Η πανήγυρις του Αγίου Βουκόλου στην Σμύρνη

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

Ἱερὸς Ναὸς Ἁγίας Φωτεινῆς

Μὲ τὴν συμμετοχὴν ἱκανοῦ ἐκκλησιάσματος ἑωρτάσθη εἰς τὸν Ἱερὸν Ναὸν Ἁγίας Φωτεινῆς ἡ μνήμη τοῦ Ἁγίου Βουκόλου, πρώτου κατὰ τὴν παράδοσιν Ἐπισκόπου Σμύρνης, μαθητοῦ τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου καὶ Εὐαγγελιστοῦ, προεξάρχοντος τοῦ οἰκείου Ποιμενάρχου, Σεβ. Μητροπολίτου Σμύρνης κ. Βαρθολομαίου.

Τὸ ἀπόγευμα τοῦ Σαββάτου, 5^ης Φεβρουαρίου, ἐτελέσθη ὁ Μέγας Ἑσπερινὸς τῆς μνήμης του καὶ ηὐλογήθη ἀρτοκλασία ὑπὲρ ὑγιείας καὶ μακροημερεύσεως τῶν μελῶν τῆς Ὀρθοδόξου Κοινότητος Σμύρνης. Τὴν Κυριακήν, 6^ην Φεβρουαρίου, ἐτελέσθη Ἀρχιερατικὴ Θεία Λειτουργία, πρὸ τῆς Ἀπολύσεως τῆς ὁποίας ηὐλογήθησαν τὰ κόλλυβα τοῦ Ἁγίου. Τὸν Θεῖον Λόγον ἐκήρυξεν ὁ Αἰδεσιμολ. Πρωτοπρεσβύτερος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου κ. Ἀθανάσιος Κατζιγκᾶς.

ΚΗΡΥΓΜΑ  ΕΠΙ Τῌ ΕΟΡΤῌ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΒΟΥΚΟΛΟΥ

«Κύριε, ἐν τῇ μνήμη τῶν ἁγίων Σου, πᾶσα ἡ κτίσις ἑορτάζει.

Οἱ οὐρανοὶ ἀγάλλονται σὺν τοῖς ἀγγέλοις, καὶ ἡ γῆ εὐφραίνεται σὺν τοῖς ἀνθρώποις ».

Σύμφωνα μέ τό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως (κεφ. 20, στίχ. 6), οἱ Ἅγιοι, τήν ἡμέρα τοῦ θανάτου τους συμμετέχουν «ἐν τῇ ἀναστάσει τῇ πρώτῃ» καί γι’ αὐτό χαρακτηρίζονται ὡς «μακάριοι καί Ἅγιοι».

Εἶναι, συνεπῶς, μεγάλο τό γεγονός τοῦ θανάτου, ἑνός Ἁγίου ἀνθρώπου. Γι᾿ αὐτό καί δέν τό ἑορτάζουν μόνο οἱ ἄνθρωποι, ἀλλά καί οἱ Ἄγγελοι καί «πᾶσα ἡ κτίσις».

Ἡ Ἐκκλησία μας, χαρακτήρισε, ἀπό τούς πρώτους αἰῶνες, τήν ἡμέρα τῆς τελευτῆς ἑνός Ἁγίου, ὡς «γενέθλιον ἡμέραν», καί ἑορτάζει τήν μνήμην του «μὲ χαρὰν καὶ ἀγαλλίασιν».

Αὐτήν τήν πρωτο-Χριστιανική παράδοση διατηρεῖ ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία μέχρι σήμερα, καί τιμᾶ τίς μνῆμες τῶν Ἁγίων, μέ ἑορτές καί πανηγύρεις, ὅπως, ἐπίσης, καί πολλά γεγονότα πού συνδέονται μέ τήν ζωή τους.

Σεβαστέ καί λίαν ἀγαπητέ μας Ποιμενάρχα, Μητροπολίτα Σμύρνης,

κ. Βαρθολομαῖε.  Ἀδελφοί καί Πατέρες. Εὐλαβές ἐκκλησίασμα:

Καί σήμερα «ἡ χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἡμᾶς συνήγαγε» στόν ἱερό τοῦτο Ναό τῆς νύμφης τῆς Ἰωνίας, τῆς ἀρχαιοτάτης καί ἱστορικῆς πόλεως τῆς Σμύρνης, γιά τήν τέλεση «ἐν λειτουργικῇ συνάξει» τῆς πανηγύρεως τοῦ πρώτου Ἐπισκόπου αὐτῆς, καί νῦν ἑορταζομένου, ἁγίου Βουκόλου.

