Γράφει ο Δρ Κωνσταντίνος Ζορμπάς
Πλησιάζουμε ήδη τον έναν μήνα πολέμου, ενώ αύριο ξημερώνει η μεγάλη χαρμόσυνη εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (Ημέρα Εθνικής Παλιγγενεσίας). Βρισκόμαστε προς το τέλος των εορταστικών εκδηλώσεων για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, αλλά και μπροστά σε νέες δράσεις για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, με τη βίαιη αποκοπή του Ελληνισμού από τις προγονικές εστίες του, το χάος της προσφυγιάς και τη διάλυση ενός ολόκληρου κόσμου.
Δεν θα αποτολμήσουμε στο παρόν άρθρο να κάνουμε κάποιον παραλληλισμό με τα τεκταινόμενα στην Ουκρανία… Μόνο επαναλαμβάνουμε τα λόγια του πολύπαθου Μακρυγιάννη, ο οποίος θέτει ένα οδυνηρό επίκαιρο ερώτημα: «Αν μας έλεγε κανένας αυτήνη τη λευτεριά οπού θα γευόμαστε, θα περικαλούσαμε τον Θεό να μας αφήσει εις τους Τούρκους άλλα τόσα χρόνια, όσο να γνωρίσουν οι άνθρωποι τι θα πει πατρίδα, τι θα ειπεί θρησκεία, τι θα ειπεί φιλοτιμία, αρετή, τιμιότη».
Με όσα συμβαίνουν τις τελευταίες ημέρες στον κόσμο, συνεχίζουμε να μένουμε απλοί θεατές των δεινών της τραγωδίας στην Ουκρανία, η οποία μάς συγκινεί με τις άπειρες δημοσιογραφικές ενημερώσεις, αλλά και μάς τρομάζει συνάμα… ιδιαιτέρως σε ό,τι αφορά την Εκκλησία! Ας θυμηθούμε την αρχετυπική εικόνα των δύο αδελφών: του Κάιν και του Άβελ. Αδέλφια, αλλά και εχθροί! Έτσι και σήμερα, Χριστιανός σκοτώνει Χριστιανό, άνθρωπος σκοτώνει άνθρωπο. Αιμορραγεί ο πλανήτης καθημερινά εξαιτίας της εξελισσόμενης πολεμικής επέμβασης αδελφής σε ορθόδοξη αδελφή Χώρα. Ποιος φταίει; Άραγε, φταίει ο φθόνος, η επεκτατική πολιτική, η ανθρώπινη απληστία, η ιδεολογία που πολλές φορές θολώνει την κρίση μας; Εν μέσω, όμως, μιας τραγωδίας, έχουμε και την απίστευτη ηθική χρεωκοπία της Ρωσικής Εκκλησίας, που απέφυγε να καταδικάσει, δυστυχώς μέχρι σήμερα, την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Πολλοί παρατηρητές προσπαθούν να αναλύσουν τους βαθύτερους λόγους αυτής της στάσης και αναφέρονται στην ιδέα του «Ρωσικού Κόσμου» (Russkii Mir). Αυτή η ιδέα, ισχυρίζονται, είναι η βασική ιδέα πίσω από τη ρωσική επιθετικότητα και δείχνει τη στενή σύνδεση μεταξύ θρησκείας και πολιτικής στη Ρωσία. Η κάθε σύμπλευση της Εκκλησίας με την πολιτική εξουσία φτάνει μέχρι και την έμμεση υποστήριξη στα αποτρόπαια εγκλήματα (βλ. Μαριούπολη), αλλά και εναντίον ολόκληρης της ανθρωπότητας, που κινδυνεύει να μπει στη δίνη ενός νέου, πολύ χειρότερου από όσο θα μπορούσε ποτέ κανείς να φανταστεί, τρίτου Παγκόσμιου Πολέμου, όπως το επεσήμανε εύστοχα ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος Α΄.
