ΛΟΓΟΣ
τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Μιλήτου κ. Ἀποστόλου,
ἐπί τῇ μνήμῃ τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός ἡμῶν Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, ἐν τῷ πανηγυρίζοντι ὁμωνύμῳ Μητροπολιτικῷ Ναῷ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης.
(Θεσσαλονίκη, Β’ Κυριακή τῶν Νηστειῶν, 16 Μαρτίου 2025)
Παναγιώτατε Μητροπολῖτα τῆς Συμβασιλευούσης Θεσσαλονίκης καί φίλτατέ μοι ἀδελφέ καί συλλειτουργέ κ. Φιλόθεε,
Σεβασμιώτατοι καί Θεοφιλέστατοι ἅγιοι Ἀρχιερεῖς,
Σεβαστοί Πατέρες καί ἀδελφοί,
Τιμιώτατοι Ἀρχοντες τοῦ τόπου,
Εὐλογημένοι καί φιλάγιοι Χριστιανοί,
Πορευόμεθα ἤδη ἐδῶ καί δύο ἑβδομάδας, ἀγαπητοί μου, ἐν τῇ μακρᾷ ὁδῷ τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, διαπλέομεν τό τῆς Νηστείας μέγα πέλαγος, προετοιμαζόμενοι διά τῶν πνευματικῶν παλαισμάτων τῆς αὐστηρᾶς νηστείας, τῆς κατά πάντα ἐγκρατείας, τῆς συντόνου προσευχῆς καί τῶν κατανυκτικῶν ἱερῶν Ἀκολουθιῶν, ὥστε νά καταντήσωμεν εἰς τήν τριήμερον Ἐξανάστασιν τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἀγωνιζόμεθα νά ἀναβῶμεν εἰς τό ὄρος τό ὑψηλόν τῶν ἀρετῶν διά νά ἀτενίσωμεν τόν ἀνατέλλοντα ἐκ τοῦ Ζωηφόρου Τάφου Ἥλιον, ἤτοι τόν Ἀναστάντα ἐκ νεκρῶν Βασιλέα Χριστόν.
Καί ταῦτα πάντα, βεβαίως, εἶναι τά μέσα καί οἱ τρόποι, οὐχί ὁ σκοπός ἤ μᾶλλον ὁ αὐτοσκοπός∙ ὁ στόχος καί τό μακάριον τέλος εἶναι αὐτός ὁ Ἀναστάς Κύριος καί ἡ συνάντησις μαζί Του, ἐν τῇ ἀθανάτῳ Τραπέζῃ τῆς Βασιλείας του, ἐν τῷ Πασχαλίῳ Δείπνῳ τήν λαμπροφόρον νύκτα τῆς Ἀναστάσεως, ὅπου Αὐτός εἶναι «ὁ προσφέρων καί προσφερόμενος καί προσδεχόμενος καί διαδιδόμενος»[1]. Χρειάζεται μεγίστη προσοχή εἰς τό σημεῖον αὐτό∙ ἡ ἄσκησις διά τόν Χριστιανόν δέν ἀποτελεῖ αὐτοτιμωρία διά τήν ἐξιλέωσιν τῶν ἁμαρτιῶν του ἀλλά τόν τρόπον καί τήν μέθοδον διά τήν προσέλκυσιν τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ, διότι ἡ Χάρις σώζει καί οὐχί ἀσφαλῶς ἡ ἰδική μας δῆθεν ἀρετή.
Βεβαίως, ἡ ἁγία ἡμῶν Ἐκκλησία εἶναι Μήτηρ καλλίστη καί φιλόστοργος, γνωρίζει τάς ἀδυναμίας τῆς φύσεως καί τό ἀσθενές τῆς σαρκός καί παρηγορεῖ τόν ἀγωνιζόμενον πιστόν διά τῆς χαλαρώσεως τῆς αὐστηρότητος τῆς νηστείας κατά πᾶν Σάββατον καί Κυριακήν ἀλλά κάμει καί κάτι ἄλλο σπουδαιότερον∙ εἰς ὅλας τάς Κυριακάς τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς προβάλλει ἕν σπουδαῖον πρόσωπον ἤ γεγονός εἰς παρηγορίαν τῶν πιστῶν καί εἰς ἀναψυχήν, ὥστε μέ νέας δυνάμεις νά συνεχίσωμεν τόν ἀγῶνα τόν καλόν. Ἅπασαι αἱ Κυριακαί τῆς περιόδου αὐτῆς συνιστοῦν, ἐπιτραπήτω μοι ἡ ἔκφρασις, «πνευματικά πανδοχεῖα» ἑντός τῶν ὁποίων ὁ κεκοπιακώς ἐκ τῆς ὁδοιπορίας πιστός, ἀρύεται ὕδωρ ἀναψύξεως καί συνεχίζει τήν ἀνάντη ὁδόν τῆς ἀσκήσεως ἐνισχυμένος καί ἀναπτερωμένος.