Οἱ Ἅγιοι, οἱ ὁποῖοι κατεῖχαν τήν ὑψηλή χάρη τῆς Ἀρχιερωσύνης ἀποτελοῦν εἰδική κατηγορία στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἔχοντας λάβει οἱ πρῶτοι Ἐπίσκοποι τήν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀπό τούς Ἀποστόλους, τήν μετέδωσαν μέ τήν χειροτονία στούς ἑπόμενους σέ μιά ἀδιάκοπη ἁλυσίδα μέχρι σήμερα, τήν ὀνομαζόμενη «Ἀποστολική Διαδοχή». Οἱ Ἱεράρχες εἶναι οἱ θεματοφύλακες τῶν ἱερῶν Δογμάτων καί οἱ Πατέρες τοῦ ποιμνίου, πού φέρουν τήν εὐθύνη γιά τήν πνευματική του διαπαιδαγώγηση.  Στήν χορεία τῶν ἁγίων Ἱεραρχῶν κατατάσσεται  καί ὁ σήμερον ἑορταζόμενος Ἅγιος Βουκόλος.

Γεννήθηκε καί ἔζησε στήν Σμύρνη τόν 1ο αἰώνα μ.Χ.. Ὑπῆρξε μαθητής τοῦ ἁγίου  Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου. Ἀπό τήν διδασκαλία τῶν ἀποστόλων Παύλου καί Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, πίστεψε στόν Χριστό καί βαπτίστηκε Χριστιανός Ὀρθόδοξος.

Ἡ ὑψοποιός ταπείνωσή του, ἡ καθαρότητα τοῦ νοῦ του, ἡ ἀνυπόκριτη ἀγάπη του, ἡ εἰλικρινής του πίστη καί ἐλπίδα, ὑπῆρξαν οἱ λόγοι γιά τούς ὁποίους ὁ ἅγιος Βουκόλος, ἀπό νεαρή ἡλικία, ἁγίασε τόν ἑαυτό του καί «ἔγινε δοχεῖο», «ἔγινε κατοικητήριο» τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

 Αὐτόν βρῆκε δόκιμο καί ἄξιο ὁ ἀπόστολος καί Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ὁ Θεολόγος, καί τόν χειροτόνησε Ἐπίσκοπο καί ποιμένα καλό, τῆς Ἐκκλησίας τῆς Σμύρνης. Εἶναι ὁ πρῶτος Ἐπίσκοπος Σμύρνης στόν Μητροπολιτικό κατάλογο τῆς Μητροπόλεως Σμύρνης.

Ὁ Ἅγιος διακόνησε τήν Ἐκκλησία μέ ὅλη τήν εὐσυνειδησία, τήν θερμότητα καί τήν αὐταπάρνηση τῶν μαρτυρικῶν ἐκείνων χρόνων. Ὑπῆρξε πατέρας καί ποιμένας γιά τούς Χριστιανούς του στήν διδασκαλία καί τήν ὑπεράσπιση, ὅταν κινδύνευαν ἀπό τούς διῶκτες τοῦ Εὐαγγελίου.

Φωτιζόμενος ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα, κήρυττε τόν Χριστό στούς εἰδωλολάτρες, συμπεριφερόμενος μέ σύνεση καί διάκριση, προσέχοντας νά μήν τούς ἐρεθίζει, ἀλλά προσπαθώντας μέ θεία τέχνη καί φωτισμό, νά προσελκύει πολλούς ἀπ’ αὐτούς, στήν Χριστιανική πίστη, βαπτίζοντάς τους χριστιανούς.

Εἶναι ἀπό τούς θαυματουργούς Ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας, πού ἔκανε πολλά θαύματα ἀκόμη ὅταν ἦταν στήν ζωή. Ἰαματικός πού ἰατρεύει  ἀσθένειες καί θεραπεύει τήν ἀτεκνία στίς στεῖρες γυναῖκες, καθώς καί σχετικές δυσκολίες μέ τήν γέννηση τῶν παιδιῶν. Ἐπειδή τό ἐπάγγελμά του ἦταν ποιμένας, θεωρεῖται προστάτης τῶν ποιμένων πού θεραπεύει τίς ἀσθένειες τῶν ζώων.

