Του Αρχιμανδρίτου του Οικουμενικού Θρόνου Γεράσιμου Φραγκουλάκη
Αννόβερο Γερμανίας
Στις 21 Ιανουαρίου 2025, ξέσπασε πυρκαγιά στο ξενοδοχείο του χιονοδρομικού κέντρου Καρτάλκαγια, στην επαρχία Μπολού της Τουρκίας, με αποτέλεσμα το θάνατο και τον τραυματισμό δεκάδων ανθρώπων.
Ο Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος εξέφρασε τα συλλυπητήριά του προς τον πρόεδρο της Τουρκίας αναφέροντας: “Με πόνο στην καρδιά πληροφορήθηκα την είδηση της πυρκαγιάς στο ξενοδοχείο του χιονοδρομικού κέντρου στην Καρτάλκαγια. Η τραγωδία στοίχισε τη ζωή σε δεκάδες ανθρώπους και πολλοί τραυματίστηκαν. Παρακαλώ δεχθείτε τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια. Σε αυτή τη θλιβερή στιγμή συμπάσχω με όλους εκείνους που έχασαν τις οικογένειές τους, τους αγαπημένους και τους φίλους τους. Σας ζητώ να τους μεταφέρετε λόγια παρηγοριάς και συμπαράστασης, σε όλα τα θύματα ευχές για ταχεία ανάρρωση και στους διασώστες και στους γιατρούς ευχές για κουράγιο και δύναμη».
Η έκφραση συλλυπητηρίων από τον Πατριάρχη Κύριλλο μπορεί να αποτελεί μια πράξη χριστιανικής συμπόνιας και αλληλεγγύης προς τον τουρκικό λαό σε μια περίοδο θλίψης. Ωστόσο, δεδομένων των ιστορικών και πολιτικών εντάσεων μεταξύ της Ρωσίας και Τουρκίας μπορεί να ερμηνευθεί αυτή η κίνηση ως διπλωματική ή με πολιτικά κίνητρα.
Συχνά η στάση του Πατριάρχη Κύριλλου προκαλεί δικαιολογημένες αντιδράσεις και συζητήσεις και θεωρούνται υποκριτικές, ειδικά όταν οι δηλώσεις του έχουν πολιτικές προεκτάσεις. Το πλαίσιο των σχέσεων Ρωσίας-Τουρκίας καθώς και οι γενικότερες τάσεις της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας υπό την ηγεσία του Κυρίλλου μπορεί να ενισχύει τις υποψίες για το αν κάποιες δηλώσεις είναι ειλικρινής ή στοχεύουν σε γεωπολιτικούς σκοπούς.
Η υποκρισία του Πατριάρχη Κυρίλλου συχνά συνδέεται με την ανοιχτή στήριξη στον πρόεδρο Πούτιν. Ο Κύριλλος έχει εκφραστεί υπέρ της ρωσικής κυβέρνησης και της πολιτικής της ακόμα και σε θέματα όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, γεγονός που τον έχει θέσει στο στόχαστρο επικρίσεων από διεθνείς κύκλους. Πολλοί θεωρούν ότι οι δημόσιες δηλώσεις τους συχνά υπηρετούν κρατικά συμφέροντα παρά αμιγώς πνευματικές ηθικές αξίες και επικρίνουν την έλλειψη δηλώσεων ή πράξεων υποστήριξης για τραγωδίες ή συγκρούσεις που δεν ευνοούν τη ρωσική ατζέντα, ενώ παράλληλα τονίζουν την «υπερβολική ευαισθησία του» σε περιπτώσεις όπου η δηλώσεις συμπόνιας εξυπηρετούν διπλωματικούς σκοπούς.
Η αποστολή συλλυπητηρίων προς τον Τούρκο Πρόεδρο μπορεί να φαίνεται ως πράξη καλής θέλησης όμως θα μπορούσε να θεωρηθεί και υποκριτική δεδομένου της εμπλοκής Ρωσίας-Τουρκίας σε γεωπολιτικά θέματα. Οι δύο χώρες βρίσκονται σε αντιπαράθεση σε περιοχές όπως η Συρία ή ο Καύκασος. Η άποψη ότι πρόκειται για υποκρισία ενισχύεται και από την στάση του Κυρίλλου σε άλλες κρίσεις και την σιωπή του για άλλες τραγωδίες ή ανθρωπιστικά ζητήματα που σχετίζονται με τη ρωσική πολιτική.
Είναι απόλυτα λογικό να αμφισβητήσει κάποιος και να θεωρήσει την δήλωση του Πατριάρχη Κυρίλλου ως πολιτικά υποκινούμενη, ειδικά αν ληφθεί υπόψη το ιστορικό του στη στήριξη της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής. Η Ρωσική Ορθόδοξη εκκλησία υπό την ηγεσία του, έχει αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της «ήπιας ισχύος» (soft power) της Ρωσίας, συχνά χρησιμοποιούμενη για να ενισχύσει τη γεωπολιτική ατζέντα της κυβέρνησης Πούτιν.
Παρά τις διαφορές Ρωσίας-Τουρκίας σε διάφορα θέματα, οι δύο χώρες διατηρούν συχνά μια συνεργατική σχέση όπου τα συμφέροντά τους συμπίπτουν, όπως π.χ. στο εμπόριο και στην ενέργεια.
Η δήλωση αυτή λοιπόν, μπορεί να θεωρηθεί μια κίνηση κατευνασμού και καλής θέλησης για τη διατήρηση αυτής της ισορροπίας και ταυτοχρόνως συμβάλλει στην διεθνή προβολή της Ρωσικής Εκκλησίας που επιχειρεί να δείξει ότι έχει έναν οικουμενικό ρόλο ακόμα ενισχύοντας την εικόνα της ως πνευματικού θεσμού με παγκόσμια εμβέλεια. Αποσκοπεί φυσικά και στην απόσπαση προσοχής από τις επικρίσεις για την στήριξή του στον πόλεμο της Ουκρανίας.
Τέτοιες δηλώσεις συμπόνιας μπορεί να λειτουργούν επικοινωνιακά για να καλλιεργήσουν μια πιο ανθρώπινη εικόνα. Η κίνηση μπορεί να στοχεύει και στη δημιουργία αντιθέσεων με το οικουμενικό πατριαρχείο, διότι μια φιλική δήλωση προς την τουρκική ηγεσία ενδέχεται να χρησιμοποιηθεί για να ενισχύσει τη θέση της Μόσχας στην περιοχή.
Η επιλογή λοιπόν του Πατριάρχη Μόσχας να απευθυνθεί στον Ερντογάν μπορεί να δείχνει ενδιαφέρον, αλλά παράλληλα είναι δύσκολο να αγνοήσει κανείς το ιστορικό του στην άνευ όρων στήριξη στον Πρόεδρο Πούτιν.
