Δρ Αντώνιος Χατζόπουλος
Άρχων Ιερομνήμων της Μ.τ.Χ.Ε.
100 χρόνια πριν την αποφοίτησή μας από το Λύκειο της Σχολής (1974), είχε εκδοθεί ο κατά σειράν 4ος Κανονισμός λειτουργίας της Σχολής, αυτός του 1874. Οι προηγούμενοι ήταν των ετών 1845, 1853 και 1867. Τι ήταν όμως οι Κανονισμοί; Ειδικές διατάξεις (Κεφάλαια και άρθρα), που κυκλοφορούσαν σε τεύχος και οι οποίες ρύθμιζαν την λειτουργία των πάσης φύσεως Σωματείων, Συλλόγων, Συνδέσμων, Σχολείων, Μουσικών Σχολών, Επιτροπών του Πατριαρχείου, Συντεχνιών, Κοινοτήτων, πόλεων, επαρχιών του Θρόνου αλλά και ολόκληρων κοινωνικών ομάδων, όπως για παράδειγμα ήταν οι Εθνικοί Κανονισμοί. Αποτελούν πολύτιμη ιστορική πηγή πληροφοριών και ήταν οι Νόμοι της εποχής. Οι πρώτοι Kανονισμοί των Σχολείων, αλλά και των άλλων φορέων άρχισαν να εκδίδονται το 1845 και μεταξύ αυτών ο πρώτος Κανονισμός της Σχολής μας. Εκείνα τα χρόνια κάθε Σχολή ήταν αυτόνομη στη σύνταξη του Κανονισμού και λειτουργούσε σύμφωνα με τις ανάγκες των μαθητών και τους στόχους του ιδρύματος, οι οποίοι περιγράφονταν αναλυτικά σε αυτούς. Και είναι εντυπωσιακό το γεγονός της ευελιξίας, όσον αφορά στη σύνταξη και στην τροποποιημένη ανάλογα με τις ανάγκες της εποχής νέα έκδοση των Κανονισμών.
Ανά χρονικά διαστήματα εγκρίνονταν νέοι οι Κανονισμοί, όχι μόνο των Σχολειών, αλλά και των άλλων φορέων. Αυτό δηλ το οποίο πασχίζουμε να επιτύχουμε σήμερα στην εκπαίδευση -εν μέσω αναγκαστικών ομοιομόρφων προγραμμάτων σπουδών- ήταν η πραγματικότητα της εποχής. Από την άλλη πλευρά όσον αφορά την Σχολή μας, στα χρόνια μας, ελάχιστα πράγματα είχαν αλλάξει στον τρόπο δομής και λειτουργίας της και αυτό έρχεται να μας το επιβεβαιώσει ο Κανονισμός του 1874. Φυσικά σε πρακτικά θέματα υπάρχουν αλλαγές και προσαρμογές, αλλά οι παραδόσεις μένουν αναλλοίωτες. Ρίχνοντας μια ματιά στα συνολικά 26 Κεφάλαια και 165 άρθρα του Κανονισμού του 1874 παρατηρούμε ότι ο αριθμός των μαθητών δεν πρέπει να υπερβαίνει τους 60, κάτι που ίσχυε και στις μέρες μας. Η ποιότητα των σπουδών δεν θυσιάζεται για την ποσότητα.
Η ομοιόμορφη μοναχική θα έλεγα ενδυμασία (τότε χιτώνας μαύρος, μηλωτή, ζώνη και σκούφος, στα χρόνια μας ράσο), ο εκκλησιασμός και η ψαλτική υπηρεσία και η τήρηση του τυπικού από τους μαθητάς, η επιμελής τήρηση των Νηστειών, το ανάγνωσμα στην τράπεζα και η κατανομή θέσης, το όμοιο φαγητό για όλους, η κατανομή των διακονημάτων, των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων διδασκόντων και διδασκομένων, οι ώρες εξόδου και μελέτης, οι τρόποι λειτουργίας της μεγάλης και της μαθητικής βιβλιοθήκης, οι ώρες και οι τρόποι αναψυχής, η παρουσία μόνιμου ιατρού και η λειτουργία του εσωτερικού Νοσοκομείου, και άλλα πολλά, ελάχιστα διαφοροποιούνται από όσα βιώσαμε στην Σχολή μας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το πρόγραμμα μαθημάτων του 1874 μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται Εβραϊκή γεωγραφία, η ελληνική, τουρκική, η λατινική, γαλλική και σλαβωνική γλώσσα, η εκκλησιαστική μουσική, η εξήγηση των Γραφών και τα πατερικά κείμενα, η φιλοσοφία και η ρητορική και η Λογοτεχνία. Κάθε απόφοιτος όφειλε να παρουσιάζει «θέσιν θεολογικήν», η οποία εβαθμολογείτο από τον Σχολάρχη και τους καθηγητάς. Είναι η μετέπειτα εναίσιμος διατριβή με βάση την οποία οι απόφοιτοι ελάμβαναν τον τίτλο του διδασκάλου της Ορθοδόξου Θεολογίας. Από τα μαθήματα αυτά, αλλά και από όσα διδάσκονταν και μεταγενέστερα φαίνεται σαφώς ότι η ΙΘΣΧ μέχρι την άρση λειτουργίας της, ουδέποτε παρεξέκλινε από τη γραμμή της οικουμενικής θεολογίας, που συνδιαλέγεται με όλους τους ανθρώπους, ουδέποτε δε θυσίασε κάτι από την αλήθεια της Ορθοδοξίας, όπως άλλωστε και το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο, του οποίου οι Προκαθήμενοι, Αρχιερείς και κληρικοί στη συντριπτική τους πλειοψηφία και επί 130 περίπου έτη ήταν απόφοιτοι της τροφού Σχολής μας.
