ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ ΜΕΛΙΤΩΝΟΣ
ΚΑΤΑ ΤΟ ΠΑΝΔΗΜΟΝ ΙΕΡΟΝ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ
ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ Ζ΄ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΚΤΩ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΩΝ ΠΡΙΓΚΗΠΟΝΝΗΣΩΝ
(Ἱ. Μητροπολιτικός Ναός Ἁγίου Δημητρίου Πριγκήπου, Κυριακή, 10 Νοεμβρίου 2024)
***
Παναγιώτατε Δέσποτα,
Σεβάσμιοι ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Σεβασμιώτατε Ποιμενάρχα τῆς Ἱερᾶς ταύτης Μητροπόλεως,
Ἐξοχώτατε κύριε Πρέσβυ,
Τίμιον Πρεσβυτέριον, ἐν Χριστῷ διακονία, Πατέρες καί ἀδελφοί,
Ἡ εἴσοδος πρό αἰῶνος, ὡς «στάλαγμα προσδοκίας καί ἐλπίδος τοῦ καιροῦ ἐκείνου», εἰς τήν χορείαν τῶν Ἐπαρχιῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πριγκηποννήσων, ἀποδεδειγμένως «οὐ κενή γέγονε»[1], ἀλλ’ εὐαγγέλιον τοῦ μυστηρίου τοῦ Θεοῦ[2]. Ἐσφράγισεν ἀληθῶς τόν καρπόν αἰῶνος αὐτῆς «ἐν πληρώματι εὐλογίας τοῦ εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ»[3].
Τό γεγονός, «ἀληθείας καί σωφροσύνης ρῆμα»[4], τιμᾶται δοξολογικῶς, εὐχαριστιακῶς, σεμνοπρεπῶς, παραδοσιακῶς, κατανυκτικῶς ὑπό τοῦ θεοφιλοῦς Ποιμένος, τοῦ εὐλαβοῦς κλήρου καί τοῦ περιουσίου λαοῦ τῶν Πριγκηποννήσων καί τῆς βασιλίδος τῶν πόλεων, εὐλογούσης τῆς Ὑμετέρας Σεπτῆς Κορυφῆς, Παναγιώτατε Δέσποτα, συνευχομένων σεπτῶν Ἱεραρχῶν τοῦ Θρόνου Σου, και ὑπό τοῦ ἐνταῦθα γρηγοροῦντος καί φυλάσσοντος νυχθημερόν τά πατροπαράδοτα ὅσια καί ἱερά μας, τάς ἀξίας μας, τόν ἀτίμητον θησαυρόν μας, «μικροῦ ποιμνίου» τῆς μεγάλης Ὀρθοδόξου Οἰκουμενικῆς Μάνδρας. Ἑορτάζεται τό «ρῆμα τό γεγονός»[5] τοῦτο καί ὑπό τῶν ἁπανταχοῦ γόνων τῆς ἁγιοβαδίστου καί «μοναχοτρόφου» γῆς ταύτης καί συγχρόνως τόπου καλλιεργείας τῆς ἀκραιφνοῦς θεολογίας, τῆς πηγαίας εὐσεβείας καί τῆς Ὀρθοδόξου Ρωμαίηκης παραδόσεως: τῆς Πριγκήπου, τῆς Χάλκης, τῆς Ἀντιγόνης καί τῆς Πρώτης καί εὐρύτερον τῆς Κωνσταντίνου Πόλεως.
Συμπαρόντες νοερῶς καί οἱ ἐν οὐρανίοις θαλάμοις ἀναπαυὀμενοι καί προσδοκῶντες ἀνάστασιν πατέρες καί ἀδελφοί μας τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολῆς, ὁμοῦ μετά «χιλιάδων ἀρχαγγέλων καί μυριάδων ἀγγέλων, τῶν Χερουβείμ, τῶν Σεραφείμ, τῶν ἑξαπτερύγων, τῶν πολυομμάτων, τῶν μεταρσίων, τῶν πτερωτῶν», ᾀδόντων μεθ’ ἡμῶν τόν ἐπινίκιον ὕμνον τῷ Τρισαγίῳ Θεῷ ὑπέρ τῶν «φανερῶν καί ἀφανῶν εὐεργεσιῶν» Του πρός τό ἡμέτερον εὐσεβές Γένος καί τήν Μητέρα καί Τροφόν καί Κιβωτόν του Ἁγίαν τοῦ Χριστοῦ Μεγάλην Ἐκκλησίαν, τήν Ἐκκλησίαν τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας, τῆς τοῦ Θεοῦ Δυνάμεως καί τῆς τοῦ Θεοῦ Εἰρήνης.
Τό Γένος τῶν Ρωμαίων καί ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία, «ὑπό τῆς βίας τῶν κυμάτων»[6] καί ποικίλων ἐναντίων ἀνέμων ἀείποτε βαλλόμενα, ἐν τῇ Σοφίᾳ τοῦ Θεοῦ σύνεσιν ἐκαρποφόρησαν∙ ἐν τῇ Δυνάμει τοῦ Φιλανθρώπου καί Θεανθρώπου ἐπεβίωσαν∙ καί ἐν τῇ Εἰρήνῃ τοῦ «θανάτῳ τόν θάνατον πατήσαντος» καί ζωήν δωρουμένου Κυρίου, «φωτισμόν καί ἀνάστασιν καί εἰρήνην» εὐηγγελίσαντο καί εὐαγγελίζονται τοῖς ἐγγύς καί τοῖς μακράν.
Δόξα, λοιπόν, πάντων ἕνεκεν τῷ τρισαγίαις φωναῖς ὑπό φρικτῶν στρατιῶν ἀνυμνουμένῳ Κυρίῳ, τῷ ἀξιοῦντι τήν Ὑμετέραν Θειοτάτην Παναγιότητα καί τήν ἐν Πριγκηποννήσοις τοπικήν Ἐκκκλησίαν, ἐν εὐφροσύνῃ καί θυμηδίᾳ ψυχῆς, ἀκούειν σήμερον «λόγον» παράδοξον καί «διήγημα» ὑπερβαῖνον πᾶσαν ἔννοιαν καί καταπλῆττον τήν ἱστορίαν.