Κοιμήθηκε ὀσιακά στήν Σμύρνη. Προεῖδε τήν Κοίμησή του καί πρίν ἀπό αὐτήν χειροτόνησε μαζί μέ τόν Εὐαγγελιστή καί Ἀπόστολο Ἰωάννη τόν Θεολόγο, διάδοχό του, τόν ἃγιο Πολύκαρπο. Τό ἱερό  Λείψανό του, ἐνταφίασαν οἱ Χριστιανοί τῆς Σμύρνης στό Κοιμητήριο πού ὑπῆρχε στήν «Ἐφεσιανὴ Πύλη». Ἀμέσως μετά τόν ἐνταφιασμό ἀνεβλάστησε ἀπό τόν τάφο τοῦ Ἁγίου καί συγκεκριμένα ἀπό τό σημεῖο τῶν ποδιῶν του, ἕνα φυτό δέντρο (ὅπως ὀνομάζεται, μυρσίνη), τό ὁποῖο ἔφτανε μέχρι τό σημεῖο τῆς κεφαλῆς του καί πού τά φύλλα του καί οἱ καρποί του ἐπιτελοῦσαν πολλά θαύματα σέ ὅλους τούς Χριστιανούς πού πήγαιναν στόν τάφο του, γιά νά προσκυνήσουν. Ἰδιαίτερα στίς γυναῖκες πού δέν μποροῦσαν νά κάνουν παιδί. Ὁ ἅγιος Ἰωσήφ ὁ ὑμνογράφος δέν ἀφήνει ἀσχολίαστο τό γεγονός, ὅτι στόν τάφο τοῦ Ὁσίου, φύτρωσε φυτό πού παρεῖχε ἰάσεις στούς προστρέχοντες.

Θεωρεῖ,  ὅτι τό θαυμαστό αὐτό γεγονός, συνιστᾶ μαρτυρία ἀπό τόν Θεό, τῆς δικαίωσης τοῦ Ἁγίου, καί γιά τήν δράση του ὡς ποιμένα, καί γιά τήν κατάστασή του, στούς οὐρανούς. (ὠδή η´)

Δυστυχῶς, τό 1663 περίπου, κάποιος ἔκοψε τό δέντρο ἀπό τόν τάφο τοῦ Ἁγίου, ὅμως, ἐκείνη τήν ὥρα μαζί μέ τό δέντρο κόπηκε καί τό πόδι του καί πέθανε. Μετά ἀπό αὐτό τό θαῦμα οἱ Χριστιανοί καθημερινά μαζευόταν μέ θυμιάματα καί κεριά γύρω ἀπό τόν τάφο τοῦ Ἁγίου, ἕως ὅτου κάποιος τήν ἴδια ἡμέρα τοῦ μαρτυρίου τοῦ Ἁγίου, δηλαδή 6 Φεβρουαρίου τοῦ 1667, ἄνοιξε τόν τάφο τοῦ Ἁγίου καί σκόρπησε ἔξω τά ἃγια Λείψανά του. Οἱ Χριστιανοί πού πῆγαν καί βρέθηκαν μπροστά σέ αὐτό τό θλιβερό θέαμα μάζεψαν τά ἱερά  Λείψανα καί τά ἐφύλαξαν στούς Ναούς καί στά σπίτια τους, τά ὁποῖα τελοῦσαν καθημερινά πολλά θαύματα. Παρόλο πού ὁ τάφος ἔμεινε ἄδειος καί κατεστραμμένος, ὁ Ἅγιος συνέχισε νά θαυματουργεῖ σέ ὅλους τούς Χριστιανούς, πού πήγαιναν στόν τάφο του νά προσκυνήσουν. Ἀμέσως μετά τήν κοίμηση τοῦ Ἁγίου Βουκόλου καί ἐξαιτίας τῶν θαυμάτων πού τελοῦσε καί ἐν ζωή, ἀλλά καί μετά τόν θάνατό του, οἱ Χριστιανοί τῆς Σμύρνης, καί τῆς εὐρύτερης περιοχῆς τῆς Ἰωνίας, ἄρχισαν νά τόν τιμοῦν ὡς Ἅγιο. Ἐκτός ἀπό τόν τάφο του, ὅπου ἐπήγαιναν γιά προσκύνημα, τόν τιμοῦσαν καί στόν ἀρχαιότερο Ναό πού ἀναφέρεται στόν Λόφο τοῦ Πάγου, καί πού ἦταν ἀφιερωμένος στήν ἀρχή στόν ἃγιο Ἰωάννη τόν Θεολόγο καί ἀργότερα στού ἁγίους Βουκόλο καί Πολύκαρπο. Ἀργότερα, στό σημεῖο πού ὑπῆρχε ὁ τάφος, χτίστηκε μεγαλοπρεπής Ναός πρός τιμήν τῶν ἁγίων Βουκόλου καί Πολυκάρπου. Πίσω ἀπό τό Ἱερό τοῦ Ναοῦ, βρισκόταν ὁ Τάφος μέ τό Ἁγίασμα καί μέ τήν θαυματουργική Μυρτιά τοῦ ἁγίου Βουκόλου.