Ἑορτάσαμεν ἤδη τήν Α’ Κυριακήν τῶν ἁγίων Νηστειῶν, τήν ἐπιλεγομένην τῆς Ὀρθοδοξίας, τήν ἀναστήλωσιν τῶν ἁγίων εἰκόνων καί τόν θρίαμβον τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως καί σήμερον ἡ σοφία τῶν θεοφόρων Πατέρων ἡμῶν ἐπιλέγει ἀπό τήν χορείαν τῶν ἁγίων τόν ἅγιον Γρηγόριον τόν Παλαμᾶν, Ἀρχιεπίσκοπον Θεσσαλονίκης, τόν Ἄτλαντα αὐτόν τῆς θεολογίας καί τῆς ἀσκήσεως. Παρεκβατικῶς σημειώνω ὅτι εἰς τήν διαχρονίαν τῶν αἰώνων τό λειτουργικόν περιεχόμενον τῶν Κυριακῶν τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς δέν εἶναι σταθερόν καί ὑφίσταται μεταβολάς καί διαφοροποιήσεις. Διά νά μή σᾶς κουράσω ἀναφέρω μόνον ὅτι ἡ Α’ Κυριακή παλαιότερον ἦτο ἀφιερωμένη εἰς τούς Προφήτας καί δή εἰς τόν Μωυσέα, Ἀαρών καί Σαμουήλ, κατά δέ τήν παροῦσαν Β’ Κυριακήν ἡ ἁγία ἡμῶν Ἐκκλησία μνείαν ἐποιεῖτο τῆς Παραβολῆς τοῦ Ἀσώτου υἱοῦ ἐκ τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου.
Δέν εἶναι ὁ στόχος τῆς ἀτέχνου αὐτῆς ὁμιλίας ἡ ἱστορικο-λειτουργική πραγμάτευσις τῶν Κυριακῶν τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ἀλλ᾽ ἀνεφέρθην εἰς τήν παρατηρουμένην αὐτήν ἐναλλαγήν, διότι συνήθως δεχόμεθα τά πυρά τῶν ὑπεναντίων ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία εἶναι μονολιθική καί ἄκαμπτος. Τοὐναντίον θά ἔλεγα, ἡ ἁγία ἡμῶν Ἐκκλησία ἐνωτίζεται τά σημεῖα τῶν καιρῶν καί τάς ποιμαντικάς ἀνάγκας τῶν χριστιανῶν καί δέν διστάζει νά προχωρήσῃ, νά υἱοθετήσῃ τό νέον καί ρηξικέλευθον καί νά ἀπορρίψῃ τό πεπαλαιωμένον καί ἀλυσιτελές, μέ σκοπόν τήν πνευματικήν καλλιέργειαν καί σωτηρίαν τῶν πιστῶν. Δέν διακατέχεται ὑπό μιᾶς ἐμμονῆς διά τό παρελθόν ἡ Ἐκκλησία ἀλλά καί προφανῶς καί δέν ἀποδέχεται τήν ἰσοπεδωτικήν λογικήν τῆς ἐκθεμελιώσεως τῶν πάντων καί τῆς κατακρημνίσεως τῶν πυλώνων τῆς κοινωνίας μας, ὡς ἐπιθυμοῦν τινές. Ὁ πειρασμός αὐτός τῆς καταστροφῆς, εἴτε προφάσει εὐσεβείας, εἴτε ὡς ἄθεσμος καί ἀσεβής ὕβρις πάντοτε ἐμφανίζεται εἰς τόν ἱστορικόν βίον τῆς Ἐκκλησίας καί ἀπειλεῖ τήν ὕπαρξιν Της.