Τό «διήγημα» καί συγχρόνως τό μυστήριον τῆς πορείας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως ταύτης, ἡ ὁποία λόγῳ καιρικῶν συνθηκῶν συνεστήθη μέν πρός ἐπιστηριγμόν ἀκαταλύτων αἰωνίων ἀξιῶν, ἀπέβη δέ σύν τῷ χρόνῳ ἀστήρ φαεινός καί ἀειλαμπής, καί σάλπιγξ διαπρύσιος διασαλπίζουσα ἀγαθά, εἰρήνην καί εὐδοκίαν καί φῶς καί ζωήν καί σωτηρίαν.
Ἀληθῶς, «νέαν ἔδειξε κτίσιν», τήν Ἱεράν ταύτην Ὁλκάδα τῶν Πριγκηποννήσων, ὁ ἀπό σοφῶν καί συνετῶν ἀποκρύψας τά βάθη τῶν μυστηρίων Του Κύριος καί ἀποκαλύψας αὐτά, ὡς ἄλλο ἄνθος ἀφθαρσίας καί στέφος ἐγκρατείας, τοῖς πατρᾶσι καί ἡμῖν αὐτοῖς. Ἡ «νέα αὕτη κτῆσις» τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, εἰς τήν ὁποίαν ἐπεφυλάχθη σταυρός βαρύς και εὐθύνη μεγάλη, ἀξιοῦται, ἐν ἀγαλλιάσει τήν λαμπάδα κατέχουσα ἀθλητικήν πανήγυριν ἐπετείου ἱερᾶς νά ἑορτάζῃ.
Τιμᾷ καί γεραίρει μνήμην προσευχητικῆς ἱκεσίας ὑπέρ ὑψιπέτου Πατριάρχου, βαδίσαντος διά βίου ἡγεμονικῶς καί προκαθήσαντος τῆς Μητρός Ἐκκλησίας καί συνόλης τῆς Ὀρθοδοξίας ἀξιωματικῶς, διωγμούς καί ραπίσματα ὑπομείναντος καί περιστάσεις∙ καί συγχρόνως καί ὀκταρίθμου πανσεβασμίου συλλόγου θεοφιλῶν Ἱεραρχῶν, θείῳ ζήλῳ πυρποληθέντων καί τῇ τρισαγίῳ Θεότητι ἀεί λατρευόντων καί διά τῆς πίστεως ταύτης συντηρησάντων τήν ἀξίαν καί καταλιπόντων ὅπλα σωτήρια ἀκηράτου ζωῆς.
Ὡς γνωστόν, τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, ὀλίγον πρότερον καί ἐν ἔτει 1924ῳ, πολλά τραγικά συνέβησαν διά τό ἡμέτερον Γένος, τήν Ρωμηοσύνην, ἡ ὁποία ἐγαλουχήθη, ἠνδρώθη, ἀνέβη ἐν δόξῃ ἕως τρίτου οὐρανοῦ καί κατῆλθεν ἀληθῶς ἕως κευθμώνων ᾍδου. Χάριτι Θείᾳ, ἐπεβίωσεν, ἐμεγαλούργησεν, ἐπέδειξεν ἀμίμητον ἀντοχήν καί ὑπομονήν καί καρτερίαν εἰς τάς θλίψεις καί τάς δυσκολίας. Διετήρησε διά θυσιῶν πολλῶν τήν ταὐτότητα καί τήν ἰδιοπροσωπίαν της, στηριζομένη εἰς ἀξίας καί ἰδανικά εὐγενῆ, παραδεδομένα ὑπό τῶν πατέρων, πανάρχαια, χαλυβδωθέντα διά τῆς ἱστορίας καί τῶν πολλῶν δεινῶν αὐτῆς· ἀξίας καί ἰδανικά, ρίζαν ἔχοντα τήν εἰς Χριστόν ἀμώμητον Ὀρθόδοξον πίστιν μας καί τήν εὐσέβειαν καί μεγαλοπρέπειαν τοῦ ἐλέῳ Θεοῦ Γένους τῶν Ὀρθοδόξων Ὁμογενῶν Ρωμαίων.
Ἡ Ρωμηοσύνη τῆς ἀμέσου κληρουχίας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, πολλάκις ἔζησε μαρτυρικήν «συστροφήν» καί «καταιγίδας» καί «λαίλαπας» καί «ἐναντίους ἀνέμους» καί ἀπώλειαν ἱερῶν, τά ὁποῖα μετά πίστεως, θυσιῶν, δακρύων καί κόπων καί θρόμβων αἱμάτων πολλῶν ἐδημιούργησε καί ἐν μιᾷ ἀπροσμένῳ ροπῇ τῆς ἱστορίας κατέλιπεν εἰς χεῖρας ἀλλοτρίας. Κατέλιπεν ἀκουσίως καί συγχρόνως ὀδυνηρῶς «βίβλον γενέσεως» (Ματθ. 1) καί Ἐκκλησίαν Ἁγίαν, Ὀρθόδοξον, ζῶσαν ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ, Καππαδοκίᾳ, Ἰωνίᾳ, Πόντῳ, Ἀνατολικῇ Θράκῃ…
Καί «περιωρίσθη» ἡ Ὀρθόδοξος Ρωμηοσύνη εἰς τήν Πόλιν τῆς Ὑπερμάχου Στρατηγοῦ· τήν Πόλιν τῶν ἀλαλήτων στεναγμῶν καί τῶν καημῶν μας∙ τήν Πόλιν τήν ὁποίαν περιβάλλουν τέσσαρες πολύτιμοι μαργαρῖται, ἔνθα τό ἡμέτερον Γένος διέπρεψεν, ἐμεγαλούργησεν, ἐφύτευσε τάς ἐλπίδας τῆς μορφώσεως τῶν νέων του κληρικῶν στελεχῶν∙ καί ὁμοῦ μετ’ ἀγλαῶν καρπῶν ἐθέρισε καί πόνον, πικρίας καί θλῖψιν μεγάλην, κατεδάφισιν και ὑπεξαίρεσιν σεβασμάτων και ὰναστολήν λειτουργίας λαμπρῶν ἐκπαιδευτηρίων, ἐν οἷς καί τῆς εύοιώνως προσδοκώσης ἀνάστασιν τροφοῦ Χαλκίτιδος Σχολῆς.
