοποιεῖται σήμερον ἡ Α’ Παγκόσμιος Συνάντησις τῶν Ἀρχόντων τοῦ Θρόνου. Κατά τά τελευταῖα ἔτη ἔγιναν πολλαί προσπάθειαι διά νά εὑρεθῇ τρόπος στενοτέρας συνεργασίας τῶν Σωματείων τῶν Ἀρχόντων. Ἡ σημερινή Συνάντησις εἶναι εὐκλεής καρπός αὐτῶν τῶν προσπαθειῶν. Χαιρόμεθα δέ ἰδιαιτέρως διά τό γεγονός ὅτι εἷς ἐκ τῶν βασικῶν στόχων τῆς ἐκδηλώσεως εἶναι ἡ εὐρυτέρα στήριξις τοῦ Ecumenical Patriarch Bartholomew Foundation, ἑνός νεοσυστάτου ἀξιαγάστου θεσμοῦ, ὁ ὁποῖος ἔχει ὡς κεντρικόν σκοπόν τήν ὁριστικήν λύσιν τῶν οἰκονομικῶν θεμάτων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί τήν κάλυψιν τῶν δαπανῶν διά τό πολυσχιδές ἔργον του. Ἐλπίζομεν ὅτι ἡ καρποφορία τῆς κοινῆς αὐτῆς μεγάλης προσπαθείας θά ἐγγράψῃ τό ὄνομα τῶν θεσμικῶν ὀργάνων τῶν Ὀφφικιαλίων τοῦ Θρόνου μέ ἀνεξίτηλα γράμματα εἰς τάς δέλτους τῆς ἱστορίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Ἡ λύσις δύναται νά δοθῇ μόνον μέ γενναίαν κοινήν προσπάθειαν καί συνδρομήν. Τό ζητούμενον εἶναι ἡ ἐπιτυχία τοῦ ἐγχειρήματος καί αὐτή μόνον μέ εὐρεῖαν συμμετοχήν τῶν ἀνά τήν οἰκουμένην Ἀρχόντων δύναται νά ἐξασφαλισθῇ. Πάντως, ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία ἀξιολογεῖ τήν ἵδρυσιν καί ἀνάπτυξιν τοῦ ἐν λόγῳ θεσμοῦ ὡς ἕν νέον κεφάλαιον εἰς τήν ἱστορίαν τῆς προσφορᾶς τῶν Ἀρχόντων πρός αὐτήν.
Περαίνοντες τόν λόγον, ἐκφράζομεν τόν ἔπαινον καί τάς εὐχαριστίας τῆς ἡμῶν Μετριότητος πρός τούς ἐμπνευστάς καί ὀργανωτάς αὐτῆς τῆς Α’ Παγκοσμίου Συναντήσεως τῶν Ἀρχόντων τοῦ Θρόνου, ὑπό τήν σκέπην τῆς Παναγίας τῆς Παμμακαρίστου, τῆς «εἰκόνος τῶν εἰκόνων» τοῦ Πατριαρχικοῦ Ναοῦ καί προστάτιδος τῆς ὁμωνύμου Ἀδελφότητος, τοῦ Πρωτοκλήτου τῶν Ἀποστόλων Ἀνδρέου, τοῦ καί ἱδρυτοῦ τῆς Ἐκκλησίας μας, καί τοῦ Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν καί πρώτου θεολόγου τῆς ἐλευθερίας Παύλου. Εὐχαριστοῦμεν τόν Ἐξοχώτατον κύριον Εὐάγγελον Βενιζέλον, τόν ἐπιφανῆ μύστην καί καθηγητήν τῆς Νομικῆς Ἐπιστήμης, διά τήν παρουσίαν καί τούς σοφούς του λόγους. Πρός πάντας ὑμᾶς, τούς Ἐντιμολογιωτάτους Ἄρχοντας καί τάς προσφιλεῖς οἰκογενείας σας, εὐχόμεθα ὑγείαν καί πᾶσαν ἄνωθεν εὐλογίαν.