Εἰς τήν ἐποχήν τοῦ ἁγίου Γρηγορίου ὁ πειρασμός αὐτῆς τῆς καταστροφῆς καί τῆς διαλύσεως τοῦ Σώματος τῆς Ἐκκλησίας, ἐμφανίζεται εἰς τό πρόσωπον ἑνός μοναχοῦ, τοῦ γνωστοῦ εἰς ὅλους μας Βαρλαάμ τοῦ Καλαβροῦ, ὅστις ἐμφορούμενος ὑπό φιλοσοφικῶν ἰδεῶν ἀναπτύσσει μίαν θεολογικήν θεώρησιν τῶν πραγμάτων μακράν τῆς παραδεδομένης ἐκκλησιαστικῆς διδασκαλίας. Διά νά χρησιμοποιήσω ἕνα σύγχρονον, λίαν ἐπιτυχημένον ὅρον, θεμελιώνει μίαν «ἰδιωτικήν θεολογίαν», φαινόμενον δυστυχῶς συχνόν καί εἰς τήν ἐποχήν μας. Βλέπετε, ἀκόμη καί μοναχούς σήμερον, ἥτοι ἀφιερωμένους εἰς τήν ἡσυχίαν καί τήν ὑπακοήν νά περιάγουν τήν ξηράν καί τήν θάλασσαν καταφερόμενοι ἐναντίον τῶν Ποιμένων τῆς Ἐκκλησίας, διαδίδοντες ὅτι οὗτοι προδίδουν τήν πίστην ἐνῷ οἱ ἴδιοι εἶναι οἱ φορεῖς τῆς ἀληθείας. Εἶναι πράγματι θλιβερόν.
Εἰς αὐτήν, λοιπόν, τήν «ἰδιωτικήν θεολογίαν» τοῦ Βαρλαάμ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ἀντιτάσσει τήν ἀπό αἰώνων ἐμπειρίαν τῆς Ἐκκλησίας, οὐχί τάς ἰδικάς του θεωρητικάς ἀπόψεις καί ἰδέας ἀλλά τήν βεβιωμένην ἀλήθειαν τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Σώματος. Ὁ θεοφόρος Γρηγόριος δέν εἶναι ἁπλῶς ὁ θεωρητικός γνώστης τῆς θεολογίας τῆς Ἐκκλησίας, δέν εἶναι εἷς ἐγκυκλοπαιδικός καί ἀκαδημαϊκός θεολόγος, δέν ἀντιδικεῖ μέ τόν Βαρλαάμ διότι ἔχουν ἁπλῶς καί μόνον διάφορον φιλοσοφικήν τοποθέτησιν. Εἰς τήν πραγματικότητα ἀντιπαρατίθενται δύο κόσμοι∙ ἡ Ἐκκλησία καί αἱ δαιμονικαί δυνάμεις, ἡ ἀλήθεια καί τό ψεῦδος, ἡ Ζωή καί ὁ θάνατος, ἡ Ὀρθοδοξία καί ἡ αἵρεση.
Εἶναι νά ἀναγκαῖον νά κατανοήσωμεν ὅτι ἡ διαμάχη αὐτή δέν εἶναι μία θεωρητική ἰδεολογική ἀντιπαράθεσις. Ποτέ οἱ Πατέρες καί ἡ Ἐκκλησία δέν θεολογοῦν ἀπό μίαν διάθεσιν φιλοσοφικῆς ἐπεξεργασίας τῆς πίστεως ἤ θέλοντες νά καταγράψουν τάς θεωρητικάς ἀρχάς καί τά πιστεύματά των. Ἡ Ἐκκλησία θεολογεῖ, διότι πρέπει νά ὁριοθετήσῃ τήν ἀλήθειαν ἀπό τό ψεῦδος∙ τήν ἀλήθειαν ἀσφαλῶς ὡς ἐνύποστατον πραγματικότητα, ὡς Πρόσωπον ἐν τέλει, διότι περί αὐτοῦ πρόκειται. Τό ψεῦδος, ἡ αἵρεσις, ἡ κακοδοξία φαλκιδεύει τό Πρόσωπον τοῦ Κυρίου καί, τοιουτοτρόπως, θέτει τήν σωτηρία μας ἐν ἀμφιβόλῳ. Εἰς ὅλην τήν ἱστορικήν Της διαδρομήν ἡ Ἐκκλησία ἀπαντᾷ εἰς τό ἐρώτημα τοῦ Κυρίου «Τίνα με λέγουσιν οἱ ἄνθρωποι εἶναι τόν υἱόν τοῦ ἀνθρώπου;» (Μτ. 16, 13). Τοῦτο εἶναι πάντα τό διακύβευμα, τό θεανδρικόν Πρόσωπον τοῦ Κυρίου, διότι ἐξ Αὐτοῦ πηγάζει καί σωτηρία ἡμῶν.
