Πρεσβύτερος Ηρακλής Φίλιος (θεολόγος, βαλκανιολόγος)
Εφημέριος Διάβας Ι.Μ. Σταγών & Μετεώρων
Η 3η Δεκεμβρίου έχει καθιερωθεί ως παγκόσμια ημέρα ατόμων με αναπηρία. Εκτός από την ευαισθητοποίηση που χρειάζεται να μας διακατέχει απέναντι στα ΑμεΑ είναι ανάγκη να αντιληφθούμε την χρησιμότητά τους μέσα στην κοινωνία και στις δομές του κόσμου τούτου.
Τα ΑμεΑ ως αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας, αλλά και ως δημιουργήματα του αληθινού Θεού αποτελούν τις ζωντανές εικόνες Του. Δεν αποτελούν ξεχωριστή κατηγορία ανθρώπων. Αποτελούν πρόσωπα και ο όρος τούτος έχει σπουδαία σημασία για την χριστιανική ανθρωπολογία. Για την τελευταία δεν υφίστανται πρόσωπα πρώτης και δεύτερης κατηγορίας. Εξάλλου, καταπώς σημειώνει ο απόστολος Παύλος: «Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ· πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Γαλ. 3,26). Κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα στην ζωή και στην αιωνιότητα. Μάλιστα, η ανθρώπινη ζωή είναι ιερή από τη στιγμή της σύλληψης.
Αν παρατηρήσουμε την επίγεια δράση του Χριστού και την παρουσία του μέσα στην κοινωνία, θα διαπιστώσουμε πως συναναστρέφεται περισσότερο με τους ‘’τσαλακωμένους’’ ανθρώπους, ταυτίζοντας τον εαυτό του με τους ’’ελαχίστους’’ (Ματθ. 25,45). Η κοινωνία της εποχής του Χριστού είχε θέσει στο περιθώριο τα ΑμεΑ. Αντίθετα, ο Ίδιος προσέγγιζε τα ΑμεΑ, συζητούσε μαζί τους, τους θεράπευε. Ταυτιζόταν με τα πρόσωπά τους, με τους αξιολύπητους, μοναχικούς, ανάπηρους, κατατρεγμένους και το μόνο που ζητούσε από εκείνους είναι να μην αμαρτάνουν και να ευγνωμονούν τον Θεό. Και οι τέσσερις ευαγγελιστές έχουν καταγράψει περιστατικά θεραπειών στα ευαγγέλια τους. Τυφλοί, κωφοί, παράλυτοι, χωλοί, άλαλοι, λεπροί, θεραπεύονται από τον Κύριο.
Η θέση των ΑμεΑ στην κοινωνία και Εκκλησία, δυστυχώς δεν είναι αυτή που αρμόζει πάντοτε. Είναι αλήθεια πως πολλές φορές αντιμετωπίζονται υποδεέστερα και παραγκωνίζονται. Τους κρύβουμε, όμως αυτοί οι ‘’κρυμμένοι εξόριστοι’’, όπως τους χαρακτήρισε ο Πάπας Φραγκίσκος την Εγκύκλιο του ‘’Fratelli tutti’’ (2020) αποτελούν ενεργό κομμάτι της κοινωνίας μας αλλά πρωτίστως χαρισματικά πρόσωπα. Στην πολύ σπουδαία αυτή Εγκύκλιο ο Πάπας Φραγκίσκος σημειώνει, ανάμεσα σε όλα τα υπόλοιπα: ‘’Πολλά άτομα με αναπηρίες αισθάνονται ότι υπάρχουν χωρίς να ανήκουν και χωρίς να συμμετέχουν. Πολλά εξακολουθούν να τους εμποδίζουν να εδραιωθούν πλήρως. Το μέλημά μας δεν πρέπει να είναι μόνο να τους φροντίζουμε αλλά να διασφαλίσουμε την «ενεργή συμμετοχή τους στην αστική και την εκκλησιαστική κοινότητα. Αυτή είναι μια απαιτητική και ακόμη και κουραστική διαδικασία, αλλά αυτή που θα συμβάλει σταδιακά στο σχηματισμό συνείδησης ικανών να αναγνωρίσουν κάθε άτομο ως μοναδικό και ασυνήθιστη άνθρωπο… Πρέπει να έχουμε το θάρρος να δώσουμε φωνή σε εκείνους που υφίστανται διακρίσεις λόγω της αναπηρίας τους, διότι δυστυχώς, σε ορισμένες χώρες ακόμη και σήμερα, οι άνθρωποι δυσκολεύονται να τους αναγνωρίσουν ως άτομα ίσης αξιοπρέπειας’’.
