Η Πόλις χειμωνιάτικη, όπως πρέπει να είναι, βροχερή, ο βοριάς θερίζει, ο Βόσπορος βράζει. Και… στους λόφους της το βουητό της ζωής πληθαίνει. Σε έναν από αυτούς, στα Ταταύλα – το Κουρτουλούς μας- τελείται κάθε Σάββατο λειτουργία στον Άγιο Ελευθέριο. Ο ιερός ναός του πάλε ποτέ απόμακρου κοιμητηρίου της Κοινότητος Ταταούλων. Τα μνήματα του Αη Λευθέρη… 200 βήματα από τον Αη Δημήτρη – η μεγάλη εκκλησία της ίδιας Κοινότητος που είναι εκεί από το 1726 – και όμως νοιώθεις την απόλυτη ησυχία. Κι ας είσαι τόσο κοντά στη βουή της πολυκοσμίας. Τα πανύψηλα κυπαρίσια, ο εξωτερικός τοίχος και ακόμη τα ίδια τα μνήματα, που θαρρείς αγκαλιάζουν τον ναό, δεν αφήνουν τίποτε να περάσει μέσα στην εκκλησία.
«Το νεκροταφείο οφείλει την ευπρεπή του εικόνα στα πολλά του δένδρα, τα πολυτελή μνημεία, και την πρόσφατη κανονικά ρυμοτομημένη διάταξη του. Πάνω από την εξωτερική πύλη έχει τοποθετηθεί μαρμάρινη πλάκα με την εξής περιγραφή:
ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ
ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ ΤΑΤΑΟΥΛΩΝ
1865» (1)
Η εκκλησία, που «κτίστηκε το 1880 χάρη στην ευσεβή και φιλόκαλη πρόνοια της Αδελφότητας Κυριών του Αγίου Ελευθερίου, σε σύμπραξη με κάποιους άλλους ευσεβείς χριστιανούς»(1) είναι βαμμένη, περιποιημένη, ανάβουν τα κεριά στον νάρθηκα, στέκονται οι συγγενείς με ευλάβεια πλάι στους αξιοπρεπώς φτιαγμένους δίσκους κολύβων των αγαπημένων τους. Τρείς κυρίες, δυό κύριοι: τρία μνημόσυνα. Από λεπτότητα δεν έχουν δηλωθεί δια μέσου της Απογευματινής: το τριετές εις μνήμην Αλίκης, το τριετές εις μνήμην Ιωάννου, της ιδίας οικογένειας, και το διετές εις μνήμην Αδριάνας. Εϊναι όμως γραμμένα στον μαύρο πίνακα έξω από την εκκλησία με κιμωλία, ως είθισται.
Έρχονται σιγά σιγά φίλοι των οικογενειών, αυτοί συμπαραστέκονται, άλλοι συγγενείς δεν υπάρχουν. Ψάλλουν χωριστά οι ψάλτες, ένας στο δεξιό και ένας στο αριστερό αναλόγιο. Ψάλλει και ο Δεσπότης.
Πολλά πράγματα έχουν λιγοστέψει στην Πόλη. Οι καιροί χαλεποί λιγοστεύουν. Οι καιροί ιλαροί αυξάνονται. Η ευπρέπεια όμως δεν έχει λιγοστέψει. Δεν είχε λιγοστέψει το 1880, δεν είχε λιγοστέψει το 1952, ούτε το 2002. Ούτε έχει λιγοστέψει το 2023!
Μετά την λειτουργία και τα μνημόσυνα κατευθυνόμαστε στα μνήματα μαζί με τους οικείους, τον Δεσπότη, τον ιερέα, τους ψάλτες, γονατιστά ο Δεσπότης τις ευχές στο καθένα από τα τρία μνήματα.
«Θα περάσουμε μετά στην σάλα» με λέει η Βαλεντίνη, για την μητέρα της και τον γαμπρό της, έφυγαν κοντά κοντά στον Θεό. Το εξαιρετικό κονιάκ, το εξαιρετικό λοκούμι, ο καφές και το πατροπαράδοτο παξιμάδι, όλα όπως γίνονταν πάντα, μοιράζουν οι ίδιες κυρίες το κόλλυβο, με ευπρέπεια και με ευχαριστίες.