Καί εἰς τόν καιρόν τοῦ ἁγίου Γρηγορίου καί πάλιν τό ζήτημα δέν εἶναι φιλοσοφικόν-θεωρητικόν ἤ ἄλλον τι∙ καί πάλιν τό ζήτημα εἶναι περί τῆς σωτηρίας, ἥτοι σωτηριολογικόν. Δέν εἶναι δυνατόν κατά τήν ἱεράν ταύτην στιγμήν νά ἀναλύσωμεν ἁπάσας τάς θεολογικάς ἐκφάνσεις καί τάς ἱστορικάς λεπτομερείας τῆς ἔριδος εἰς τήν ὁποίαν πρωτοστατεῖ ὁ σήμερον ἑορταζόμενος μέγας Πατήρ καί διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας, ἡ γνωστή ἔρις περί τοῦ Ἡσυχασμοῦ. Δέν ἐπρόκειτο ἀσφαλῶς μόνον διά τήν μέθοδον τῆς προσευχῆς τῶν μοναχῶν, τό ὅλον ζήτημα ἦτο ἀπολύτως βαθύτερον, διότι ἀνεφέρετο εἰς τό μεθεκτόν καί ἀμέθεκτον τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός τοῦ Βαρλαάμ ἦτο εἷς Θεός ἀκοινώνητος, ἀπολύτως ἀπρόσιτος καί ἀπομονωμένος εἰς τήν θείαν μακαριότητα καί τήν ἀπόλυτον «μοναξιάν» του, ἐπιτρέψατέ μοι τήν ἔκφρασιν. Ἦτο ὁ Θεός τῶν φιλοσόφων, τό «πρῶτον κινοῦν ἀκίνητον» τοῦ Ἀριστοτέλους. Ὅμως, ἐν τοιαύτη περιπτώσει ὁμιλοῦμε περί ἑνός Θεοῦ, Ὅστις οὐδεμίαν μετά τοῦ ἀνθρώπου συνάπτει σχέσιν καί ἄρα παραμένει πάντα ἀπρόσιτος, ξένος, ἀμέθεκτος καί ἀκοινώνητος καί, τό ἐρώτημα πού εὐλόγως ἀναφύεται εἶναι «πῶς δυνάμεθα νά σωθῶμεν ἄνευ τῆς δημιουργίας μιᾶς σχέσεως μετά τοῦ Θεοῦ»;
Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς διαβλέπει τόν κίνδυνον, ὅστις ἐλλοχεύει εἰς αὐτήν τήν διδασκαλίαν τοῦ Βαρλαάμ. Δέν πρόκειται, ὡς ἐλέχθη, περί μιᾶς διαφορετικῆς ἐκδοχῆς τῶν πραγμάτων ἀλλά τίθεται ἐν ἀμφιβόλῳ τό ὅλον Μυστήριον τοῦ Χριστοῦ καί ἄρα ἡ σωτηρία ἡμῶν. Οἱ Ἡσυχασταί, ἅτινας ὑπερασπίζει ὁ μέγας Γρηγόριος, ἐνοπτρίζονται τό ἄκτιστον φῶς, ἤτοι τό φῶς τῆς θείας Μεταμορφώσεως, τοὐτέστιν τήν ἄκτιστον καί θεοποιόν ἐνέργειαν τῆς Τριάδος, ἥτις τυγχάνει βεβαίως διάφορος τῆς θείας Οὐσίας ἀλλά ἀπολύτως συνυφασμένη μετ’ αὐτῆς. Ὁ θεοφόρος Γρηγόριος ἔχων ὁ ἴδιος τήν ἐμπειρίαν τοῦ ἀκτίστου φωτός ἀλλά καί τάς θεολογικάς, φιλοσοφικάς καί γνωσιολογικάς προϋποθέσεις χαράσσει τήν εὐθείαν ὁδόν, διακρίνων μεταξύ τῆς ἀπολύτως ὑπερβατικῆς καί ἀμεθέκτου θείας Οὐσίας καί τῆς θείας Ἐνεργείας, τοῦ ἀκτίστου τοὐτέστιν φωτός, τῆς οὐσιώδους Χάριτος, ἥτις γίνεται καταληπτή καί κοινωνεῖται ὑπό τοῦ Χριστιανοῦ. Ἡ ἀπόλυτος ἀμεθεξία τοῦ Θεοῦ σημαίνει τήν ἀπουσίαν οἱασδήποτε σχέσεως μετά τοῦ Θεοῦ, ἐνῷ ἡ ἐμπειρία τῆς ἀκτίστου Ἐνεργείας καί Χάριτος τοῦ Θεοῦ σημαίνει τήν οἰκείωσιν τοῦ Θεοῦ, τήν κάθαρσιν τοῦ νοός, τήν φυγάδευσιν τῆς ἁμαρτίας καί ἄρα τήν σωτηρίαν. Καί ἀκριβῶς ἐπειδή πρόκειται περί τῆς σωτηρίας ἡμῶν ἡ Ἐκκλησία ἑορτάζει σήμερον τόν θεοφόρον Γρηγόριον. Ἐπιλέγει αὐτόν ἐκ τῶν μεγάλων θεολόγων καί ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας διότι ἡ συμβόλη του ἦτο ἀπολύτως καθοριστική εἰς τήν ὅλην διδασκαλίαν τῆς Ἐκκλησίας περί τῆς Σωτηρίας.