Ας δούμε τώρα τη θέση τους μέσα στην εκκλησιαστική ζωή. Έχουν γίνει αρκετά βήματα ως προς την συμμετοχή και αξιοποίησή τους μέσα στην εκκλησιαστική κοινότητα; Μήπως με την τοποθέτηση μιας ράμπας έξω από τον ιερό ναό θεωρήσαμε πως πράξαμε το καθήκον μας, τακτοποιηθήκαμε ηθικά και νιώσαμε πνευματικά ικανοποιημένοι; Χρειάζεται να τολμήσουμε περισσότερο. Να καλωσορίσουμε τα ΑμεΑ μέσα στην ενοριακή ζωή, να γίνουν συλλειτουργοί μας στη διακονία του Θεού και των ανθρώπων, να μοιραστούμε μαζί τους σκέψεις, οράματα, να στελεχώσουμε τις ενοριακές δομές με τα πρόσωπά τους, στα Εκκλησιαστικά Συμβούλια, στα Φιλόπτωχα, στις Ερανικές Επιτροπές, στα ιερά αναλόγια, στο Άγιο Βήμα. Να γίνουν συνεργάτες μας και με τα όμορφα και ειδικά χαρίσματα, τα οποία ο Θεός τους δώρισε, να διακονήσουν μέσα στην λειτουργική και ενοριακή ζωή της Εκκλησίας μας. Χωρίς διακρίσεις, υποτιμήσεις, αποκλεισμούς.
Πέρυσι, τον Νοέμβριο του 2023, στην Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ. και υπό την αιγίδα της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου, πραγματοποιήθηκε ένα Διεθνές Συνέδριο με τίτλο ‘’Προσβασιμότητα – Αναπηρία – Εκκλησία’’. Ένας από τους ομιλητές του Συνεδρίου υπήρξε ο Αρχιδιάκονος του Οικουμενικού Θρόνου π. Ιωάννης Χρυσαυγής, ο οποίος έκλεισε ως εξής την σπουδαία εισήγησή του: ‘’Θα ήθελα λοιπόν εν προκειμένω να κάνω έκκληση – ταπεινά μεν, ευλαβικά και ευγενικά, αλλά με όλη μου την καρδιά, με όλη μου την ψυχή, με όλη μου την διάνοια, και με όλη μου την ισχύ – να αναλογιστούμε την ευθύνη της εκκλησίας απέναντι στα ΑμεΑ. Και θα παρακαλούσα τους σεβάσμιους Μητροπολίτες και τις Ιερές Συνόδους μας – τουλάχιστον ως ένα πρώτο βήμα, ως μια έκφραση καλοπροαίρετης αλληλεγγύης και αισθητής συμπερίληψης – να μελετήσουν και αποφασίσουν δυο ζητήματα:
Πρώτον, την σύσταση ειδικής Συνοδικής Επιτροπής για θέματα αναπηρίας, κάτι που πιστεύω θα είναι πρωτότυπο και πρότυπο ποιμαντικής ανταποκρίσεως και υπέρβασης των εμποδίων που αντιμετωπίζουν τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Υπάρχουν επιτροπές κοινωνικής πρόνοιας και ευποιΐας, επιτροπές ποιμαντικής προσεγγίσεως και περιθάλψεως, επιτροπές για την αντιμετώπιση καρκίνου και ναρκωτικών. Αλλά αυτό διαφέρει. Γιατί είμαστε ελλιπείς χωρίς τα ΑμεΑ. Και δεύτερον, την χειροτονία ατόμων με ειδικές ανάγκες – τουλάχιστον, και προκαταρκτικά – στον βαθμό του διακόνου. Πώς αλλιώς θα αποδείξουμε ότι η εκκλησία όντως νοιάζεται και δεν κηρύττει μονάχα για την ανάγκη κοινωνίας και περιεκτικότητας; Ποιοι άλλοι μπορούν καλύτερα και καταλληλότερα να διακονήσουν τις ανάγκες των ΑμεΑ; Ποιοι άλλοι μπορούν αυθεντικότερα και αποτελεσματικότερα να αντιμετωπίσουν, ακόμη και να αντικατοπτρίσουν την ευαίσθητη και εύθραυστη ανθρώπινη φύση που άλλωστε καλούμαστε όλοι να αναγνωρίσουμε και να αγκαλιάσουμε αν πρόκειται να κερδίσουμε την θεία χάρη που «τα ασθενή θεραπεύει και τα ελλείποντα αναπληροί»;
