Του Αρχιμανδρίτου του Οικουμενικού Θρόνου Γεράσιμου Φραγκουλάκη
Αννόβερο Γερμανίας
Όταν ο Κύριος ρωτήθηκε από τον Πέτρο, πόσες φορές πρέπει να συγχωρούμε διηγήθηκε την παραβολή του κακού δούλου. Στην παραβολή αυτή δύο είναι τα πρόσωπα που κυριαρχούν και αντιπροσωπεύουν δύο εκ διαμέτρου αντίθετους κόσμους. Από τη μια ο άρχοντας με την ανθρώπινη καρδιά γεμάτη με καλοσύνη και αγάπη. Και από την άλλη ο πονηρός δούλος, με ωμότητα και αγριότητα πρωτόγονου ανθρώπου, με συμπεριφορά αγνώμονα και εξοντωτικές απαιτήσεις για την ικανοποίηση του δίκιου του. Ξεχνά την ευεργεσία και αντί να ευεργετήσει και αυτός, εκδικείται στέλνοντας τον σύνδουλό του στη φυλακή. Παρακάλεσε τον κύριό του, ζήτησε την ευσπλαχνία του και την ανοχή του προκειμένου να εξοφλήσει το δάνειο που του χρωστούσε. Ο καλός άρχοντας όχι μόνο δέχθηκε διακανονισμό, αλλά του χάρισε το χρέος του. Και φεύγοντας για το σπίτι του, οπωσδήποτε χαρούμενος και ικανοποιημένος, παραμερίζει τη χαρά αυτή και την ικανοποίηση, μάλλον την μετατρέπει σε μίσος και εκδίκηση όταν συναντά έναν συνυπηρέτη του, ο οποίος του χρωστούσε και όχι μόνο δεν ακούει τις παρακλήσεις και τις υποσχέσεις του, που ήταν παρόμοιες με τις δικές του όταν τον κάλεσε ο κύριός του για να εξοφλήσει το δικό του χρέος, αλλά αντιθέτως τον στέλνει φυλακή.
Συγκρίνοντας τις δύο αυτές συμπεριφορές και τηρουμένων των αναλογιών μην τρομάξουμε αν στην πανάθλια συμπεριφορά του δούλου διαπιστώσουμε ομοιότητες με τη δική μας συμπεριφορά, κάποιες φορές. Είναι βέβαιο πως έχουμε διαφορές και προβλήματα με τους συνανθρώπους μας. Όλοι σφάλλουμε και ο ένας αδικεί τον άλλο. Όμως εμείς, οι Χριστιανοί οι Ορθόδοξοι έχουμε υποχρέωση να ενεργούμε σύμφωνα με τον τρόπο που μας υποδεικνύει ο άρχοντας της ευαγγελικής περικοπής. Να σκεφτούμε ότι η παραβολή αυτή ειπώθηκε για εμάς. Ο κύριος της παραβολής είναι ο Θεός. Ο σύνδουλος είναι ο συνάνθρωπός μας και στην μέση ο καθένας από εμάς, που έχουμε ανοιχτούς λογαριασμούς με τον Θεό, αλλά και με τους άλλους. Αν προσπαθήσουμε τώρα να αξιολογήσουμε τα χρέη μας, θα διαπιστώσουμε ότι οι άλλοι κάτι πενταροδεκάρες μας χρωστάνε. Άντε να είπαν καμιά κουβέντα παραπάνω για εμάς, μας αδίκησαν ίσως, μας πλήγωσαν, μας πόνεσαν, μας έβλαψαν. Όμως επαναλαμβάνω όλα αυτά είναι πενταροδεκάρες. Αν κοιτάξουμε αυτά που οφείλουμε στο Θεό, τότε θα διαπιστώσουμε ελλείμματα, δάνεια, χρέη! Να προσπαθήσουμε να τα μετρήσουμε; Δεν θα τα καταφέρουμε. Ως Χριστιανοί δεν είμαστε ισορροπημένοι για να μπορέσουμε να δούμε τα ολισθήματά μας. Κάθε μέρα πέφτουμε. Κάθε ώρα παραβαίνουμε το θέλημα του Θεού. Κάθε στιγμή με το καρφί κάποιας αμαρτίας μας καρφώνουμε τον Κύριό μας.
Μα θα σκεφτείτε ίσως, υπάρχουν εκείνοι που λένε και μάλιστα καυχώνται ότι δεν έχουν αμαρτίες, δεν θέλουν το κακό κανενός, ούτε μυρμήγκι δεν έχουν πειράξει, είναι οι καλύτεροι των ανθρώπων. Πόσο αλήθεια δυστυχισμένοι είναι! Τους λείπει το “γνώθι σαυτόν”. Τους λείπει η γνώση και η συναίσθηση των αμαρτιών τους τους λείπει ο φόβος του Θεού. Λίγο χρόνο αν αφιέρωναν για να μελετήσουν την Αγία Γραφή και να γνωρίσουν το θέλημα του Θεού, τις μικρές και μεγάλες εντολές του θεϊκού νόμου και αναλόγως να εξετάσουν τον εαυτό τους, τότε θα διαπίστωναν πόσο πλανεμένοι είναι. Τότε θα τρόμαζαν.
