Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Ο Σεβ. Μητροπολίτης Νιγηρίας κ. Αλέξανδρος σε πρόσφατη συνέντευξή του στην εφημερίδα «Καθημερινή» και στον Σταύρο Τζίμα μίλησε με την παρρησία που τον διακρίνει για την σχέση της Εκκλησίας με την πανδημία του κορωνοϊού.
Ας δούμε τι είπε ο Νιγηρίας κ. Αλέξανδρος:
«Λυπήθηκα για όλους που δεν θέλησαν να γνωστοποιήσουν ότι βρέθηκαν θετικοί. Κάποιοι βρέθηκαν σε δύσκολη θέση ή και πέθαναν κιόλας. Αυτό είναι απαράδεκτο».
Όσο για τη γενικότερη συζήτηση περί του δήθεν απρόσβλητου από τον ιό στο εσωτερικό των ναών και κατά το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, τόνισε:
«Πρέπει να απαντήσει η “άλλη πλευρά”, εκείνη που βλέπει διωγμούς, κατακόμβες, που θέλει να βουτήξουμε το λάβαρο της Αγίας Λαύρας και να βγούμε στους δρόμους, σε μια πάρα πολύ απλή και αγαθή ερώτηση: μέσα στην εκκλησία η κτιστότητα (σ.σ.: ο γήινος, ο ανθρώπινος χαρακτήρας) καταργείται; Αναιρείται; Έχω την αίσθηση πως όχι. Γιατί αν αναιρείται, τότε δεν θα έπρεπε κανένας από εμάς να πεθαίνει. Θα έπρεπε εκατομμύρια άνθρωποι από συστάσεως της Θείας Ευχαριστίας να είχαν παραμείνει ζωντανοί. Και όμως μπαίνουμε, λειτουργούμε, μεταλαμβάνουμε, ξέρουμε ότι μεταλαμβάνουμε σώμα και αίμα Χριστού, όχι κάτι συμβολικό, αλλά ουσιαστικό.
Αλλά ξέρουμε και κάτι άλλο, το οποίο, ωστόσο, στο πλαίσιο του θρησκευτικού αναλφαβητισμού που επικρατεί, διαφεύγει από τους περισσότερους: ότι το φάρμακο της αθανασίας και όλα αυτά που γνωρίζουμε έχουν εσχατολογική έννοια. Μήπως έχουμε καθήκον να εξηγήσουμε περισσότερα πράγματα, λόγω θρησκευτικού αναλφαβητισμού, στους απλούς ανθρώπους; Στους ιερωμένους, μηδέ και επισκόπων εξαιρουμένων; Μήπως η θεολογική τους κατάρτιση είναι ελλιπής; Μήπως πρέπει να ξανακαθίσουμε στα θρανία πρώτα και καλύτερα οι επίσκοποι;
Εγώ δεν είχα κανένα απολύτως πρόβλημα να προχωρήσω κάποια πράγματα τα οποία ίσως στην Ελλάδα να μην τα αποδέχονταν. Με αφήνει αδιάφορο, διότι εκείνο που με κάλυψε ήταν όχι μόνον η ανθρώπινη συνείδησή μου, αλλά και η ίδια η θέση του Οικουμενικού Πατριάρχη να γίνουν απολύτως σεβαστοί οι κατά τόπους νόμοι και τα πάντα όσα πρέπει για να προστατευθεί η δημόσια υγεία. Αυτό τα λέει όλα και αφήνει στη διακριτική ευχέρεια των κατά τόπους επισκόπων να φροντίσουμε για το πώς θα διαχειριστούμε τις ακολουθίες».
