Επιμέλεια αρχιμ. Μιχαήλ Χαρ. Σταθάκης
Η απόπειρα δολοφονίας της Βασίλισσας Αμαλίας κατά την 6η Σεπτεμβρίου 1861, ο Γενναίος Κολοκοτρώνης και μιά λησμονημένη εορτή του Ναού της Χρυσοσπηλιώτισσας στην οδό Αιόλου…
«Το 1861 η λαϊκή αντίδραση κατά της βασιλείας είχε φουντώσει για τα καλά. Ο Όθωνας κατηγορείτο για παραβίαση του Συντάγματος και δεσποτισμό. Η κατάσταση οξύνθηκε ακόμη περισσότερο στις αρχές Μαΐου, όταν οι αρχές αποκάλυψαν συνωμοσία κατά του Θρόνου και προέβησαν σε συλλήψεις ηγετικών στελεχών της αντιπολίτευσης. Ο Όθωνας τον επόμενο μήνα αναχώρησε για ένα μακρύ ταξίδι στο Μόναχο και καθήκοντα αντιβασιλέα εκτελούσε η βασίλισσα Αμαλία.
Αργά το βράδυ της 6ης Σεπτεμβρίου η Αθήνα αναστατώθηκε από την είδησης της απόπειρας δολοφονίας κατά της βασίλισσας Αμαλίας. Δράστης ο δεκαοκτάχρονος φοιτητής της Νομικής Αριστείδης Δόσιος, γόνος επιφανούς οικογένειας των Αθηνών. Ο πατέρας του Κωνσταντίνος ήταν ανώτερος δημόσιος υπάλληλος και μετά την έξωση του Όθωνα αναμίχθηκε στην πολιτική, διατελέσας βουλευτής και υπουργός. Η μητέρα του Αικατερίνη ήταν κόρη του κορυφαίου πολιτικού Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου και από τις πιο μορφωμένες Ελληνίδες της εποχής.
Ο νεαρός φοιτητής ξεκίνησε οπλισμένος από τα Εξάρχεια και συνάντησε την πομπή της βασίλισσας, που είχε βγει για τον βραδινό της περίπατο, γύρω στις 9 το βράδυ, κοντά στην Πλατεία Συντάγματος. Χωρίς δισταγμό πυροβόλησε εναντίον της, αλλά αστόχησε. Συνελήφθη πάραυτα και οδηγήθηκε ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου, που εκείνη την ώρα βρισκόταν σε συνεδρίαση. Με θάρρος και υπερηφάνεια μπροστά στον έκπληκτο πρωθυπουργό Αθανάσιο Μιαούλη και τους υπουργούς του, ομολόγησε την πράξη του, χωρίς να κατονομάσει κανέναν ως συνεργό του. Τους είπε ορθά κοφτά ότι ήθελε να απαλλάξει τη χώρα από την τυραννία.
Ο νεαρός δράστης ρίχτηκε στα μεσαιωνικά υπόγεια της Χωροφυλακής, όπου υπεβλήθη σε φρικτά βασανιστήρια για να αποκαλύψει τους συνεργούς του. Το μαρτύριο της αϋπνίας και τα κτυπήματα στο κεφάλι δεν τον λύγισαν…
Μαρτυρίες που δόθηκαν στη Χωροφυλακή ανέφεραν ότι η δολοφονική απόπειρα κατά της Αμαλίας δεν ήταν έργο μόνο ενός ανδρός, αλλά εξυφάνθηκε στα γραφεία εφημερίδας «Το Μέλλον της Πατρίδας», που ήταν το κέντρο της αντιοθωνικής αντιπολίτευσης, με συνεργάτες τους αδελφούς Δεληγεώργη, τον Οδυσσέα Ιάλεμο και τον Αντώνιο Βαλέττα. Ο νεαρός Δόσιος δικάστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο. Η ποινή του, όμως, δεν εκτελέστηκε, έπειτα από προσωπική επέμβαση της Αμαλίας. Του απονεμήθηκε χάρη και η θανατική ποινή μετατράπηκε σε ισόβια δεσμά.