Εἰς τάς νήσους ταύτας τῶν Πριγκήπων, ἠκούσθη καί ἀκούεται μέχρι τῆς σήμερον ἡ ἡμετέρα κράζουσα φωνή, καί ἡ καμπάνα μας καλεῖ τούς πιστούς εἰς δοξολογίαν τοῦ Θεοῦ, περί πάντων ὧν ἤκουσαν καί εἶδον, τήν ἀνάστασιν ἐλπίδων καί τήν ἐμπειρίαν δοκιμασιῶν.
***
Σήμερον, μνήμην τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Ὀλυμπᾶ, Ροδίωνος, Σωσιπάτρου, Τερτίου, Ἐράστου καί Κουάρτου, Μαρτίνου Ἐπισκόπου καί Καλλιοπίου μάρτυρος, μετά τάς σεμνάς καί ταπεινάς ἑορτάς τοῦ παρελθόντος Ἰουλίου, συνήλθομεν, Παναγιώτατε, ἐν τῷ Ἱερῷ τούτῳ Σεμνείῳ τοῦ πολιούχου τῆς Πριγκήπου Ἁγίου Δημητρίου, ὀφειλετικόν καλλιόπιον «ἐξόδιον καί ἐπιτάφιον ὕμνον» ᾄδοντες τοῖς καλῶς ἀθλήσασι καί στεφανωθεῖσι: πολιῷ προκατόχῳ Σας Πατριάρχῃ Γρηγορίῳ τῷ Ζ΄, λίθῳ ἀληθῶς ἐκλεκτῷ τῆς χορείας τῶν Πατριαρχῶν, καί λαμπροῖς τροπαιοφόροις Ἱεράρχαις Ἀγαθαγγέλῳ, Θωμᾷ, Δωροθέῳ, Ἀγαπίῳ, Κωνσταντίνῳ, Καλλινίκῳ, Συμεών καί Ἰακώβῳ, τοῖς ἀποτελέσασι καί στηριγμόν καί βακτηρίαν καί παιδαγώγησιν καί στύλους πίστεως καί ὁδοδείκτας.
Ὁ ρωμαλέῳ φρονήματι καί ζήλῳ πίστεως στεφανωθείς Πατριάρχης Γρηγόριος ὁ Ζ΄, τό τῆς κενωτικῆς προσφορᾶς καί εὐόρκου διακονίας φωτεινόν ἀπαύγασμα, ὁ πλουτησάμενος σωφροσύνης τήν αἴγλην, ὁ τῆς παραδοσιακῆς Φαναριωτικῆς σοφίας καί συνέσεως κοινωνός διά βίου∙ ὁ Πατριάρχης, ὁ προστάς «μοναδικοῦ, ἀγαθοῦ καί θαυμασίου συστήματος», δηλαδή τῆς στρατευομένης Μητρός Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας ὡς ταξίαρχος καί προστάτης αὐτῆς, μακαριζέσθω ὡς καλῶς τελέσας τόν δρόμον τόν ἔνθεον∙ διότι, μεταξύ τῶν πολλῶν ἐπιτευγμάτων καί κατορθωμάτων τῆς ἑνδεκαμήνου Πατριαρχικῆς θητείας του, ὑπῆρξε καί ἡ φύτευσις τῆς ἀειθαλοῦς Ἀμπέλου ταύτης, τῆς ἐν τοῖς Πριγκηποννήσοις.
Τό ἔργον τοῦ οὐρανίῳ σθένει καί ἀρετῶν προτερήμασι κεκοσμημένου Πατριάρχου, οὗτινος ἡ μνήμη ἄληστος, ὑπῆρξεν ἀληθῶς μία «πανήγυρις νίκης», ἐν μέσῳ συμπληγάδων πολλῶν καί φθόνου κακοτρόπων συκοφαντῶν καί στρατηγικῆς ὀρμῆς καί ὁρδῆς «κυμαινομένης θαλάσσης» ἀφανισμῶν, διαλυθέντων ὅμως παρά τόν Θεῖον Αἰγιαλόν τῆς Χάριτος, ὡς ἄλλοι «θαλάττιοι ἀφροί». «Πανήγυρις», διότι ὁ μακάριος ἐκεῖνος Πατριάρχης, τοῦ ὁποίου οὔτε ἡ ταφή καί ἡ ἀπόθεσις τοῦ σκήνους του εἰς τόν αὐλόγυρον τοῦ ἱεροῦ Παλλαδίου τῆς Χαλκηδόνος, τοῦ Ναοῦ τῆς Παναγίας Τριάδος ἐπετράπη, παρά τήν διατυπωθεῖσαν ἐγγράφως ἐπιθυμίαν του καί παρά τάς θεοφιλεῖς ἐνεργείας πρός τάς ἅς ἐκράτουν τότε ἀρχάς καί ἐξουσίας, κοινόν ἀγαθόν νίκης ἐπιβιώσεως καί Γένους καί Ἐκκλησίας δέδωκε τοῖς πᾶσι ἐξουσίαν καί καθορᾶσθαι καί ὀνομάζεσθαι.