Ένα από αυτά στα οποία πρωτοτύπησε ο μητροπολίτης Νιγηρίας ήταν και η λήψη της Θείας Κοινωνίας. «Δεν υπάρχει εκκλησία χωρίς το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Εχω τη βεβαιότητα ότι κανείς απ’ όσους θεώρησαν ότι πιθανόν θα πρέπει να αλλάξει, έστω περιοδικά αυτή την εποχή, ο τρόπος μετάδοσης της Θείας Ευχαριστίας δεν αμφισβήτησε ούτε το μυστήριο, ούτε την ιερότητά του, ούτε τη θεολογική του ερμηνεία. Για το μέσο μετάδοσης έγινε η συζήτηση. Εγώ επέλεξα τη μέθοδο της έκχυσης της Θείας Κοινωνίας στο στόμα των πιστών με το κοχλιάριο και θεωρώ ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση για εμάς εκεί λειτούργησε. Έριχναν οι ιερείς τη μεταλαβιά με το κουταλάκι χωρίς να το ακουμπάνε στο στόμα. Σε άλλα μέρη, όπως στη Γερμανία, ο επίσκοπος έκανε εμβάπτιση στο ψωμί, το απέθετε σε ένα πιάτο μπροστά και το έπαιρνε ο πιστός με τα χέρια του. Τον κατηγόρησαν γι’ αυτό, όπως μπορεί να κατηγορήσουν κι εμένα. Με αφήνει αδιάφορο, γιατί κάθε εκκλησία κοιτάζει πώς θα προστατεύσει το δικό της ποίμνιο. Δεν υπάρχουν υπερεπίσκοποι που κρίνουν τους πάντες και τα πάντα».
Και συμπλήρωσε:
«Στην Αφρική λατρεύονται οι θεωρίες συνωμοσίας, τις οποίες ο κόσμος «καταπίνει». Υπάρχει, δυστυχώς, μια λαθεμένη αντίληψη με επίδραση από τους προτεστάντες, ότι από τη στιγμή που πιστεύεις στον Θεό τίποτα δεν μπορεί να σου συμβεί, που είναι πρόκληση και βλασφημία. Προκαλείς τον ίδιο τον Θεό. Δηλαδή, όταν είσαι καλός και πιστός χριστιανός, δεν θα αρρωστήσεις, δεν θα πεθάνεις, πράγματα εκτός πραγματικότητας, εκτός Ευαγγελίου, Θεολογίας, έξω απ’ όλα. Κυκλοφορούν πολλές τέτοιες θεωρίες, που έκαναν τον κόσμο να μη φοβάται».
«Στην Αφρική λατρεύονται οι θεωρίες συνωμοσίας, τις οποίες ο κόσμος «καταπίνει». Υπάρχει, δυστυχώς, μια λαθεμένη αντίληψη με επίδραση από τους προτεστάντες, ότι από τη στιγμή που πιστεύεις στον Θεό τίποτα δεν μπορεί να σου συμβεί, που είναι πρόκληση και βλασφημία. Προκαλείς τον ίδιο τον Θεό. Δηλαδή, όταν είσαι καλός και πιστός χριστιανός, δεν θα αρρωστήσεις, δεν θα πεθάνεις, πράγματα εκτός πραγματικότητας, εκτός Ευαγγελίου, Θεολογίας, έξω απ’ όλα. Κυκλοφορούν πολλές τέτοιες θεωρίες, που έκαναν τον κόσμο να μη φοβάται».
Ήταν φυσικό τα παραπάνω να μην αρέσουν στους υπο-κριτές του «Ορθόδοξου Τύπου» και θεώρησαν σκόπιμο να αποφανθούν ότι ο Σεβ. Νιγηρίας «δὲν ἔχει κατανοήσει βασικὰ σημεῖα τῆς Ὀρθοδόξου θεολογίας. Ὁ Σεβασμιώτατος μεταθέτει εἰς τὸν χῶρον τῆς ἐσχατολογίας τὴν ἐπίδρασιν τῆς Ἀκτίστου Χάριτος, δηλαδὴ κατὰ τὴν ἄποψίν του εἰς τὸ παρὸν ὁ βίος ἐκτυλίσσεται πάντοτε καὶ ἀπαραβάτως ὑπὸ τοὺς νόμους τῆς φθορᾶς, χωρὶς νὰ δέχεται ὅτι, «ὅπου γὰρ βούλεται Θεὸς νικᾶται φύσεως τάξις».
