Στην 66η επέτειο από τα Σεπτεμβριανά του 1955, “των βίαιων, θλιβερών και τραγικών γεγονότων εις βάρος της Ομογενείας, στη διάρκεια των οποίων καταστράφηκαν ή υπέστησαν σοβαρές ζημίες οι περισσότεροι Ορθόδοξοι ναοί της Πόλεως και άλλα μνημεία της Ρωμιοσύνης”, αναφέρθηκε ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος υποδεχόμενος τη Δευτέρα, 6 Σεπτεμβρίου 2021, στον Πατριαρχικό Ναό στο Φανάρι, πολυμελή όμιλο Εκπαιδευτικών από την Ελλάδα και την Κύπρο, που συμμετείχαν στο Φόρουμ «Οικουμενική Πρωτοβουλία για την προστασία του περιβάλλοντος και του πολιτισμού».
“Θεωρούμε ότι πίσω από την καταστροφή των θρησκευτικών μνημείων ευρίσκεται η ίδια εκείνη κακή αλλοίωσις της ελευθερίας μας, η οποία προκαλεί και τα οικολογικά προβλήματα. Ο θρησκευτικός φανατισμός, αυτή η νοσηρή έκφραση της θρησκευτικής πίστης, και το «σύμπλεγμα του ανθρωποθεού», ο νέος προμηθεϊσμός, ο οποίος δεν αναγνωρίζει μέτρα και όρια, αλλά θέλει τον άνθρωπο απόλυτο κυρίαρχο της φύσης, αποτελούν σήμερα την μεγάλη πρόκληση και την φοβερή απειλή για την φύση και τον πολιτισμό. Δεν είναι τυχαίο ότι η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας (Κρήτη 2016) αναφέρθηκε με έμφαση στην σύγχρονη οικολογική κρίση και στην καταστροφή των θρησκευτικών μνημείων, και κατεδίκασε τον ανθρωποθεισμό και τον φονταμενταλισμό σε όλες τους τις μορφές.”.
Στη συνέχεια ο Παναγιώτατος υπογράμμισε τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η εκπαίδευση στη διαμόρφωση της νέας γενιάς και στη μετάδοση σε αυτήν κορυφαίων αξιών και αρχών.
“Πάμπολλα και ουσιαστικά για το μέλλον της ανθρωπότητος εξαρτώνται από το εάν και κατά πόσον η εκπαίδευση θα καταφέρη να μεταδώση στην νέα γενεά τις αρχές του οικολογικού ήθους, την κατανόηση της διαφορετικότητας και τον σεβασμό της ανθρωπίνης αξιοπρεπείας και των πνευματικών αξιών. Επαναλαμβάνουμε, ότι μία παιδεία χωρίς οίκολογικό, ανθρωπιστικό και πνευματικό προσανατολισμό είναι παρωδία παιδείας. Το μέλλον ανήκει σε μια αυθεντική παιδεία υπεύθυνης ελευθερίας, στην υπηρεσία του Είναι και όχι του Έχειν, του μετοχικού και όχι του κτητικού πολιτισμού, της αλληλεγγύης και όχι της κατοχύρωσης των δικαιωμάτων του περικλείστου ατόμου.
Χαιρόμαστε για την παρουσία σας εδώ στην Πόλη των Πόλεων. Είμαστε βέβαιοι, ότι και όσοι από εσάς ήλθαν εδώ ως απλοί επισκέπτες, θα έχουν ανακαλύψει ήδη ότι έγιναν προσκυνητές, ότι εδώ ευρίσκεται ένα ουσιαστικό κομμάτι της ταυτότητός τους. Στο σημείο αυτό δρα η λογική της καρδιάς, η οποία μας ικανώνει να βλέπουμε αυτά που αδυνατεί να ιδή και να κατανοήση η τετράγωνη λογική. Εμείς είμαστε εδώ, φυλάσσουμε Θερμοπύλες, αμετακίνητοι, ποτέ από το χρέος μη κινούντες, θαραλλέοι, ατενίζοντες «τον Χριστόν μόνον», εν πλήρει επιγνώσει ότι «χωρίς Αυτού ου δυνάμεθα ποιείν ουδέν».