Διό, Παναγιώτατε, Σεῖς, ὁ κλεινός διάδοχος τοιαύτης περιωπῆς προκατόχου, θέντος ἀληθῶς ἐαυτόν ἀπολύτως ὡς « σφάγιον θυσίας» ἐν ἡμέραις πειρασμικαῖς ὑπέρ τῆς εὐσταθείας ἐν τῆ ἀρχῆθεν καθαγιασμένῃ ἕδρᾳ του τοῦ ἐκπάγλου θυσιαστικῆς μαρτυρίας Θρόνου Σου, τοῦ ἐπεγνωκότος βουλήν ἀρεστήν Κυρίῳ καί δρέψαντος τήν ὀπώραν τοῦ κατατρεγμοῦ, ἀπό τοῦ ὁποίου ἐπί ἑνδεκάμηνον, παρά τήν ἀσθένειαν τῆς σαρκός, «παρῆν, ἐσόφιζεν, ἐνουθέτει, πάντα ἦν τῷ λαῷ καί τῷ ἱερωτάτῳ Θεσμῷ: σύμβουλος ἀγαθός, παραστάτης δεξιός, τῶν θείων ἐξηγητής, τῶν πρακτέων καθηγητής, τῆς πίστεως ἔρεισμα, τῶν προνομίων καί εὐθυνῶν τοῦ Θρόνου γνήσιος καί στερρός προασπιστής», ἀξιοῦσθε, Παναγιώτατε, Χάριτι Θεοῦ, κατά τήν ἐπέτειον τῆς κοιμήσεώς του, νά ἐπιτελεῖτε προσευχητικήν μνήμην τιμῆς καί προφορᾶς στρατηγοῦ ἀρίστου.
Σύν τῷ γνώμην ἀήττητον φέροντι ἀοιδίμῳ ἄλλης ὁμολογίας λαμπτῆρι Πατριάρχῃ Γρηγορίῳ, τήν θέσιν καί τά προνόμια τοῦ Θρόνου τούτου ἄσυλα διασώσαντι, τιμῶνται σήμερον ἐν ἐκκλησίᾳ μεγάλῃ καί οἱ «θεοφόροι οἱ ὀκτώ» Ἱεράρχαι, ὅτι ζηλωτῶς καί ἀκιβδήλως ἐξετέλεσαν τόν «χρησμόν», δέν συνέπνιξαν τόν θεῖον λόγον διά τῶν «περί τά λοιπά ἐπιθυμιῶν», ἀλλά «σπαρέντες ἐπί τήν γῆν τήν καλήν» τόν πεπιστευμένον αὐτοῖς Ὅρον τῆς Ὀρθοδοξίας ἐτήρησαν καί ἐκήρυξαν ἐπί αἰῶνα Χριστόν Ἐσταυρωμένον καί Ἀναστάντα καί «τό πατροπαράδοτον σέβας» τοῦ Γένους, ἀποδειχθέντες ἐν τῇ πράξει γῆ εὐφορωτάτη, ἀποδώσασα «καρπόν ἑκατοστεύοντα».
Ὕμνος βρότειος ἅπας ἀληθῶς ἡττᾶται συνεκτείνεσθαι σπεύδων ἐνώπιον τοῦ βιουμένου θεοπρεποῦς καί ξένου μυστηρίου. Διότι κατά τόν αἰῶνα τοῦτον καί ἐν Πριγκηποννήσοις ἠγέρθησαν τρόπαια ἔμψυχα καί ἄψυχα, ἐχθροί ποικιλώνυμοι κατέπεσαν καί ἀπερρύησαν καί ἡ δόξα Κυρίου εἰς τόν περίκλυτον τοῦτον Ναόν τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, τό σέμνωμα τῆς νήσου ταύτης καί τῆς οἰκουμένης ὅλης καί τῶν Πριγκηπιανῶν, ἀστράπτει. Διότι, ἐνταῦθα ἱερουργεῖται τό μυστήριον τῆς ζωῆς καί τῆς ἀθανασίας, ὑπό θεοσόφων Ποιμένων, οἵτινες ὁδηγοῦν τόν λαόν πρός τρίβους ἀφθαρσίας, πρός τῆς ἀγάπης τόν ἀκρότατον ὅρον, ἄλλοτε σταλαγμούς δακρύων προσφέροντες, πάντοτε ἀγάπης μέρισμα ἱερουργοῦντες ἀρρήτως καί ἀνεκφράστως. Ὅτι ἐνταῦθα ἀΐδιος εὐφροσύνη δοξολογίας τοῦ «ἀνεικάστου πλήθους τῶν οἰκτιρμῶν» τοῦ Κυρίου τῶν μακαρίως φοβουμένων Αὐτόν καί τάς τρίβους τῶν ἐντολῶν Αὐτοῦ βαδιζόντων. Καί ἐκεῖσε, ἔνθα ἀναπαύονται Γρηγόριος ὁ Ζ΄καί Ἀγαθάγγελος, Θωμᾶς, Δωρόθεος, Κωνσταντῖνος, Ἀγάπιος, Καλλινίκος, Συμεών καί Ἰάκωβος οἱ μακάριοι Ἱεράρχαι, εὐλαβεῖς λευΐται τῆς Χάριτος καί λαός Ὀρθόδοξος πιστός καί εὐσεβής, Ρωμηοί εὐλογημένοι, οἱ ὁποῖοι ἄλλοτε ἐν πειρασμοῖς, ἄλλοτε ἐν κινδύνοις, ἄλλοτε ἐν χαρᾷ καί ἀγαλλιάσει ἐπί τέ τοῖς ἰδίοις κατορθώμασι καί ἰδίᾳ ἐπί τῇ θεόθεν παρεχομένῃ εύλογίᾳ μακράν καί καρποφόρον ἐπεδείξαντο πολιτείαν καί «σπείραντες ἐν δάκρυσιν ἐνθέοις, θερίζουν νῦν στάχυας ἐν χαρᾷ ἀειζωΐας καί τά βραβεῖα τῆς νίκης»[7] καί τά «γέρα τῶν βεβιωμένων»[8].