Παραλλήλως καίτοι ἀνήκει εἰς τὸ Πατριαρχεῖον Ἀλεξανδρείας θεωρεῖ ὡς γνώμονα τὰς ὁδηγίας τοῦ Πατριάρχου Κων/λεως, πού «ἀφήνει στὴ διακριτικὴ εὐχέρεια τῶν κατὰ τόπους ἐπισκόπων νὰ φροντίσουμε γιὰ τὸ πῶς θὰ διαχειριστοῦμε τὶς ἀκολουθίες»! Ἔπειτα ἀπὸ αὐτὸ δὲν μᾶς προξενεῖ ἐντύπωσιν ὅτι ἤλλαξε τὸν τρόπον μεταδόσεως τῆς Θείας Κοινωνίας οὔτε ὅτι θεωρεῖ ἐπαρκὲς τὸ νὰ μεταδίδεται ἡ Θεία Λειτουργία διὰ τῆς τηλοψίας!».
Παραλλήλως καίτοι ἀνήκει εἰς τὸ Πατριαρχεῖον Ἀλεξανδρείας θεωρεῖ ὡς γνώμονα τὰς ὁδηγίας τοῦ Πατριάρχου Κων/λεως, πού «ἀφήνει στὴ διακριτικὴ εὐχέρεια τῶν κατὰ τόπους ἐπισκόπων νὰ φροντίσουμε γιὰ τὸ πῶς θὰ διαχειριστοῦμε τὶς ἀκολουθίες»! Ἔπειτα ἀπὸ αὐτὸ δὲν μᾶς προξενεῖ ἐντύπωσιν ὅτι ἤλλαξε τὸν τρόπον μεταδόσεως τῆς Θείας Κοινωνίας οὔτε ὅτι θεωρεῖ ἐπαρκὲς τὸ νὰ μεταδίδεται ἡ Θεία Λειτουργία διὰ τῆς τηλοψίας!».
Έχει ενδιαφέρον ότι οι Ορθοδοξοτυπίτες ενοχλούνται από το γεγονός ότι ο Σεβ. Νιγηρίας κ. Αλέξανδρος, ο οποίος είναι ιεράρχης του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, μνημονεύει στην συνέντευξή του λόγους του Οικουμενικού Πατριάρχου. Αυτό δεν μπορούν να το χωνέψουν, τους πέφτει βαρύ!
Από την άλλη μεριά θα ήταν καλό να μην πιάνουν στο στόμα τους τον Νιγηρίας Αλέξανδρο, τον ιεράρχη που έστησε από το μηδέν την Επισκοπή της Νιγηρίας, η οποία έχει μόνο μαύρους, γηγενείς κληρικούς. Τι σχέση μπορεί να έχουν οι Ορθοδοξοτυπίτες με μια ΜΗ ελληνοκεντρική ιεραποστολή; Αυτοί έχουν καθαρά αποικιοκρατική αντίληψη για την Ορθοδοξία στην Αφρική και όπου αλλού.
Επίσης, τι καταλαβαίνουν αυτοί από ιεραποστολή που δεν την ελέγχουν; Μόνο ό,τι είναι στο πεδίο του στενού ορίζοντά τους θεωρείται γι’ αυτούς Ορθοδοξία. Αυτό που δεν το ελέγχουν το βαφτίζουν «αίρεση» και όλα τα συναφή. Γι’ αυτό και ανήκουν – επιεικώς – στην κατηγορία των «θρησκευτικώς αναλφάβητων», που υπαινίχθηκε ο Σεβ. Νιγηρίας, ο οποίος μας έχει πει προσφυώς για την επαρχία του: «Εδώ η Ορθοδοξία γίνεται πραγματική πρόκληση. Δεδομένα και ασφάλειες ανατρέπονται και ακυρώνονται. Εδώ η ορθόδοξη πίστη πρέπει να γίνει ελεύθερα και συνειδητά αποδεκτή σαν τρόπος ζωής».
Οι Ορθοδοξοτυπίτες πώς να βγουν από την ασφάλεια της δεδομένης πίστης τους; Μάλλον θα έπρεπε να κάνουν σεμινάρια ορθόδοξης, βιωματικής θεολογίας στην Μητρόπολη Νιγηρίας. Μήπως και διανοιχθούν οι οφθαλμοί τους για να μην συμβαίνει το του Ησαΐου του προφήτου που είπε ο Κύριος: «τετύφλωκεν αὐτῶν τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ πεπώρωκεν αὐτῶν τὴν καρδίαν, ἵνα μὴ ἴδωσι τοῖς ὀφθαλμοῖς καὶ νοήσωσι τῇ καρδίᾳ καὶ ἐπιστραφῶσι, καὶ ἰάσομαι αὐτούς» (Ἰωάννου ιβ΄ 39-40).