Το Φόρουμ, που διοργανώθηκε από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων σε συνεργασία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, διεξήχθη το Σάββατο στο Σισμανόγλειο Μέγαρο και την Κυριακή, στην Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Με αφορμή το θέμα του Φόρουμ, ο Παναγιώτατος αναφέρθηκε στο καταπράσινο και πευκόφυτο τοπίο που περιβάλλει την Σχολή, στην οποία και ο ίδιος έζησε για έντεκα χρόνια, και πρόσθεσε:
“Με την έννοια αυτή, θεωρούμε πολύ επιτυχή και εξόχως συμβολική την διαξαγωγή του Φόρουμ για το περιβάλλον και τα μνημεία στην Θεολογική Σχολή της Χάλκης, όπου φύση και πολιτισμός συνυπάρχουν αρμονικά και αλληλοπεριχωρούνται. Εξ άλλου, στον χώρο αυτόν ωργανώθηκαν πολλά οικολογικά σεμινάρια και συνέδρια, τα τρία πρώτα Halki Summit, διαλέξεις, συναντήσεις, συζητήσεις για τον πολιτισμό και ποικίλες άλλες σημαντικές εκδηλώσεις. Σίγουρα, θα είδατε από μακριά και το Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου, το περίφημο αυτό ξύλινο οικοδόμημα, καύχημα και σύμβολο για την Ομογένεια, αναπόσπαστο κομμάτι του τοπίου της νήσου, για τη σωτηρία του οποίου είναι σε εξέλιξη σύντονες προσπάθειες”.
Διαβάστε ολόκληρη την ομιλία του Παναγιωτάτου:
Εὐγενεστάτη κ. Μιχελάκη,
Ἐλλογιμώτατοι ἐκπαιδευτικοί,
Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,
Σᾶς ὑποδεχόμαστε στό Πάνσεπτο Κέντρο τῆς Ὀρθοδοξίας, σέ ἕνα εὐλογημένο χῶρο, ὅπου εὑρίσκεται, ἤδη 420 ἔτη, ἡ ἕδρα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, καί φυλάσσεται ἡ ἱερά παρακαταθήκη τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων, ὄχι ὡς κάτι ἀπό τό παρελθόν, ἀλλά ὡς ζῶσα πραγματικότης, ὡς δόγμα καί ὡς ὀρθή λατρεία τοῦ Θεοῦ, ὡς ἦθος χριστοπρεπές καί θυσιαστική διακονία τοῦ ἀνθρώπου, τοῦ ἐπιγείου καί τοῦ αἰωνίου προορισμοῦ του. Ἡ Ὀρθοδοξία, φίλτατα τέκνα, εἶναι δυναμική, ποτέ στατική, ἀεί μαρτυρουμένη διά τῆς συνοδικότητος καί τῆς κανονικῆς δομῆς καί λειτουργίας της, διά τῆς συμβολῆς της στην εἰρήνη καί τήν δικαιοσύνη, στήν προστασία τῆς κτίσεως καί στόν πολιτισμό.
Χθές ἤσασταν στήν Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης γιά τό Φόρουμ «Οἰκουμενική πρωτοβουλία γιά τήν προστασία τοῦ περιβάλλοντος καί τῶν μνημείων». Εἴμαστε βέβαιοι ὅτι χαρήκατε τό ὡραῖο περιβάλλον, τό ἱστορικό συγκρότημα τῆς Μονῆς καί Σχολῆς, τό Καθολικόν τῆς Ἁγίας Τριάδος, καί, φυσικά, τήν φιλοξενία ἐκ μέρους τοῦ Θεοφιλεστάτου Ἡγουμένου καί τῶν περί αὐτόν. Ἡ Μετριότης ἡμῶν ἔζησε 11 ὁλόκληρα χρόνια στόν χῶρο αὐτό, 7 ὡς μαθητής καί 4 ὡς βοηθός τοῦ Σχολάρχου. Ἐπισκεπτόμαστε τήν Σχολή μας συχνότατα καί ὡς Πατριάρχης καί ἐμπνεόμεθα πάντοτε ἀπό τό ἐντυπωσιακό περιβάλλον καί τό πνεῦμα της. Πέραν κάθε ἀμφιβολίας, τό ἐνδιαφέρον μας γιά τό φυσικό περιβάλλον, τό ὁποῖο ξεκίνησε ἀπό τά παιδικά μας χρόνια στην ἐρατεινή Ἴμβρο, μεγάλωσε ἀκόμη περισσότερο στήν Χάλκη. Αὐτή ἡ εἰκόνα τοῦ πευκόφυτου Λόφου τῆς Ἐλπίδος, μέ τό ὑπέροχο κτίριο στήν κορυφή του, ὁ ἀνθοστόλιστος κῆπος, εἶναι ἀνεξίτηλα χαραγμένα στό μυαλό καί στήν καρδιά μας.