Ἐνώπιον τῶν Ὀφφικιαλίων μας συνηθίζομεν νά ὑπενθυμίζωμεν ὅτι ἐπιθυμία ἡμῶν εἶναι νά συναντώμεθα εἰς τήν Πόλιν τοῦ Κωνσταντίνου, εἰς τήν παλαίφατον Καθέδραν τῆς Μητρός Ἐκκλησίας, ἐκεῖ ὅπου φυλάσσονται ἐν ὑπομονῇ πολλῇ, ἐν ἀγάπῃ ἀνυποκρίτῳ καί ἐν δυνάμει Θεοῦ τά ὅσια καί τά ἱερά τοῦ Γένους. Αἰσθανόμεθα ἰδιαιτέραν ἱκανοποίησιν, ὅταν σᾶς ὑποδεχώμεθα εἰς τήν Βασιλεύουσαν. Εἴμεθα δέ βέβαιοι, ὅτι μαζί μέ τήν χαράν τήν ὁποίαν δίδετε εἰς ἡμᾶς, θά ζῆτε καί ἐσεῖς μοναδικάς συγκινήσεις, βιώματα ὄχι ἁπλοῦ ἐπισκέπτου, ἀλλά «ἐπιστροφῆς εἰς τάς ρίζας», εἰς τήν πνευματικήν πατρίδα, εἰς τόπους ἱερούς καί οἰκείους, ὅπου οἱ Ἄρχοντες Ὀφφικιάλιοι, κατά τούς Βυζαντινούς αἰῶνας, προσέφερον πολυτίμους ὑπηρεσίας εἰς τό κράτος καί τήν Ἐκκλησίαν, μετά δέ τήν Ἅλωσιν ἦσαν στήριγμα τῆς ἀρχούσης καί πασχούσης Ἐκκλησίας, ἀναντικατάστατοι βοηθοί εἰς τό ζωτικόν οἰκουμενικόν ἔργον της. Ἐδῶ εἰς τήν Πόλιν, σᾶς ἀποκαλύπτεται ἡ διάστασις τοῦ βάθους τῆς τιμῆς τοῦ νά ἀνήκετε εἰς τήν χορείαν τῶν Ἀρχόντων τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας.
Μέ τοιαύτας σκέψεις καί αἰσθήματα ἀγάπης καί ἐκτιμήσεως, σᾶς εὐλογοῦμεν ἀπό τήν Πόλιν καί ἐπικαλούμεθα ἐπί πάντας ὑμᾶς καί ἐπί τούς ἡγαπημένους σας τήν χάριν καί τό ἔλεος τοῦ Ἀναστάντος Χριστοῦ.
Address by His All-Holiness Ecumenical Patriarch Bartholomew at the First Global Summit of the Archons of the Holy Great Church of Christ (Athens, 29 May 2024)
Most reverend brother Hierarchs,
Esteemed Presidents of the three Associations of the Archons of the Throne,
Esteemed Archons,
Your Excellency, Mr. President, Keynote Speaker of the Summit,
Distinguished guests,
Beloved children in the Lord,
Christ is risen!
In paschal exaltation and spiritual joy, praising the Risen Lord for His salvific gifts, we extend a heartfelt greeting of honor and love to all of you, the esteemed Archons of the Holy Great Church of Christ, gathered in the famed city of Athens for their First Global Summit of, conveying the blessing of our Ecumenical Patriarchate.
For long centuries, the Archons have offered valuable services to the Great Church, and they continue today to support her initiatives, contributing in various ways to ecclesiastical life as assistants in the worship, administration and social work of the Church, providing Christian witness in the world, serving as a link with the secular institutions, as well as supporting the rights of the Ecumenical Throne. We rejoice, because you, the contemporary Archons, continue the blessed tradition of the phylogenic laity, who have accomplished much and invaluable work for the Church and the Nation. The Holy Great Church of Christ is proud of you and blesses you. Your Patriarch honors you, loves you, prays for you and your beloved ones. He follows with great interest your work, your contribution to the Church and society, to the cultivation and preservation of the high values of our Orthodox tradition, which constitute our identity. Faithfulness to these values has preserved our identity to this day, and our future course is connected with it.
We defend and cultivate these all-venerable traditions in the City and throughout the world, being inspired and taught by them and utilizing this precious heritage to face, according to the law and commandments of Christ, the contemporary challenges. A generation passes and a generation comes, and we in the City of Constantine steadfastly guard, amidst challenges and adventures, but also blessings and unutterable glory, the sanctuaries of the Nation, the space and the way of life of our fathers.
