ΒΟΣΤΩΝΗ. Ο διευθυντής της Ορθόδοξης Ακαδημίας Κρήτης Δρ Κωνσταντίνος Ζορμπάς, εκ των πλέον λογίων θεολόγων και κοινωνιολόγων της εποχής μας, με συνέντευξή του στον «Ε.Κ.» μίλησε για το μοναδικό στο είδος του ίδρυμα στην Ελλάδα, αλλά και ευρύτερα.
Αναφέρθηκε ακόμα στη Θεολογία, την Τεχνητή Νοημοσύνη και την Εκκλησία, ενώ έπλεξε το εγκώμιο της Ομογένειας της Αμερικής.
Η συνέντευξη έχει ως εξής:
«Εθνικός Κήρυκας»: Τι ακριβώς είναι η Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης; Πότε ιδρύθηκε; Από ποιον ή ποιους και ποια η αποστολή της;
Κώστας Ζορμπάς: Κατ’ αρχάς να συγχαρούμε θερμά για την προσφορά του «Εθνικού Κήρυκα» και την προβολή σημαντικών επίκαιρων θεμάτων, αλλά και να ευχαριστήσουμε για την τιμητική πρόταση να προβάλλετε το έργο της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης (ΟΑΚ).
Η ΟΑΚ ιδρύθηκε το 1968 από τον μακαριστό Μητροπολίτη Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίο Γαλανάκη και τον επί σειρά ετών πρώτο Γενικό Διευθυντή Δρα Αλέξανδρο Παπαδερό. Από την έδρα της στο Κολυμπάρι Χανίων λειτουργεί ως χώρος διαλόγου μεταξύ Εκκλησίας και Επιστήμης, Πολιτισμού, Πολιτικής και Κοινωνίας, οργανώνοντας διεθνή συνέδρια, σεμινάρια, εκδόσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα, ενώ το 2019 αναγνωρίστηκε επίσημα ως Ερευνητικό Κέντρο από το υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού. Με συνεργασίες που εκτείνονται από την Ευρώπη και την Αμερική έως την ακαδημαϊκή και μη κοινότητα της Ελλάδας, η ΟΑΚ αποτελεί σημείο αναφοράς για την Ορθοδοξία αλλά και για την Οικουμένη, προάγοντας τον διάλογο, την ειρήνη και την κατανόηση ανάμεσα στους λαούς και τις θρησκείες.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΚΡΗΤΗΣ
«Ε.Κ.»: Πού ανήκει θεσμικά; Πώς διοικείται; Τι περιλαμβάνουν οι εγκαταστάσεις της και πώς συντηρείται οικονομικώς;
Κ. Ζορμπάς: Είναι ένα κοινωφελές Ιδρυμα, το οποίο τελεί σε κανονική εξάρτηση από την Ιερά Μητρόπολη Κισάμου και Σελίνου και υπό την πνευματική προστασία του Οικουμενικού Πατριάρχου. Ως βασική αποστολή της είναι η διαλογική μαρτυρία και η λειτουργική διακονία της Ορθοδοξίας στην Κρήτη, την Ελλάδα και το Εθνος ευρύτερα. Το Διοικητικό Συμβούλιο είναι δεκαμελές -από εξέχουσες προσωπικότητες- με πρόεδρο τον εκάστοτε Μητροπολίτη της περιοχής (νυν Μητροπολίτη Κισάμου και Σελίνου κ. Αμφιλόχιο). Οι εγκαταστάσεις της περιλαμβάνουν σύγχρονους εξοπλισμένους συνεδριακούς χώρους (μέχρι 1.000 ατόμων), βιβλιοθήκη (με την οικονομική υποστήριξη από τον Αμερικανό συγγραφέα Robert Fulghum), Μουσείο Βοτάνων (με τη δωρεά του μεγάλου Γάλλου βοτανολόγου Jacques Zaffran), ξενώνες, εκθεσιακούς χώρους, αίθουσες σεμιναρίων και χώρους εστίασης, προσφέροντας τις υποδομές ενός σύγχρονου διεθνούς συνεδριακού κέντρου διαλόγου στην Κρήτη. Οικονομικά συντηρείται από τα έσοδα των συνεδρίων και των φιλοξενιών της, καθώς και από δωρεές, χορηγίες και ευρωπαϊκά ή εθνικά ερευνητικά προγράμματα, διατηρώντας έτσι την αυτονομία και τη βιωσιμότητά της. Ευχαριστούμε το υπουργείο Παιδείας και τον κ. Γεώργιο Καλαντζή, γενικό γραμματέα Θρησκευμάτων του υπουργείου Παιδείας για την ευγενική οικονομική στήριξη, η οποία μας επιτρέπει να στηρίζουμε ποικίλα τοπικά και διεθνή εκπαιδευτικά σεμινάρια και όχι μόνον.