Μέ τήν ἔννοια αὐτή, θεωροῦμε πολύ ἐπιτυχῆ καί ἐξόχως συμβολική τήν διαξαγωγή τοῦ Φόρουμ γιά τό περιβάλλον καί τά μνημεῖα στήν Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης, ὅπου φύση καί πολιτισμός συνυπάρχουν ἁρμονικά καί ἀλληλοπεριχωροῦνται. Ἐξ ἄλλου, στόν χῶρο αὐτόν ὠργανώθηκαν πολλά οἰκολογικά σεμινάρια καί συνέδρια, τά τρία πρώτα Halki Summit, διαλέξεις, συναντήσεις, συζητήσεις γιά τόν πολιτισμό καί ποικίλες ἄλλες σημαντικές ἐκδηλώσεις. Σίγουρα, θά εἴδατε ἀπό μακριά καί τό Ὀρφανοτροφεῖο τῆς Πριγκήπου, τό περίφημο αὐτό ξύλινο οἰκοδόμημα, καύχημα καί σύμβολο γιά τήν Ὁμογένεια, ἀναπόσπαστο κομμάτι τοῦ τοπίου τῆς νήσου, γιά τή σωτηρία τοῦ ὁποίου εἶναι σέ ἐξέλιξη σύντονες προσπάθειες.
Προσφιλέστατα τέκνα, Ἐλλογιμώτατοι,
Σήμερα, 6η Σεπτεμβρίου 2021, εἶναι ἡ 66η ἐπέτειος τῶν Σεπτεμβριανῶν γεγονότων τοῦ 1955, τῶν βιαίων, θλιβερῶν καί τραγικῶν γεγονότων εἰς βάρος τῆς Ὁμογενείας, στή διάρκεια τῶν ὁποίων καταστράφηκαν ἤ ὑπέστησαν σοβαρές ζημίες οἱ περισσότεροι Ὀρθόδοξοι ναοί τῆς Πόλεως καί ἄλλα μνημεῖα τῆς Ρωμιοσύνης, σπίτια, καταστήματα, κοιμητήρια. Ἀληθινό πογκρόμ. Θεωροῦμε ὅτι πίσω ἀπό τήν καταστροφή τῶν θρησκευτικῶν μνημείων εὑρίσκεται ἡ ἴδια ἐκείνη κακή ἀλλοίωσις τῆς ἐλευθερίας μας, ἡ ὁποία προκαλεῖ καί τά οἰκολογικά προβλήματα. Ὁ θρησκευτικός φανατισμός, αὐτή ἡ νοσηρή ἔκφραση τῆς θρησκευτικῆς πίστης, καί τό «σύμπλεγμα τοῦ ἀνθρωποθεοῦ», ὁ νέος προμηθεϊσμός, ὁ ὁποῖος δέν ἀναγνωρίζει μέτρα καί ὅρια, ἀλλά θέλει τόν ἄνθρωπο ἀπόλυτο κυρίαρχο τῆς φύσης, ἀποτελοῦν σήμερα τήν μεγάλη πρόκληση καί τήν φοβερή ἀπειλή γιά τήν φύση καί τόν πολιτισμό. Δέν εἶναι τυχαῖο ὅτι ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκησίας (Κρήτη 2016) ἀναφέρθηκε μέ ἔμφαση στήν σύγχρονη οἰκολογική κρίση καί στήν καταστροφή τῶν θρησκευτικῶν μνημείων, καί κατεδίκασε τόν ἀνθρωποθεϊσμό καί τόν φονταμενταλισμό σέ ὅλες τους τίς μορφές.