Η δολοφονική απόπειρα κατά της βασίλισσας σίγασε προς στιγμήν το αντιδυναστικό μένος του λαού. Ακολούθησαν δοξολογίες και έρανοι για την ανέγερση του ναού του Αγίου Σώζοντος (ο σημερινός Άγιος Σώστης στη λεωφόρο Συγγρού). Η κατάσταση ηλεκτρίστηκε και πάλι, όταν αποκαλύφθηκε συνωμοσία αξιωματικών του στρατού για την απόδραση του Δόσιου από τις φυλακές. Ο νεαρός φοιτητής περνούσε δύσκολες ώρες, καθώς τα βασανιστήρια συνεχίζονταν για την αποκάλυψη των πιθανών συνενόχων του.
Η λύτρωση για τον Αριστείδη Δόσιο ήλθε μετά την έξωση του Όθωνα (1862), όταν του χορηγήθηκε αμνηστία και απολύθηκε από τη φυλακή. Μετέβη στο Μόναχο και στην Ιταλία, όπου περάτωσε τις σπουδές του και στη συνέχεια επιδόθηκε σε μελέτες οικονομολογικού περιεχομένου, ενώ διετέλεσε διευθυντής της ναυτιλιακής τράπεζας «Ο Αρχάγγελος». Πέθανε το 1881 σε ηλικία μόλις 37 ετών, εξαιτίας των βασανιστηρίων που υπέστη στη φυλακή και αφού προηγουμένως πέρασε ένα διάστημα σε φρενοκομείο».
(Πηγή: https://www.sansimera.gr/articles/304#goog_rewarded)
«Διεδόθη καὶ ἐγράφη παρά τινων ἐφημερίδων, ὅτι ἡ πρώην βασίλισσα τῆς Ἑλλαδος Αμαλία προσήνεγκε τὰ πρὸς ἀνέγερσιν τοῦ ῾Αγίου Σώζοντος συλλεγέντα χρήματα, συμποσούμενα εἰς ἐπέκεινα τῶν 20.000 δραχμῶν, εἰς τὸν ἀνοικοδομούμενον ναὸν τῆς Χρυσοσπηλιωτίσσης. Τα πράγματα δὲν ἔχουσιν ὡς ἐγράφησαν. Μετὰ τὸ θλιβερὸν συμβάν τῆς 6 Σεπτεμβρίου 1861, οἱ κ.κ. Γενναίος Κολοκοτρώνης καὶ Τυπάλδος Κοζάκης, συλλαβόντες τὴν ἰδέαν τοῦ νὰ διαιωνισθῇ, πρὸς τιμὴν τοῦ ἔθνους, ἡ ἀποδοκιμασία τῶν Ἑλλήνων κατὰ τῆς στυγερᾶς ἐκείνης δολοφονικῆς ἀποπείρας, ἤρξαντο ἐράνου πρὸς ἀνοικοδόμησιν ναοῦ, εἰς μνήμην τοῦ ῾Αγίου Σώζοντος. Το συλλεγέν ποσόν, ταχέως συμποσωθὲν εἰς ἱκανὰς χιλιάδας δραχμῶν, κατετέθη εἰς τὴν Ἐθνικὴν Τράπεζαν, ἐπ’ ὀνόματι τοῦ στρατηγοῦ Γενναίου Κολοκοτρώνου. Ήδη πρὸ τῆς Ὀκτωβριανῆς μεταβολῆς (εννοεί την έξωση