Διό καί ἡμεῖς οἱ περιλειπόμενοι σήμερον, ἡ Παναγιότης Σας, ἡ σεβασμία Ἱεραρχία, ὁ κλῆρος καί ὁ λαός, καί ὁ νῦν εὐπρεπῶς, θεαρέστως, δημιουργικῶς καί ἀνυστάκτως ἐπαγρυπνῶν ἐπί τό στίγμα αὐτῶν Ποιμενάρχης τῶν Πριγκηποννήσων ἀδελφός Δημήτριος, οἱ πολλοί βλεφάροι ἰδόντες, πάντες ὅμως καρδίας πόθῳ πεπιστευκότες, παγκόσμιον πλέκομεν χορείαν καί ὡς ἄλλοι τρισόλβιοι Παῖδες ὑμνοῦμεν καί ὑπερυψοῦμεν τούς διά πυρός καί σιδήρου δοκιμασθέντας καί μαρτυρήσαντας, ἀρετήν περιζωσαμένους, πρᾶξιν καί θεωρίαν μοναδικήν. Ἀπέβησαν μεμαρτυρημένως οἱ ἀείμνηστοι Ἱεράρχαι τῶν πιστῶν ἀναμφίβολον καύχημα, καταδείξαντες ἐμπράκτως μωρίαν τάς τῶν ποικίλων συζητητῶν κρίσεις διά τά καθ’ ἡμᾶς καί μαρασμόν τούς ποικίλους μύθους τῶν ποιητῶν οὐχί ἔργων ἀλλά κρίσεων καί ἐπικρίσεων, διό καί ἐπληρώθησαν αἱ σαγῆναι τῶν ὀλίγων, τοῦ «μικροῦ ποιμνίου», θεϊκῆς ἀγαθότητος καί ἐλπίδων, κατέστησαν δέ τήν Ἱεράν ταύτην Μητρόπολιν κιβωτόν σωτηρίας, ἀσάλευτον πύργον καί τεῖχος ἀπόρθητον, ὡς μαρτυρεῖ ἡ σημερινή ὄψις της.
Εὐχαριστήρια αἰῶνος καί νικητήρια, καύχησις καί ὑπερηφάνεια, γλυκασμός μνήμης, ἐξόδιοι ὕμνοι τοῖς ἐν θλίψει μεγάλῃ καί τιμῇ τελειωθεῖσι Πατριάρχῃ καί Ἱεράρχαις καί κληρικοῖς παντός βαθμοῦ καί μοναχοῖς καί λαῷ ρωμαίηκῳ, ὀρθοδόξῳ, καρτερικῷ. Ἅπαντες οἱ Ἱεράρχαι τῶν Πριγκηποννήσων, συμπεριλαμβανομένης καί τῆς ὑμετέρας Σεβασμιότητος, ἅγιε Ποιμενάρχα ἀδελφέ κύριε Δημήτριε, τήν παίδευσιν τήν εὐγενεστάτην ἐποθήσατε, ἡ ὁποία «μόνη ἔχεται σωτηρίας καί τοῦ κάλλους τῶν νοουμένων», κατά τό ἀπόφθεγμα τοῦ προκατόχου σας Πριγκηποννήσων Δωροθέου, ἀλλά καί τήν κατἀ τό ἐνόν τελειότητα καί ἐδώκατε πάντες ἑαυτούς ἐκ νεότητος τῇ Ἐκκλησίᾳ καί τό σεμνόν τῶν ἱερολοχιτῶν τῆς κατά Χάλκην Ἱερᾶς Θεολογικῆς Σχολῆς ἔνδυμα περιβληθέντες, μείζων μέν τῆς ἡλικίας τήν παίδευσιν, μείζονα δέ τήν τοῦ παραδοσιακοῦ Φαναριωτικοῦ ἤθους καί φρονήματος πῆξιν ἐπεδείξασθε.
Προώρισεν ὁ «εὐλογητός Θεός καί πατήρ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ», καί ἐξελέξατο τούς όκτώ μακαρίους καί τον ἔνατον ἐπ’αἰσίοις πηδαλιουχοῦντα Ἱεράρχας τῶν Πριγκηποννήσων «εἰς οἰκονομίαν τοῦ πληρώματος τῶν καιρῶν» καί ἐδωρήσατο ἑκάστῳ, «κατά τό μέτρον τῆς δωρεᾶς» Αὐτοῦ, «πνεῦμα σοφίας καί ἀποκαλύψεως ἐν ἐπιγνώσει αὐτοῦ».
Ὁ Ἀγαθάγγελος, ὁ τῆς ἐνδόξου Μαγνησίας γόνος, καλλινίκως προλαλείσθω, ὅτι διά βίου θαυμαστοῦ καί προσφορᾶς τήν καλλοποιόν ἐπεδείξατο εὐπρέπειαν και τῷ θείῳ κάλλει καί τῷ φωτισμῷ τῆς εὐσεβείας ἀνδρείως διηκόνησε δι’ ἐναρέτου ζωῆς καί μετά τῆς ὑπερκοσμίου τάξεως νῦν αὐλίζεται, γεγονώς «θεογνώστου βουλῆς σκοπευτήριον» καί «φθόγγος θυσίας» ἐν Γρεβενοῖς, ἐν Δράμᾳ, ἐν Πριγκηποννήσοις, ἐν Χαλκηδόνι, καταστάς Ἄγγελος καί δύο ἐσβεσμένων νῦν φωτοδόχων Λυχνιῶν τῆς Νεοκαισαρείας καί τῆς Ἐφέσου.
Ὁ ἐκ Καππαδοκίας ὁρμώμενος θεοφιλής Θωμᾶς, τύπος τῆς ἐγκρατεἰας καί πολιτείας ἀκραιφνοῦς, ἐν ἀρεταῖς φαιδρύνας τόν βίον του, εὐφημείσθω, ὡς «συνέσει θεοπρεπεῖ καί πολιᾷ» διακονήσας καί Προδρομικόν οἶκον Κυρίου ἐν τῇ κεντρικῇ πλατείᾳ τῆς Πριγκήπου κρημνιζόμενον ὀδυνηρῶς ἀλγήσας καί διασώσας θαυματουργόν Θεομητορικόν προσκύνημα ἐν Πρώτῃ, ἀληθῶς ἁπλοϊκήν καί μαρτυρικήν εὔκλειαν περιεβάλλετο καί κατετόλμα γενναιοφρόνως ἀγώνων ἱερῶν καί ἔν τισι καί κραταιῶν, συνεπικούρους ἔχων πολλούς ὁμοπατρίους του τήν καταγωγήν.