Γράφει η επιγραφή του ναού:
ΟΛΒΙΟΣ ΤΑΦΟΣ ΟΛΒΙΩΤΕΡΟΣ Δ΄ Ο ΝΑΟΣ
ΩΣ ΤΑ ΟΣΤΑ ΤΩΝ ΤΗΔΕ ΤΗ ΓΗ ΤΑΤΑΟΎΛΩΝ
ΕΠ΄ ΕΛΠΙΔΙ ΖΩΗΣ ΕΝ ΧΡΙΣΤΩ ΙΗΣΟΥ ΤΕΘΝΕΩΤΩΝ ΕΓΚΡΥΠΤΕΙ
ΚΑΙ ΟΝ ΠΡΟΝΟΙΑ, ΖΗΛΩ, ΠΌΘΩ Τ΄ΕΥ ΚΛΕΕΙ
ΘΕΟΠΡΕΠΗΣ ΟΜΗΓΥΡΙΣ ΕΥΣΕΒΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
ΑΝΗΓΕΙΡΕΝ ΟΝΟΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΑΥΤΩΝ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ ΑΝΑΘΕΙΣΑ
ΤΩ ΠΑΝΣΕΒΑΣΤΩ ΣΟΦΩ ΤΕ ΑΓΙΩ Τ΄ ΕΛΕΥΘΕΡΙΩ
ΕΠΙ ΓΕΡΑΣΙΝ ΑΚΗΡΑΤΟΙΣ ΑΙΩΝΙΟΙΣ Τ΄ ΑΓΑΘΟΙΣ
ΤΟΙΣ ΤΕ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙΣ ΠΑΝΤΙ ΤΕ ΤΩ ΜΟΧΘΗΣΟΝΤΙ ΚΟΜΙΖΟΜΕΝΗ
ΕΤΕΙ ΣΩΤΗΡΙΩ ΧΙΛΙΟΣΤΩ ΟΚΤΑΚΟΣΙΟΣΤΩ ΟΓΔΟΗΚΟΣΤΩ
ΣΥΝ ΜΗΝΙ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΩ
Αείμνηστες θεοπρεπείς και ευσεβείς κυρίες, ο ναός του πανσεβάστου και σοφού Αγίου Ελευθερίου εμμένει, και σάς τιμά κάθε Σάββατο, με ένα δάκρυ, με δύο, με μια προσευχή, με χίλιες.
Αείμνηστε και μακαριστέ π. Δοσίθεε, η Πόλις εμμένει, όπως μεταφέρατε στην εφημερίδα Ηχώ της Πόλεως τον Απρίλιο 2002:
«1952: ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος στην Κωνσταντινούπολιν στέλνει προς το Υπουργείον Εξωτερικών αναφοράν: «Η ημετέρα ομογένεια, ήτις προ του 1914 ανήρχετο εις 350,000 περίπου, κατήλθεν εις το σημερινόν επίπεδον των 80,000 περίπου (Ελλήνων ή Τούρκων υπηκόων). Παρά ταύτα ο ενταύθα Ελληνισμός εμμένει εις την διατήρησιν τόσων ναών και σχολών, όσοι ήσαν και κατά την εποχήν, καθ΄ ήν ήτο εις αριθμόν υπερτετραπλάσιοι και εις δύναμιν και σημασίαν πολλαπλάσιος».
Έχουν περάσει από τότε ακριβώς πενήντα χρόνια. Και οι ογδόντα χιλιάδες έγιναν τρεις χιλιάδες. Κι όμως ο ενταύθα Ελληνισμός εμμένει. Και με την εμπνευσμένη καθοδήγηση του Αρχιεπισκόπου του και Οικουμενικού Πατριάρχου ανακαινίζει εκκλησίες και σχολεία. Οι καμπάνες ηχούν και τα κουδούνια των σχολείων χτυπούν. . .».
Η Πόλις περιμένει χιόνι αυτές τις μέρες. Και η ζωή συνεχίζεται. Και η μαγιά είναι εκεί ανεξάντλητη για κάθε περίσταση.
Ρέα Ξενιάδου Πουρνάρα
Πόλις, Ιανουάριος 2023
(1) Τα Ταταύλα και η ιστορία τους, Επίσκοπος Παμφίλου Μελισσηνός Χριστοδούλου, εκδόσεις ιστός, Ιανουάριος 2013.