Βλέπετε, ἀγαπητοί μου, καί εἰς τό σημερινόν εὐαγγελικόν ἀνάγνωσμα ἡ σωτηρία τοῦ παραλυτικοῦ ἔρχεται ὅταν πλησιάζῃ τόν Κύριον, ἡ σχέσις καί ἡ οἰκείωσις εἶναι πού σώζει. Ὁ παραλυτικός ἔρχεται εἰς μίαν σχέσιν μέ τόν Κύριον διαλέγεται μετ᾽ Αὐτοῦ καί ὁ Κύριος διά τῆς Χάριτός Του δίδει εἰς τόν ἄρρωστον τήν ὑγίειαν του∙ ὄχι μόνον τήν σωματικήν ἀλλά τήν πνευματικήν καί καθιστᾷ τόν πρώην παραλυτικόν ὑγιῆ καθ᾽ ὁλοκληρίαν δηλαδή σῶον. Αὐτό σημαίνει σωτηρία, ὅ,τι δηλαδή καθιστῶ τόν ἄνθρωπον σῶον καί ἀκέραιον ψυχῇ τε καί σώματι. Καί σωτηρία δέν δύναται νά ὑπάρξῃ ἄνευ της κοινωνίας μετά τοῦ Θεανθρώπου Κυρίου, διό καί θεολογεῖ τοιουτοτρόπως ὁ θεοφόρος Πατήρ ἡμῶν Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καί ἐπιμένει ὅτι ὁ Θεός εἶναι καταληπτός κατά τήν θείαν Ἐνέργειαν Αὐτοῦ.
Ἐπιτρέψατε μοι, Πατέρες καί ἀδελφοί, πρίν κλείσω τήν πανηγυρικήν αὐτήν ὁμιλίαν νά ἐκφράσω τήν χαράν μου, διότι εὑρίσκομαι ἐν τῷ μέσῳ ἡμῶν ἐν τῇ εὐσήμῳ ἡμέρα ταύτῃ, καθ᾽ ἥν ἡ περιάκουστος πόλις τῶν Θεσσαλονικέων ἑορτάζει τόν Ἀρχιποίμενα αὐτῆς ἅγιον Γρηγόριον τόν Παλαμᾶν. Καταθέτω, ὡσαύτως τήν βαθυτάτην καί καρδιακήν εὐχαριστίαν μου διά τήν λίαν τιμητικήν πρόσκλησιν πρός τόν Παναγιώτατον Μητροπολίτην Θεσσαλονίκην κ. Φιλόθεον, τόν φέρελπι καί δυναμικόν Ἱεράρχην, Ὅστις ὡς ἀδάμας κοσμεῖ τήν πάνσεπτον Ἱεραρχίαν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. Δέν εἶναι λόγοι ὑπερβολῆς ἀλλά λόγοι ἀληθείας καί ἡ πόλις τῶν Θεσσαλονικέων πρέπει νά ἐγκαυχᾶται διά τόν Ποιμενάρχην της, Ὅστις διεδέχθη τόν πρό ἡμερῶν μεταστάντα εἰς τάς αἰωνίους μονάς Μητροπολίτην Ἄνθιμον καί οὐχί μόνον δέν διέψευσε τάς προσδοκίας καί ἐλπίδας τῆς Ἐκκλησίας, τοὐναντίον διά τῆς ἐμπνευσμένης οἰκοστροφίας του ἀλλά καί τῆς σεμνοπρεποῦς πολιτείας του κατέστη τύπος καί ὑπογραμμός διά τούς πολλούς. Ἀλλ᾽ ἐπιτρέψατέ μοι, ἀκόμη νά εἴπω ὅτι, διά τούς παροικούντας τήν Ἱερουσαλήμ, τοῦτο ἦτο φυσικόν καί ἀναμενόμενον διότι μέχρι τῆς ἐκλογῆς του εἰς τήν περιωπήν τοῦ Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης ὑπηρέτησεν εὐόρκως καί θυσιαστικῶς τήν Ἐκκλησίαν ἀλλά καί δι᾽ ἕνα ἀκόμη λόγον καί ἐπιθυμῶ μετά παρρησίας νά τό εἴπω∙ διότι τυγχάνει κατά πνεῦμα