Το “Κύριε αμαρτάνων ου παύομαι”, (Κύριε δεν σταματώ να αμαρτάνω) αποτελεί οδυνηρή πραγματικότητα για τον καθένα μας. Θέλετε οι συνθήκες της ζωής, θέλετε οι αδυναμίες μας, τα μεγάλα και αγχωτικά προβλήματα που μας καθηλώνουν καθημερινά γίνονται αιτίες νευρικής και παρορμητικής συμπεριφοράς που έχει ως αποτέλεσμα και τον Θεό να στεναχωρούμε και τους συνανθρώπους μας να αδικούμε. Δεν μπορεί βεβαίως όλ’ αυτά να αποτελούν δικαιολογίες για την συμπεριφορά μας, γιατί από την άλλη δείχνουν, όλες αυτές οι καταστάσεις, πως έχουμε αποστασιοποιηθεί από την πίστη μας στο Θεό και δεν αφήνουμε τίποτα στη δική του πρόνοια. Παλεύουμε οι ταλαίπωροι σαν να είμαστε αφέντες. Και πάνω σ’ αυτή την πάλη μας προσθέτουμε λάθη στα λάθη κι έτσι αυξάνουμε τα χρέη μας προς τον Θεό.
Είναι εντελώς αδύνατον ο άνθρωπος να μπορέσει να εξοφλήσει το χρέος των αμαρτιών του, οι οποίες και πολλές και σοβαρές είναι. Και αποτελούν χρέη και προς τον Θεό και προς τον συνάνθρωπο, τον αδελφό μας. Τα χρέη αυτά είναι σχετικά μεταξύ τους, θα λέγαμε ότι αλληλοεπηρεάζονται τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στην εξόφλησή τους. Τα μεν χρέη προς τον Θεό τα κανονίζει το έλεος και η αγάπη του προς εμάς, τα δε χρέη που αφορούν στις σχέσεις μας με τους ανθρώπους τα κανονίζουμε οι ίδιοι. Και δεν τα κανονίζουμε βέβαια σε καμιά περίπτωση, με τον τρόπο που ακούσαμε στη σημερινή Ευαγγελική περικοπή. Δεν γίνεται να απολαμβάνουμε από τη μια το χάρισμα των δικών μας οφειλών από το Θεό κι εμείς να βάζουμε τόκους στις οφειλές των συνανθρώπων μας, των αδελφών μας σε εμάς. Δεν μπορεί να γίνεται έτσι. Ποιος το λέει; Ο ίδιος ο Χριστός! Για να θυμηθούμε στην Κυριακή Προσευχή, στο γνωστό “Πάτερ ημών” που ο ίδιος μας δίδαξε να λέμε, τι αναφέρει σε κάποιο σημείο; ” και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών, ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών”. Συγχώρεσε λέμε, Θεέ μου τα δικά μας χρέη σε σένα, όπως κι εμείς συγχωρούμε τα χρέη των άλλων σε μας.
Ο καθένας από εμάς πολλές φορές στη ζωή του απαγγέλει το “Πάτερ ημών”, κάποιοι το έχουν βάλει στην καθημερινή τους προσευχή. Αλήθεια αδελφοί μου σκεφτήκαμε ποτέ ότι, με την απαγγελία του “Πάτερ ημών” κάθε φορά προσθέτουμε άλλο ένα χρέος στα ήδη υπάρχοντα χρέη μας, για τον απλούστατο λόγο ότι λέμε ψέματα; Ναι, ψέματα! Γιατί πόσες φορές στ’ αλήθεια ισχύει το ” ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών”; Το αποτέλεσμα αυτής της ανακολουθίας μας φανερώνει ο Κύριος μέσα από το σημερινό Ευαγγέλιο. Ας προσέξουμε τι μας λέει στο τέλος: “Ούτω και ο πατήρ μου ο επουράνιος ποιήσει υμίν, εάν μη αφήτε έκαστος τω αδελφώ αυτού από των καρδιών υμών τα παραπτώματα αυτών”. (Έτσι θα κάνει και σε σας ο ουράνιος Πατέρας μου, αν ο καθένας σας δεν συγχωρεί τα παραπτώματα του αδερφού του μ’ όλη την καρδιά). Αυτός είναι και ο σκοπός όλης της παραβολής.
Ένα από τα χειρότερα αμαρτήματα είναι να μη συγχωρούμε τους άλλους. Και είναι από τα χειρότερα, γιατί γίνεται εμπόδιο της δικής μας συγγνώμης και της συγχώρησης των δικών μας αμαρτιών. Μέχρι τώρα είμαστε οφειλέτες αμαρτημάτων. Θα πάψουμε να είμαστε οφειλέτες αμαρτημάτων, αν γίνουμε οφειλέτες αγάπης. Την αγάπη τη χρωστάμε. “Μηδενί μηδέν οφείλετε, ει μη το αγαπάν αλλήλους”. (Μην αφήνετε κανένα χρέος σε κανένα, εκτός βέβαια από την αγάπη που οφείλετε ο ένας στον άλλο).
