ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΠΡΟΣΚΥΝΗΣΕΩΣ
Του Αρχιμανδρίτου του Οικουμενικού Θρόνου Γεράσιμου Φραγκουλάκη
Αννόβερο Γερμανίας
Παρόλο που ο Ιησούς Χριστός έχει και τη δύναμη και την εξουσία να επιβάλλει, εντούτοις σεβόμενος το αυτεξούσιο αφήνει τον καθένα μας να επιλέξει αν θα τον ακολουθήσει ή όχι. Δεν ενεργεί επομένως ως παντοδύναμος αλλά ως φιλάνθρωπος Θεός, ως Θεός της αγάπης που θέλει τη σωτηρία όλων μας και γι’ αυτό και προς όλους μας απευθύνεται. Όποιος θέλει, λέει, να με ακολουθήσει θα πρέπει να αρνηθεί τον εαυτό του, να σηκώσει το σταυρό του και να έλθει πίσω μου. Ποιος είναι όμως εκείνος ο εαυτός που πρέπει να αρνηθούμε; Είναι ο “παλαιός άνθρωπος” όπως τον ονομάζει ο Απόστολος Παύλος (Ρωμ. στ, 6), ο οποίος διαμορφώθηκε μετά την πτώση, διότι ένα από τα αποτελέσματα αυτής της πτώσεως είναι να “έγκειται η διάνοια του ανθρώπου επί τα πονηρά εκ νεότητος αυτού” (Γεν. η, 21). Αυτό τον άνθρωπο της αμαρτίας μάς καλεί ο Χριστός να αρνηθούμε, να προσπαθήσουμε να τον διαγράψουμε από τη ζωή μας, να σταματήσουμε να υπάρχουμε γι’ αυτόν, να επιδιώξουμε να νεκρώσουμε επιθυμίες και να αποδιώξουμε τους κακούς λογισμούς, να καταφέρουμε να αντισταθούμε στην όποια επανάσταση και αντίσταση προβάλει αυτός ο εαυτός μας. Όχι μόνο να αρνηθούμε κάτι από τον παλιό μας εαυτό, αλλά ολόκληρο. Τότε θα έχουμε υλοποιήσει το λόγο του Χριστού “απαρνησάσθω εαυτόν”. Στη συνέχεια μας λέει να σηκώσουμε το σταυρό μας “και αράτω τον σταυρόν”. Αυτά τα λόγια του Χριστού σημαίνουν ακριβώς αυτά που πριν είπαμε. Ότι δηλαδή “οι του Χριστού, την σάρκαν εσταύρωσαν συν τοις παθήμασι και ταις επιθυμίαις” (Γαλ. ε, 24), (Όσοι ανήκουν στο Χριστό έχουν σταυρώσει τον αμαρτωλό εαυτό τους μαζί με τα πάθη και τις επιθυμίες του). Όταν το καταφέρουμε αυτό καθαριζόμαστε και καταφέρνει ο καθένας από εμάς να κατοικήσει μέσα του ο Χριστός διότι “Χριστώ συνεσταύρωμαι, ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός” (Γαλ. β, 19-20). (Έχω πεθάνει στο σταυρό μαζί με το Χριστό και δε ζω πια εγώ αλλά ζει στο πρόσωπό μου ο Χριστός).
Ο πιστός που αποφασίζει να σηκώσει το σταυρό του υποτάσσεται στο θέλημα τού Θεού και δεν τον μαγεύει, ούτε τον ελκύει, ούτε τον συγκινεί η όποια απόλαυση και δόξα αυτού του κόσμου. Εκείνος που αγωνίζεται και αποφασίζει να αντισταθεί στην αμαρτία στέκεται απέναντί της ως νεκρός. Δε βλέπει, δεν ακούει, δε λέει και κατ’ επέκταση δεν κάνει οτιδήποτε αμαρτωλό και ανήθικο. Δεν επιδιώκει να εξυπηρετεί το προσωπικό του συμφέρον, ούτε αντιδρά όταν θίγουν τον εγωισμό του. Αγωνίζεται με αγάπη για την ικανοποίηση των αναγκών του πλησίον. Βγάζει από το κέντρο των ενδιαφερόντων του τον εαυτό του και τοποθετεί τον αδελφό του, το συνάνθρωπό του διότι γνωρίζει ότι, όταν το καλό είναι κοινό, θα ωφεληθεί και ο ίδιος.