Επίσης, τι καταλαβαίνουν αυτοί από ιεραποστολή που δεν την ελέγχουν; Μόνο ό,τι είναι στο πεδίο του στενού ορίζοντά τους θεωρείται γι’ αυτούς Ορθοδοξία. Αυτό που δεν το ελέγχουν το βαφτίζουν «αίρεση» και όλα τα συναφή. Γι’ αυτό και ανήκουν – επιεικώς – στην κατηγορία των «θρησκευτικώς αναλφάβητων», που υπαινίχθηκε ο Σεβ. Νιγηρίας, ο οποίος μας έχει πει προσφυώς για την επαρχία του: «Εδώ η Ορθοδοξία γίνεται πραγματική πρόκληση. Δεδομένα και ασφάλειες ανατρέπονται και ακυρώνονται. Εδώ η ορθόδοξη πίστη πρέπει να γίνει ελεύθερα και συνειδητά αποδεκτή σαν τρόπος ζωής».
Οι Ορθοδοξοτυπίτες πώς να βγουν από την ασφάλεια της δεδομένης πίστης τους; Μάλλον θα έπρεπε να κάνουν σεμινάρια ορθόδοξης, βιωματικής θεολογίας στην Μητρόπολη Νιγηρίας. Μήπως και διανοιχθούν οι οφθαλμοί τους για να μην συμβαίνει το του Ησαΐου του προφήτου που είπε ο Κύριος: «τετύφλωκεν αὐτῶν τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ πεπώρωκεν αὐτῶν τὴν καρδίαν, ἵνα μὴ ἴδωσι τοῖς ὀφθαλμοῖς καὶ νοήσωσι τῇ καρδίᾳ καὶ ἐπιστραφῶσι, καὶ ἰάσομαι αὐτούς» (Ἰωάννου ιβ΄ 39-40).
Μπορούν να δουν οι Ορθοδοξοτυπίτες «το όραμα μιάς δυναμικής, ζώσας, περιεκτικής και ευαίσθητης στα ανθρώπινα Εκκλησίας, που μαθαίνει να ζει και στο περιθώριο για να μπορεί να αγκαλιάσει και τους πιό αδύναμους στην πίστη και ευάλωτους αδελφούς», όπως το περιγράφει ο Νιγηρίας Αλέξανδρος;
Όχι βέβαια. Γι’ αυτό ισχύει γι’ αυτούς και τους ομοίους τους ο λόγος του Κυρίου: “ἀρθήσεται ἀφ’ ὑμῶν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ καὶ δοθήσεται ἔθνει ποιοῦντι τοὺς καρποὺς αὐτῆς” (Ματθ. 21,43).
Όχι βέβαια. Γι’ αυτό ισχύει γι’ αυτούς και τους ομοίους τους ο λόγος του Κυρίου: “ἀρθήσεται ἀφ’ ὑμῶν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ καὶ δοθήσεται ἔθνει ποιοῦντι τοὺς καρποὺς αὐτῆς” (Ματθ. 21,43).
Για την “Θεολογία της Αφρικής” δείτε κείμενο του Σεβ. Νιγηρίας στην Ιδιωτική Οδό μας.
Παραθέτουμε στη συνέχεια μια προ εικοσαετίας συνέντευξη με τον τότε Επίσκοπο και νυν Μητροπολίτη Νιγηρίας Αλέξανδρο, την οποία μας παραχώρησε για τον Τηλεοπτικό Σταθμό της Ι. Μητροπόλεως Πατρών “Λύχνος”.
Παρουσιάζουν ο Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος και ο Γιώργος Μαρόπουλος.
Η συνέντευξη μαγνητοσκοπήθηκε στα Καλάβρυτα τον Ιούλιο του 2000 στο περιθώριο της ετήσιας σύναξης του Νεανικού Επιμορφωτικού Ομίλου Σύρου, όπου ο Νιγηρίας Αλέξανδρος είχε προσκληθεί ως ομιλητής.
