ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΑ΄ΛΟΥΚΑ
Του Αρχιμανδρίτου του Οικουμενικού Θρόνου Γεράσιμου Φραγκουλάκη
Αννόβερο Γερμανίας
Ο Κύριος όσο βρισκόταν στην γη δίδασκε το λαό με παραβολές και ταυτοχρόνως μυούσε τους μαθητές του στα μυστήρια της ζωής. Η μύηση αυτή κορυφώθηκε στον Μυστικό Δείπνο, λίγο πριν το πάθος, με την παράδοση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας. Προτρέπει μάλιστα τους μαθητές του να επαναλαμβάνουν την Ευχαριστία: “τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν”, (Λκ. 22, 19), (αυτό να κάνετε για να με θυμάστε). Με αυτό τον τρόπο βρίσκονται σε συνεχή, αδιάσπαστη ενότητα με Εκείνον, αλλά και μεταξύ τους.
Η Εκκλησία σύμφωνα με όσα γράφονται στην Βίβλο αλλά και σε Πατερικά κείμενα ταυτίζεται με την Ευχαριστία. Κέντρο της Εκκλησίας, της ζωής θα λέγαμε της Εκκλησίας αποτελεί το ιερό θυσιαστήριο του Κυρίου. Έτσι ο Χριστός είναι το κεντρικό πρόσωπο της Εκκλησίας η οποία ταυτίζεται με την Θεία Ευχαριστία. Για να το πούμε πολύ-πολύ απλά, Εκκλησία χωρίς Ευχαριστία δεν μπορεί να υπάρξει. Αυτό αποτελεί και απάντηση σε όλους εκείνους που ισχυρίζονται ότι είναι το ίδιο να μην εκκλησιάζονται και να μένουν στο σπίτι τους κάνοντας την προσευχή τους και σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα ανάβοντας καντήλι και θυμιατό.
Με τη συμμετοχή μας στην ουράνια τράπεζα γινόμαστε ένα με το Χριστό και ταυτόχρονα γινόμαστε ένα και με τους άλλους συμμετέχοντες, Γι’ αυτό και το μεγάλο τούτο μυστήριο καλείται Θεία Κοινωνία, αλλά και Θεία Ευχαριστία και Θεία Μετάληψη. Κάθε φορά που τελείται η Θεία Λειτουργία ετοιμάζεται το ουράνιο τραπέζι, στο οποίο καλούμαστε να συμμετέχουμε όλοι οι πιστοί, από τον ίδιο τον Κύριο: «Λάβετε φάγετε. Τούτο εστί το σώμα το υπέρ υμών κλώμενον… Πίετε εξ αυτού πάντες. Τούτο εστί το αίμα μου…». (Λκ. 22, 17-20)
Αυτό το διάστημα λίγο πριν τα Χριστούγεννα, παρατηρείται μεγάλη συμμετοχή στο μυστήριο αυτό της ζωής, στη Θεία Κοινωνία. Σ’ αυτό συμβάλει σίγουρα και το πνεύμα των ημερών. Όμως δυστυχώς δεν είναι λίγοι εκείνοι οι οποίοι προσέρχονται και κοινωνούν καθαρά εθιμικά. Αυτό δείχνει ότι, συνήθως η προετοιμασία μας, για τη Θεία Κοινωνία είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Μπαίνει λοιπόν ένα θέμα, τίθεται το ερώτημα, ποια πρέπει να είναι η προετοιμασία μας, προκειμένου να συμμετάσχουμε στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.