«Ε.Κ.»: Θα μας λέγατε μερικές από τις πλέον κορυφαίες εκδηλώσεις και δραστηριότητές της;
Κ. Ζορμπάς: Η Ακαδημία αρχίζει τη λειτουργία της με βασικό πυλώνα τον διάλογο, τον Οκτώβριο του 1968. Το θαύμα είναι ότι μπορεί και επιβιώνει σε μια περίοδο του μονολόγου, την περίοδο της δικτατορίας. Αυτό από μία ιστορική άποψη είναι το κορυφαίο γεγονός στην ιστορία της. Είναι δύσκολο να μιλάς για ισοτιμία, δημοκρατία, ελευθερία. Αλλά και η έρευνα των «οικονομικών, κοινωνικών και άλλων προβλημάτων», όπως αναφέρεται στο Καταστατικό του Ιδρύματος, αποτελούσε μια καινοτομία για την εποχή. Εκείνη ακριβώς την περίοδο πραγματοποιείται το Διεθνές Συνέδριο του Μίκη Θεοδωράκη (γιορτάζουμε φέτος τα 100 χρόνια από τη γέννησή του), τον Φρανσουά Μιτεράν και άλλες προσωπικότητες της Ελλάδος και του εξωτερικού, με θέμα «Σοσιαλισμός και Πολιτισμός» (1977). Και φυσικά είναι πολύ δύσκολο να μιλάς τότε για «πολιτιστική επανάσταση» (Μίκης Θεοδωράκης) και «επανάσταση των συνειδήσεων» (Ειρηναίος Γαλανάκης).
Ανάμεσα στις κορυφαίες εκδηλώσεις της ΟΑΚ ξεχωρίζει η διεξαγωγή της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας τον Ιούνιο του 2016, ενός ιστορικού εκκλησιαστικού γεγονότος για ολόκληρη την Ορθοδοξία, καρπός πολυετούς προσπάθειας και προσευχής του νυν Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου Α’.
«Ε.Κ.»: Πώς τη θεωρούν οι Κρήτες και η τοπική Εκκλησία της Κρήτης;
Κ. Ζορμπάς: Οι απανταχού Κρήτες θα έλεγα αγάπησαν από την αρχή το Ιδρυμα. Ολως ιδιαιτέρως η ΟΑΚ χαίρει μεγάλης εκτίμησης τόσο από την τοπική Εκκλησία όσο και από την κοινωνία της Κρήτης, καθώς θεωρείται πνευματικός και πολιτιστικός φάρος με διεθνή ακτινοβολία.
«Ε.Κ.»: Εχει πρόταση η Ορθόδοξη Θεολογία σήμερα στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης και ποια νομίζετε πως είναι;
Κ. Ζορμπάς: Η Ορθόδοξη Θεολογία έχει προχωρήσει αρκετά στην έρευνά της. Τα κείμενα της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας αποτελούν οδοδείκτες για την Εκκλησία. Το σημαντικό κείμενο «Υπέρ της του κόσμου ζωής» είναι κι αυτό καρπός συλλογικής θεολογικής προσπάθειας. Στην Αμερική υπάρχουν σημαντικές θεολογικές δράσεις και μελέτες σε δύσκολα προβλήματα της εποχής μας. Η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση με έμφαση στις Νέες Τεχνολογίες και την Τεχνητή Νοημοσύνη είναι μία πρόσκληση και πρόκληση για τη Θεολογία. Η πρόταση της Ορθόδοξης Θεολογίας και η προσωπική εμπειρία μας στο διάλογο μεταξύ Επιστήμης και Πίστης, πρέπει να υπενθυμίζει ότι η αξία και η ταυτότητα του ανθρώπου δεν εξαντλούνται σε υπολογιστικές δυνατότητες ή σε τεχνολογικά επιτεύγματα, αλλά θεμελιώνονται στο γεγονός ότι ο άνθρωπος είναι πρόσωπο, πλασμένος «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» του Θεού.