Εκτός όμως από τη σταύρωση των παθών και των επιθυμιών που είναι εκούσιος σταυρός για τον πιστό, υπάρχει και ο ακούσιος σταυρός. Είναι οι θλίψεις του κόσμου, τα προβλήματα της ζωής. Μια αποτυχία, μια αδικία, μια σοβαρή ή ανίατη αρρώστια, ένα βαρύ πένθος αποτελούν κάποιες από τις οδυνηρές καταστάσεις που συνιστούν τον ακούσιο σταυρό.
Ένας από τους μεγάλους καθηγητές της ασκητικής ζωής, που ήταν βαθύς γνώστης του θελήματος του Θεού και έμπειρος και πρακτικός δάσκαλος της Ορθόδοξης Θεολογίας, ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος, με βάση την προσωπική του εμπειρία έλεγε: “Οι δοκιμασίες είναι η τιμή που δέχεται η ψυχή παρά της μεγαλειότητος του Θεού”. Άλλωστε ο ίδιος ο Κύριος μας προειδοποίησε ότι στον κόσμο αυτό θα έχουμε στεναχώριες, πειρασμούς και δοκιμασίες. “Εν τω κόσμω θλίψιν έξετε” (Ιωαν. ιστ, 33). (Από τον κόσμο θα έχετε θλίψεις) μας είπε.
Ο πόνος, οι θλίψεις και τα βάσανα συνυπάρχουν με τη ζωή του Χριστιανού και αποτελούν μόνιμο και σταθερό συνοδοιπόρο σε κάθε βήμα. Γι’ αυτό και είναι εντελώς εξωπραγματικό να έχουμε την απαίτηση να μην τύχουν στη ζωή μας. Είναι σοφότερο να ζητούμε από το Θεό να μας δίδει δύναμη για να μπορέσουμε να τα αντιμετωπίσουμε.
Οι θλίψεις και τα βάσανα είναι οι δοκιμασίες, τα μέσα που χρησιμοποιεί ο Θεός για να ωριμάσει ο άνθρωπος. Όλα εκείνα τα στενάχωρα που επιτρέπει ο Θεός να συμβούν στη ζωή μας είναι φάρμακα που θεραπεύουν την ασθενική φύση μας, την άρρωστη ψυχή μας. Το καμίνι του πόνου, των θλίψεων και των δοκιμασιών είναι το εργαστήρι που με τη χάρη του Θεού τελειοποιείται ο Χριστιανός. “Ως χρυσόν εν χωνευτηρίω εδοκίμασεν αυτούς” (Σολ. γ, 6). Όπως το χρυσάφι καθαρίζεται μέσα στην υψικάμινο και χωρίζεται από άλλες ουσίες, έτσι γίνεται και με το Χριστιανό. Οι θλίψεις και τα βάσανα καθαρίζουν την ψυχή του και την κάνουν λαμπερή. Αν το ψωμί δεν μπει στο φούρνο και να υποστεί το ψήσιμο με τη δύναμη της φωτιάς, δεν είναι κατάλληλο για φάγωμα, αν δεν ψηθεί θα γεμίσει σκουλήκια. Αν δεν ψηθούν από τις καυτερές ακτίνες του ήλιου τα φρούτα επάνω στα δένδρα δεν θα ωριμάσουν, δεν θα αποκτήσουν χρώμα, γεύση, άρωμα, ουσία, αλλά θα παραμείνουν άγευστα, ανούσια και κατά συνέπεια άχρηστα. Όσο πληθαίνουν οι δοκιμασίες, τόσο πιο κοντά βρισκόμαστε στη Βασιλεία του Θεού. Μην ξεχνούμε ότι και η Παναγία μας δέχτηκε θλίψη στη ζωή της. Επέτρεψε ο ίδιος ο Υιός της ή μάλλον της την πρόσφερε ο ίδιος με το μαρτύριο και τη σταύρωσή του ως δίστομη ρομφαία που ξέσκισε τη μητρική της καρδιά.