Ἀπό τούς ντόπιους Σμυρνιοὺς ὁ Ναός ὀνομάζεται Ἀη – Βούκλας ἤ «Ἐκκλησία τοῦ Ματιοῦ», ἐπειδή στήν ἁψίδα πάνω ἀπό τό Ἱερό, ὑπῆρχε ἀναγεννησιακή ἀπεικόνιση τοῦ ὀφθαλμοῦ τοῦ Θεοῦ Σαβαώθ.

Δυστυχῶς στούς περισσότερους χριστιανούς, ὁ ἅγιος Βουκόλος, δέν εἶναι πολύ γνωστός, ἄν καί ἀνήκει στούς ἀποστολικούς Πατέρες, πού ἔλαμψαν μέ τήν ζωή καί τό κήρυγμά τους.

Παρ’ ὅλα αὐτά, δέν παύει «νά ἀστράπτει μέ τό φῶς τῶν θεουργῶν ἀρετῶν του, εὑρισκόμενος ὡς φῶς στήν λυχνία τῆς θείας Ἐκκλησίας, καί νά τήν καθιστᾶ λαμπρή μέ τίς ἱερές διδασκαλίες του». (Στιχηρό ἑσπερινοῦ).

Εἶναι ὁ ἄνθρωπος, πού, ὅπως σημειώνει ὁ ἅγιος Ἰωσήφ ὁ ὑμνογράφος, σέ κάποιο σημεῖο τοῦ Κανόνα του, «ἔλαμψε σάν φῶς, σάν φέγγος, σάν μέγας ἥλιος, σάν ἀστραπή, στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, καί φώτισε τίς διάνοιες τῶν πιστῶν». (ὠδή θ´)

Τί ἦταν ἐκεῖνο πού τον ἔκανε καί αὐτόν δεύτερο φῶς, μετά τό πρῶτο φῶς, τόν Χριστό, καί «ἱερὸν κειμήλιον» Αὐτοῦ;  

Ὁ ἅγιος Ἰωσήφ ὑμνογράφος ἀπαντᾶ: «Τὸ ὡραῖον τῆς ψυχῆς καὶ ἡ καθαρότης τοῦ νοὸς» (ὠδή δ´), τά ὁποῖα ὑπῆρξαν ἀποτέλεσμα τῶν πνευματικῶν του ἀσκήσεων, προκειμένου νά  ὑπερβεῖ  τά ἁμαρτωλά  πάθει. (ὠδή ζ´)

Γι’ αὐτό καί ὅλες οἱ ἀρετές τοῦ Θεοῦ, ἐγκατοίκησαν σ’ αὐτόν, καί τόν κατέστησαν κατοικητήριο τοῦ Θεοῦ.

 «Ὁ ἔνδοξος, ἅγιος Βουκόλος, ἀναδείχθηκε σέ κατοικητήριο τῆς ἁγίας Τριάδος, διότι ἀπέκτησε τήν ταπείνωση πού ὑψώνει, τήν καθαρότητα τοῦ νοῦ, τήν ἀνυπόκριτη ἀγάπη, τήν εἰλικρινή πίστη καί ἐλπίδα». (ὠδή ς´)

Εἶναι ἕνας φωτεινός ἀποστολικός Πατέρας, πού παραπέμπει στόν κατά πολύ νεώτερό του, ἅγιο Φώτιο, τόν «ὁμότροπον τῶν ἀποστόλων»,  τόν οἰκουμενικό Πατέρα καί «μέγαν ἐν διδασκάλοις».

