Δρ Αντώνιος Χατζόπουλος
Άρχων Ιερομνήμων της Μ.τ.Χ.Ε.
Αρχίζει εντός ολίγων ημερών, την Καθαρά Δευτέρα συν Θεώ, η Νηστεία του Πάσχα, η κύρια Νηστεία του έτους και εις μίμησιν της οποίας καθιερώθηκαν σταδιακά η Νηστεία των Χριστουγέννων, του 15Αυγούστου και των 12 Αποστόλων. Και ενώ όλη η σχετική Υμνογραφία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι προσανατολισμένη στη θεολογική ερμηνεία και την σημασία της Νηστείας για τον άνθρωπο, στις υπόλοιπες προαναφερθείσες Νηστείες δεν υπάρχουν σχετικές αναφορές.
Οι τεσσαράκοντα (40) ημέρες της Σαρακοστής ξεκινούν την Κ. Δευτέρα και ολοκληρώνονται την Παρασκευή προ της εορτής του Λαζάρου. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο εκκλησιαστικός ποιητής βλέπει ως ολοκληρωθείσα την Μεγάλη Τεσσαρακοστή, ήδη από το εσπέρας της Παρασκευής! «Την ψυχωφελή πληρώσαντες Τεσσαρακοστήν» ψάλλει το σχετικό τροπάριο. Το Σάββατο του Λαζάρου και η Κυριακή των Βαΐων, αλλά και η Μεγάλη Εβδομάδα που ακολουθεί δεν προσμετρούνται στη Μ. Σαρακοστή. Την Κυριακή των Βαΐων υπάρχει άλλωστε κατάλυση ιχθύων σύμφωνα με το Τριώδιο και η Ακολουθία της ημέρας αυτής έχει όλα τα χαρακτηριστικά χαρμόσυνης Δεσποτικής Εορτής (τυπική διάταξη, κυριαρχία πανηγυρικού ήχου δ’ κτλ.) Πράγματι! «οι παίδες τα της Νίκης σύμβολα φέροντες βοούν «τω νικητή του θανάτου» σύμφωνα με το Απολυτίκιο της εορτής. Είναι απόλυτα σίγουροι για την Νίκη, για την Ανάσταση. Έχουν κάθε λόγο να εορτάζουν τρόπον τινά εκ προοιμίου την Ανάσταση. Οι δε τα πάντα καλώς διαταξάμενοι εκκλησιαστικοί πατέρες τοποθετούν την Μ. Εβδομάδα στην εξέχουσα θέση που της αρμόζει και την διαφοροποιούν από την Μ. Σαρακοστή, παρόλο που και κατ’ αυτήν υπάρχει αυστηρή νηστεία. Ουδαμού βέβαια στην Υμνογραφία των Ιερών Ακολουθιών της Μεγάλης Εβδομάδας γίνεται λόγος για Νηστεία, καίτοι αύτη τηρείται αυστηρά. Δικαίως όλα τα εορταζόμενα γεγονότα περιστρέφονται και γύρω από το πάθος του Χριστού και την εγγίζουσα Ανάσταση.
Ας σημειώσω ότι με την πάροδο των αιώνων άλλαξε στην παράδοσή μας η αρχαία συνήθεια της καθημερινής λήψης τροφής μόνον λίγο πριν την δύση του ηλίου, κάτι που συνεχίζεται στους Ασσύριους Χριστιανούς, οι οποίοι ομιλούν τα νεοαραμαϊκά, που προήλθαν από τα αραμαϊκά, ήτοι την κατά την εποχή του Χριστού ομιλουμένη γλώσσα. Οι Ασσύριοι ευλαβούνται ιδιαιτέρως τον μεγάλο Άγιο και Πατέρα Εφραίμ τον Σύρο –ο Μ. Βασίλειος τον αποκάλεσε πάντων ελλογιμώτερον-, του οποίου η ευχή διαβάζεται καθ‘όλην την Μ. Σαρακοστή στις Εκκλησίες μας:
«Κύριε καί Δέσποτα τῆς ζωῆς μου, πνεῦμα ἀργίας, περιεργίας, φιλαρχίας, καί ἀργολογίας μή μοι δῷς. Πνεῦμα δέ σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, ὑπομονής καί ἀγάπης χάρισαί μοι τῷ σῷ δούλῳ. Ναί, Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαί μοι τοῦ ὁράν τά ἐμά πταίσματα, καί μή κατακρίνειν τόν ἀδελφόν μου, ὅτι εὐλογητός εἶ εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων Αμήν».