Πρώτα απ’ όλα πρέπει να πιστεύουμε στο μυστήριο. Ο ίδιος ο Κύριος λέγει: «Ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα έχει ζωήν αιώνιον». (Ιωαν. 6, 54). Τροφή πνευματική, φάρμακο της ψυχής είναι η Θεία Κοινωνία. Και όμως την αποφεύγουν οι χριστιανοί είτε από άγνοια, είτε από ψεύτικη ταπείνωση. Ορισμένοι αρκούνται στο να κοινωνούν τέσσερις φορές το χρόνο, στις μεγάλες γιορτές. Ξεχνούν όμως, ότι σκοπός της Θείας Λειτουργίας είναι η τέλεση της αναιμάκτου θυσίας και η συμμετοχή των πιστών στη Θεία Κοινωνία. Και η Θεία Λειτουργία δεν τελείται μόνο τέσσερις φορές το χρόνο. Άλλοι πάλι από μόνοι τους κρίνουν ότι είναι ανάξιοι για να κοινωνούν. Πρόκειται για ταπεινολογία, που μάλλον κρύβει εγωισμό. Με ποιο κριτήριο μπορεί να κρίνει κάποιος, ότι είναι άξιος να κοινωνεί ανά διαστήματα, και ανάξιος για να κοινωνεί τακτικά; Η Θεία Κοινωνία δεν είναι βραβείο αγιότητας, αλλά ενίσχυση στον αγώνα προς την αγιότητα. Ο πιστός προσέρχεται τακτικά στη Θεία Ευχαριστία, όχι επειδή η συνείδησή του μαρτυρεί ότι είναι άξιος, αλλά επειδή έχει πίστη. Πιστεύει ακράδαντα, πως η Θεία Κοινωνία είναι σωτηρία. Η πίστη σ’ αυτό το μεγάλο μυστήριο, θα μας οδηγήσει και στην κατάλληλη προετοιμασία.
Η προετοιμασία για τη συμμετοχή μας στη Θεία Κοινωνία είναι συνυφασμένη με τη νηστεία. Πολλοί πιστεύουν ότι η νηστεία πριν από τα Χριστούγεννα, το Πάσχα, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου κ.ά. έχουν ορισθεί με σκοπό να ετοιμαζόμαστε για τη Θεία Κοινωνία τις ημέρες αυτές. Αυτό είναι λάθος. Η νηστεία στις περιπτώσεις αυτές μας προετοιμάζει πνευματικά για την κατανόηση των μεγάλων εορτών. Δεν υπάρχει ειδική νηστεία για τη Θεία Κοινωνία. Όσοι τηρούν τις νηστείες του έτους, όπως τις καθορίζει η Εκκλησία μας, δεν είναι απαραίτητο να κάνουν άλλη νηστεία πριν από τη Θεία Κοινωνία. Εκείνοι που για οποιοδήποτε λόγο δεν τηρούν τις νηστείες, για το τι πρέπει να κάνουν πριν από τη Θεία Κοινωνία, το κανονίζουν με τον πνευματικό.
Εφ’ όσον η Θεία Κοινωνία είναι ένωση με το Χριστό, όπως αναφέραμε, πρέπει όταν αποφασίζουμε να ενωθούμε μαζί Του, να αποκαθιστούμε τη σχέση μας με τον Κύριο. Αυτό το πετυχαίνουμε με την ιερά Εξομολόγηση, η οποία αποτελεί ένα από τα υποχρεωτικά μυστήρια της Εκκλησίας μας. Άλλο το μυστήριο της ιεράς Εξομολογήσεως και άλλο το μυστήριο της Θείας Κοινωνίας. Την ανάγκη όμως της Εξομολογήσεως πριν από τη Θεία Κοινωνία την αισθάνεται ο πιστός. Αν αισθανόμαστε την ανάγκη πριν από το υλικό φαγητό να πλύνουμε τα χέρια μας, πόσο περισσότερο πρέπει να αισθανόμαστε την ανάγκη να πλύνουμε την ψυχή μας στο λουτρό της ιεράς Εξομολογήσεως, προκειμένου να συμμετέχουμε στην ιερά και πνευματική τράπεζα, της Θείας Ευχαριστίας;
Φοβούμαστε την Εξομολόγηση και γι’ αυτό την αποφεύγουμε. Ντρεπόμαστε να αποδεχθούμε την αμαρτωλότητά μας. Ξεχνούμε ότι, ο Χριστός δεν αγαπά τους αναμάρτητους, γιατί δεν υπάρχουν αναμάρτητοι. Ο Χριστός δεν ήρθε «καλέσαι δικαίους, αλλά αμαρτωλούς εις μετάνοιαν». (Λκ. 5, 32). Υπάρχουν δυστυχώς, πολλοί που λένε: «Να εξομολογηθώ; Μα εγώ δεν έχω κάνει τίποτε. Άλλοι μπορεί να βαρύνονται με μεγάλες αμαρτίες. Εγώ, όχι». Αυτοί που τα λένε αυτά, αυτοκαταδικάζονται στο να μη θεραπευθούν ποτέ. Το μεγαλύτερο εμπόδιο για τη θεραπεία τους, δεν είναι ούτε η έλλειψη γιατρού, ούτε η έλλειψη φαρμάκων. Αυτά υπάρχουν. Το πιο επικίνδυνο εμπόδιο για τη θεραπεία είναι η ψευδαίσθηση. Αυτή φράσσει το δρόμο προς το γιατρό, προς τα φάρμακα. Γιατρός είναι ο ίδιος ο Χριστός που ενεργεί μέσω του πνευματικού και φάρμακο το μυστήριο της μετάνοιας, η ιερά Εξομολόγηση. Πρόκειται για ιδιαίτερη οικονομία του Θεού το ότι όρισε ανθρώπους και όχι αγγέλους να διακονούν τα μυστήριά Του. Έτσι ο πνευματικός, ως άνθρωπος που έχει και αυτός αμαρτήματα, γνωρίζει από αμαρτήματα, ξέρει τι στοιχίζει μια αμαρτία, καταλαβαίνει από πόνο συνειδήσεως και συμπαθεί τον αμαρτωλό. Άλλωστε και ο ιερέας που εξομολογεί, και αυτός ως αμαρτωλός εξομολογείται.