Πολλές φορές λυγίζουμε μπροστά στον πόνο και τα φορτία της ζωής γιατί νομίζουμε ότι είμαστε μόνοι μας και σηκώνουμε ένα τόσο βαρύ σταυρό. Αυτό είναι το λάθος που κάνουμε. Όλα αυτά αποτελούν επίσκεψη Θεού. Είναι το κλειδί του Παραδείσου. Μας διαβεβαιώνουν γι’ αυτό και οι Άγιοι μας, οι οποίοι στη ζωή τους πόνεσαν, έκλαψαν, ταλαιπωρήθηκαν και πολλοί απ’ αυτούς βασανίστηκαν και μαρτύρησαν. Τα υπέμειναν όμως όλα με καρτερία, γιατί γνώριζαν πως επρόκειτο για επίσκεψη Θεού. Αυτή είναι η σωστή, η χριστιανική αντιμετώπιση.
Στο βίο του Αγίου Αμβροσίου, Επισκόπου Μεδιολάνων, αναφέρεται το εξής περιστατικό: Κάποτε, όταν ο Άγιος βρισκόταν σε ποιμαντική περιοδεία στην επαρχία του, φιλοξενήθηκε με τη συνοδεία του στο αρχοντικό κάποιου επιφανούς Χριστιανού. Συζητώντας μαζί του, ο Άγιος πληροφορήθηκε από τον ίδιο ότι όλα γύρω από τη ζωή του κυλούσαν θαυμάσια, οι δουλειές του πήγαιναν υπέροχα, η υγεία όλων των μελών της οικογενείας του ποτέ δεν δοκιμάστηκε, ποτέ δεν αντιμετώπισε θλίψεις, δυσκολίες και προβλήματα. Τότε ο Άγιος, απευθυνόμενος στη συνοδεία του, είπε: “πάμε να φύγουμε από ‘δω αμέσως. Αυτό το σπίτι δεν το επισκέφθηκε ποτέ ο Θεός”.
Δεν είναι τυχαίο που η Αγία μας Εκκλησία καταμεσής της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαροκοστής προβάλλει και δίδει για προσκύνηση τον Τίμιο Σταυρό του Κυρίου. Αφενός μεν το κάνει για να μας ενισχύσει στον πνευματικό αγώνα αυτής της περιόδου και αφετέρου παράλληλα με τον ευαγγελικό της λόγο περί αυταπαρνήσεως και Σταυρού να μας υπενθυμίσει το βαθύτερο νόημά του, να μας οδηγήσει σε αυτοέλεγχο και να μας κάνει για λίγο να συνέλθουμε από τις φροντίδες της καθημερινότητας και από την ψευδαίσθηση ότι είμαστε μαθητές και πιστοί ακόλουθοι του Χριστού.
Στην Θεία Λειτουργία έχουμε βίωμα του Σταυρού με την Θεία Κοινωνία. Κοινωνώντας το Σώμα και το Αίμα του Χριστού ενωνόμαστε με τον Θεό, η κατακόρυφη γραμμή του Σταυρού, ενωνόμαστε όμως και με τους αδελφούς μας που κοινωνούν, αυτή είναι η οριζόντια γραμμή του Σταυρού.
Τιμή και καύχημά μας ο Σταυρός του Κυρίου μας. Γι’ αυτό και με παρρησία πρέπει να ομολογούμε όπως ο Παύλος: “εμοί δε μη γένοιτο καυχάσθε ει μη εν τω σταυρώ του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού”. (Όσο για μένα, δε θέλω άλλη αφορμή για καύχηση εκτός από το σταυρό του Κυρίου μας Ιησού Χριστού).