του Όθωνος) ἐπεκράτησεν ἡ ἰδέα, ἵνα, ἀντὶ τοῦ ῾Αγ. Σώζοντος, πρὸς μοναδικὴν ἀνάμνησιν τῆς σωτηρίας τῆς τότε βασιλίσσης, ἀπὸ τῆς ἐπὶ δολοφονίᾳ ἀποπείρας, ἀνεγερθῇ εἰς τὴν ὑπὸ τὸν Λυκαβηττὸν σχηματιζομένην συνοικίαν ἐνοριακή τις ἐκκλησία, ἧς ἐστερεῖτο αὕτη. Καὶ τότε ἐγένοντο τὰ δέοντα βήματα, ὅπως ὁ ῞Αγ. Τάφος παραχωρήση γήπεδόν τι ἐξ ὧν κατὰ τὰ μέρη ταῦτα κέκτηται. Ἡ Ὀκτωβριανή μεταβολὴ ἐπελθοῦσα διέκοψε πᾶσαν περὶ τούτου ἐργασίαν. Ἡ κυβέρνησις ἡ προσωρινὴ καὶ αἱ μετέπειτα ἐλθοῦσαι ἠθέλησαν νὰ κατάσχωσι καὶ τὰ χρήματα ταῦτα, λόγῳ ὅτι εἰσὶ κληροδοτήματα· ἀλλ᾽ ἡ Τράπεζα ἠρνήθη νὰ τὰ παραδώση, καθὸ κατατεθέντα ἐπ᾿ ὀνόματι τοῦ στρατηγοῦ Κολοκοτρώνου καὶ ἄνευ τῆς συναινέσως αὐτοῦ μὴ δυνάμενα νὰ ἐγχειρισθῶσιν. Ἐσχάτως, ἀνοικοδομουμένου τοῦ ναοῦ τῆς Χρυσοσπηλαιωτίσσης, ἡ ἐπιτροπὴ τῆς οἰκοδομῆς, παρακινήσει καὶ τοῦ Διευθυντοῦ τῆς Τραπέζης κ. Γ. Σταύρου, παρεκάλεσε τὸν στρατηγόν Κολοκοτρώνην, ἵνα συγκατατεθῇ νὰ χρησιμεύσωσι τὰ τότε συλλεγέντα χρήματα πρὸς ἀποτελείωσιν τοῦ εἰρημένου ναοῦ. Ὁ στρατηγός συγκατένευσεν εἰς τοῦτο, καὶ δυνάμει συμβολαίου, γενομένου μεταξὺ αὐτοῦ καὶ τῶν ἐπιτρόπων, δίδονται μὲν χρήματα ἐκ τῶν συλλεγέντων, ἀλλ᾽ ὑπὸ τὸν ὅρον, ἵνα ἓν τῶν θυσιαστηρίων τῆς τρισυποστάτου ταύτης ἐκκλησίας ἀφιερωθῇ εἰς τὴν μνήμην τοῦ Ἁγίου Σώζοντος καὶ τελῆται ἱερουργία κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς μνήμης αὐτοῦ. Ὡς βλέπει ὁ ἀναγνώστης, ἡ πρώην βασίλισσα ᾿Αμαλία οὐδὲν κοινὸν ἔχει μετὰ τῆς προκειμένης ὑποθέσεως, διότι δὲν προσήνεγκε αὕτη τὰ χρήματα ταῦτα, ἀλλὰ καὶ διότι τὰ διδόμενα χρήματα δὲν ἐδίδοντο εἰς αὐτὴν, ὅπως κέκτηται ἑπομένως καὶ τὸ δικαίωμα νὰ τὰ διαθέτη κατὰ βούλησιν. Τῆς ὑποθέσεως ἡ διαπραγμάτευσις ἤρξατο καὶ ἐπερατώθη ἐν᾿Αθήναις, μεταξύ Ἑλλήνων, εἰς οὐδὲν παρεμβάσης τῆς πρώην βασιλίσσης ἤ τινα γνῶσιν σχούσης ποτὲ περὶ αὐτῆς».
Πηγή ΑΙΩΝ, 14-03-1866, σελ.3