In our Orthodox tradition, “seeking that which is above” not only does not imply indifference to life and culture, but also inspires and strengthens our witness in the world. Our Modesty, throughout our long Patriarchate, along with its spiritual, liturgical and pastoral responsibilities, has undertaken many initiatives, whether peace-building, social, cultural, ecumenical, inter-religious, or ecological. We have proclaimed, with a resolute voice, the sanctity of the human person, solidarity, and the value of mutual respect and cooperation.
We have emphasized that indifference to our eternal destination diminishes human existence. Humanity’s works bear the stigma of vanity, despite the fact that the human being who is indifferent to the transcendent is more easily satisfied in the absence of high goals. Man’s supreme perfection is that he has the need of God for his existential fulfillment.
We are not just a biological entity. Our life is not exhausted in the struggle for survival, for the satisfaction of material needs. Human dignity and its absolute respect cannot be founded on a naturalistic view of man. We need a transcendental orientation and spiritual values that enrich us existentially and nourish our moral sense.
Esteemed Archons,
We reiterate that we have in your persons, phylogenic, eager, and dynamic co-strugglers and collaborators in the diaconal work of the Church. We rejoice that each of you has a valuable contribution to make in his own field and according to his gifts. The Great Church is in need of people like you, esteemed ones. We appreciate your many abilities and your godly zeal, your fidelity to the patrimonial heritage and your modern spirit, your prudence and your determination. We are aware of your contribution to the wider fruitfulness of the initiatives of the Church. And we praise God, knowing that it is Divine Grace that heals the sick and fills up what is lacking, and that “for those who love God, all things work together for good” (Rom. 8:28). Sacrificial giving, wherever it occurs, transcends human measure and bears the character of a divine gift.
We consider it a great blessing that the First Global Summit of the Archons of the Throne is taking place today. In recent years, many efforts have been made to find a means of closer cooperation between the Archon Associations. Today’s meeting is the noble fruit of these efforts. We are particularly pleased that one of the main objectives of this event is to provide broader support for the Ecumenical Patriarch Bartholomew Foundation, a newly established, worthy institution, which has as its central purpose the definitive solution to the financial challenges faced by the Ecumenical Patriarchate, and the coverage of the costs of its multifaceted work. We hope that the fruitfulness of this common and great effort will inscribe the name of the institutional bodies of the Archons of the Throne in indelible letters in the tablets of the history of the Ecumenical Patriarchate. The solution can only be found through a brave common effort and contribution. The goal is the success of the project, which can only be sought and ensured through the broad participation of the Archons worldwide. In any case, the Great Church evaluates the establishment and development of this institution as a new chapter in the history of the Archons’ offerings towards her.
In conclusion, we express the praise and thanks of Our Modesty to the initiators and organizers of this First Global Summit of the Archons of the Throne, under the protection of Panagia Pammakaristos, the “icon of icons of the Patriarchal Church and patroness of the homonymous Brotherhood, of the First-Called of the Apostles Andrew, the founder of our Church, and of the Apostle to the Nations and first theologian of freedom, Paul. We thank His Excellency Mr. Evangelos Venizelos, the eminent initiate and professor of Jurisprudence, for his presence and wise words. To all of you, Esteemed Archons and your beloved families, we wish you health and every blessing from above.
In the presence of our Archons, we are in the habit of reminding them that it is our desire to meet you in the City of Constantine, in the ancient Cathedral of the Mother Church, where the sacred and holy things of the Nation are guarded in great patience, in love without pretense, and in the power of God. We feel a special satisfaction in welcoming you to the Queen of Cities. We are sure that along with the joy you give us, you will also experience unique emotions, feelings not of a mere visitor, but of a “return to the roots,” to your spiritual homeland, to places sacred and familiar, where, during the Byzantine centuries, the Archons Offikialioi provided valuable services to the state and the Church, and, after the Fall, were a support for the leading and suffering Church, and irreplaceable assistants in its vital universal work. Here, in the City, the sheer dimensions of the depth of the honor to belong to the choir of the Archons of the Great Church will be revealed to you.
With such thoughts and sentiments of love and appreciation, we bless you from the City and invoke upon all of you and upon your beloved ones the grace and mercy of the Risen Christ.