«Ε.Κ.»: Νομίζετε πως υπάρχει ανάγκη σήμερα να αρχίσουμε να υποψιαζόμαστε τουλάχιστον γι’ αυτό που είναι Εκκλησία, από αυτό που δεν είναι;
Κ. Ζορμπάς: Το πρόβλημα είναι πολύ μεγαλύτερο… Πρέπει να αρχίσουμε από την αρχή για να κατανοήσουμε την έννοια της «Εκκλησίας», δηλαδή το τι πραγματικά είναι και τι δεν είναι. Ζούμε σε μια εποχή όπου οι έννοιες συχνά σχετίζονται ή ταυτίζονται με θεσμούς, ιδεολογίες και κοινωνικές δομές. Η Εκκλησία, στην Ορθόδοξη εμπειρία, δεν είναι απλώς μια θρησκευτική οργάνωση ή ένας χώρος ηθικών κανόνων, ένα κόμμα, κίνημα ή ακτιβιστική οικολογική οργάνωση. Χωρίς αυτή τη διάκριση, υπάρχει ο κίνδυνος να συγχέουμε την Εκκλησία με ανθρώπινες εξουσίες, συμφέροντα ή εξωτερικές μορφές, χάνοντας το κέντρο της, που είναι η εν Χριστώ ζωή και η προοπτική της σωτηρίας του ανθρώπου.
«Ε.Κ.»: Εχετε γνώμη για το φαινόμενο του Γεροντισμού, της Προφητολαγνείας και των ρασοφορεμένων γκουρού;
Κ. Ζορμπάς: Δεν το γνωρίζω, αλλά και δεν το χρειαζόμαστε. Το φαινόμενο του Γεροντισμού, όπως εξελίχθηκε, πράγματι αποτελεί μια σοβαρή εκτροπή από την αυθεντική εκκλησιαστική εμπειρία. Στην Ορθόδοξη Παράδοση ο Γέροντας ή ο Πνευματικός μας δεν είναι ένας «χαρισματικός γκουρού», αλλά μάρτυρας της αλήθειας του Χριστού, συνοδοιπόρος στην πορεία του ανθρώπου προς τη σωτηρία και διάκονος της ελευθερίας του προσώπου. Σαφώς και υφίσταται το διορατικό χάρισμα στην Ορθοδοξία, αλλά «εν τη Εκκλησία». Οταν το ταλέντο που γίνεται χάρισμα, σύμφωνα με την παραβολή των ταλάντων (Λκ., 19:11-27), δεν αποτελεί προσωπική προβολή, με αποτέλεσμα ο πιστός να βλέπει τον Γέροντα ως «μέντιουμ», τότε δεν μπορούμε να αποτελούμε εκκλησιαστική κοινότητα, διότι μετατρέπεται σε αντικείμενο διαβολής. Οταν η υπακοή μετατρέπεται σε τυφλή υποταγή, όταν οι «προφητείες» γίνονται αντικείμενο εντυπωσιασμού ή φόβου, τότε παραμορφώνεται τόσο η έννοια της πνευματικής καθοδήγησης όσο και η ουσία του μοναχισμού, που είναι η αγάπη και η κοινωνία με τον Θεό.
«Ε.Κ.»: Τι πιστεύετε για την Ομογένεια της Αμερικής;
Κ. Ζορμπάς: Πιστεύουμε στον διττό ρόλο της Ομογένειας και του Ελληνισμού. Πρώτον, για τη διατήρηση της ελληνικής παράδοσης και της πίστης μέσα σε δύσκολα περιβάλλοντα και δεύτερον, την άσκηση της κριτικής στα κακώς κείμενα εντός της Ελλάδος. Η Ομογένεια της Αμερικής αποτελεί ένα πολύτιμο και αναντικατάστατο κομμάτι του ευρύτερου Ελληνισμού και της Ορθόδοξης παράδοσης. Η ταυτότητά μας μπορεί να διατηρείται και να ανθίζει ακόμα και σε ξένο τόπο, όταν ριζώνει σε αξίες, πίστη και παράδοση. Η Ομογένεια της Αμερικής είναι μια «γέφυρα» ανάμεσα στην Ελλάδα και τον κόσμο, αλλά και μια μαρτυρία ότι ο Ελληνισμός δεν περιορίζεται σε σύνορα, αλλά είναι τρόπος ύπαρξης που τρέφεται από την κοινότητα, τη γλώσσα, την παιδεία και την εκκλησιαστική ζωή. Ταυτόχρονα, η δική σας δημιουργικότητα, η συμβολή σας στην κοινωνία των ΗΠΑ και η αγάπη σας για την πατρίδα, μάς υπενθυμίζουν ότι η Ομογένεια δεν είναι μόνο μνήμη αλλά και ελπίδα, δεν είναι μόνο νοσταλγία αλλά και δύναμη.