Όμως, λένε ορισμένοι: «Ντρέπομαι να εξομολογηθώ». Είναι θαρραλέοι για την αμαρτία, ντροπαλοί όμως για τη μετάνοια. Η μετάνοια δεν θέλει ντροπή. Απαιτεί θάρρος. Είναι ηρωισμός η μετάνοια. Ντρέπεσαι; Ποιον ντρέπεσαι; Το Θεό; Μα ο Θεός τα γνωρίζει όλα. Δεν θα του πεις κάτι άγνωστο. Δεν θ’ αποκαλυφθείς μπροστά σε κάποιον που δεν σε ξέρει και έχει καλή ιδέα για σένα. Ο Θεός είναι έτοιμος, να δεχθεί τη μετάνοια και να σβήσει όλα τα αμαρτήματα. Ντρέπεσαι τον εξομολόγο; Μα κι αυτός άνθρωπος σαν και σένα είναι. Ομοιοπαθής. Ο πληγωμένος συμπαθεί τον πληγωμένο. Ο αμαρτωλός παπάς συμπαθεί τον αμαρτωλό χριστιανό.
Πολλές είναι οι αιτιάσεις, που γίνονται αφορμή να μην κάνει ο πιστός την σωστή προετοιμασία για τη Θεία Κοινωνία.
Με βάση τα όσα μέχρι τώρα έχουν διατυπωθεί βασική προϋπόθεση για τη συμμετοχή μας στη Θεία Κοινωνία είναι η νηστεία και η εξομολόγηση, η μετάνοια. Ένα άλλο βασικό στοιχείο της προετοιμασίας είναι και η προσευχή. Όταν ο πιστός πρόκειται να κοινωνήσει πρέπει να ευτρεπίζει την ψυχή του, που θα δεχτεί τον θείο Μαργαρίτη, που θα φιλοξενήσει τον Κύριο. Γι’ αυτό πρέπει να προσεύχεται. Την παραμονή της Θείας Κοινωνίας με προσοχή, ευλάβεια και κατάνυξη διαβάζει την ακολουθία της Θείας Μεταλήψεως. Όπως και μετά τη Θεία Κοινωνία διαβάζει την Ευχαριστία μετά τη Θεία Μετάληψη.
Η Αγία μας Εκκλησία μας φέρνει πολλές φορές μπροστά στο στρωμένο τραπέζι με τον άρτο της Ζωής, τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό. Είναι παράλογο η πεινασμένη ψυχή μας να βρίσκεται μπροστά σε στρωμένο τραπέζι και να κοντεύει να πεθάνει από την πείνα, επειδή δεν θέλουμε να γευτούμε τα εδέσματα που υπάρχουν.
Την πρόσκληση για το τραπέζι την έχουμε όλοι με το Βάπτισμά μας, ας αφήσουμε τις κοσμικές, τις γήινες δικαιολογίες και ακόμη αν χρειαστεί ας “αναγκάσουμε” τους εαυτούς μας για συμμετοχή, για τον αγιασμό του σώματος και την σωτηρία της ψυχής μας.