Η σημερινή πνευματική ηγεσία της Ορθόδοξης Ρωσικής Εκκλησίας αρνείται να πάρει θέση εναντίον του πολέμου, αλλά και σιωπά χωρίς να κάνει κάτι για να τον σταματήσει. Υποκύπτει κι αυτή στον πειρασμό της εξουσίας, η οποία πολλές φορές εκφράστηκε με το φωτοστέφανο της «τρίτης Ρώμης». Το αποτέλεσμα είναι ότι αρνείται στην πράξη την αγιοπνευματική συγκρότηση της Εκκλησίας και την αντιμετωπίζει ως ένα απλό κοσμικό σωματείο στη διάθεση αντιχριστιανικών σχεδίων των κρατούντων, με αντάλλαγμα το δικαίωμα να καρπωθεί μερίδιο από τα λάφυρα της αδελφοκτόνου μάχης (Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας). Ταύτιση πλήρης με το Κράτος! Ο μόνος λόγος συναλληλίας Εκκλησίας – Κράτους, σύμφωνα με την Εγκύκλιο της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας, είναι για να «διασφαλίζη την ειλικρινή συνεργασίαν αυτών επ’ ωφελεία της προστασίας της μοναδικής αξίας του ανθρώπου και των εντεύθεν απορρεόντων δικαιωμάτων αυτού, ως και της κοινωνικής δικαιοσύνης» (παρ. 16).
Από χριστιανικής σκοπιάς δεν μπορεί να σταθεί κανένας εθνοφυλετισμός, καμία αξίωση περιούσιου λαού και καμία υπερύψωση του φυλετικού στοιχείου πάνω από το χριστιανικό και το εκκλησιαστικό. Ο εθνοφυλετισμός έχει καταδικαστεί από την Αγία και Μεγάλη [Μείζονα] Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου το 1872 ως «ξένης και πολεμίας της ευαγγελικής διδασκαλίας», καταδίκη που επιβεβαιώθηκε και από την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Ορθοδόξου Εκκλησίας (2016).
Ο Πατριάρχης Κύριλλος αρκέστηκε να πει ότι για όλα ευθύνεται η Δύση και εξήρε τη στρατιωτική υπηρεσία ως «ενεργή δήλωση της Ευαγγελικής αγάπης προς τους γείτονες». Προώθησε τη ρητορική μίσους και καταδίκης στον δυτικό φιλελευθερισμό, τον καταναλωτισμό και τον ατομικισμό, που, όπως έλεγε από την αρχή, ήταν σε αντίθεση με τις ρωσικές «παραδοσιακές αξίες». Ξεκαθάρισε από την αρχή πως τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι καθολικά, αλλά προϊόν της δυτικής κουλτούρας. Άρα ο καθείς που ανήκει στις δυτικές κοινωνίες είναι βάρβαρος, ανήθικος και πρέπει να τον εξοντώσουμε… εν προκειμένω ως μία «ειδική στρατιωτική δράση» στην Ουκρανία.
Δεν γνωρίζουμε πως μπορούν να τελειώσουν όλα αυτά χωρίς περαιτέρω προσβολές και ανθρώπινες δοκιμασίες, αλλά είναι για μάς απαραίτητο, και με αφορμή την αυριανή ημέρα, να σκεφτούμε και πάλι την «αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα» τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη. Μία κοινότητα που γνωρίσαμε πολύ καλά στην Κρήτη με πολλές ευεργετικές συνέπειες για την ίδια και την Ελλάδα. Σύμφωνα με τον Χρήστο Γιανναρά η «αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα συνεπάγεται ριζική αλλαγή του σχολείου, την κοινωνία των σχέσεων ως αυταξία αυτοδιοίκησης, το καφενείο χωρίς τηλεόραση και μόνο ως “αγορά”, την Εκκλησία ως σύναξη Γιορτής χωρίς παιδιαρίσματα ηθικολογίας. Πανεπιστήμια με συνεπή καταξίωση της σπουδής και όχι την ωφελιμοθηρία των “τυπικών προσόντων”, την Οικονομία συνάρτηση της δημιουργικότητας σε όλα τα επίπεδα, της θεσμοποιημένης αξιοκρατίας και της έμπνευσης» (Εφημερίδα Καθημερινή, 27-2-2022).
Παράλληλα, φρονούμε ότι είναι επείγουσα ανάγκη από την πλευρά της Εκκλησίας για μία Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη, υπό τη σοφή καθοδήγηση της Σεπτής Κορυφής της Ορθοδοξίας του Οικουμενικού μας Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου Α΄, ώστε αυτό το κακό να σταματήσει «εδώ» και «τώρα».