Ὁ τοῦ ἐγγύτατα τῆς Χαλκηδόνος Ἀρβανιτοχωρίου βλαστός Δωρόθεος, μεγαλυνέσθω φαιδρῶς καί θεοπρεπῶς, ὡς ὁ «κηπουρός (καί) τῆς Πριγκήπου», κατά τήν ρῆσιν τοῦ πολιοῦ Χαλκηδόνος Μελίτωνος, πραγματικῶς φιλανθής καί μεταφορικῶς ψυχῶν ἰατρός, νῦν δέ κηπουρός τοῦ χωρίου τῆς Ἐδέμ, μεγαλυνέσθω ὡς ἡ τῶν λόγων καλλονή καί μεγαλοπρέπεια, τῆς σοφίας ἀκρόπολις, τῆς ὀρθότητος τῶν δογμάτων στάθμη, παναρμόνιος εὐθύτης τῶν ἱερῶν κανόνων, εὐπρέπεια τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας καί τῆς τροφοῦ Θεολογικῆς Σχολῆς μας τῆς Χάλκης, ὑμνητής γεγονότων καί στροφῶν καί ἱερῶν θεσμῶν καί προσώπων, διά τοῦ φθόγγου τοῦ κηρύγματός του καί τῆς σοφίας τῶν ποιητικῶν λόγων και τῆς καλλιεπείας τῶν συγγραμμάτων του καταφαιδρύνας τούς ἀκροατάς καί μελετητάς του καί διδάξας ἀνυμνεῖν θείοις μελῳδήμασι τοῦ Σωτῆρος τά θαύματα.
Τό τῆς κλεινῆς Χαλκηδόνος βλάστημα Κωνσταντῖνος, ποιμήν ἄριστος, ὡς ἄλλον θησαύρισμα ἀνυμνείσθω ἐν ἀγάπης καί εὐχαριστίας τιμῇ, ὅτι τῇ γεωργίᾳ τοῦ παντουργοῦ Πνεύματος ἐκαρποφόρησε καί ἐν Πριγκηποννήσοις καρπόν πολύν, καταδειχθείς, ἔργοις καί λόγοις, ποιμήν συνετός καί διδάσκαλος σεμνός τῆς ἕδρας καί τῆς ζωῆς, ἱερολογήσας τά ἱερά γράμματα καί ἀνακηρύξας τῆς εὐσεβείας τόν λόγον καί τό πατροπαράδοτον σέβας, μυήσας δέ ἕτερον ἦθος «ξένον καί ἄρρητον»: «ρομφαίαν καρτερίας».
Ὁ ἐκ τῶν Ταταούλων ὁρμηθείς ταπεινός Ἀγάπιος, ὁ συμπαθείας ἔμπλεως, Θεοῦ ὑποθαλπόμενος ἀγάπῃ, τούς πτωχούς ἠγάπησε καί τούτοις ἐπήρκεσε, τιμάσθω, ὅτι τῷ Κυρίῳ καθαρῶς ὑπουργήσας, ἐν ἁπλότητι ὡς πρᾶος καί ἀγάπης πλήρης, ὡς «ἀρετήν περιζωσάμενος» καί ἀσκήσας «τῆς ἀγάπης τήν στενήν τρίβον» διά βίου, καί μάλιστα καί πρός ἀλλογενεῖς, ἀλγεινάς ὑποστάς γενναίως βασάνους, κλῆσιν ἀληθεύουσαν ἐργασάμενος καί τελέσας τήν τελευταίαν ἐπί γῆς ἐν τῷ Προδρομικῷ Ἱερῷ τῆς Ἀντιγόνης θείαν ἱερουργίαν, μεταλαβών Σώματος καί Αἵματος Χριστοῦ, «εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καί εἰς ζωήν αἰώνιον», μετέστη ἠρέμα πρός τό ποθούμενον «γέννημα».
Ὁ γέννημα καί ἀνάστημα Φαναριώτης καί ἐν πιστότητι διακονήσας τόν ἱερώτατον Θεσμόν τοῦ Διπλοφαναρίου Καλλίνικος, πιστός οἰκονόμος τῆς Χάριτος, τῆς εὐσεβείας πρακτικός ὑποφήτης, εὐχαῖς γεραιρέσθω, ὡς ἱλαρός καί τήν ψυχήν καί τήν καρδίαν Ἱεράρχης, τίμιος, ἀθλητής στερρός, καλός ἐκτιμητής προσώπων καί καταστάσεων, χαροποιαῖς πλοκαῖς τῆς πρός τάς ἁγίας εἰκόνας πονηράν ἐπίθεσιν καί «χαλεπά βράσματα» ἱεροσύλων καυτηριάσας καί ἐλέγξας, κατά πρόσωπον ἀδιστάκτως παρρησιασάμενος.
Τό τῆς τῶν Πριγκήπων ταύτης Νήσου βλάστημα καί ὅρμημα καί δόσις θεόσδοτος καί κλέος καί καύχημα Συμεών, φόβου Θεοῦ ἔμπλεως, στρατιώτης εὐκλεής τῆς ἀληθείας καί τῆς παρρησίας, συντόνως μακαριζέσθω, ὅτι ἀγαθήν συνείδησιν ἱεροπρεπῶς ἐνδυσάμενος, στερρός δ’ ὑπέρμαχος διά τοῦ λόγου καί δι’ ἀγώνων ἱερῶν τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας ἀναδειχθείς, λάτρης συγχρόνως τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, τόν ὁποῖον ἐπεκαλεῖτο ἐκ τοῦ θεωρείου τῆς οἰκίας του ὄρθρου βαθέος καί σκότους ἑσπέρας, καί τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς, Ἱεραρχίας ἱεραρχικώτατον τύπον ἑαυτόν κατέδειξε, τό ὄντως μακάριον καί μόνον ἐράσμιον τοῦ Σωτῆρος ἀγαπήσας κάλλος, ταυτίσας δέ τοῦτο πρός τήν ἀνθρωπίνην εἰκόνα, τήν ὁποίαν ἐλεημοσύναις πολλαῖς ἐν τῷ κρυπτῷ ἀνεκούφιζεν.
