Πρεσβύτερος Ηρακλής Φίλιος (θεολόγος, βαλκανιολόγος)
Εφημέριος Διάβας Ι.Μ. Σταγών & Μετεώρων
Πανευφρόσυνη η σημερινή ημέρα, 11 Ιουνίου, εορτή του αγίου αποστόλου Βαρθολομαίου. Ο νους κατευθύνεται προς το πρόσωπο της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου, που εδώ και πολλά έτη ποιμαίνει την Πρωτόθρονη Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως.
Μελετώντας κανείς όλα αυτά τα χρόνια το έργο του Οικουμενικού Πατριάρχη, εύκολα μπορεί να προβεί σε ορισμένες διαπιστώσεις, οι οποίες αποβαίνουν ωφέλιμες για ολάκερη την ανθρωπότητα. Ο Οικουμενικός μας Πατριάρχης θυμίζει σε πολλά τους Πατέρες της Εκκλησίας και ιδίως τους Καππαδόκες Πατέρες. Έχει υιοθετήσει το ανοικτό πνεύμα των Πατέρων, πνεύμα καινοτομίας και υιοθεσίας όλων εκείνων των στοιχείων του πνευματικού πολιτισμού, τα οποία μεταποιημένα εντός του ορθόδοξου ήθους αναδεικνύουν την αλήθεια και την ποιότητα του ευαγγελικού μηνύματος, ιδίως στη σύγχρονη μετανεωτερική εποχή.
Μέσα από το σεβάσμιο πρόσωπο του Οικουμενικού Πατριάρχη, ο οποίος διακατέχεται από ισχυρή την αντίληψη των αναγκών και προκλήσεων της εποχής μας, υφίσταται η αίσθηση πως η Εκκλησία ανοίγεται στον κόσμο, στην κοινωνία, χωρίς όμως να γίνεται κόσμος. Εξάλλου, η φύση της Εκκλησίας, κι αυτό φαίνεται μέσα από την διδασκαλία του Χριστού και των πατερικών έργων, επιτάσσει την πρόσληψη κάθε στοιχείου που εξωτερικά έχει τη δυνατότητα να ντύσει την αλήθεια του ευαγγελικού μηνύματος και να το διαδώσει στα πέρατα της οικουμένης με τρόπο μοναδικό, αυθεντικό, αγιοπνευματικό. Είναι αυτή η προσπάθεια που εδώ και χρόνια πραγματοποιεί ο Οικουμενικός Πατριάρχης για το άνοιγμα της Εκκλησίας, χωρίς αισθήματα φόβου, εθνοφυλετισμού, απαξίωσης.
Όλες οι ενέργειες του Οικουμενικού Πατριάρχη χαρακτηρίζονται από βαθιά πνευματικότητα, η οποία όταν εγκολπώνεται εντός της κοινωνίας, χωρίς να έχει απωλέσει την μοναδικότητά της, καταφέρνει να μεταπλάθει τις δομές του κόσμου τούτου. Δεν είναι μόνο ένας πνευματικός ηγέτης με την στενή έννοια του όρου. Κατά το παράδειγμα των Καππαδοκών Πατέρων καινοτομεί και ορθοτομεί, εντός της ορθόδοξης παράδοσης, εμφορούμενος από εκείνη την ευαισθησία που συναντούμε στο ποιμαντικό έργο τους. Η συνάντηση του ορθόδοξου πολιτισμού, πέρα από εθνικιστικές παρορμήσεις και δικαιωματισμούς, με το διαφορετικό χαρακτηρίζει το έργο του Οικουμενικού Πατριάρχη. Εμπνεόμενος από το πνεύμα του Μ. Βασιλείου και την υιοθέτηση όλων εκείνων των στοιχείων που καθίστανται επωφελή για το ανθρώπινο πρόσωπο και καλλιεργούν την αρετή, βγαίνει σε συνάντηση με το κάθε πρόσωπο, ανεξάρτητα από την θρησκευτική, εθνική, κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική του προέλευση. Το καινό μήνυμα του ευαγγελίου, που έρχεται να αναταράξει τις δομές της κοινωνίας, που ενεργεί με τρόπο ωφελιμιστικό και απάνθρωπο πολλές φορές, είναι ένα μήνυμα που το Οικουμενικό Πατριαρχείο, η πνευματική κοινή μήτρα όλων των ορθοδόξων, μεταδίδει μέσα από τη λειτουργία του ορθόδοξου ήθους που το διακατέχει.
Η αγάπη για το περιβάλλον και η υπενθύμιση εκ μέρους του Οικουμενικού Πατριάρχη πως ‘’πρέπει να κατανοήσουμε ότι η διακονία του πλησίον και η διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος είναι άρρηκτα συνδεδεμένες’’, δήλωση ξένη προς κάθε ανθρωπολογικό και οικολογικό μονοφυσιτισμό, η συμβολή της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου του 2016 ως Συνόδου που αποδεικνύει την οφειλετική και ανύστακτη μέριμνα του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την πληρέστερη ανάδειξη της αρραγούς ενότητας της Ορθοδόξου Εκκλησίας τόσο ως προς την κοινωνία της πίστεως, όσο και ως προς τον σεβασμό της κανονικής τάξεως’’, όπως σημειώνει ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μεσσηνίας κ. Χρυσόστομος, το ενδιαφέρον του Οικουμενικού Πατριαρχείου για τον κοινωνικό αντίκτυπο της ευαγγελικής και πατερικής διδασκαλίας, που περιλαμβάνεται στο κείμενο ‘’Υπέρ της του κόσμου ζωής. Το κοινωνικό ήθος της Ορθόδοξης Εκκλησίας’’, η διαφύλαξη και πιστή εφαρμογή των ιερών κανόνων ως ιερά παρακαταθήκη, η σύγχρονη και όχι μουσειακή πρόσληψη του πατερικού λόγου στην κοινωνία, ο διάλογος που πραγματοποιείται με την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και τις άλλες χριστιανικές ομολογίες, οι παρεμβάσεις σε διεθνή Fora, αποτελούν μερικές από τις σπουδαιότερες και καθοριστικές ενέργειες του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου.
Η Πατριαρχική διακονία όμως χαρακτηρίζεται από λύπες και αχαριστίες, αφού πάντοτε υπάρχουν εκείνοι οι οποίοι κινούν την πτέρνα κατά του ευεργέτου. Φονταμενταλιστικές και συντηρητικές φωνές εντός των τειχών της Εκκλησίας που καλούν σε αποτείχιση και ανυπακοή, απείθαρχες στην συνοδικότητα της Εκκλησίας, Εκκλησίες που δεν αναγνωρίζουν τα κανονικά δικαιώματα της Πρωτόθρονης Εκκλησίας όπως αυτά απορρέουν από τους ιερούς κανόνες, αποξενώνονται από την εκκλησιαστική κοινότητα με συμπεριφορές και πρακτικές που μόνο ορθόδοξες δεν είναι. Ο Πατριάρχης μας έχει ακόμη να επιτελέσει έργο για το καλό της Εκκλησίας και της ανθρωπότητας. Ας τον μνημονεύουμε και ας προσευχόμαστε για εκείνον και για το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο. Εις πολλά έτη Παναγιώτατε.