υἱός τοῦ πολυσεβάστου Μητροπολίτου Χαλκίδος κ. Χρυσοστόμου τοῦ σεσοφισμένου καί περινουστάτου Ἱεράρχου τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ὅστις ποιμαίνει ἀξίως καί θεοφιλῶς τήν Ἐπαρχίαν του ἀλλά καί ἐχάρισε εἰς τήν Ἐκκλησίαν πλειάδα ἱκανῶν στελεχῶν καί τοῦτο δεικνύει τό μέγεθος τοῦ ἀνδρός, ὅστις χαίρεται μέ τήν πρόοδον τῶν πνευματικῶν του τέκνων καί ἐπιθυμεῖ τήν ὡρίμανσιν καί τήν ἀνέλιξίν των. Πάλιν καί πολλάκις, Παναγιώτατε καί φίλτατέ μοι ἅγιε Ἀδελφέ, καταθέτω ἐνωπιόν Σας καί ἐνώπιον τοῦ ποιμνίου Σας τήν εὐγνώμονα εὐχαριστίαν μου διά τήν λίαν τιμητικήν πρόσκλησιν καί εὔχομαι ἐκ βάθους καρδίας ὑγίειαν κατ᾽ ἄμφω καί ἀκόμη πλουσιοτέραν πνευματικήν καρποφορίαν.
Ἀφῆκα, διά τό τέλος, διότι ἡ σύγκινησίς μου εἶναι βαθυτάτη, ἕνα καί μόνον λόγον διά τόν μακαριστόν Μητροπολίτην πρώην Θεσσαλονίκης κυρόν Ἄνθιμον, τόν ἐν οὐρανοῖς αὐλιζόμενον καί ἐν κόλποις Ἀβραάμ ἀναπαυόμενον, ὅστις ἐλάμπρυνε τήν Μητροπολιτικήν Καθέδραν τῆς πόλεως τοῦ ἁγίου Δημητρίου ἐπί 19 ἔτη καί ἀνεδείχθη Ποιμήν μέγιστος, θεολόγος περινούστατος καί Ἱεράρχης τεραστίου διαμετρήματος. Αἰσθάνομαι μικρός καί ἄσοφος γιά νά ὁμιλήσω διά τόν γίγαντα Ἄνθιμον ἀναμιμνήσκομαι μόνον τήν εὔσημον ταύτην στιγμήν τήν μακράν καί ἀνέφελον πνευματικήν καί ἀδελφικήν φιλίαν μας, τήν ἀρίστην συνεργασίαν μας καθ᾽ ὅλην τήν λαμπράν ποιμαντορίαν του ἀλλά καί τόν ἀμοιβαῖον καί βαθύτατον σεβασμόν καί τήν ἐκτίμησιν. Εἶμαι βέβαιος ὅτι ἡ μακαρία ψυχή τοῦ μεταστάντος Ἱεράρχου εὑρίσκεται εἰς τήν ἀδιάδοχον Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, σαββατίζουσα ἐκ τῶν κόπων καί τῶν ἔργων καί τῶν πόνων αὐτοῦ καί εὐφραινομένη βλέπουσα τόν κατά πάντα ἄξιον διάδοχον αὐτοῦ, συνεχίζοντα καί αὐξάνοντα τά καλά του ἔργα. Αἰωνία ἡ μνήμη αὐτοῦ!!!
Ἡ Χάρις καί τό ἔλεος τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ διά πρεσβειῶν τοῦ ἁγίου καί θεοφόρου Πατρός ἡμῶν Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ εἴησαν μετά πάντων ἡμῶν.
Ἔτη πολλά καί εὐλογημένα-Καλόν ὑπόλοιπον τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς!
[1] Θεία Λειτουργία Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Εὐχή τοῦ Χερουβικοῦ Ὕμνου.