Ὁ ἐκ Καππαδοκίας ἕλκων τήν καταγωγήν καί ἐν τῇ ἡμετέρᾳ Πόλει γεννηθείς καί ἀνδρωθείς Ἰάκωβος, ἐγκωμίοις ἐπαίνων μελπέσθω, ὅτι ἀγαπήσας εὐπρέπειαν Οἴκων καί τόπων Σκηνώματος Κυρίου, ἐπεμελήθη ἄθλοις συντηρήσεως καί ἀνακαινίσεως Ἱερῶν Ναῶν καί αὐτῆς ταύτης τῆς ἐκ τοῦ πυρός καταστραφείσης ἕδρας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, τῇ συνδρομῇ γενναίων δωρητῶν, ἐν οἷς καί τῶν Μεγάλων Εὐεργετῶν καί τῆς Ἱερᾶς ταύτης Μητροπόλεως μεγατίμων Ἀθανασίου καί Μαρίνης Μαρτίνου, καί ἔργοις τῆς παραδοσιακῆς Καππαδοκικῆς εὐσεβείας τόν λόγον ἐβεβαιώσατο, καρποφόρος πεφηνώς δεκαεξαετεῖ γεωργίᾳ.
***
Τοιαύτης πατριᾶς, τά μνημόσυνα ἐπιτελεῖτε, Παναγιώτατε Δέσποτα, «ἐπισφραγίζων τόν ὕμνον» προσφορᾶς αἰῶνος καί «προεξάρχων τῆς πανηγύρεως» τῆς εὐχαριστίας, ἐγκαινιάζων συγχρόνως τήν ἀπαρχήν αἰῶνος ἄλλης βιοτῆς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως ταύτης, πεποίθαμεν δέ «καθαιρέσεως τῶν παντοειδῶν θανατηφόρων ἐνίοτε πειρασμῶν καί μεταλήψεως τοῦ καινοῦ τῆς Ἀμπέλου γεννήματος, τῆς ἀπροσκόπτου καί θείας εὐφροσύνης, ὑμνοῦντες πάντες τόν Αἴτιον, τόν μόνον εὐλογητόν καί προστάτην τῆς ἡμετέρας Πατριᾶς Θεόν τόν ὑπερένδοξον, τόν τό κράτος τοῦ θανάτου καθελόντα καί τόν ᾍδην σκυλεύσαντα.
Παναγιώτατε,
Θά ἦτο ἀσφαλῶς παράλειψις, ἐάν μετά τῶν ἐν τῇ θριαμβευούσῃ Ἐκκλησίᾳ τῶν μακάρων ἀναπαυομένων Πατέρων καί ἀδελφῶν, τῶν προσδοκώντων ἀνάστασιν καί καταξίωσιν κόπων καί θυσιῶν, τοῦ Πατριάρχου Γρηγορίου καί τῶν ὀκτώ Ἱεραρχῶν, δέν ἐμνημονεύοντο προσευχητικῶς καί οἱ πολλοί ἀνώνυμοι καί οἱ ἐπώνυμοι, ὁ ἱερός κλῆρος καί ὁ πιστός λαός, ὧν τά ὀνόματα γιγνώσκει ὁ κυριεύων τῆς ζωῆς καί δεσπόζων τοῦ θανάτου Κύριος. Ὁ ἱερός ἄμβων κατά τήν ἱερἀν ταύτην στιγμήν μιμνῄσκεται μεταξύ τῶν πολλῶν: τῶν ἀειμνήστων λευϊτῶν τῆς Χάριτος, τῆς ἐνδόξου Πριγκήπου, Ἀναστασίου, Δωροθέου Φιλοθέου, Μελετίου, Σωφρονίου, Ἀγαθαγγέλου, Γεωργίου, Ἰωακείμ καί Παναρέτου, καί τῶν συγχρόνων μας μακαριστῶν Κωνσταντίνου τοῦ Πλακωτάρη καί Βασιλείου τοῦ Καρατζίκου∙ τῆς κλεινῆς Χάλκης: Βασιλείου, Ἰωάννου, Μιλτιάδου, Βαρλαάμ, Ἰακώβου, Ἀντωνίου. Ἰακώβου, Κυπριανοῦ, Ἀναστασίου καί Ἀμβροσίου∙ τῆς εὐάνδρου Ἀντιγόνης: Σωφρονίου, Νικοδήμου, Γερασίμου, Στεφάνου, Δημητρίου, Ἀλεξάνδρου Καντώνη, Ἀντωνίου∙ τῆς Πανωραίας Πρώτης: Αἰμιλιανοῦ, Κυρίλλου, Πατρικίου, Θεοδοσίου, Σπυρίδωνος, Δημητρίου καί Κωνσταντίνου∙ τῶν εὐόρκως διακονησάντων τό «κοινόν χρέος» Ἐπιτρόπων, μεταξύ τῶν ὁποίων ἰδιαιτέρως ἐν εὐχαριστίαις μνημονεύονται ονομαστί μέν οἱ Νικόλος Νικολαϊδης, Χρυσάφης Ξύδας, Σταμάτιος Παπαδόπουλος, Θεόδωρος Θωμαϊδης, Νικόλαος Ζαρκατσόγλου, Ἀπόστολος Νιζάνη, Νικόλαος Λαιμόπουλος∙ Νικοδήμος Χρηστίδης, Ἀνδρέας Ἀρζουμάνογλου, ὁ ἱδρυτής τό ἔτος 1891 τῆς Ἀστικῆς Σχολῆς Ἰωάννης Καρακάσογλου, Πρόδρομος Ἀδάμ, Ὀλυμπία Τσοκώνα, Κυβέλη Πιλίτσογου καί Μαρία Χάτσου, τῆς Ἀντιγόνης∙ Ἀρίστη Δεντρολιβάνου, Γεώργιος Γεωργιἀδης, Ζωή Βαλσαμίδου, Χρῆστος Μαυροφρύδης, Παναγιώτα Μπεκιάρη∙ τῆς Πριγκήπου,∙ Χυσάνθη Κορακίδου-Ἀδόσογλου, Ἑλένη Καπετανίδου, Βασιλική Βιγγοπούλου, Ἐλισάβετ ΝικολαΪδου, τῆς Πρώτης∙ Αικατερίνη Φωκίδου, Δημήτριος Ἰωαννίδης, τῆς Χάλκης. ἀνωνύμως δέ ἁπαντες οἰ ἐπί αἰῶνα ἐκπαιδευτικοί καί προστάται τῆς Παιδείας τοῦ Γένους ἐν ταῖς νήσοις ταύταις, καθώς καί ἅπαντες οἱ ποικιλοτρόπως συντηρήσαντες τόν παναρμόνιον θεσμόν τῆς κοινοτικῆς καί ὁμογενειακῆς πορείας, λογάδες καί ἐπίτροποι καί Ὀρθόδοξοι πιστοί.
