Πρεσβύτερος Ηρακλής Φίλιος (θεολόγος, βαλκανιολόγος)
Εφημέριος Διάβας Ι.Μ. Σταγών & Μετεώρων
Όλο το σχέδιο της Θείας Οικονομίας αποτελεί μία ανατροπή. Αέναη και σταθερή ανατροπή, που δεν υπακούει στα κελεύσματα του κόσμου τούτου, αλλά σημαίνεται ως η απόλυτη ελευθερία του Τριαδικού Θεού να αποκαλύπτεται. Μία αποκάλυψη που με την σειρά της πραγματώνει την σωτηρία του ανθρωπίνου γένους.
Ίσως είναι δύσκολο να ερμηνευθεί το μυστήριο που συντελείται με την θεία ενανθρώπιση. Είναι ακατανόητο πως ένας Θεός αποκαλύπτεται με τον πιο αντι-συμβατικό τρόπο στον άνθρωπο. Ισχυρή γροθιά στο κατεστημένο αιώνων που ήθελε τον Θεό να μην συνδέεται με τον άνθρωπο. Αφασία μιας νέκρωσης εκείνων των αισθητηρίων του πλατωνικού Συμποσίου· ‘’θεός δέ ἀνθρώπῳ οὐ μείγνυται’’. Το ντύσιμο της ανθρώπινης σάρκας θα αποτελεί πάντοτε μία μεγάλη και ανερμήνευτη υπόθεση γιατί αφορά την κένωση του Ίδιου του Θεού.
Υπάρχει κάποιο νόημα σε όλο αυτό; Ίσως στις μέρες μας η ανάγκη ενός ουσιαστικού ξεδιπλώματος να διευκολύνει και την κατανόηση των άρρητων και άδηλων. Ο Θεός αποκαλύπτεται στον άνθρωπο, όχι πλέον μέσα από μία ακόμη παλαιοδιαθηκική θεοφάνεια, αλλά αποκαλύπτεται στην σωματικότητά του. Καταφάσκει στην σωματικότητα, ενώ θα μπορούσε να σώσει το ανθρώπινο γένος χωρίς την ενσάρκωση. Από την σωματικότητά Του γνωρίζεται, όσο κι αν αυτό δείχνει περίεργο. Ο Υιός και Λόγος του Θεού φανερώνεται διατηρώντας στο πρόσωπό Του την τέλεια θεότητα και την τέλεια ανθρωπινότητα. Ας αποκτήσει λοιπόν η εορτή το νόημα που της πρέπει.
Ο λόγος του Μ. Αθανασίου είναι καταλυτικής σημασίας: ‘’Αὐτός γάρ ἐνηνθρώπησεν, ἵνα ἡμεῖς θεοποιηθῶμεν· καί αὐτός ἐφανέρωσεν ἑαυτόν διά τοῦ σώματος, ἵνα ἡμεῖς τοῦ ἀοράτου Πατρός ἔννοιαν λάβωμεν’’. Πώς ερμηνεύεται αλήθεια αυτή η θεοποίηση του ανθρώπου; Θα σημειώσει ο καθηγητής Πατρολογίας του Α.Π.Θ. Θεόδωρος Πιτταράς, πως ‘’όταν οι Πατέρες μιλούν για θεοποίηση του ανθρώπου, δεν αναφέρονται σε μία κατ’ ουσίαν μεταβολή και τροπή της ανθρωπότητας, αλλά σε μία κατά χάριν υιοθέτηση εκ μέρους του Θεού, σε αυτόν δηλαδή τον σκοπό της δημιουργίας’’. Πράγματι, η ανθρωπότητα διατηρεί την κτιστότητά της, κινείται ανάμεσα στα όρια της, μεταξύ του μηδενός και του είναι. Διατηρώντας την κτιστότητά της, η οποία την ξεχωρίζει από τον άκτιστο Θεό, διατηρεί και την τρεπτότητά της, την οποία και προϋποθέτει. Διατηρώντας τώρα την κτιστότητά της δεν κινδυνεύει να θεοποιηθεί οντολογικά, γιατί αυτό αποτελεί προνόμιο του ίδιου του Θεού.
Ο Θεός δεν έγινε άνθρωπος για τον Εαυτό Του. Δεν εμφορούταν από καμία ανάγκη απόδειξης των πραγμάτων. Υπάρχει μέσα από την ελευθερία Του και την δημιουργική Του έκφραση ως καλλιτέχνης Θεός, σύμφωνα με τους Πατέρες. Ο Λόγος του Θεού σαρκώνεται. Είναι γεγονός. Αυθεντικό και εμπειρικά πάντοτε αδιαμφισβήτητο. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός πως όταν οι Πατέρες της Εκκλησίας στα κείμενα τους κάνουν λόγο για την θεία ενανθρώπιση, όλοι ξεκινούν από την δημιουργία του ανθρώπου. Με τον τρόπο αυτό καταφέρνουν να συνδέσουν το γεγονός της ανθρώπινης δημιουργίας με την καταλυτικής σωτηριολογικής σημασίας θεία ενανθρώπιση που ταράζει τα υπαρξιακά δεδομένα.
Ας ξεβολευτούμε από τα υπαρξιακά μας δεδομένα, λαμβάνοντας υπόψη τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η θεία ενσάρκωση για τον καθένα. Τα Χριστούγεννα είναι μία εορτή που της πρέπει ο απεγκλωβισμός από τα κτιστά τερτίπια των πονηρών καιρών που επιτάσσουν ολοένα και επίμονα την αφαίμαξη του πραγματικού μυστηρίου που συντελείται εντός της ανθρωπίνης φύσεως. Δεν αποτελούν ζήτημα ηθικής τακτοποίησης τα Χριστούγεννα. Αρκετά με την ηθική, η οποία έχει ξεθωριάσει την ανάγκη του ανθρώπου να υπάρχει μέσα στην θεία χάρη και έχει αποκαλύψει τον αυτοερωτισμό του, δημιουργώντας είδωλα, τα οποία αντικαθιστούν με τη σειρά τους την εικόνα του Θεού που ο ίδιος ο άνθρωπος είναι. Δεν είναι το ζητούμενο μία νηστεία που πρέπει να τηρηθεί, μία εξομολόγηση που θα μας παρουσιάσει ατσαλάκωτους στο τέλος της μέρας ή ένας επιτακτικός εκκλησιασμός των δέκα λεπτών ή της μισής ώρας που πρέπει να γίνει επειδή συνηθίζεται. Τα Χριστούγεννα δεν είναι συνήθεια. Τα Χριστούγεννα εκκωφαντικά φωνάζουν πως ο Θεός έγινε άνθρωπος για να σώσει με την κάθε ευκαιρία τον άνθρωπο.
