Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Σε πρόσφατη συνέντευξή του, στην μεγάλη ομογενειακή εφημερίδα «Εθνικός Κήρυξ» της Αμερικής, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής Θεόδωρος Β’ απάντησε στην ερώτηση του Θ. Καλμούκου αν είναι «δόκιμος ο χρόνος να καλέσει ο Οικουμενικός Πατριάρχης μία Σύναξη των Προκαθημένων», ως εξής:
«Είναι προσωπική απόφαση του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου ως η κεφαλή των Ορθοδόξων όποτε το κρίνει θα το κάνει γιατί ο Θεός του έχει δώσει σοφία».
Φυσικά η Κεφαλή, Δομήτωρ της Εκκλησίας είναι θεολογικώς ο Χριστός, αλλά η κεφαλή της υπ’ ουρανόν Ορθοδοξίας – ως πρωτεύθυνος – είναι, ιεροκανονικώς, ο Οικουμενικός Πατριάρχης, κι αυτό δεν μειώνει κανένα.
Το έχει πει ξεκάθαρα και ο Σεβ. Μητροπολίτης Σπάρτης κ. Ευστάθιος: «Η Κεφαλή της Εκκλησίας μας γενικώς αναγνωρίζουμε ότι είναι ο Χριστός μας. Αλλά επί της γης είναι ο Οικουμενικός Πατριάρχης».
Αίφνης θυμήθηκα πρόσφατη αναφορά της Αρχιγραμματείας της Εκκλησίας της Αλβανίας σε κείμενο του Αρχιγραμματέως της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου Γρηγορίου Φραγκάκη.
Εκεί, εν κατακλείδι, σημειώνεται:
“Τέλος, στόν Τόμο τῆς Οὐκρανίας ἀναγράφονται τά ἑξῆς: «Προσεπιδηλοῦμεν τοῖς ἀνωτέρω ὅτι ἡ ἐν Οὐκρανίᾳ Αὐτοκέφαλος Ἐκκλησία γινώσκει ὡς κεφαλὴν τὸν Ἁγιώτατον Ἀποστολικὸν καὶ Πατριαρχικὸν Οἰκουμενικὸν Θρόνον, ὡς καὶ οἱ λοιποὶ Πατριάρχαι καὶ Προκαθήμενοι». Παρόμοια άναφορά δέν ὑπάρχει στόν Τόμο τοῦ Αύτοκεφάλου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ἀλβανίας.”
Δε νομίζω ότι διαφεύγει της προσοχής του Μακ. Αλβανίας κ. Αναστασίου ότι στο Συνοδικό Χρυσόβουλλο ή Τόμο, για την Πατριαρχική αξία της Εκκλησίας της Ρωσίας, ο οποίος φέρει τις υπογραφές του Κωνσταντινουπόλεως Ιερεμίου, Αντιοχείας Ιωακείμ, Ιεροσολύμων Σωφρονίου και ογδόντα ενός Μητροπολιτών, Αρχιεπισκόπων και Επισκόπων» (Μάϊος 1590, Καλ. Δελ. Τόμος ΙΙΙ, σελ. 25), αναγράφεται επί λέξει: «καί ἵνα κεφαλήν καί ἀρχήν ἔχῃ αὐτός τόν Ἀποστολικόν Θρόνον τῆς τοῦ Κωνσταντίνου πόλεως ὡς καί οἱ ἄλλοι Πατριάρχαι».
Επομένως, όχι ο τόμος της Αυτοκεφαλίας της Ουκρανίας, αλλά της ίδιας της Ρωσίας, ήδη από το 1590, αναγνωρίζει το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως «κεφαλήν» και «αρχήν».
Ο Πατριάρχης του Δευτερόθρονου, πρεσβυγενούς Πατριαρχείου της Ανατολής, Αλεξανδρείας Θεόδωρος, δεν δυσκολεύεται να παραδεχτεί αυτή την αλήθεια των αιώνων, όπως, δυστυχώς, ο Αλβανίας Αναστάσιος.
Στη σημερινή, Τρίτη 10 Ιανουαρίου 2023, συνεδρίαση της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, όπως αναφέρεται στο σχετικό ανακοινωθέν «τό Ἱερόν Σῶμα ἐπληροφορήθη ἐν συνοχῇ καρδίας καί θλίψει τάς διά τῶν Γραμμάτων τοῦ Μακ. Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας καί πάσης Ἀφρικῆς κ. Θεοδώρου ἀνακοινωθείσας ἱεροκανονικάς ἀποφάσεις τῆς κατ᾿ Αὐτόν Ἐκκλησίας ὡς πρός τήν εἰσπήδησιν τῆς Ἐκκλησίας Ρωσσίας εἰς τήν δικαιοδοσίαν αὐτῆς, ἅς ἀποδεχομένη, στηρίζει κατά πάντα τό Παλαίφατον τοῦτο Πατριαρχεῖον εἰς τόν δίκαιον ἀγῶνα του ὑπέρ τῆς κανονικῆς τάξεως».
Η κεφαλή, ο Αποστολικός και Πατριαρχικός Οικουμενικός Θρόνος, τάσσεται απερίφραστα υπέρ του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, που πλήττεται από την αντικανονική εισβολή του Πατριαρχείου Μόσχας στην δικαιοδοσία του.
Η κεφαλή, ως έχουσα το πρωτεύθυνον, παίρνει θέση, σαφή και ξεκάθαρη. Όχι αοριστολογίες, όχι ευχολόγια, όχι ανέξοδες ρητορείες περί ενότητος, αλλά θέση υπέρ του αδικουμένου έναντι του αδίστακτου εισβολέως.
Είθε και οι υπόλοιπες Ορθόδοξες Εκκλησίες να αναλάβουν «πανοπλίαν του φωτός», ήτοι την ευθύνη τους και να συμπορευθούν με την πρωτεύθυνη κεφαλή.
Τα ενυπόγραφα άρθρα στο Φως Φαναρίου εκφράζουν τον συντάκτη τους και όχι κάποια Εκκλησία ή οργανισμό.