***
Ἡ πατριά αὕτη, ἧς προΐστασαι, Παναγιώτατε, συνεχίζει ἐπί τῆς γῆς τήν πρός τά ἔσχατα πορείαν, ἔχουσα πλοηγόν καί κυβερνήτην τῆς Θεοφρουρήτου Μεγάλης Ἐκκλησίας καί τῶν ἀναδενδράδων αὐτῆς ἀνά τήν οἰκουμένην, μεταξύ τῶν ὁποίων καί τό παλλάδιον τοῦτο τῆς τῶν Πριγκηποννήσων τοπικῆς Ἐκκλησίας, τήν Ὑμετέραν Σεπτήν Κορυφήν, τόν μακροβιώτερον ἐν χρόνῳ καί ἐν ἔργοις τῶν Πατριαρχῶν, Ὅστις ὡς ἄλλος ἀκοίμητος φρουρός τῆς Χώρας τῶν ἀκοιμήτων, τῆς Χώρας τῶν Ζώντων, ἐπισυνάγεις ἡμᾶς ἐπί τήν ὥραν τῆς προσευχῆς καί τοῦ χρέους καί τῆς εὐθύνης, ἐφ’ οἷς πᾶσι, τοῖς γνωστοῖς καί ἀγνώστοις, παρακαλοῦμεν νά δεχθῆτε τάς κατά δύναμιν εὐχαριστίας πάντων ἡμῶν.
***
Σήμερον, ἡ κλεινή αὕτη γενεά, σφραγίζουσα τόν παρελθόντα αἰῶνα δοκιμῆς συνειδήσεων καί προσφορᾶς ἀνεκτιμήτου, ποιεῖ τήν εἴσοδον εἰς ἕνα αἰῶνα ἀγνώστου τοῖς ἀνθρώποις ροπῆς καί πορείας, καί ἐξομολογουμένη «ἐπί τά κρίματα τῆς δικαιοσύνης» τοῦ Κυρίου, Τόν παρακαλεῖ καί Τόν ἱκετεύει ἐν τῷ περικλύτῳ καί ἀσύλῳ τούτῳ «ταμείῳ θαυμάτων καί νοσημάτων ἀλεξιτηρίῳ» τοῦ πολιούχου τῆς Πριγκήπου Μεγαλομάρτυρος, «ἔνθα προσερχόμεθα καί τάς ἰάσεις ἀρυόμεθα»: «Πρόσδεξαι τάς ἐν τῶ Ναῷ σου προσφερομένας σήμερον δεήσεις ἡμῶν, Κύριε, τάς ἐντεύξεις, τάς ἐξομολογήσεις, τάς νυκτερινάς λατρείας καί χάρισαι ἡμῖν πίστιν ἀκαταίσχυντον, ἐλπίδα βεβαίαν, ἀγάπην ἀνυπόκριτον∙ εὐλόγησον ἡμῶν εἰσόδους καί ἐξόδους, πράξεις, ἔργα, λόγους, ἐνθυμήσεις…».
Εὔχεσθε, Παναγιώτατε, ἅγιοι Ἱεράρχαι, Ἐξοχώτατε κύριε Πρέσβυ, καί Λαέ τοῦ Θεοῦ ἠγαπημένε, ἡ πανσθενουργός θεία κλῆσις καί Χάρις νά εἶναι ἡ κοπάζουσα τούς παντοειδεῖς ἀνέμους, τούς μή ἐπιτρέποντας εὐθυπλοεῖν τούς ἐθέλοντας, καί νά ὁδηγῇ τό σκάφος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως ταύτης, νῦν καί ἀεί καί εἰς τόν αἰῶνα, εἰς ἀπαθείας γαλήνην, ἥτις καρπός ἐστι «ἐν πάσῃ ἀγαθωσύνῃ καί δικαιοσύνῃ καί ἀληθείᾳ» τοῦ Παναγίου Πνεύματος[9]. Ἀμήν.
[1] Α΄ Θεσ. 2,1.
[2] Κολοσ. 2,2.
[3] Ρωμ. 15,28-29.
[4] Πράξ. 26,25.
[5] Πρβλ. Λουκ. 2,15.
[6] Πράξ. 27,41.
[7] Πρβλ. Ἀναβαθμοί γ΄ ἤχου.
[8] Ἀναβαθμοί πλ. δ΄ ἤχου.
[9] Πρβλ. Ἐφεσ. 5,9.
