Μητροπολίτου πρ. Χαλκηδόνος Ἀθανασίου
“θεόν οὐδείς ἑώρακεν πώποτε” (Ἰωάν. 1, 18)
Γνωστόν ὅτι τό πρόσωπον, τό λίαν σημαντικόν τοῦτο τμῆμα τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος, ἀποτελεῖ τό ἐμπρόσθιον μέρος τῆς κεφαλῆς ἀπό τό μέτωπον ἕως τόν πώγωνα, τό ὁποῖον χαρακτηρίζεται ἀπό τρία αἰσθητήρια ὄργανα, τά μάτια, τήν μύτην καί τό στόμα, μέσω τῶν ὁποίων ἐκφράζονται πολλά ἀπό τά αἰσθήματα τοῦ ἀνθρώπου. Προσωπογράφος δέ ὁ ἀναπαριστῶν πιστῶς τά χαρακτηριστικά του ταῦτα.
Πρό ἡμερῶν ὁ “δείξας” (Γ. Φαράντος) ἐκυκλοφόρησεν ἄρθρον ὑπό τόν τίτλον: “ὁ προ-κενώσας ἑαυτόν Ἰησοῦς εἰς τήν εἰκονογραφίαν”. Κατόπιν ὁ ἀξιολόγος καί φίλος δημοσιογράφος Ἀριστείδης Βικέτος κατά τήν παρουσίασιν τοῦ ἄρθρου, προσέθεσεν καί μίαν ἑτέραν παράστασιν “ἐν ἑτέρᾳ μορφῇ”, πιθανῶς καί πάλιν τοῦ “προ-κενώσαντος” εἰς τήν ἐφημερίδα “Αγγελιοφόρος” (7.04.2024). Τοῦτο δέ λόγῳ τῆς θεματικῆς, μορφολογικῆς καί χρωματικῆς συγγενείας τῶν δύο ἔργων1.
Εἶναι ὅμως καί αὐτό ἀνυπόγραφον, ὡς συνήθως, λίαν πιθανῶς τοῦ ἰδίου καλλιτέχνου S. Gupta λόγῳ τῆς τεχνοτροπίας του. Ἄγνωστον ποῦ εὑρίσκεται σήμερον, ποῖον παριστᾶ, ἡ τεχνική καί χρονολογία του.
Ποῖον λοιπόν παριστᾶ τοῦτο; Πιθανῶς καί πάλιν τόν “προ- κενώσαντα” κατά τό ἥμισυ περίπου τ. ἔ. στηθαῖον, καὶ δὴ τὸ β’ πρόσωπον τῆς Ἁγίας Τριάδος καθ’ ὅτι ” Θεὸν (Πατέρα) νοῆσαι χαλεπόν, φράσαι δὲ ἀδύνατον (Γρηγ. Θεολόγος). Εἰκονίζει δὲ αὐτὸν εἰς νεαρὰν ἡλικίαν καὶ προσομοιάζοντα πρὸς μίαν γυναῖκα (μήπως θεὰν (θεόν) τῶν φεμινιστῶν!). Διὰ τῆς δεξιᾶς εὐλογεῖ, ταύτης οὔσης μεγαλοσχημάτου καὶ ἀκαθορίστου εἴδους. Φέρει χρυσίζοντα φωτοστέφανον καὶ χιτῶνα ἀνοικτὸν πρὸς τὸ στῆθος – οἰωνεὶ μοντέρνον – μὲ ροδίζοντας καὶ κιτρινοπρασίνους πὼς ἰριδισμούς. Οὐδεμία φαίνεται λεπτομέρεια εἰς τὸ πρόσωπον, ἐκτὸς τῆς μακρᾶς καστανῆς κόμης ἡ ὁποία περιστοιχίζει αὐτό – ἀνακαλοῦντος πως ἔργα τοῦ G. de Chirico. Ὑπάρχουν τέλος ρήγματα τινὰ εἰς τὸ φωτοστέφανον, καὶ πρόσωπον ὁδηγοῦντα εἰς τὴν ὑποψίαν ὅτι τὸ ἔργον ἀποτελεῖ τοιχογραφίαν παλαιάν.
Ὁλόκληρον τὸ βάθος τῆς εἰκόνος εἶναι γλυκίζοντος ἐρυθροῦ χρώματος, μέλανος πρὸς τὰ ἄνω, δίδον τὴν ἐντύπωσιν ὅτι τὸ βάθος φλέγεται ὁλοσχερῶς. “πὺρ καταβῆναι ἀπὸ οὐρανοῦ” (Λουκ. 9, 54), “ἔβρεξε πῦρ καὶ θεῖον ἀπ’ οὐρανοῦ” (Λουκ. 17, 29). Ἄνωθεν τοῦ φωτοστεφάνου παρίσταται μέγας σταυρὸς τοῦ ἰδίου περίπου χρώματος, ἐξευμενίζων πῶς τὸ πὺρ τοῦ βάθους, φλεγόμενος καὶ ὁ ἴδιος! Σταυρὸς τοῦ μαρτυρίου.
Πάντα ταῦτα προσδίδουν εἰς τὴν παράστασιν ἕνα χαρακτῆρα μᾶλλον ὀμιχλώδη, ὀνειρικὸν καὶ μυστηριώδη, ἐκφραστὴν τοῦ ἀπροσίτου τοῦ Θεοῦ Πατρὸς “οὔχ ὅτι τὸν Πατέρα τις ἑώρακεν”(Ἰω. 6,46). Εἰκονογραφικὴν ἐξαίρεσιν ἀποτελεῖ μόνον ἡ σύνθεσις τοῦ “Παλαιοῦ τῶν ἡμερῶν”, εἰς τὰς προθέσεις τῶν Ἱ. ναῶν.
Τὸ ἔργον ἔχει δυσδιάστατον χαρακτῆρα καὶ ρεαλιστικόν.
“Κύριε, κύριε ἐπίβλεψον ἐξ ουρανοῦ καὶ ἴδε τα τεκταινόμενα σήμερον….!”
———————————–
1, Ἀ. Παπᾶ, πρ. Χαλκηδόνος, Ὁ Προ-κενώσας ἑαυτὸν Ἰησοῦς εἰς τὴν εἰκονογραφίαν, Ἀγγελιοφόρος 7.4. (2024).