Ἐλλογιμώτατοι ἐκπαιδευτικοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ,
Πάμπολλα καί οὐσιαστικά γιά τό μέλλον τῆς ἀνθρωπότητος ἐξαρτῶνται ἀπό τό ἐάν καί κατά πόσον ἡ ἐκπαίδευση θά καταφέρῃ νά μεταδώσῃ στήν νέα γενεά τίς ἀρχές τοῦ οἰκολογικοῦ ἤθους, τήν κατανόηση τῆς διαφορετικότητας καί τόν σεβασμό τῆς ἀνθρωπίνης ἀξιοπρεπείας καί τῶν πνευματικῶν ἀξιῶν. Ἐπαναλαμβάνουμε, ὅτι μία παιδεία χωρίς οίκολογικό, ἀνθρωπιστικό καί πνευματικό προσανατολισμό εἶναι παρῳδία παιδείας. Τό μέλλον ἀνήκει σέ μιά αὐθεντική παιδεία ὑπεύθυνης ἐλευθερίας, στήν ὑπηρεσία τοῦ Εἶναι καί ὄχι τοῦ Ἔχειν, τοῦ μετοχικοῦ καί ὄχι τοῦ κτητικοῦ πολιτισμοῦ, τῆς ἀλληλεγγύης καί ὄχι τῆς κατοχύρωσης τῶν δικαιωμάτων τοῦ περικλείστου ἀτόμου.
Χαιρόμαστε γιά τήν παρουσία σας ἐδῶ στήν Πόλη τῶν Πόλεων. Εἴμαστε βέβαιοι, ὅτι καί ὅσοι ἀπό ἐσᾶς ἦλθαν ἐδῶ ὡς ἁπλοῖ ἐπισκέπτες, θά ἔχουν ἀνακαλύψει ἤδη ὅτι ἔγιναν προσκυνητές, ὅτι ἐδῶ εὑρίσκεται ἕνα οὐσιαστικό κομμάτι τῆς ταυτότητός τους. Στό σημεῖο αὐτό δρᾷ ἡ λογική τῆς καρδιᾶς, ἡ ὁποία μᾶς ἱκανώνει νά βλέπουμε αὐτά πού ἀδυνατεῖ νά ἰδῇ καί νά κατανοήσῃ ἡ τετράγωνη λογική. Ἐμεῖς εἴμαστε ἐδῶ, φυλάσσουμε Θερμοπύλες, ἀμετακίνητοι, ποτέ ἀπό τό χρέος μή κινοῦντες, θαραλλέοι, ἀτενίζοντες «τόν Χριστόν μόνον», ἐν πλήρει ἐπιγνώσει ὅτι «χωρίς Αὐτοῦ οὐ δυνάμεθα ποιεῖν οὐδέν».
Μέ αὐτές τίς σκέψεις, σᾶς καλωσορίζομε καί πάλιν εἰς τήν καθέδραν τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας. Συγχαίρομε ἐγκαρδίως τούς συντελεστές τοῦ Φόρουμ καί τῶν δύο ὑπέροχων ἐκθέσεων, εὐχόμεθα συνέχιση, ἐν τῷ αὐτῷ πνεύματι, τῶν δράσεων ὑπέρ τῆς προστασίας τοῦ περιβάλλοντος καί τῶν μνημείων, καί ἐπικαλούμεθα τήν χάρη καί τό ἔλεος τοῦ πανδώρου Θεοῦ γιά ὅλους σας.
Εὐχαριστοῦμε γιά τήν προσοχή σας!
[Φωτογραφίες: Νίκος Παπαχρήστου / Οικουμενικό Πατριαρχείο]