Ἡ ὁσιακή ζωή τοῦ Ἁγίου, ἀποτελοῦ­σε ὑπόδειγμα χριστιανικῆς πίστεως καί βιοτῆς.

Ἐνδιαφερόταν γιά τά καθημερινά προβλήματα τῶν χριστιανῶν, καί ὑπῆρξε γιά ὅλους, ὁ στοργικός πατέρας, ὁ διδάσκαλος, ὁ ποι­μένας ὁ καλός, ὁ ὁποῖος καθημερινά «ἀνάλωνε τόν ἑαυτό του ὑπέρ τῶν λογι­κών προβάτων τῆς ποίμνης του», στηρίζοντάς τους καί προφυλάσσοντάς τους ἀπό τίς διάφο­ρες αἱρέσεις καί εἰδωλολατρικές διδασκαλίες.

Ὁ Ἃη-Βούκλας, παραμένει ὁ γνωστός θαυματουργός Σμυρνιός Ἅγιος μέχρι καί σήμερα. Ἡ Ἐκκλησία τόν κατατάσσει ὡς πρῶτο Ἱεράρχη τῆς Σμύρνης στούς μεγάλους Ἱεράρχες της. Μαζί μέ τόν ἃγιο Πολύκαρπο καί τήν ἁγία Φωτεινή εἶναι οἱ Πολιοῦχοι τῆς Σμύρνης. Αὐτός, «ὡς ἐπίσημος κριὸς, ἐτέθη ἐπὶ κεφαλῆς τῆς χορείας τῶν Σμυρναίων ἁγίων».

Ἡ σημερινή λειτουργική ἐμπειρία μας στήν  μνήμη τοῦ ἁγίου Βουκόλου, προβάλλει τήν μαρτυρία καί τό μαρτύριο τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως καί τοῦ Ὀρθοδόξου Γένους μας.

Συγχρόνως, μᾶς εἰσάγει σέ μία ἀντίστροφη θεώρηση τῶν ἐγκοσμίων, ἡ ὁποία κατανοεῖται μόνο μέ τήν πίστη, καί στηρίζεται στόν ἀληθινό λόγο τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ Ὁποῖος, μέ τήν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασή Του, διεκήρυξε καί διακηρύττει, ὅτι^× «ἐγὼ εἰμι ἡ ἀνάστασις καὶ ἡ ζωή. Ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ, κἂν ἀποθάνῃ ζήσεται». (Ἰω. ια΄, 25-26)

Σεβαστέ, καί λίαν ἀγαπητέ μας Πάτερ καί Δέσποτα,

ἀπό  τά μύχια τῆς καρδιᾶς μας εὐχόμαστε «κατὰ τὴν εὔσημον ταύτην ἑορτὴν» ὁ Μέγας Ἀρχιερεύς Κύριός μας, Ἰησοῦς Χριστός, διά τῶν πρεσβειῶν τοῦ Ὁσίου Πατρός ἡμῶν Βουκόλου, πρώτου Ἐπισκόπου Σμύρνης, νά διαφυλάττει:

Τήν Πόλιν καί τήν Ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν τῆς Σμύρνης, τήν δεύτερη ἀπό τίς Ἑπτά Ἐκκλησίες τῆς Ἀποκαλύψεως.

Στήν Σεβασμιότητά σας, τόν πρῶτο Μητροπολίτη  τῆς Ἁγιοτόκου καί Μαρτυρικῆς Μητροπόλεως Σμύρνης, μετά τήν ἐπανίδρυση καί ἐπανασύστασή της, νά χαρίζει:

 – τόν φωτισμό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος˙

-ὑγεία ἀδιάπτωτη˙

 -ποιμαντορία ἡγιασμένη, ἀνέφελη καί καλλίκαρπη˙ πρός δόξαν τῆς Ὀρθοδόξου καί Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, καί τοῦ λογικοῦ ποιμνίου σας.  ΑΜΗΝ